Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý nhân lực tại trường Đại học Ngoại thương Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý nhân lực tại trường đại học Ngoại thương Hà Nội, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhân lực của nhà trường trong thời gian tới. Để hiểu rõ hơn, mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý nhân lực tại trường Đại học Ngoại thương Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- ĐÀO THU PHƢƠNG QUẢN LÝ NHÂN LỰC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- ĐÀO THU PHƢƠNG QUẢN LÝ NHÂN LỰC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM VĂN DŨNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi do tôi trực tiếp làm dưới sự hướng dẫn của giáo viên hướng dẫn là thầy PGS, TS Phạm Văn Dũng. Các thông tin và số liệu nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả của luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào khác. Ngƣời cam đoan Đào Thu Phƣơng
LỜI CÁM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới các thầy, cô trong khoa KTCT – Trường Đại học Kinh tế - ĐHQG Hà Nội và đặc biệt là thầy PGS, TS Phạm Văn Dũng người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp cho tôi những tài liệu, số liệu chính xác, trung thực về thực tiễn hoạt động trong công tác quản lý nhân lực tại nhà trường. Xin trân trọng cảm ơn
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... i DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ............................................................................. ii PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÂN LỰC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC ................. 5 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................... 5 1.2 Cơ sở lý luận về quản lý nhân lực ...................................................... 9 1.2.1 Nhân lực và nguồn nhân lực trong trường đại học ....................... 9 1.2.2 Đặc điểm nhân lực trong tại các trường Đại học....................... 14 1.2.3 Vai trò của nhân lực tại các trường đại học................................ 15 1.3 Nội dung quản lý nhân lực trong các trƣờng đại học ...................... 17 1.3.1 Hoạch định nhân lực .................................................................... 18 1.3.2 Tuyển dụng nhân lực .................................................................... 19 1.3.3 Sắp xếp, sử dụng nhân lực ........................................................... 20 1.3.4 Đào tạo nhân lực.......................................................................... 21 1.3.5 Đánh giá, kiểm tra, giám sát nhân lực ........................................ 21 1.3.6 Các chế độ đãi ngộ nhân lực ....................................................... 23 1.4.1 Các yếu tố yếu tố khách quan ...................................................... 23 1.4.2 Các yếu tố chủ quan: ................................................................... 26 1.5 Các tiêu chí đánh giá quản lý nhân lực trong trƣờng đại học ........ 27 1.5.1 Tiêu chí về năng suất lao động .................................................... 27 1.5.2 Tiêu chí về chi phí cho nhân lực .................................................. 28 1.5.3 Tiêu chí về mức độ hài lòng, sự gắn kết của nhân lực với tổ chức ............................................................................................................... 29 1.5.4 Tiêu chí đánh giá theo trình độ chuyên môn ............................... 29 1.5.5 Tiêu chí về việc đưa ra các quy chế, quy định ............................. 29
1.5.6 Tiêu chí về việc quản lý việc thực hiện của nhân lực .................. 30 1.5.7 Tiêu chí về kiểm tra, đánh giá và xử lý ........................................ 30 1.5.8 Tiêu chí về việc cải tiến công tác quản lý .................................... 30 1.6 Một số kinh nghiệm trong công tác quản lý nhân lực của các trƣờng đại học............................................................................................ 30 1.6.1 Trường đại học kinh tế Quốc dân ................................................ 30 1.6.2 Học viện Tài chính ....................................................................... 33 1.6.3 Những bài học rút ra cho trường Đại học Ngoại thương............ 34 CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................... 35 2.1 Phƣơng pháp phân tích, tổng kết kinh nghiệm ................................ 35 2.2 Phƣơng pháp phân tích dữ liệu, thu thập thồn tin .......................... 35 2.3 Phƣơng pháp so sánh .......................................................................... 36 2.4 Phƣơng pháp tổng hợp ...................................................................... 37 CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÂN LỰC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG HÀ NỘI ...................................................... 38 3.1 Giới thiệu khái quát về trƣờng Đại học Ngoại thƣơng Hà Nội ..... 38 3.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của trường Đai học Ngoại thương Hà Nội....................................................................................... 38 3.1.2 Chức năng nhiệm vụ của trường Đại học ngoại thương Hà Nội. 39 3.1.3 Cơ cấu tổ chức của trường Đại học ngoại thương Hà Nội. ....... 40 3.1.4 Hoạt động giảng dạy, đào tạo, nghiên cứu khoa học của Trường Đại học Ngoại thương ........................................................................... 42 3.2 Thực trạng quản lý nhân lực của trƣờng đại học Ngoại thƣơng ... 54 3.2.1 Hoạch định nhân lực .................................................................... 54 3.2.2 Tuyển dụng nhân lực .................................................................... 56 3.2.3 Sắp xếp, sử dụng nhân lực ........................................................... 58 3.2.4 Đào tạo nhân lực......................................................................... 61 3.2.5 Đánh giá, kiểm tra, giám sát nhân lực ....................................... 64
3.3 Đánh giá chung về công tác quản lý nhân lực của trƣờng ............. 70 3.3.1 Thành tựu, ưu điểm ...................................................................... 70 3.3.2 Những hạn chế trong công tác quản lý nhân lực ........................ 72 3.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế. ................................................ 73 CHƢƠNG 4 GIẢI PHÁP ĐỂ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÂN LỰC CỦA TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG TRONG THỜI GIAN SẮP TỚI VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ ............... 74 4.1 Bối cảnh mới ảnh hƣởng đến quản lý nhân lực của trƣờng đại học ngoại thƣơng trong giai đoạn tới ............................................................. 74 4.2 Những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhân lực của nhà trƣờng trong thời gian tới......................................................................... 75 4.2.1 Hoàn thiện công tác hoạch định, quy hoạch nhân lực ............... 75 4.2.2 Hoàn thiện công tác tuyển dụng nhân lực .................................. 77 4.2.3 Hoàn thiện công tác sắp xếp, sử dụng nhân lực .......................... 78 4.2.4 Hoàn thiện công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực ..................... 79 4.2.5 Hoàn thiện công tác đánh giá, giám sát nhân lực ....................... 80 4.2.6 Cải thiện chế độ đãi ngộ đối với nhân lực .................................. 81 4.3 Đề xuất, kiến nghị............................................................................... 83 KẾT LUẬN .................................................................................................... 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 86
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1 Thống kê, phân loại số lượng người nhập học tại các cấp học trong 5 năm gần đây .................................................................................................... 44 Bảng 3.2: Số liệu thống kê các đề tài nghiên cứu khoa học của cán bộ viên chức Trường Đại học Ngoại thương từ năm 2012 – 2016. ............................. 46 Bảng 3.3. Số lượng bài của các cán bộ cơ hữu của trường được đăng trên các tạp chí trong 5 năm gần đây ............................................................................ 47 Bảng 3.4 : Cán bộ viên chức Trường Đại học Ngoại thương theo tính chất công việc ......................................................................................................... 48 Bảng 3.5. Nhân lực trường Đại học Ngoại thương theo độ tuổi ..................... 49 Bảng 3.6 Nhân lực Trường Đại học Ngoại thương theo hình thức tuyển dụng giai đoạn 2012 – 2016 ..................................................................................... 50 Bảng 3.7. Nhân lực trường Đại học ngoại thương theo giới tính. .................. 51 Bảng 3.8: Trình độ bằng cấp, học hàm học vị của cán bộ, giảng viên, viên chức cơ hữu Trường đại học Ngoại thương Hà Nội (2011-2016) .................. 52 Bảng 3.9 Dự báo nhu cầu nhân lực cán bộ, giảng viên, nhân viên trường đại học Ngoại thương giai đoạn 2018- 2020......................................................... 56 Bảng 3.10 Số lượng cán bộ, giảng viên của nhà trường được tuyển dụng trong những năm gần đây ................................................................................ 57 Bảng 3.11: Cán bộ viên chức Trường Đại học Ngoại thương theo tính chất công việc ......................................................................................................... 59 Bảng 3.12: Hoạt động đánh giá cán bộ giảng viên trong nhà trường ............. 66 Bảng 3.13: Thu nhập bình quân của cán bộ giảng viên, nhân viên trường đại học ngoại thương trong những năm gần đây................................................... 68 i
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1 Sơ đồ cấu tổ chức của trường Đại học Ngoại thương .................... 41 ii
PHẦN MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết của đề tài Để đi lên con đường Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa trong xu hướng hội nhập kinh tế Quốc tế ngày càng sâu rộng, việc cần phải huy động tổng thể các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực…) là vô cùng cần thiết. Trong tất cả các nguồn lực thì có thể nói nhân lực là yếu tố then chốt, quan trọng nhất, nó quyết định và chi phối các nguồn lực còn lại. Xây dựng, phát triển nguồn nhân lực là trách nhiệm của hệ thống trị, của tất cả các cấp, các ngành của xã hội, diễn ra trên mọi lĩnh vực kinh tế xã hội thông qua việc thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp trong đó giáo dục, đào tạo là phương tiện chủ yếu nhất. Để đánh giá đúng vai trò quan trọng của việc quản lý nhân lực trong giáo dục và đào tạo, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã đề ra “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và hội nhập Quốc tế trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục và đào tạo, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên là khâu then chốt” Đối với giáo dục đại học thì nhân lực là cán bộ, giảng viên của nhà trường đóng vai trò quyết định chất lượng đào tạo, cán bộ, giảng viên trong các trường đại học có nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những người công dân có đức, có tài, có trình độ kỹ thuật tiên tiến. Nghị quyết hội nghị lần thứ 2 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã chỉ ra: “Giảng viên là yếu tố quyết định đến chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh, chăm lo xây dựng đội ngũ giảng viên sẽ tạo được sự chuyển biến về chất lượng giáo dục, đáp ứng được những yêu cầu đổi mới của đất nước”. Bên cạnh đó chỉ thị số 40/CT-TW năm 2004 của Ban bí thư TW Đảng cũng chỉ rõ: “ Trước những yêu cầu mới của 1
sự phát triển giáo dục trong thời kỳ công nhiệp hóa, hiện đại hóa, đội ngũ nhà giáo có những hạn chế, bất cập, số lượng giảng viên còn thiếu nhiều, cơ cấu giảng viên đang mất cân đối giữa các môn học, bậc học, chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ của các nhà giáo chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế- xã hội, tình hình trên đòi hỏi phải tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo một cách toàn diện” Chính vì vậy việc phát triển, quản lý cán bộ, nhà giáo trong lĩnh vực đào tạo đại học nhất là đội ngũ cán bộ giảng viên ở các trường đại học là việc làm cần thiết, cấp bách hiện nay. Trường đại học Ngoại thương Hà Nội là đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập nằm trong hệ thống các trường đại học trên toàn quốc, chức năng và nhiệm vụ của trường Đại học Ngoại thương là đào tạo nhân tài và cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực kinh tế, kinh doanh, quản trị kinh doanh, tài chính - ngân hàng, luật, công nghệ và ngoại ngữ; sáng tạo và chuyển giao tri thức khoa học đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, tầm nhìn phát triển đến năm 2030 trường Đại học Ngoại thương là trường đại học tự chủ, theo định hướng nghiên cứu, nằm trong nhóm các trường đại học hàng đầu của khu vực. Nhiệm vụ và trọng trách đó đặt lên vai toàn bộ các cán bộ của trường và đặc biệt là vai trò của đội ngũ giảng viên, tuy nhiên với đội ngũ cán bộ, giảng viên hiện tại thì trường đại học Ngoại thương cần phải hoàn thiện nhiều như: cần tăng cường hơn nữa số lượng đội ngũ giảng viên trình độ cao, đảy mạnh hơn nữa công tác nghiên cứu khoa học, tăng cường khả năng tự học hỏi, tự bồi dưỡng…Nếu những vấn đề này không được giải quyết thì việc thực hiện sứ mệnh và tầm nhìn mục tiêu của nhà trường sẽ khó có thể đạt được và từ đó sẽ gây ảnh hưởng xấu đến uy tín và thương hiệu của trường. Do đó trong thời gian tới việc nâng cao quản lý nhân lực nhất là nhân lực giảng viên của nhà trường là vô cùng cần thiết. 2
Từ những lý do trên tác giả thấy cần thiết phải thực hiện đề tài: “ Quản lý nhân lực tại trường Đại học Ngoại thương Hà Nội” nhằm đóng góp một số giải pháp cho những vấn đề nêu trên. - Câu hỏi nghiên cứu của luận văn: Những bất cập về quản lý nhân lực tại trường đại học Ngoại thương Hà Nội là gì? Nhà trường cần phải làm gì và làm thế nào để hoàn thiện công tác quản lý nhân lực?! 2 Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số vấn đề về cơ sở lý luận liên quan đến hoạt động quản lý nhân lực trong các trường đại học. - Đánh giá, phân tích thực trạng hoạt động quản lý nhân lực và tác động của nó đến tổng thể hoạt động của nhà trường cũng như chỉ ra những kết quả, những điểm hạn chế trong hoạt động quản lý nhân lực của trường đại học Ngoại thương Hà Nội. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhân lực tại trường đại học Ngoại thương Hà Nội trong thời gian sắp tới. 3 Mục đích nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: Mục đích của luận văn là phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý nhân lực tại trường đại học Ngoại thương Hà Nội, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhân lực của nhà trường trong thời gian tới. 4 Đối tƣợng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu về thực trạng hoạt động quản lý nhân lực tại trường đại học Ngoại thương Hà Nội 5 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: nghiên cứu hoạt động thực tiễn của công tác quản lý nhân lực tại trường Đại học Ngoại thương Hà Nội. 3
- Về thời gian: các nghiên cứu thực tế giới hạn chủ yếu trong thời gian từ 2012 đến 2016 và đề xuất các giải pháp cho thời gian tới vì trong khoảng thời gian này nó vừa mang tính thực tiễn vừa mang tính thời sự trong công cuộc giáo dục và đào tạo của nhà trường để hướng tới là một trường đại học tự chủ, tiên tiến. 6 Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu của luận văn được trình bày theo 4 chương gồm : Chương 1 : Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản lý nhân lực tại trường đại học Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3 : Thực trạng quản lý nhân lực tại trường Đại học Ngoại thương Hà Nội. Chương 4 : Những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhân lực của trường Đại học Ngoại thương Hà Nội trong thời gian sắp tới, một số đề xuất, kiến nghị. 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÂN LỰC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong thời gian qua công tác nhân lực và quản lý nhân lực đang thực sự trở thành chủ đề được xã hội, các doanh nghiệp, cơ quan đoàn thể và đông đảo người lao động quan tâm, nó có sức hút to lớn bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển vĩ mô của một đất nước mà nó còn là nghề nghiệp, thu nhập của đông đảo người lao động. Việc nghiên cứu về vấn đề quản lý nhân lực nhất là nhân lực trong các trường đại học đã được nhà nước luật hóa và rất nhiều các học giả, nhà khoa học đúc kết và viết thành những cuốn sách, những bài giảng hết sức thuyết phục. Việc quản lý nhân lực trong các trường đại học lại càng được quan tâm vì đây là môi trường “hướng nghiệp” quản lý tốt nhân lực trong môi trường này sẽ cho kết quả tốt cho không chỉ nhà trường mà còn cho toàn xã hội. Các công trình nghiên cứu trong nước liên quan đến chủ đề mà tác giả nghiên cứu có thể liệt kê cụ thể như sau: (1) PGS, TS Hoàng Văn Hải – Ths Vũ Thùy Dương “Quản trị nhân lực” (2011) Giáo trình, Đại học Thương mại - Nhà xuất bản Thống kê. Giáo trình xây dựng trên cơ sở tiếp cận trực diện với thực tiễn của công tác quản trị nhân lực trong các DN. Điểm nổi bật của giáo trình là nhìn nhận quản trị nhân lực theo hướng văn hóa dân tộc, gắn liền với tư tưởng nhân văn truyền thống. Với cách tiếp cận đó giáo trình vừa đảm bảo tính khoa học, tính dân tộc do vậy có thể phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của nước ta trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế (2) PGS,TS Lê Quân “Xây dựng hệ thống tiền lương và đánh giá thành tích” (2008) Sách tham khảo, Đại học Quốc gia Hà Nội. Sách hướng tới 5
đối tượng đọc là người quan tâm đến chính sách tiền lương trong doanh nghiệp, tác giả quan tâm nhiều đến chế dộ đãi ngộ đối với nguồn nhân lực nói chung nhất là nguồn nhân lực tại các doanh nghiệp, tác giả đã tập trung nghiên cứu chính sách lương - một trong những công cụ để quản lý nguồn nhân lực, đặc biệt tác giả đi sâu vào nghiên cứu chính sách tiền lương trong các doanh nghiệp Nhà nước sau khi cổ phần hóa, đây là những đối tượng khó khăn nhất trong công tác đổi mới hệ thống tiền lương và đánh giá thành tích. (3) Trần Bảo Sơn “Hoàn thiện công tác đãi ngộ nhân lực tại Ngân hàng Công thương Việt Nam chi nhánh TP. Hồ Chí Minh” (2010) Luận án Tiến sĩ, Đại học Kinh tế TP HCM. Theo tác giả Trần Bảo Sơn thì bên cạnh việc phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trên cả ba phương diện thể lực, trí lực, tâm lực (đức lực); điều chỉnh hợp lý quy mô, cơ cấu nguồn nhân lực một cách bền vững và hiệu quả, thì các doanh nghiệp nói chung và Ngân hàng Công thương Việt Nam chi nhánh TP. Hồ Chí Minh nói riêng cần xây dựng cho mình một hệ thống các chính sách đãi ngộ phù hợp với từng nhóm nhân viên. (4) Đặng Thị Trang "Hoàn thiện công tác đãi ngộ nhân lực tại Tập đoàn Bảo Việt" (2014) Luận văn thạc sỹ, Đại học Thương Mại. Trọng tâm nghiên cứu của đề tài là các hình thức đãi ngộ tại Tập đoàn Bảo Việt kết hợp việc phân tích hiệu quả hoạt động đãi ngộ tại đối với các hình thức đó và đề xuất các hướng giải pháp đãi ngộ phù hợp cho công ty. (5) Luật Giáo dục (2005) - NXB Chính trị Quốc gia: Đây là một văn bản pháp luật có giá trị pháp lý cao nhất và quy định những điều kiện cụ thể nhất về nguồn nhân lực trong các trường đại học, bên cạnh các điều về quy phạm pháp luật thì luật giáo dục cũng đã dành ra những chương, điều cụ thể, chi tiết dành riêng cho đội ngũ nhà giáo – nguồn nhân lực chủ yếu trong ngành giáo dục, đào 6
tạo. Các nhà trường, cơ sở giáo dục đào tạo lấy luật giáo dục làm căn cứ cho toàn bộ hoạt động quản lý, phát triển nguồn nhân lực của mình. (6) Bộ Giáo dục và Đào tạo “Đổi mới cơ bản và toàn diện Giáo dục Đại học Việt Nam giai đoạn 2006 – 2020 đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH đất nước” (2006) - Báo cáo hội nghị Hiệu trưởng các trường đại học. Đây là một báo cáo mang tính tổng kết và đưa ra những phương hướng nhiệm vụ và xu thế trong ngành giáo dục, đào tạo, báo cáo chỉ ra những điều kiện, những cơ hội đổi mới cũng như những thách thức cho công tác đổi mới cơ bản và toàn diện Giáo dục bậc đại học tại Việt Nam. Trong báo cáo cũng dành thời lượng đáng kể để nêu lên những thành quả cũng như chỉ ra các bất cập trong công tác quản lý nguồn nhân lực trong cấp đào tạo đại học để từ đó đưa ra những giải pháp, những tiêu chí đánh giá mới giúp đội ngũ nguồn nhân lực trong các trường đại học trong nước theo kịp với xu thế chung của các nến giáo dục tiên tiến trên Thế giới. (7) PGS.TS Nguyễn Ngọc Quân và Ths Nguyễn Tấn Thịnh “Quản lý nguồn nhân lực trong tổ chức” (2009) - Nxb Giáo dục. Các tác giả đã đưa ra các khái niệm, nội dung cơ bản của hoạt động quản lý nhân lực từ lúc hình thành nguồn nhân lực đến việc tổ chức sử dụng có hiệu quả và phát triển nguồn nhân lực đó. Cuốn sách đề cập đến những khái niệm cơ bản nhất cũng như những nội dung cốt lõi liên quan đến quản lý nguồn nhân lực trong các tổ chức, các tiêu chí đánh giá nguồn nhân lực, các nhân tố ảnh hưởng cũng như nội dung cơ bản trong công tác quản lý được đề cập một các đầy đủ, xác đáng, nó như một cuốn cẩm nang để các tổ chức áp dụng trong công tác quản lý nguồn nhân lực. (8) Nguyễn Hữu Thanh “Phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” (2005) - Nxb Khoa học xã hội đã đưa ra những thực trạng tình hình phát triển nguồn nhân lực và các giải pháp nhằm 7
nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong cuốn sách tác giả tập trung vào những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của nguồn nhân lực, các tiêu chí đánh giá như trình độ, năng suất lao động của nguồn nhân lực được quan tâm và được phân tích một cách chính xác để chỉ ra được thực trạng về chất lượng của đội ngũ nguồn nhân lực trong các ngành nghề nói chung hiện nay, bên cạnh đó tác giả cũng đưa ra các tiêu chí mới, những mục tiêu cần đạt được để chất lượng nguồn nhân lực có thể theo kịp với xu thế chung và đáp ứng được công cuộc đổi mới của đất nước. (9) Phan Thùy Chi “Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực của các Trường Đại học khối kinh tế Việt Nam thông qua các chương trình đào tạo quốc tế”(2008) – Luận án Tiến sĩ . Tác giả đã đưa ra các vấn đề lý luận và thực tiễn tại một số Trường Đại học khối kinh tế trong công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong các trường đại học chuyên về khối kinh tế. Luận án đã đưa chỉ ra những bất cập, những điểm chưa hợp lý trong công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực từ đó đã đưa ra các phương hướng và giải pháp để kiện toàn công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho khối các trường đại học chuyen về kinh tế. (10) “ Các văn bản quản lý tại trường đại học Ngoại thương” (2010) – Nhà xuấ bản thông tin và truyền thông là một cuốn sách tập hợp tất cả các văn bản, quy phạm pháp luật của nhà nước và của nhà trường, cuốn sách đã cập nhật đầy đủ các quy định của nhà nước, của nhà trường liên quan đến mọi hoạt động của nhà trường trong đó dành thời lượng lớn cho việc cập nhật các văn bản, quy định về công tác quản lý nguồn nhân lực trong trường đại học Ngoại thương trong đó phải kể đến là những quy định trong công tác tổ chức cán bộ, những quy định về công tác tiền lương, khen thưởng, những quy định trong công tác tài chính, tài sản và các quy định khác liên quan đến công tác tuyển dụng, đào tạo phát triển...có thể nói đây là cuốn cẩm nang để nhà 8
trường soi rọi vào trong mọi công tác hoạt động đặc biệt là việc quản lý nhân lực của nhà trường, nó được coi là kim chỉ nam cho mọi hoạt động nhằm đưa nhà trường đạt được mục tiêu và sứ mệnh đề ra. (11) “ Báo cáo tự đánh giá của trường đại học Ngoại thương” (2016) Đây là một báo cáo tự đánh giá một cách khái quát và chân thực nhất gần như toàn bộ mọi hoạt động của trường đại học Ngoại thương: Trường tiến hành tự đánh giá các hoạt động của trường theo 10 tiêu chuẩn, 61 tiêu chí đánh giá trường đại học do Bộ GD&ĐT ban hành. Mục đích của hoạt động tự đánh giá là giúp nhà trường tự rà soát, xem xét, đánh giá thực trạng của mình, lập và triển khai các kế hoạch hành động cải tiến và nâng cao chất lượng đào tạo, từ đó điều chỉnh mục tiêu cho giai đoạn tiếp theo theo hướng cao hơn, góp phần xây dựng văn hóa chất lượng bên trong nhà trường và thể hiện tính tự chủ và tính tự chịu trách nhiệm của nhà trường trong toàn bộ hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, dịch vụ xã hội theo chức năng, nhiệm vụ được giao, phù hợp với sứ mạng và mục tiêu của nhà trường. 1.2 Cơ sở lý luận về quản lý nhân lực 1.2.1 Nhân lực và nguồn nhân lực trong trường đại học 1.2.1.1 Khái niệm nhân lực, nguồn nhân lực và nhân sự - Nhân lực: Nhân lực là sức lực con người nằm trong mỗi con người và làm cho con người hoạt động, sức lực đó ngày càng phát triển cùng với sự phát triển của cơ thể con người và đến một mức độ nào đó con người đủ điều kiện tham gia vào quá trình lao động. Nhân lực được hiểu là nguồn lực của mỗi con người, nguồn lực này bao gồm thể lực, trí lực và nhân cách. - Nguồn nhân lực: Là tiềm năng lao động của con người trên các mặt số lượng, cơ cấu (ngành nghề, trình độ đào tạo, cơ cấu ngành kinh tế) và chất lượng bao gồm phẩm chất và năng lực(trí lực, tâm lực, thể lực, kỹ năng nghề nghiệp) đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội trong phạm vi quốc gia, 9
vùng lãnh thổ, địa phương hay ngành và năng lực cạnh tranh trong phạm vi quốc gia và thị trường lao động Quốc tế. - Nhân sự: Bao gồm tất cả các thành viên trong một tổ chức, một doanh nghiệp sử dụng các kỹ năng, kiến thức, khả năng, các hành vi ứng xử và các giá trị đạo đức nhằm mục đích thành lập, duy trì và phát triển tổ chức, doanh nghiệp - Nhân lực trong các trường đại học: Là toàn bộ đội ngũ cán bộ, giảng viên , nhân viên của nhà trường được biểu hiện thông qua số lượng, cơ cấu và chất lượng của cán bộ, giảng viên, nhân viên trong quá trình tham gia vào hoạt động của trường. Nhân lực trong các trường đại học bao gồm: Đội ngũ lãnh đạo quản lý nhà trường, đội ngũ cán bộ giảng viên và đội ngũ nhân viên phục vụ công tác giảng dạy. 1.2.1.2 Nhân lực là đội ngũ lãnh đạo, quản lý - Khái niệm: Cán bộ quản lý giáo dục là những người chịu trách nhiệm trong việc tổ chức, điều hành và quản lý các hoạt động trong các trường Đại học, cao đẳng. Cán bộ quản lý giáo dục với vai trò quan trọng trong hoạt động Giáo dục đại học có trách nhiệm không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức và trình độ chuyên môn, năng lực quản lý. - Đội ngũ lãnh đạo, quản lý trong các trường đại học bao gồm: Ban giám hiệu nhà trường, Hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, các trưởng phó phòng, trưởng phó khoa và giám đốc, phó giám đốc trung tâm. - Một số tiêu thức đánh giá trình độ và năng lực quản lý: Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý được đánh giá thông qua một số các tiêu thức cơ bản như trình độ chuyên môn, trình độ tin học, ngoại ngữ, năng lực quản lý chuyên môn, nghiệp vụ. Tuỳ thuộc vào công việc và nhiệm vụ được giao mà có các yêu cầu, tiêu chí riêng để đánh giá cán bộ. Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường Đại học xét trên yếu tố nhân lực của Giáo dục đại học: Bộ tiêu 10
chuẩn đánh giá chất lượng trường Đại học do Bộ Giáo dục đào tạo ban hành nêu rõ yêu cầu đối với công tác phát triển đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý bao gồm những tiêu chí sau: + Thứ nhất: có kế hoạch tuyển dụng, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ quản lý và nhân viên, quy hoạch bổ nhiệm cán bộ quản lý đáp ứng mục tiêu, chức năng, nhiệm vụ và phù hợp với điều kiện cụ thể của trường Đại học, có quy trình, tiêu chí tuyển dụng, bổ nhiệm rõ ràng, minh bạch. + Thứ hai: đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý được đảm bảo các quyền dân chủ trong trường đại học. Có chính sách, biện pháp tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên tham gia các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ ở trong và ngoài nước. 1.2.1.3 Nhân lực là đội ngũ giảng viên * Khái niệm: Theo Luật giáo dục năm 2005, Chương IV, Mục 1, Điều 70: “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, các cơ sở giáo dục khác”. Giảng viên trong cơ sở giáo dục đại học là người có thân nhân rõ ràng, có phẩm chất đạo đức tốt, có sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp, đạt trình độ về chuyên môn, nghiệp vụ quy định tại điểm e khoản 1 điều 77 của Luật giáo dục. - Nhiệm vụ và quyền của giảng viên Theo Luật giáo dục đại học năm 2013, Chương VIII, điều 55: + Giảng dạy theo mục tiêu, chương trình đào tạo và thực hiện đầy đủ, có chất lượng chương trình đào tạo. + Nghiên cứu, phát triển ứng dụng khoa học và chuyển giao công nghệ, bảo đảm chất lượng đào tạo. + Định kỳ học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ và phương pháp giảng dạy. + Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của giảng viên. 11