Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tăng cường công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng sơn

Chia sẻ: Sosua999 Sosua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

59
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước về kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô trên địa bàn nghiên cứu nhằm đảm bảo trật tự vận tải hành khách, an toàn giao thông, đáp ứng yêu cầu và nhu cầu của xã hội trong thời gian tới góp phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Lạng Sơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tăng cường công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng sơn

LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận văn với đề tài “Tăng cường công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng có nguồn gốc rõ ràng, kết quả nghiên cứu trong Luận văn hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả Vũ Văn Nhiên i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận, ngoài sự nỗ lực của bản thân tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình của các tập thể, cá nhân trong và ngoài trường. Trước hết, tác giả xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Thủy lợi Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt thời gian học tập và làm luận văn cao học. Tác giả xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến thầy giáo PGS.TS. Nguyễn Bá Uân, người đã tận tình hướng dẫn và động viên tác giả trong suốt thời gian hoàn thành luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo đã quan tâm, góp ý và nhận xét cho bản luận văn của tác giả. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo đã giảng dạy cho tôi trong suốt thời gian qua. Xin kính chúc các thầy giáo, cô giáo và gia đình mạnh khỏe hạnh phúc, tiếp tục sự nghiệp đào tạo cho các thế hệ học sinh, sinh viên đạt được nhiều thành công hơn nữa trên con đường học tập và nghiên cứu khoa học. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Vũ Văn Nhiên ii
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG HOẠT ĐỘNG VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG XE Ô TÔ ........................ 4 1.1 Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh vận tải hành khách 4 1.1.1 Khái niệm về quản lý nhà nước đối với giao thông vận tải ......................... 4 1.1.2 Khái niệm và các loại hình vận tải hành khách bằng xe ô tô ...................... 6 1.1.3 Nội dung quản lý Nhà nước đối với vận tải hành khách bằng xe ô tô ........ 8 1.1.4 Các chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý nhà nước đối với vận tải khách bằng xe ô tô......................................................................................................... 27 1.1.5 Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh .............................................................................................. 30 1.2 Cơ sở thực tiễn về quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô ................ 32 1.2.1 Kinh nghiệm một số địa phương ............................................................... 32 1.2.2 Những bài học rút ra cho Lạng Sơn về công tác quản lý hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô ................................................................... 34 1.3 Tổng quan các nghiên cứu có liên quan đến đề tài .................................................... 35 Kết luận Chương 1 ............................................................................................................. 37 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG XE Ô TÔ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LẠNG SƠN ............................................................................................... 38 2.1 Khái quát chung về đặc điểm kinh tế xã hội............................................................... 38 2.1.1 Đặc điểm điều kiện tự nhiên ...................................................................... 38 2.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội.......................................................................... 40 2.1.3 Đặc điểm kết cấu hạ tầng giao thông......................................................... 41 2.2 Thực trạng hoạt động vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn 45 2.2.1 Thực trạng cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ ......................................... 45 2.2.2 Nhu cầu vận chuyển hành khách ............................................................... 48 iii
2.2.3 Tình hình kinh doanh vận tải bằng xe ô tô trên địa bàn ............................ 57 2.3 Thực trạng công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn ................................................................ 59 2.3.1 Tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước làm công tác quản lý vận tải hành khách bằng ô tô tại tỉnh Lạng Sơn ...................................................................... 59 2.3.2 Các văn bản quy định và hướng dẫn của địa phương về quản lý vận tải hành khách bằng ô tô .......................................................................................... 64 2.3.3 Công tác quy hoạch hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông ............................ 66 2.3.4 Đầu tư cho lĩnh vực vận tải hành khách bằng ô tô .................................... 69 2.3.5 Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát ....................................................... 71 2.4 Kết quả đạt được và những tồn tại trong công tác quản lý Nhà nước đối với vận tải hành khách bằng ô tô ......................................................................................................... 72 2.4.1 Kết quả đạt được ....................................................................................... 72 2.4.2 Hạn chế, bất cập ........................................................................................ 72 2.4.3 Nguyên nhân hạn chế, bất cập ................................................................... 73 Kết luận Chương 2 ............................................................................................................. 75 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG XE Ô TÔ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LẠNG SƠN ............................................................................................................................... 76 3.1 Quan điểm và định hướng phát triển và thực hiện quản lý Nhà nước về giao thông vận tải đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 ............................................................... 76 3.1.1 Quan điểm phát triển ................................................................................. 76 3.1.2 Định hướng phát triển giao thông vận tải của Lạng Sơn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 ...................................................................................... 78 3.2 Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý Nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn....................................................... 79 3.2.1 Giải pháp về hoàn thiện chính sách thể chế về vận tải hành khách .......... 79 3.2.2 Giải pháp về quy hoạch, kế hoạch phát triển vận tải hành khách bằng ô tô85 3.2.3 Tổ chức thực hiện kế hoạch về vận tải hành khách................................... 88 3.2.4 Giải pháp về thanh tra, kiểm tra ................................................................ 90 iv
3.2.5 Giải pháp về tổ chức bộ máy, đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý vận tải hành khách bằng xe ô tô .............................................................................................. 93 Kết luận Chương 3 ............................................................................................................. 96 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 99 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Sơ đồ mô phỏng quan hệ quản lý .................................................................... 4 Hình 1.2. Cơ cấu bộ máy QLNN về VTHK .................................................................. 10 Hình 1.3. Các loại hình đơn vị kinh doanh VTHK bằng xe ô tô................................... 11 Hình 2.2. Các cơ quan quản lý Nhà nước về VTHK bằng ô tô tại tỉnh Lạng Sơn ........ 60 Hình 2.3. Mô hình tổ chức của Sở GTVT tỉnh Lạng Sơn ............................................. 61 Hình 2.4. Sơ đồ Tổ chức và quản lý bến xe khách........................................................ 69 Hình 2.5. Nguồn vốn đầu tư cho giao thông vận tải tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2008-2016 ....................................................................................................................................... 69 vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Tiêu chí phân loại bến xe ............................................................................ 105 Bảng 2.1: Tổng hợp số tuyến vận tải khách trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn ....................107 Bảng 2.2: Nhu cầu đi lại, phương tiện vận tải khách tuyến liên tỉnh ............................49 Bảng 2.3: Tổng hợp phương tiện vận tải khách hợp đồng qua các năm .......................53 Bảng 2.4: Tổng hợp nhu cầu đi lại, khả năng đáp ứng vận tải bằng taxi ......................54 Bảng 2.5: Tổng hợp số lượng phương tiện qua các năm ...............................................59 Bảng 2.6: Hiện trạng hoạt động của bến xe tỉnh Lạng Sơn ...........................................68 Bảng 2.7: Tình trạng công tác thanh tra, kiểm tra .........................................................71 vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ ATGT An toàn giao thông BOT Xây dựng-kinh doanh-chuyển giao BT Xây dựng-chuyển giao BTXM Bê tông xi măng CNH-HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CNTT Công nghệ thông tin CSHT Cơ sở hạ tầng DN Doanh nghiệp GDP Tổng sản phẩm quốc nội GNP Tổng sản phẩm quốc dân GTĐB Giao thông đường bộ GTVT Giao thông vận tải HĐND Hội đồng nhân dân HTX Hợp tác xã KCHT Kết cấu hạ tầng KD Kinh doanh KDVT Kinh doanh vận tải KT-XH Kinh tế- Xã hội QLNN Quản lý Nhà nước TTĐK Trung tâm đăng kiểm TTHC Thủ tục hành chính UBND Ủy ban nhân dân VTHK Vận tải hành khách viii
PHẦN MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết của đề tài Giao thông vận tải giữ vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, bởi nó đáp ứng nhu cầu đi lại, giao lưu của nhân dân và vận chuyển hàng hóa, vận chuyển khách trong quá trình lưu thông. Vì thế, giao thông vận tải là ngành cần ưu tiên đầu tư phát triển đi trước một bước nhằm tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, phục vụ sự nghiệp công ngiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Vận tải bằng xe ô tô là phương thức vận tải phổ biến hiện nay, có mặt ở mọi nơi, từ thành phố đến nông thôn. Do tính cơ động cao cho nên vận tải bằng xe ô tô đã phát huy vai trò quan trọng trong hệ thống vận tải, đáp ứng nhu cầu vận tải đa dạng và ngày càng tăng lên của xã hội. Thực hiện sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp năm 2014 và Luật Giao thông đường bộ năm 2008, trên thị trường vận tải hành khách bằng xe ô tô, các thành phần kinh tế với quy mô và trình độ công nghệ sản xuất khác nhau đều có thể tham gia cung ứng dịch vụ (sản phẩm) vận tải, trở thành loại hình vận tải có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong những năm vừa qua. Các doanh nghiệp kinh doanh vận tải hành khách đã đầu tư nhiều phương tiện mới, chất lượng tốt thay thế cho các phương tiện cũ, thường xuyên hư hỏng, hết niên hạn sử dụng và từng bước nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải, phục vụ khách, đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng cao của nhân dân, được dư luận xã hội hoan nghênh, đồng tình ủng hộ trong thời gian vừa qua. Lạng Sơn là tỉnh nằm ở biên giới thuộc vùng Đông Bắc của Tổ quốc, có đường biên giới giáp nước Cộng hòa nhân dân Trung hoa với chiều dài 231.74 km, phía bắc tiếp giáp với tỉnh Cao Bằng, phía nam giáp tỉnh Bắc Giang, phía đông bắc giáp khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc), phía đông nam giáp tỉnh Quảng Ninh, phía tây và tây nam giáp tỉnh Bắc Cạn, Thái Nguyên. Địa hình phần lớn là rừng núi, có các tuyến đường giao thông trọng yếu của quốc gia đi qua như quốc lộ 1 nối cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, đường sắt liên vận quốc tế Hà Nội- Lạng Sơn nối liền với ga cửa khẩu quốc tế Đồng Đăng, đây là một trong những đầu mối giao thông quan trọng của vùng, của cả nước. Trong những năm vừa qua, thực hiện chủ trương xã hội hóa trong lĩnh vực vận tải đường bộ, các thành phần kinh tế trên địa bàn tỉnh đã không ngừng 1
đầu tư đổi mới phương tiện; tổ chức khai thác nhiều tuyến vận tải đến các vùng miền trong cả nước đặc biệt với các tỉnh miền Bắc, miền Nam, Tây Nguyên,... Tuy nhiên, ở Lạng Sơn cũng như trên phạm vi cả nước, sự phát triển quá “nhanh” của vận tải hành khách bằng xe ô tô, cùng với mặt trái của cơ chế thị trường đã để lại nhiều hệ lụy như: chạy quá tốc độ cho phép, lấn làn đường, vượt ẩu để tranh dành khách, dừng đỗ, chạy vòng vo đón trả khách không đúng nơi quy định... dẫn đến ATGT không được kiểm soát; vi phạm các quy định về vận tải như chèn ép khách, chở quá tải, quá số người quy định, sang nhượng khách, xe dù, bến cóc làm ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh vận tải khách không lành mạnh đã gây ra hậu quả nghiêm trọng và dư luận bất bình trong xã hội. Nguyên nhân của những tồn tại nêu trên là do công tác quản lý nhà nước về vận tải và trật tự ATGT của các cấp còn nhiều thiếu sót, hạn chế các cơ quan chức năng và cấp chính quyền địa phương còn buông lỏng quản lý trong lĩnh vực kinh doanh vận tải hành khách theo tuyến cố định, theo hợp đồng, vận tải hành khách bằng xe taxi... chưa tổ chức thực hiện, làm đúng và đầy đủ chức năng quản lý nhà nước theo các quy định của pháp luật hiện hành; các lực lượng kiểm tra, kiểm soát chưa phối hợp hoạt động một cách chặt chẽ, đồng bộ thường xuyên và xử lý chưa nghiêm đối với hành vi vi phạm; công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật chưa được chú trọng đôi khi còn mang tính hình thức... Từ những tính cấp thiết trên tác giả lựa chọn đề tài: “Tăng cường công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng sơn” có tính thời sự, cấp thiết và có ý nghĩa cả về lý luận lẫn thực tiễn. 2 Mục tiêu nghiên cứu Đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước về kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô trên địa bàn nghiên cứu nhằm đảm bảo trật tự vận tải hành khách, an toàn giao thông, đáp ứng yêu cầu và nhu cầu của xã hội trong thời gian tới góp phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Lạng Sơn. 3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách 2
bằng ô tô và những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. 3.2 Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng ô tô Về không gian: Trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn Về thời gian: Đánh giá hiện trạng công tác quản lý nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh. Luận văn nghiên cứu, thu thập, khảo sát các số liệu sơ cấp và thứ cấp từ 2011 đến 2016, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2017-2022. 4 Mục đích và phương pháp nghiên cứu 4.1 Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về vận tải hành khách bằng ô tô và công tác quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô trên địa bàn cấp tỉnh. Khảo sát đánh giá thực trạng hoạt động kinh doanh vận tải và công tác quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, từ đó rút ra kết quả đạt được cần phát huy và những hạn chế và nguyên nhân của những mặt hạn chế cần đề xuất giải pháp khắc phục. Đề xuất các giải pháp nhằm thực hiện tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng xe ô tô trên địa bàn tỉnh Lạng sơn giai đoạn đến năm 2022. 4.2 Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp cụ thể được sử dụng trong nghiên cứu gồm: phương pháp thu thập nghiên cứu tài liệu, phương pháp thống kê kết hợp với phương pháp chuyên gia thông qua việc tham khảo các ý kiến của các chuyên gia, các báo cáo của Sở Giao thông vận tải tỉnh Lạng Sơn, các đơn vị trực thuộc ngành có liên quan. Các phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh sẽ là những phương pháp được sử dụng trong phân tích thực trạng. 3
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG HOẠT ĐỘNG VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG XE Ô TÔ 1.1 Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh vận tải hành khách 1.1.1 Khái niệm về quản lý nhà nước đối với giao thông vận tải - Khái niệm quản lý Ngày nay, thuật ngữ “Quản lý - Management” được sử dụng phổ biến nhưng chưa có một định nghĩa thống nhất. Có người cho quản lý là hoạt động nhằm đảm bảo hoàn thành công việc thông qua sự nỗ lực của người khác, cũng có người cho quản lý là một hoạt động thiết yếu nhằm đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân và nhằm đạt được mục đích của nhóm.. .Từ những ý chung của các định nghĩa và xét quản lý với tư cách là một hành động, có thể định nghĩa: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra. Có thể mô phỏng quan hệ chủ thể quản lý - đối tượng quản lý và mục tiêu quản lý như Hình 1.1: Hình 1.1. Sơ đồ mô phỏng quan hệ quản lý - Khái niệm quản lý Nhà nước Đời sống xã hội là sự tổng hòa của nhiều yếu tố và quá trình vận động phát triển. Mỗi yếu tố và quá trình lại bị chi phối bởi những quy luật vận động nhất định, làm nên sự đa dạng, phong phú cả về nội dung và hình thức của đời sống xã hội. Muốn có một xã hội phát triển ổn định, bền vững, cần nhiều chủ thể tham gia quản lý các đối tượng khác nhau như: Các tổ chức chính trị, pháp lý, các tổ chức đoàn thể nhân dân, các nghiệp đoàn và tổ chức kinh tế... trong đó Nhà nước giữ vai trò quản lý vĩ mô. Quản lý 4
Nhà nước xuất hiện sau khi các Nhà nước ra đời và là dạng thức quản lý đặc biệt - quản lý toàn thể xã hội. Mỗi Nhà nước luôn gắn với một thiết chế xã hội nhất định theo phạm vi không gian và thời gian, do vậy đặc tính quản lý Nhà nước sẽ thay đổi tùy theo bản chất của chế độ chính trị và trình độ phát triển nền kinh tế - xã hội mỗi quốc gia trong từng thời kỳ. Vậy có thể hiểu quản lý Nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực Nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật, thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. - Khái niệm quản lý nhà nước về giao thông vận tải Giao thông vận tải là một nhu cầu tiêu dùng của đời sống con người, với một sản phẩm hàng hóa được xem như là một mục tiêu trung tâm, là kết quả cuối cùng của mọi quá trình sản xuất vật chất diễn ra trên quy mô toàn ngành giao thông vận tải là tấn km và hành khách km. Tất cả những gì liên quan đến các quá trình sản xuất để làm ra sản phẩm đó, cũng như liên quan tới sự tiêu dùng của toàn xã hội đối với sản phẩm đó, chính là đối tượng quản lý của ngành Giao thông vận tải. Vì vậy, đối với lĩnh vực giao thông vận tải nói chung và hoạt động VTHK bằng ô tô nói riêng, hoạt động quản lý Nhà nước có thể hiểu là sự tác động của bộ máy quản lý nhà nước vào các quá trình, các quan hệ kinh tế - xã hội trong hoạt động giao thông vận tải từ quy hoạch, kế hoạch đến tổ chức thực hiện, từ xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật đến khai thác phương tiện, từ tổ chức giao thông trên mạng lưới đến tổ chức, quản lý, khai thác bến bãi và các hoạt động khác nhằm hướng ý chí và hành động của các chủ thể kinh tế vào thực hiện tốt nhiệm vụ của giao thông vận tải, kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân, tập thể và lợi ích của Nhà nước. Hay nói cách khác quản lý nhà nước về giao thông vận tải là toàn bộ hoạt động quản lý của các cơ quan chấp hành và điều hành của bộ máy Nhà nước để tác động vào các quá trình, các quan hệ liên quan giao thông vận tải nhằm đạt được mục tiêu đề ra. 5
1.1.2 Khái niệm và các loại hình vận tải hành khách bằng xe ô tô - Khái niệm Vận tải là quá trình di chuyển hay thay đổi vị trí của hàng hóa, hành khách trong không gian, theo thời gian cụ thể nhằm thỏa mãn một nhu cầu nào đó của con người. Vận tải hành khách bằng xe ô tô là một loại hình vận tải chuyên chở con người từ địa điểm này đến địa điểm khác bằng xe ô tô. Xã hội càng phát triển thì nhu cầu đi lại thay đổi cả về số lượng và chất lượng. Thay đổi về số lượng là sự gia tăng về nhu cầu đi lại của người dân. Thay đổi về chất lượng là yêu cầu đảm bảo về mặt an toàn, tiện nghi và sự thỏa mái, nhanh chóng. Tính xã hội của VTHK rất cao vì sự thay đổi giá cước, thời gian vận tải sẽ tác động trực tiếp đến người tiêu dùng (hành khách). Chi phí chuyến đi của hành khách thể hiện ở hai mặt: thời gian chuyến đi và giá vé phải trả. - Các loại hình vận tải hành khách Theo phương thức vận tải - Vận tải đường bộ - Vận tải đường sắt - Vận tải đường thủy - Vận tải hàng không - Vận tải đô thị. Bao gồm tàu điện ngầm (metro), tàu điện bánh sắt (tramway), xe điện bánh hơi (trolleybus), ô tô buýt (bus), tàu điện một ray (monoray), đường sắt nhẹ (LRT), taxi,... - Vận tải đặc biệt. Ví dụ như vận tải bằng băng chuyền, cáp treo. Theo phương thức quản lý - Vận tải cá nhân: Là hình thức tự phục vụ, tự thỏa mãn nhu cầu đi lại của cá nhân và người thân nhưng không thu tiền. 6
- Vận tải hành khách công cộng: Là hình thức vận tải phục vụ mọi đối tượng hành khách đi lại và có thu tiền, tức là tìm kiếm lợi nhuận qua việc phục vụ các đối tượng đó. VTHK công cộng gồm hai loại: Loại có sức chở lớn như tầu điện ngầm, xe bus. Loại có sức chứa nhỏ như xe máy ôm, xe taxi,. - Vận tải hành khách công vụ: Phương tiện đưa đón công nhân, cán bộ, học sinh. Theo địa giới hành chính - Vận tải trong thành phố - Vận tải liên tỉnh - Vận tải quốc tế - Các loại hình vận tải hành khách bằng ô tô - Vận tải hành khách theo tuyến cố định: VTHK theo tuyến cố định có xác định bến đi, bến đến và ngược lại với lịch trình, hành trình phù hợp do doanh nghiệp, HTX đăng ký và được cơ quan quản lý tuyến chấp thuận. VTHK bằng ô tô theo tuyến cố định bao gồm liên tỉnh, nội tỉnh, và liên vận quốc tế. - Vận tải hành khách bằng xe buýt: VTHK bằng xe buýt có các điểm dừng, đón trả khách và xe chạy theo biểu đồ vận hành trong phạm vi nội thành, nội thị, phạm vi tỉnh hoặc trong phạm vi giữa 2 tỉnh liền kế; Nếu điểm đầu, điểm cuối nằm tại các đô thị đặc biệt thì không quá 3 tỉnh liền kế; Cự ly tuyến xe buýt không quá 60 (sáu mươi) km. - Vận tải hành khách bằng xe taxi: VTHK bằng xe taxi có hành trình và lịch trình theo yêu cầu của hành khách; cước vận chuyển được tính theo đồng hồ tính tiền căn cứ vào km xe lăn bánh, thời gian chờ đợi. - Vận tải hành khách theo hợp đồng: VTHK theo hợp đồng có lộ trình và thời gian theo yêu cầu của khách đi xe, có hợp đồng vận tải bằng văn bản. - Vận tải khách du lịch: Vận chuyển khách du lịch là vận tải khách theo tuyến, chương trình và địa điểm du lịch, có hợp đồng vận chuyển khách du lịch hoặc hợp đồng lữ hành, chương trình du lịch và danh sách khách đi xe. 7
1.1.3 Nội dung quản lý Nhà nước đối với vận tải hành khách bằng xe ô tô 1.1.3.1 Nội dung quản lý phân theo cấp quản lý Cấp Trung ương - Hoạch định chiến lược, chính sách phát triển, quy hoạch phát triển giao thông vận tải toàn quốc. - Nhà nước quản lý hoạt động GTVT thông quan việc ban hành các quyết định quản lý kinh tế, xây dựng các định mức, quy trình, tổ chức thực hiện, kiểm tra và giám sát thực hiện các quyết định ấy. Cấp tỉnh Sở Giao thông vận tải là cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có chức năng tham mưu, giúp UBND cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về GTVT đường bộ; đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ của Bộ GTVT. Đối với lĩnh vực giao thông vận tải, Sở GTVT có nhiệm vụ: Xây dựng hệ thống chính sách đồng bộ nhằm phát triển bền vững giao thông vận tải, bao gồm các chính sách sử dụng đất đai, phát triển kết cấu hạ tầng, xây dựng mạng lưới giao thông vận tải công cộng, đồng thời khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực này. Quản lý đầu tư theo quy hoạch, kế hoạch: Việc đầu tư nâng cấp, xây dựng mới các tuyến giao thông, các công trình phục vụ vận tải trên địa bàn Tỉnh phải phù hợp với quy hoạch được duyệt; căn cứ vào Quy hoạch tổng thể phát triển GTVT tỉnh Lạng Sơn đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, cần xây dựng kế hoạch ngắn hạn, trung hạn để đầu tư phát triển các công trình theo đúng lộ trình, mục tiêu đặt ra và định kỳ hàng năm tổ chức sơ kết, đánh giá tình hình thực hiện quy hoạch. Quản lý hạ tầng Giao thông vận tải: Thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý, bảo trì và bảo đảm giao thông thông suốt đối với các tuyến quốc lộ được uỷ thác quản lý, các tuyến đường tỉnh. Phối hợp, tham gia quản lý chặt chẽ các dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng 8
theo đúng quy chế phối hợp giữa Bộ Giao thông vận tải với các địa phương và đúng quy định về quản lý đầu tư xây dựng. Quản lý vận tải - Quản lý luồng tuyến: Tổ chức thực hiện quản lý VTHK theo tuyến cố định, hợp đồng, vận tải khách du lịch, vận tải taxi và VTHK công cộng bằng xe buýt theo quy định của pháp luật; cấp phép vận tải quốc tế cho phương tiện giao thông cơ giới đường bộ theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ GTVT. Phối hợp với lực lượng chức năng tổ chức kiểm tra giám sát lưu động trên các tuyến đường bộ để ngăn chặn tình trạng phương tiện bắt khách dọc đường, xe chạy ẩu, chở quá khổ, quá tải, ... để đảm bảo an toàn cho người và phương tiện tham gia giao thông. - Quản lý bến, bãi Thực hiện nghiêm túc quy định bắt buộc đối với phương tiện phải vào bến để đón, trả khách hoặc tổ chức đón, trả khách tại một số điểm quy định; bố trí mặt bằng xây dựng của bến xe phải đảm bảo theo đúng quy định của Bộ Giao thông vận tải đảm bảo văn minh, lịch sự. Thường xuyên tổ chức kiểm tra tình trạng hoạt động của các bến xe, các điểm đón khách dọc đường; xây nhà chờ xe buýt để đảm bảo tính an toàn, tiện nghi cho hành khách. - Quản lý phương tiện: Tất cả các phương tiện tham gia giao thông phải được đăng kiểm, kiểm tra chất lượng định kỳ, nghiêm cấm và xử phạt nặng đối với các loại phương tiện tham gia giao thông không đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, các phương tiện quá niên hạn. - Quản lý các DN, HTX KDVT: Định kỳ hàng năm Sở GTVT giao Thanh tra Giao thông vận tải xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra tại các đơn vị KDVT để kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về kinh doanh và điều kiện KDVT bằng xe ô tô. 9
Chính phủ Bộ GTVT Các Ban ngành UBND tỉnh Sở GTVT Các DN, HTX VT Các Bến xe Hình 1.2. Cơ cấu bộ máy QLNN về VTHK 1.1.3.2 Các quy định của Nhà nước về vận tải hành khách bằng xe ô tô Thực hiện quy định của Luật GTĐB năm 2014 Nghị định số 86/2014/NĐ-CP, Luật thuế năm 2013 số 32/2013/QH13, Luật Doanh nghiệp năm 2014 số 68/2014/QH13, Pháp lệnh Phí và Lệ phí số: 38/2001/PL-UBTVQH10... Chính phủ, các Bộ, Cơ quan ngang Bộ thuộc Chính phủ đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định trong lĩnh vực VTHK bằng ô tô, bao gồm các quy định chủ yếu sau: Quy định về doanh nghiệp Theo quy định của Luật GTVT năm 2014, Nghi định số 86/2014/NĐ-CP ngày 10/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô (gọi tắt là Nghị định 86/2014/NĐ-CP), đơn vị KD VTHK bằng ô tô phải có đủ điều kiện sau đây: - Đăng ký kinh doanh VTHK bằng xe ô tô theo quy định của pháp luật; - Bảo đảm số lượng, chất lượng và niên hạn sử dụng của phương tiện phù hợp với hình thức kinh doanh - Lái xe và nhân viên phục vụ phải có hợp đồng lao động bằng văn bản với đơn vị kinh doanh. Đơn vị kinh doanh bố trí đủ số lượng lái xe và nhân viên phục vụ trên xe phù hợp với phương án kinh doanh và các quy định của pháp luật. - Người trực tiếp điều hành hoạt động kinh doanh vận tải của DN, HTX phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện: Có trình độ chuyên ngành vận tải từ trung cấp trở lên hoặc trình 10
độ cao đẳng, đại học chuyên ngành khác; tham gia quản lý vận tải tại các DN, HTX kinh doanh vận tải bằng xe ô tô 03 (ba) năm trở lên. - Nơi đỗ xe: Đơn vị kinh doanh vận tải bố trí đủ diện tích đỗ xe theo phương án kinh doanh. - Doanh nghiệp, HTX kinh doanh vận tải khách theo tuyến cố định, xe buýt, xe taxi phải đăng ký và niêm yết chất lương dịch vụ. Nội dung đăng ký chất lượng dịch vụ theo quy định của Bộ GTVT. - Kinh doanh VTHK theo tuyến cố định: Có bộ phận quản lý các điều kiện về ATGT; - Kinh doanh VTHK bằng xe buýt: Xe buýt phải có màu sơn đặc trưng đăng ký với cơ quan quản lý tuyến. - Kinh doanh VTHK bằng taxi: Xe taxi có gắn đồng hồ tính tiền theo km lăn bánh và thời gian chờ đợi, đăng ký màu sơn số, điện thoại giao dịch, logo và chất lượng dịch vụ với cơ quan quản lý; có bộ phận quản lý các điều kiện về ATGT; có trung tâm điều hành, đăng ký tần số liên lạc và có thiết bị liên lạc giữa trung tâm với các xe. - Kinh doanh VTHK bằng xe hợp đồng và xe du lịch: Phải có số lượng xe theo quy định. Riêng kinh doanh VTHK bằng xe du lịch còn phải tuân thủ các quy định của pháp luật về du lịch và xe có niên hạn sử dụng không quá 15 năm. Các đơn vị KD VTHK bằng xe ô tô Các hộ KD thành lập Các DN lập theo Các HTX thành lập theo Nghị định số Luật DN 2014 theo Luật HTX 2012 43/2010/NĐ-CP KD VTHK: Tuyến cố định; xe hợp KD VTHK: xe hợp đồng; xe đồng; xe du lịch; xe taxi; xe buýt, du lịch, xe cho thuê xe cho thuê Hình 1.3. Các loại hình đơn vị kinh doanh VTHK bằng xe ô tô 11
Quy định về ô tô Theo các quy định hiện hành về quản lý phương tiện đối với xe ô tô như sau: Tất cả xe ô tô VTHK phải đăng ký và gắn biển số do cơ quan có thẩm quyền cấp. Về niên hạn sử dụng: đối với xe ô tô chở người có niên hạn sử dụng không quá 20 năm; đối với xe chuyển đổi công năng từ các loại phương tiện khác thành xe ô tô chở người thực hiện trước ngày 01/01/2002, có niên hạn không quá 17 năm; xe KD vận tải taxi có niên hạn sử dụng không quá 08 năm tại đô thị loại đặc biệt, không quá 12 tại các địa phương khác; đối với xe ô tô chở người từ 10 hành khách trở lên KD vận tải theo tuyến cố định cự ly lớn hơn 300km có niên hạn sử dụng không quá 15 năm; còn đối với xe KD vận tải khách du lịch có niên hạn không quá 15 năm. Đối với Chủng loại phương tiện. Theo quy định tại Nghị định số 86/2014/NĐ-CP quy định: Xe kinh doanh VTHK bằng taxi có sức chứa không quá 9 chỗ ngồi (kể cả người lái); Xe kinh doanh VTHK theo tuyến cố định có trọng tải được phép chở từ 10 hành khách trở lên; Xe kinh doanh vận tải bằng xe buýt phải có sức chứa từ 17 hành khách trở lên. Đối với điều kiện tham gia giao thông: Xe ô tô vận tải hành khách phải được kiểm tra và được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về chất lượng, an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định tại Thông tư số 70/2015/TT-BGTVT ngày 09/11/2015 của Bộ trưởng Bộ GTVT quy định về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. Thiết bị giám sát hành trình: Xe ô tô kinh doanh VTHK theo tuyến cố định, xe buýt, theo hợp đồng và du lịch phải lắp thiết bị giám sát hành trình đã được Bộ GTVT cấp Giấy chứng nhận hợp chuẩn. Quy định về người lái xe và nhân viên phục vụ Theo Luật GTĐB 2008 quy định: Người lái xe chở người trên 30 chỗ ngồi có tuổi tối đa không quá 50 đối với nữ và 55 đối với nam; Người lái xe ô tô chở người từ 10 đến 30 chỗ ngồi phải đủ 24 tuổi và có GPLX hạng D, người lái xe ô tô chở người trên 30 chỗ ngồi phải đủ 27 tuổi và có GPLX hạng E; Người có nhu cầu đào tạo nâng hạng 12