Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp tăng cường công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: Công Nữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích đề xuất một số giải pháp có cơ sở khoa học và có tính khả thi, phù hợp với điểu kiện thực tiễn và những quy định của pháp luật hiện hành nhằm tăng cường công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp tăng cường công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI HÀ THỊ HIỀN GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI HÀ THỊ HIỀN GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Bá Uân HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tác giả. Các số liệu sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Hà Nội, ngày 16 tháng 11 năm 2018 Tác giả Hà Thị Hiền i
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Bá Uân - người đã dành nhiều thời gian tâm huyết, trực tiếp hướng dẫn tận tình và giúp đỡ để tác giả có thể hoàn thành công trình nghiên cứu khoa học đầu tiên của mình. Tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Đại học và Sau đại học cùng các thầy giáo, cô giáo giảng dạy tại Khoa Kinh tế và Quản lý Trường Đại học Thủy lợi - những người đã trang bị những kiến thức quý báu để tác giả có thể hoàn thành luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, cán bộ các phòng ban tại Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong quá trình thu thập dữ liệu cùng với những ý kiến đóng góp bổ ích để tác giả có thể hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tác giả xin chân thành cảm ơn gia đình, những người bạn đã cùng đồng hành, hỗ trợ, giúp đỡ và động viên tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Hà Thị Hiền ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii MỤC LỤC ..................................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH ..............................................................................................vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................. vii PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC .......................................................................................... 5 1.1 Tổng quan lý luận về quản lý tài chính trong cơ quan hành chính Nhà nước ......5 1.1.1 Một số khái niệm .......................................................................................... 5 1.1.2 Quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính Nhà nước ........................... 9 1.1.3 Nội dung các nguồn thu và các khoản chi của các cơ quan hành chính Nhà nước ............................................................................................................................... 15 1.1. Nội dung quản lý tài chính đối với cơ quan hành chính Nhà nước ............17 1.1.5 Các tiêu chí đánh giá kết quả công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính Nhà nước .....................................................................................................28 1.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính ở cơ quan hành chính Nhà nước ...............................................................................................................30 1.2 Tổng quan thực tiễn về quản lý tài chính trong cơ quan hành chính Nhà nước .32 1.2.1 Kinh nghiệm thực tiễn về công tác quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính Nhà nước .....................................................................................................32 1.2.2 Những bài học kinh nghiệm rút ra cho công tác quản lý tài chính của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên ............................................................. 34 1.3 Những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ........................................36 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.......................................................................................... 38 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TỈNH THÁI NGUYÊN ................................................................ 39 2.1 Giới thiệu khái quát về Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên ................39 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .............................................................. 39 2.1.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ...................................................................40 2.1.3 Chức năng nhiệm vụ ....................................................................................42 2.2 Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................................... 44 2.2.1 Công tác lập dự toán ....................................................................................44 2.2.2 Công tác quản lý tổ chức thực hiện dự toán và quyết toán .......................... 45 2.2.3 Công tác kiểm tra, giám sát ........................................................................63 iii
2.3 Đánh giá chung về công tác quản lý tài chính của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên .............................................................................................................. 68 2.3.1 Những kết quả đạt được.............................................................................. 68 2.3.2 Những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân .................................................. 70 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................... 73 CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TỈNH THÁI NGUYÊN ................ 75 3.1 Định hướng quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên ........................................................................................... 75 3.1.1 Định hướng phát triển ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên ... 75 3.1.2 Định hướng trong công tác quản lý tài chính ............................................. 77 3.2 Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên ............................................ 78 3.2.1 Nhóm các giải pháp về nghiệp vụ chuyên môn ........................................... 78 3.2.2. Nhóm các giải pháp nâng cao năng lực quản lý, điều hành công tác quản lý tài chính ................................................................................................................ 88 3.3 Một số kiến nghị ................................................................................................ 97 3.3.1 Kiến nghị với Chính phủ ............................................................................ 97 3.3.2 Kiến nghị với Bộ Tài chính ........................................................................ 98 3.3.3 Kiến nghị với Kho bạc Nhà nước tỉnh Thái Nguyên .................................. 99 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 100 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGH ..................................................................................... 102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 104 iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tổng hợp dự toán được giao giai đoạn 201 - 2017 .............................. ..46 Bảng 2.2: Tổng hợp dự toán theo khoản mục giai đoạn 201 – 2017 ..................... 47 Bảng 2.3: Tổng hợp nguồn kinh phí giai đoạn 201 – 2017 .................................... 50 Bảng 2. : Tổng hợp kinh phí theo khoản mục giai đoạn 201 – 2017 .................... 51 Bảng 2.5: So sánh kinh phí theo dự toán và được cấp giai đoạn 201 - 2017 ......... 52 Bảng 2. : Tổng hợp kinh phí chi thanh toán cá nhân và các khoản chi khác .......... 54 Bảng 2.7: Tổng hợp kinh phí quản lý hành chính các đơn vị................................... 56 Bảng 2.8: Tỷ trọng chi phí quản lý hành chính so với tổng kinh phí quyết toán ..... 57 Bảng 2.9: Tổng hợp kinh phí thanh toán cho CBCC, chi phí quản lý hành chính và các khoản chi khác .......................................................................................................... 58 Bảng 2.10: Bảng tổng hợp kinh phí thanh toán cho cá nhân và các khoản chi khác 60 Bảng 2.11: Thu nhập bình quân của CBCC giai đoạn 201 – 2017 ........................ 62 Bảng 2.12: Tổng hợp quyết toán kinh phí đã sử dụng giai đoạn 201 – 2017 ........ 64 Bảng 2.13: Kinh phí theo dự toán và quyết toán giai đoạn 201 – 2017 ................. 65 Bảng 2.1 : Số lượng các cuộc kiểm tra công tác QLTC tại các đơn vị ................... 67 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên ... 41 Hình 2.2: Chi phí quản lý hành chính so với tổng kinh phí quyết toán ................... 57 Hình 2.3: So sánh chi thanh toán cá nhân và các khoản chi khác ............................ 59 vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BNV Bộ Nội Vụ BTC Bộ Tài chính CBCC Cán bộ công chức CP Chính phủ HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc Nhà nước NĐ Nghị định NN Nông nghiệp NSNN Ngân sách Nhà nước PTNT Phát triển nông thôn QĐ Quyết định QH Quốc hội QLHC Quản lý hành chính QLTC Quản lý tài chính TSCĐ Tài sản cố định TTg Thủ tướng UBND Ủy ban nhân dân vii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong điều kiện xã hội Việt Nam ngày càng phát triển, các quan hệ kinh tế ngày càng mở rộng và dần phản ánh đúng bản chất vốn có của nó, thì việc làm chủ các quan hệ kinh tế, quan hệ tài chính để hướng nó đi theo đúng mục đích của người quản lý lại càng cần thiết, đồng thời đòi hỏi các chủ thể phải có năng lực quản lý tài chính tốt. Mặt khác trong giai đoạn hiện nay, khi mà nước ta đang trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cuộc cải cách cơ bản tài chính nhà nước được thực hiện theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm, “phải nhằm mục tiêu thúc đẩy sản xuất phát triển, huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, tăng tích luỹ để tạo vốn cho đầu tư phát triển; đáp ứng những nhu cầu chi thường xuyên thật sự cần thiết, cấp bách; bảo đảm quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, giảm bội chi ngân sách, góp phần khống chế và kiểm soát lạm phát…”(Trích từ : Đảng cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII. Nxb Chính trị Quốc gia, 199 , tr.102-103). Trong suốt quá trình hình thành và phát triển, công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (PTNT) tỉnh Thái Nguyên luôn được thường xuyên quan tâm, chú trọng. Thành qủa của công tác quản lý tài chính đã góp phần giúp cho đơn vị hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao về quản lý ngành. Mặc dù vậy, hoạt động quản lý tài chính tại Sở hiện vẫn còn những tồn tại, bất cập như: Cách lập dự toán ngân sách theo khoản mục thực hiện không chú trọng được đến cơ cấu ngân sách, do đó, không thể thực hiện phân bổ và quản lý nguồn lực theo kết quả; công tác xét duyệt quyết toán của Sở đối với các đơn vị trực thuộc còn mang tính chất kiểm tra tài chính đơn thuần, chủ yếu là đối chiếu với số dư của Kho bạc nhà nước mà chưa thật sự đánh giá hiệu quả sử dụng kinh phí gắn với chất lượng, khối lượng công việc đầu ra, mức độ hoàn thành nhiệm vụ gắn với kinh phí được giao; trong quá trình thực hiện dự toán, một số đơn vị trực thuộc Sở chưa thực hiện đầy đủ các quy định về chế độ kế toán, tài chính, còn sai sót trong nghiệp vụ; công tác thẩm tra, tự kiểm tra tài chính chưa phát huy hết vai trò; một số đơn vị trực thuộc Sở chưa xây dựng quy định, nguyên tắc, phương pháp tự kiểm tra tại đơn vị mình. 1
Vì vậy việc xây dựng một cơ chế quản lý tài chính hoàn chỉnh tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên là vô cùng quan trọng và cần thiết, nhằm đảm bảo công tác quản lý tài chính ngày càng hiệu quả hơn, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên. Xuất phát từ tính cấp thiết và thực trạng của công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên trong thời gian qua, cùng với những kiến thức đã được nghiên cứu học tập, kết hợp với những kinh nghiệm hiểu biết qua môi trường công tác thực tế, tác giả chọn đề tài "Giải pháp tăng cường công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Nguyên" làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích đề xuất một số giải pháp có cơ sở khoa học và có tính khả thi, phù hợp với điểu kiện thực tiễn và những quy định của pháp luật hiện hành nhằm tăng cường công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên. Cụ thể, mục đích nghiên cứu của đề tài như sau: - Hệ thống hóa những cơ sở lý luận về quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước như sự cần thiết phải quản lý tài chính, nội dung công tác quản lý tài chính trong cơ quan hành chính Nhá nước, tổng kết thực tiễn nghiên cứu về quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính Nhà nước. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên, từ đó nêu những mặt đạt được và hạn chế của quản lý tài chính, đồng thời đã chỉ rõ nguyên nhân của những hạn chế đó . - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên 3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu a. Cách tiếp cận Đề tài luận văn thuộc chuyên ngành Quản lý kinh tế, do đó trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả dựa trên tiếp cận phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện 2
chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê Nin và các quy luật kinh tế trong điều kiện nền kinh tế thị trường. b. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như: - Phân tích và hệ thống hóa lý luận: Đề tài đã phân tích và hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước trên cơ sở các quan điểm, các nội dung về công tác này đã được công bố trong các đề tài nghiên cứu. - Điều tra thu thập và xử lý thông tin thứ cấp: Các dữ liệu trong luận văn là các dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên. Ngoài ra, thông tin thu thập còn được thực hiện qua tổng kết kinh nghiệm thực tế, phân tích các thông tin từ các công trình nghiên cứu đã công bố có liên quan đến đề tài. Các dữ liệu thứ cấp được phân tích, tổng hợp theo các phương pháp so sánh số tuyệt đối, số tương đối. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý tài chính ở Sở Nông nghiệp và PTNT. b. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung và không gian nghiên cứu: Công tác quản lý tài chính tại Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên. - Phạm vi về thời gian: Luận văn sử dụng các số liệu từ năm 2017 trở về trước để phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính của Sở. Các giải pháp đề xuất được áp dụng cho giai đoạn 2018 - 2020. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, Kết luận và kiến nghị, Luận văn được cấu trúc từ 3 chương chính, gồm: 3
Chương 1 Tổng quan về công tác quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước. Chương 2 Thực trạng công tác quản lý tài chính của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên. Chương 3 Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý tài chính của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Thái Nguyên. 4
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 1.1 T ng uan lý luận về uản lý tài chính t ong cơ uan hành chính Nhà nước 1.1.1 Một số khái niệm 1.1.1.1 Tài chính công Tài chính công là các hoạt động thu chi bằng tiền của Nhà nước; Phản ánh hệ thống quan hệ kinh tế dưới hình thức giá trị trong quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ của Nhà nước nhằm phục vụ việc thực hiện các chức năng vốn có không nhằm mục tiêu thu lợi nhuận của Nhà nước đối với xã hội [10, tr.8]. Từ khái niệm trên thấy rằng tài chính công gắn liền với các hoạt động thu chi bằng tiền của Nhà nước - chủ thể thực hiện phân phối nguồn lực tài chính quốc gia, phản ánh quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ của Nhà nước (Quỹ ngân sách Nhà nước và các quỹ Tài chính ngoài ngân sách Nhà nước nhưng thuộc sở hữu của Nhà nước). Tài chính công là công cụ quan trọng cung cấp thông tin cho các chủ thể lập pháp và quản lý và cung cấp hàng hóa công, dịch vụ công phục vụ cho lợi ích cộng đồng và xã hội không vì mục đích lợi nhuận. Tài chính công thực sự trở thành công cụ của Nhà nước để phục vụ và thực hiện các chức năng của Nhà nước. Hoạt động của tài chính công rất đa dạng, liên quan đến mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội và tác động đến mọi chủ thể trong xã hội. 1.1.1.2 Quản lý tài chính công Quản lý tài chính (QLTC) công là hoạt động của các chủ thể quản lý tài chính thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều khiển các hoạt động của tài chính công nhằm đạt được các mục tiêu đã định. 5
Tác động quản lý phải thông qua các công cụ, các biện pháp phối hợp với đặc điểm và quy luật vận động của đối tượng quản lý. Đặc điểm của QLTC công [10, tr.21-22] bao gồm: - Đặc điểm về mục tiêu quản lý: Mục tiêu quản lý của tài chính công hay mục tiêu quản lý của tư nhân đề nhằm thu được lợi ích cao nhất nhưng với chi phí thấp nhất. Tuy nhiên, mục tiêu của QLTC công hướng tới lại khác về cơ bản so với mục tiêu của quản lý tài chính tư nhân. Lợi ích được tư nhân quan tâm chủ yếu là lợi ích kinh tế của riêng mình, trái lại lợi ích mà Nhà nước quan tâm phải là lợi ích tổng thể kinh tế - xã hội của cả quốc gia. Tóm lại, trong khi mục đích của QLTC tư nhân là nhằm đạt tới lợi ích kinh tế xã hội cục bộ (lợi nhuận), thì mục đích của QLTC công là nhằm đạt tới lợi ích tổng thế, cả về kinh tế, cả về xã hội ở tầm vĩ mô. - Đặc điểm về nội dung QLTC: Nội dung vật chất của tài chính công là các nguồn tài chính thuộc các quỹ công. Các nguồn tài chính đó có thể tồn tại dưới dạng tiền tệ hoặc tài sản, nhưng tổng số các nguồn lực tài chính đó là biểu hiện về mặt giá trị, là đại diện cho một lượng của cải vật chất của xã hội. Do đó, trong QLTC công, không những phải quản lý nguồn tài chính đang tồn tại cả dưới hình thức tài sản, mà còn phải quản lý sự vận động của tổng nguồn lực tài chính công - sự vận động về mặt giá trị - trên cơ sở tính toán để đảm bảo cân đối với sự vận động về mặt giá trị sử dụng - trong đời sống thực tiễn. - Đặc điểm về sử dụng các công cụ quản lý: QLTC công phải tuân thủ pháp luật cả dưới góc độ quản lý Nhà nước, cả dưới góc độ quản lý nghiệp vụ cụ thể. Sử dụng công cụ kế hoạch để QLTC công thể hiện rõ nhất ở việc lập và chấp hành dự toán ngân sách Nhà nước hàng năm. 1.1.1.3 Cơ quan hành chính Nhà nước a. Khái niệm cơ quan hành chính Nhà nước Cơ quan hành chính Nhà nước (HCNN) là một bộ phận cấu thành của bộ máy Nhà nước được thành lập ra để thực hiện chức năng quản lý điều hành mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. 6
Cơ quan HCNN hoạt động chấp hành và điều hành tức là thực hiện các quyết định của cơ quan quyền lực nhà nước; trực tiếp chỉ đạo, điều khiển các cơ quan, tổ chức, công dân và điều hành các hoạt động đó hàng ngày. Các cơ quan HCNN được các cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập, hoạt động trên cơ sở của pháp luật, nên luật điều chỉnh các hoạt động của các cơ quan HCNN, đó là những luật công. Các cơ quan Nhà nước thực hiện các công việc trên cơ sở chấp hành các nhiệm vụ được giao, các chỉ đạo theo chủ trương kế hoạch của Nhà nước. Các cơ quan này có thể trực tiếp hoặc gián tiếp trực thuộc cơ quan quyền lực của Nhà nước, chịu sự lãnh đạo, giám sát, kiểm tra của các cơ quan quyền lực Nhà nước, chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước cơ quan quyền lực đó. Các cơ quan HCNN hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận mà hoạt động vì mục đích chung phục vụ cho lợi ích cộng đồng. b. Nội dung quản lý hành chính nhà nước Theo thẩm quyền, các cơ quan HCNN được chia thành: cơ quan HCNN thẩm quyền chung và cơ quan HCNN thẩm quyền riêng. Cơ quan HCNN thẩm quyền chung quản lý mọi ngành, mọi lĩnh vực, mọi đối tượng tương ứng trong phạm vi các đơn vị hành chính lãnh thổ. Cơ quan HCNN thẩm quyền riêng quản lý đối với ngành hoặc lĩnh vực. Nội dung quản lý HCNN được thể hiện cụ thể thông qua các mục tiêu, nhiệm vụ, chức năng hoạt động của từng cơ quan HCNN, từng cấp, từng ngành và toàn thể hệ thống hành chính Nhà nước. Các cơ quan HCNN thực hiện chức năng hành pháp trên các mặt như quản lý HCNN về kinh tế, văn hoá, xã hội, ngoại giao, an ninh, quốc phòng; quản lý HCNN về tài chính, ngân sách Nhà nước, công sản, hạch toán, kiểm toán, bảo hiểm, tín dụng; quản lý HCNN về khoa học, công nghệ, tài nguyên thiên nhiên và môi trường; quản lý HCNN về nguồn lực và phát triển các nguồn nhân lực; quản lý HCNN về tổ chức bộ máy hành chính [10, tr.314-315]. c. Phân loại cơ quan hành chính Nhà nước - Phân loại các cơ quan HCNN theo cấp hành chính: Theo cách phân loại này thì cơ quan HCNN bao gồm tổ chức bộ máy HCNN ở Trung ương và tổ chức bộ máy HCNN ở địa phương. Trong hệ thống chính quyền địa 7
phương, đứng đầu là Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), cơ quan chuyên môn, giúp việc cho UBND cấp tỉnh là các sở và cơ quan ngang sở (sau đây gọi chung là Sở). Sở là cơ quan thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND cấp tỉnh quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực ở địa phương theo quy định của pháp luật và theo phân công hoặc ủy quyền của UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh [8]. Trong luận văn tác giả chỉ đi sâu vào cơ quan HCNN cụ thể là Sở Nông nghiệp và PTNT, đây là cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh; tham mưu, giúp UBND tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh về: nông nghiệp, lâm nghiệp; diêm nghiệp; thủy sản; thủy lợi và phát triển nông thôn, phòng chống lụt bão; an toàn nông sản, lâm sản, thủy sản và muối trong quá trình sản xuất đến khi đưa ra thị trường; về các dịch vụ công thuộc ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự ủy quyền của UBND tỉnh và theo quy định của pháp luật [8]. Sở Nông nghiệp và PTNT có tư cách pháp nhân. có con dấu, tài khoản riêng; chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và công tác của UBND tỉnh; đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ của Bộ Nông nghiệp và PTNT [8]. - Phân loại các cơ quan hành chính theo cấp cấp dự toán: + Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị nhận trực tiếp ngân sách năm do cấp chính quyền tương ứng giao và chịu trách nhiệm phân bổ dự toán ngân sách năm xuống cho đơn vị cấp dưới, quản lý điều hành ngân sách năm của cấp mình và cấp dưới trực thuộc. + Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị trực thuộc đơn vị dự toán cấp I, có nhiệm vụ nhận dự toán ngân sách của đơn vị dự toán cấp I và phân bổ dự toán cho đơn vị dự toán cấp III, có trách nhiệm tổ chức điều hành quản lý kinh phí của cấp mình và đơn vị dự toán cấp dưới. 8
+ Đơn vị dự toán cấp III: Là đơn vị dự toán trực tiếp sử dụng kinh phí từ đơn vị cấp II hoặc đơn vị dự toán cấp I nếu không có cấp II, có trách nhiệm tổ chức thực hiện quản lý kinh phí của đơn vị mính và đơn vị dự toán cấp dưới. + Đơn vị dự toán cấp dưới của cấp III: Là đơn vị được nhận kinh phí để thực hiện phần công việc cụ thể, khi chi tiêu phải thực hiện việc quản lý kinh phí theo sự hướng dẫn của đơn vị dự toán cấp III. 1.1.2 Quản lý tài chính t n các c u n hành chính Nhà n c 1.1.2.1 Khái niệm quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính Nhà nước a. Tài chính trong các cơ quan hành chính Nhà nước Kế thừa những nghiên cứu khác nhau về tài chính, có thể thấy khi mối quan hệ giữa kinh tế, hàng hóa, tiền tệ ngày càng phát triển thì càng có nhiều quan niệm về tài chính. Theo Giáo trình Kinh tế chính trị của Học viện Chính trị quốc gia, “Tài chính là một phạm trù kinh tế gắn liền với sản xuất hàng hóa, tiền tệ và Nhà nước. Nó phản ánh phân phối tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân dưới hình thức giá trị để hình thành và sử dụng có kế hoạch các quỹ tiền tệ tập trung và không tập trung nhằm phục vụ quá trình tái sản xuất và đời sống nhân dân” [13]. Tài chính được thể hiện là sự vận động của các dòng vốn gắn với sự tạo lập và sử dụng những quỹ tiền tệ của các chủ thể khác nhau trong xã hội trong đó phản ánh các mối quan hệ kinh tế phát sinh giữa các chủ thể. Tài chính trong cơ quan HCNN được hiểu là các hoạt động thu và chi bằng tiền của các cơ quan nhà nước để đảm bảo hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ mà Nhà nước giao phó [10]. Nguồn tài chính phục vụ cho hoạt động của các cơ quan HCNN có thể do ngân sách Nhà nước (NSNN) cấp toàn bộ hoặc cấp một phần. Để duy trì các hoạt động cho sự tồn tại và phát triển của các cơ quan HCNN đòi hỏi phải có các nguồn tài chính đảm bảo. Trong khi đó, hoạt động của các cơ quan đơn vị này thực hiện mục đích phục vụ lợi ích công cho xã hội, không đòi hỏi người nhận những dịch vụ và hàng hóa do tổ chức mình cung cấp phải trả tiền [10, tr.316]. Do đó, NSNN sẽ phải cấp phát kinh phí để duy trì hoạt động của các tổ chức công. 9
Hiện nay, các tổ chức công được phép thu một số khoản thu như phí, lệ phí và các khoản thu khác theo Luật pháp quy định nhằm bổ sung nguồn kinh phí hoạt động nhưng xét tổng thể thì nguồn kinh phí hoạt động chủ yếu vẫn do Nhà nước cấp [10, tr.317]. b. Quản lý tài chính trong cơ quan hành chính Nhà nước Thuật ngữ Quản lý thường được hiểu là “quá trình mà chủ thể quản lý sử dụng các công cụ quản lý và phương pháp quản lý thích hợp nhằm điều khiển đối tượng quản lý hoạt động và phát triển nhằm đạt đến những mục tiêu đã định” [14]. Quản lý được sử dụng khi nói tới các hoạt động và các nhiệm vụ mà nhà quản lý phải thực hiện thường xuyên từ việc lập kế hoạch đến quá trình thực hiện kế hoạch đồng thời tổ chức kiểm tra. Ngoài ra nó còn hàm ý cả mục tiêu, kết quả và hiệu năng hoạt động của tổ chức [10, tr.8]. Quản lý tài chính trong các cơ quan HCNN là quá trình áp dụng các công cụ và phương pháp quản lý nhằm tạo lập và sử dụng các quỹ tài chính trong các cơ quan HCNN để đạt những mục tiêu đã định [10, tr.9]. Đối tượng quản lý của QLTC trong các cơ quan, đơn vị, đó chính là hoạt động tài chính của những cơ quan, đơn vị này. Đó là các mối quan hệ kinh tế trong phân phối gắn liền với quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ trong mỗi cơ quan, đơn vị. Cụ thể là việc quản lý các nguồn tài chính cũng như những khoản chi đầu tư hoặc các khoản chi thường xuyên của các cơ quan, đơn vị [13, tr.10] Để QLTC các cơ quan, đơn vị sử dụng nhiều phương pháp cũng như nhiều công cụ quản lý khác nhau nhưng mục đích hướng đến của QLTC trong các cơ quan, đơn vị cũng là tính hiệu quả trong hoạt động tài chính để nhằm đạt đến những mục tiêu đã định [10, tr.8] 1.1.2.2 Đặc điểm của quản lý tài chính trong cơ quan hành chính Nhà nước Quản lý tài chính trong các cơ quan HCNN là một trong những nội dung quan trọng của QLTC công. Do vậy đặc điểm của QLTC trong cơ quan HCNN vừa mang những nét cơ bản của QLTC công đồng thời lại gắn với đặc điểm và mục đích hoạt động của 10