Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty thương mại kỹ thuật và đầu tư Petec

Chia sẻ: Thanh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh của TCT Petec trong thời gian qua, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh xăng dầu của Công ty. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty thương mại kỹ thuật và đầu tư Petec

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- HUỲNH LƢƠNG SƠN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY THƢƠNG MẠI KỸ THUẬT VÀ ĐẦU TƢ PETEC LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số ngành: 60340102 TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 04/2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM --------------------------- HUỲNH LƢƠNG SƠN MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY THƢƠNG MẠI KỸ THUẬT VÀ ĐẦU TƢ PETEC LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số ngành: 60340102 CÁN BỘ HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THẾ KHẢI TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 04/2016
iii CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hƣớng dẫn khoa học : TS. NGUYỄN THẾ KHẢI (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký) Luận văn Thạc sĩ đƣợc bảo vệ tại Trƣờng Đại học Công nghệ TP. HCM ngày …. tháng …. năm 2016 Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: TT Họ và tên Chức danh Hội đồng 1 Chủ tịch 2 Phản biện 1 3 Phản biện 2 4 Ủy viên 5 Ủy viên, Thƣ ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã đƣợc sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV
iv TRƢỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày 29 tháng 04 năm 2016 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: Huỳnh Lƣơng Sơn Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 30/10/1990 Nơi sinh:Đăk Lăk Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh MSHV: 1441820063 I- Tên đề tài: - Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty thƣơng mại kỹ thuật và đầu tƣ Petec II- Nhiệm vụ và nội dung: - Với nhiệm vụ nghiên cứu phân tích nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty thƣơng mại kỹ thuật và đầu tƣ Petec, nội dung luận văn đƣợc thực hiện theo 3 chƣơng -Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả của hoạt động kinh doanh và sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec. -Chƣơng 2: Thực trạng về hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec giai đoạn 2011 – 2015. -Chƣơng 3: Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec giai đoạn 2016 – 2020. III- Ngày giao nhiệm vụ: 20/08/2015 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 29/4/2016 V- Cán bộ hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Thế Khải CÁN BỘ HƢỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký)
v LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn (Ký và ghi rõ họ tên)
vi LỜI CẢM ƠN Đƣợc sự phân công của Trƣờng Đại học Công nghệ TP.Hồ Chí Minh, và sự đồng ý của Thầy giáo hƣớng dẫn TS. Nguyễn Thế Khải tôi đã thực hiện đề tài “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty thƣơng mại kỹ thuật và đầu tƣ Petec”. Để hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Thầy Cô giáo đã tạo điều kiện, tận tình hƣớng dẫn, giảng dạy trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện tại Trƣờng Đại học Công nghệ TP.Hồ Chí Minh. Xin chân thành cảm ơn Thầy giáo hƣớng dẫn TS. Nguyễn Thế Khải đã tận tình, chu đáo hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! TP.Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 04 năm 2016 Học viên thực hiện
vii TÓM TẮT Ngoài lời mở đầu và kết luận, luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả của hoạt động kinh doanh và sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec. Sƣu tầm, tổng hợp, so sánh các cơ sở lí thuyết về hiệu quả kinh doanh, từ đó đánh giá đƣợc hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty nhằm đƣa giải pháp tốt nhất để áp dụng tại Tổng công ty cũng là điều mong muốn đạt đƣợc của luận văn. Chƣơng 2: Thực trạng về hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec giai đoạn 2011 – 2015. Dựa vào tình hình thực tế tại Tổng công ty cùng với cơ sở lí thuyết đƣợc nói ở chƣơng I, luận văn đƣa ra các chỉ số từ đó đánh giá tổng thể về tình hình hiệu quả kinh doanh của Tổng công ty nhằm đƣa ra đƣợc những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty trong những năm tiếp theo. Chƣơng 3: Giải pháp nhằm nâng cao hiệu kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec giai đoạn 2016 – 2020. Chƣơng 3 đã đƣa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả tại Tổng công ty cũng nhƣ một số kiến nghị đối với các chính sách nghị định của nhà nƣớc nhằm nâng chất lƣợng hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty nói riêng cũng nhƣ phát triển ngành xăng dầu nói chung.
viii ABSTRACT Beside the beginning and conclusion, the dissertation is divided three chapter: Chapter 1: Literature Review for Business activites and necessarity of enhancing the petroleum business-effectiveness at Petec. To summarize, collect, brief literature for the general effectiveness as well as the petroleum business effect in particular. Hence, petroleum business effectiveness analysis of Petec will be conducted to design best solutions to apply in Petec. It is also the desire of this dissertation. Chapter 2: Current situation of petroleum business effectiveness in Petec for period 2011 – 2015. In the basis of current situation at Petec and the literature in chapter 1, this dissertation will result the indexs to generally asses the current situation of business effectiveness of Petec to propose the solutions for enhancing the petroleum business effectiveness at Petec in next imcoming years. Chapter 3: Solutions for enhancing petroleum business effectiveness at Petec for period 2016 – 2020 To design some significant solutions for enhancing the effectiveness of Petec as well as the sggestions to govermental at policy, degrels to enhance the quality in petroleum business effectiveness in Petec particularly, and in petroleum industry generally.
ix MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................vi TÓM TẮT ................................................................................................................ vii ABSTRACT ............................................................................................................ viii MỤC LỤC ..................................................................................................................ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................xi DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU ................................................................................ xii DANH MỤC HÌNH VẼ .......................................................................................... xiii MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY PETEC ............................................................3 1.1 QUAN ĐIỂM VỀ HIỆU QUẢ VÀ HIỆU QUẢ KINH DOANH: ....................................... 3 1.1.1 Quan niệm về hiệu quả: .............................................................................. 3 1.1.2 Hiệu quả kinh doanh ................................................................................... 4 1.1.3 Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ................ 12 1.2 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XĂNG DẦU ........................................................................................................................ 18 1.2.1 Nhân tố thuộc môi trường vĩ mô: .............................................................. 18 1.2.2 Nhân tố thuộc môi trường kinh doanh: .................................................... 20 1.2.3 Nhân tố thuộc nội tại doanh nghiệp: ......................................................... 23 1.3 SỰ CẦN THIẾT PHẢI NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TCT PETEC ..................................................................................................................... 28 1.3.1 Đặc trưng của mặt hàng xăng dầu ............................................................ 28 1.3.2 Lợi ích của việc nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại TCT Petec . 29 1.4 KINH NGHIỆM TỪ TẬP ĐOÀN XĂNG DẦU VIỆT NAM PETROLIMEX VỀ VIỆC NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU ....................................................... 31 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY PETEC TRONG GIAI ĐOẠN 2011 – 2015 ..............................34 2.1 GIỚI THIỆU VỀ TỔNG CÔNG TY PETEC .............................................................. 34
x 2.2 THỰC TRẠNG VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY PETEC GIAI ĐOẠN 2011 – 2015 .......................................................................................... 36 2.2.1 Kết quả kinh doanh của Tổng công ty PETEC trong thời gian qua: ........ 36 2.2.2 Thực trạng về hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec giai đoạn 2011 – 2015 ............................................................................................... 41 2.2.3 Chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ................................ 44 2.2.4 Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng lao động .................................... 46 2.3 CÁC BIỆN PHÁP TỔNG CÔNG TY PETEC ĐÃ ÁP DỤNG ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH TRONG THỜI GIAN QUA...................................................................... 47 2.4 NGUYÊN NHÂN KHIẾN HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY PETEC CHƢA CAO ................................................................................................... 48 2.4.1 Nhân tố bên ngoài doanh nghiệp .............................................................. 48 2.4.2 Nhân tố bên trong doanh nghiệp ............................................................... 50 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY PETEC GIAI ĐOẠN 2016 – 2020 ...............54 3.1 DỰ BÁO THỊ TRƢỜNG DẦU MỎ THẾ GIỚI NĂM 2016 .......................................... 54 3.2 PHƢƠNG HƢỚNG HOẠT ĐỘNG NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU CỦA TỔNG CÔNG TY PETEC GIAI ĐOẠN 2016 – 2020 ...................................... 55 3.3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY PETEC GIAI ĐOẠN 2016 – 2020 ..................................................... 56 3.3.1 Nh m các giải pháp nh m tăng doanh thu ............................................... 57 3.3.2 Nh m các giải pháp giảm chi phí.............................................................. 67 3.4 KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI NHÀ NƢỚC ......................................................................... 72 3.4.1 Kiến nghị về hoàn thiện chính sách quản lý xăng dầu .............................. 73 3.4.2 Kiến nghị về tăng quyền tự chủ cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu 74 KẾT LUẬN ...............................................................................................................76 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................77
xi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nội dung 1 CBCNV Cán bộ công nhân viên 2 CF Chi phí 3 DT Doanh thu 4 DQ Dung Quất 5 HQKD Hiệu quả kinh doanh 6 KDXD Kinh doanh xăng dầu 7 LN Lợi nhuận 8 LNBQ Lợi nhuận bình quân 9 SLĐ Số lao động 10 TCT Tổng công ty 11 TSLN Tỷ suất lợi nhuận 12 VLĐ Vốn lƣu động 13 XD Xăng dầu
xii DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Bảng 2.1: Kết quả tiêu thụ xăng dầu năm 2011-2015................................................... 40 Bảng 2.2: Thống kê doanh thu bán xăng dầu năm 2011 - 2015 .................................. 41 Bảng 2.3: Các chỉ tiêu lợi nhuận, tỷ xuất lợi nhuận của TCT giai đoạn 2011 – 2015 . 41 Bảng 2.4: Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của tổng công ty Petec giai đoạn 2011 – 2015 ......................................................................................................... 44 Bảng 2.5: Chỉ tiêu hiệu quả sử dụng lao động giai đoạn 2011 – 2015 ......................... 46 Bảng 3.1: Bảng các chỉ tiêu kế hoạch năm 2016 .......................................................... 56 Bảng 3.2: Báo cáo tồn kho bể trống tại thời điểm 31/12/2015 ..................................... 67
xiii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 3.1: Kênh phân phối xăng dầu của tổng công ty Petec ........................................ 58 Hình 3.2: Mô hình phân phối xăng dầu đề xuất với Tổng công ty ............................... 60
1 MỞ ĐẦU Đặt vấn đề Với nền khoa học phát triển nhƣ hiện nay thì con ngƣời hoàn toàn có khả năng tiềm kiếm những nguồn năng lƣợng khác thay thế xăng dầu nhƣ hạt nhân, năng lƣợng mặt trời. Tuy nhiên, trong vài thập kỉ tới đây xăng dầu vẫn sẽ là nguồn năng lƣợng chính. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế là sự gia tăng ở mức cao nhu cầu về nhiên liệu phục vụ cho sản xuất, tiêu dùng.. vì vậy nhu cầu về xăng dầu và các sản phẩm dầu mỏ tăng nhanh về cả số lƣợng và chủng loại. Xăng dầu đóng vai trò quan trọng trong công cuộc phát triển kinh tế đất nƣớc. Ở nƣớc ta với quá trình hiện đại hóa công nghiệp hóa đất nƣớc, nhu cầu sử dụng xăng dầu là không thể thiếu đƣợc, đặc biệt với các nghành giao thông, công nghiệp… Mặt khác với nền kinh tế phát triển của nƣớc ta hiện nay thì nhu cầu về phƣơng tiện giao thông ngày một tăng góp phần không nhỏ đến nhu cầu sử dụng xăng dầu. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế toàn cầu hóa nền kinh tế hiện nay, kinh doanh quốc tế ngày càng đƣợc mở rộng và giữ vai trò quan trọng. Vai trò đó ngày càng đƣợc khẳng định khi nhờ nó mà nhiều doanh nghiệp, nhiều ngành, nhiều nền kinh tế quốc gia có cơ hội phát triển. Trong nền kinh tế thị trƣờng, việc mở rộng giao thƣơng với các đối tác nƣớc ngoài là việc tất yếu khách quan. Xăng dầu là mặt hàng chiến lƣợc có vai trò chi phối với tất cả các ngành trong nền kinh tế, đời sống xã hội dân cƣ, là mặt hàng gần nhƣ có cung và giá cả phụ thuộc vào thị trƣờng thế giới. Từ cuối năm 2010 đến nay, giá xăng dầu trên thị trƣờng thế giới liên tục biến động và ảnh hƣởng rất lớn đến giá cả trong nƣớc cũng nhƣ chính sách kiềm chế và ổn định lạm phát của Chính phủ. Tổng công ty Petec là đơn vị đƣợc phép kinh doanh xăng dầu, trải qua các năm hoạt động Công ty cũng đã không ngừng cố gắng trong việc tìm hƣớng khai khác, tìm hiểu thị trƣờng nâng cao hiệu quả và quy mô kinh doanh để hoàn thành nhiệm vụ và đáp ứng nhu cầu xăng dầu phục vụ kinh tế.
2 Tuy nhiên do những biến động khách quan của thị trƣờng thế giới cũng nhƣ những nhân tố chủ quan của Công ty nhƣ khả năng tích luỹ tài chính còn hạn chế, đối tác kinh doanh cũng chƣa đa dạng và còn chịu sự chi phối của chính sách của Nhà nƣớc nên Công ty gặp nhiều khó khăn trong quá trình kinh doanh, xây dựng chiến lƣợc kinh doanh hiệu quả. Nhằm tháo gỡ những khó khăn và nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động kinh doanh của Tổng công ty Thƣơng mại Kỹ thuật và Đầu tƣ Petec, đòi hỏi cần phải có những giải pháp thích hợp. Vì lý do đó, đề tài luận văn: “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Thƣơng mại Kỹ thuật và Đầu tƣ Petec” đã đƣợc lựa chọn và nghiên cứu. Mục tiêu, nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh của TCT Petec trong thời gian qua, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh xăng dầu của Công ty. - Nội dung nghiên cứu Ngoài lời mở đầu và kết luận, luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng nhƣ sau: I. Cơ sở lý luận về hiệu quả của hoạt động kinh doanh và sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec. II. Thực trạng về hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec giai đoạn 2011 – 2015. III. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh xăng dầu tại Tổng công ty Petec giai đoạn 2016 – 2020. - Phƣơng pháp nghiên cứu Sử dụng phƣơng pháp tổng hợp, phân tích và so sánh. Các số liệu phục vụ quá trình nghiên cứu lấy từ báo cáo tổng kết kinh doanh năm 2011 – 2015, từ sách báo, tạp chí có liên quan tới luận văn.
3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH XĂNG DẦU TẠI TỔNG CÔNG TY PETEC 1.1 Quan điểm về hiệu quả và hiệu quả kinh doanh: 1.1.1 Quan niệm về hiệu quả: Hiệu quả là thuật ngữ dùng để chỉ mối quan hệ giữa kết quả thực hiện các mục tiêu hoạt động của chủ thể và chi phí mà chủ thể bỏ ra để có kết quả đó trong điều kiện nhất định. Khi đề cập đến vấn đề hiệu quả có thể đứng trên nhiều góc độ khác nhau để xem xét. Nếu xét theo hiệu quả cuối cùng thì hiệu quả kinh tế là hiệu số giữa kết quả thu về và chi phí bỏ ra để đạt kết quả đó. Đứng trên góc độ này thì hiệu quả đồng nhất với phạm trù lợi nhuận. Hiệu quả kinh tế cao hay thấp phụ thuộc vào trình độ tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh và tổ chức quản lý trong các doanh nghiệp (Nguyễn Cảnh Hiệp 2014). Chỉ tiêu hiệu quả là một chỉ tiêu chất lƣợng tổng hợp phản ánh trình độ sử dụng các yếu tố tham gia quá trình sản xuất, kinh doanh đồng thời là phạm trù kinh tế gắn liền với sản xuất hàng hóa, phản ánh trình độ của nền sản xuất hàng hóa, sản xuất hàng hóa có phát triển hay không là do hiệu quả đạt đƣợc cao hay thấp, chỉ tiêu hiệu quả phản ánh cả về mặt định lƣợng và cả về mặt định tính. Về mặt định lƣợng, hiệu quả kinh tế của sản xuất kinh doanh phản ánh mối tƣơng quan giữa kết quả thu đƣợc và chi phí bỏ ra. Về mặt định tính, nó phản ánh ảnh hƣởng của hoạt động sản xuất kinh doanh đối với việc giải quyết những yêu cầu về mục tiêu kinh tế và mục tiêu chính trị - xã hội. Khi đứng trên phạm vi khác nhau để xem xét vấn đề hiệu quả thì có thể chia hiệu quả ra nhiều loại khác nhau: - Nếu đứng trên phạm vi toàn xã hội và nền kinh tế quốc gia để xem xét thì phạm vi hiệu quả sẽ là hiệu quả kinh tế xã hội và hiệu quả chính trị. Cả hai hiệu quả này đều có vị trí quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội đất nƣớc. Trong thời kỳ bao cấp, nƣớc ta coi trọng hai hiệu quả này trong hoạt động sản xuất kinh doanh.
4 Trong điều kiện hiện nay thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa, các doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nƣớc bên cạnh việc đảm bảo hiệu quả kinh tế, hiệu quả kinh doanh cần phải chú ý đến hiệu quả kinh tế xã hội và hiệu quả chính trị. Đối với các nƣớc tƣ bản chủ nghĩa, các doanh nghiệp hoạt động đều nhằm mục đích hiệu quả kinh tế và hiệu quả kinh doanh, còn một số doanh nghiệp nhà nƣớc nhằm thực hiện một số chỉ tiêu về hiệu quả kinh tế xã hội. - Nếu đứng trên phạm vi từng yếu tố, từng doanh nghiệp riêng lẻ thì có phạm trù hiệu quả kinh tế và phạm trù hiệu quả kinh doanh. Hiệu quả kinh tế là những lợi ích kinh tế đạt đƣợc sau khi bù đắp những khoản chi phí về lao động xã hội. Hiệu quả kinh tế xác định thông qua so sánh giữa các chỉ tiêu phản ánh kết quả kinh doanh và chi phí bỏ ra. Hiệu quả kinh doanh là phạm trù kinh tế phản ánh những lợi ích đạt đƣợc từ các hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, hiệu quả kinh doanh chính là hiệu quả lao động xã hội đƣợc xác định bằng việc so sánh giữa lƣợng lao động hữu ích cuối cùng thu đƣợc với hao phí lao động xã hội. Nhƣ vậy đứng trên các khía cạnh khác nhau ngƣời ta có thể có quan điểm về hiệu quả khác nhau. Tuy nhiên, trong lĩnh vực quản lý khi giải quyết vấn đề hiệu quả cần phải có kết hợp hài hòa giữa lợi ích trƣớc mắt với lợi ích lâu dài, giữa lợi ích trung ƣơng với lợi ích địa phƣơng, giữa lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể với lợi ích quốc gia. 1.1.2 Hiệu quả kinh doanh 1.1.2.1 Hiệu quả kinh tế trong kinh doanh Hiệu quả kinh tế cá biệt và hiệu quả kinh tế xã hội: - Hiệu quả kinh tế cá biệt là hiệu quả kinh tế thu đƣợc từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Biểu hiện chung cho hiệu quả kinh tế cá biệt là doanh lợi mà mỗi doanh nghiệp đạt đƣợc.
5 - Hiệu quả kinh tế xã hội do kinh doanh đem lại là sự đóng góp của hoạt động kinh doanh để phát triển sản xuất, đổi mới cơ cấu kinh tế, tăng năng suất lao động, tăng ngân sách và cải thiện đời sống nhân dân. Giữa hiệu quả kinh tế cá biệt và hiệu quả kinh tế xã hội có quan hệ nhân quả và tác động qua lại với nhau. Hiệu quả kinh tế quốc gia chỉ có thể đạt đƣợc trên cơ sở hoạt động có hiệu quả của các doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp nhƣ một tế bào của nền kinh tế, doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả sẽ đóng góp vào hiệu quả chung của nền kinh tế. Đó chính là mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng, giữa lợi ích bộ phận với lợi ích tổng thể. Tính hiệu quả của nền kinh tế xuất phát từ chính hiệu quả của mỗi doanh nghiệp và một nền kinh tế vận hành tốt là môi trƣờng thuận lợi để doanh nghiệp hoạt động và ngày càng phát triển (Học Viện Tài chính, 2013). Vì vậy, trong hoạt động kinh doanh, mỗi doanh nghiệp phải thƣờng xuyên quan tâm đến hiệu quả kinh tế - xã hội, đảm bảo lợi ích riêng hài hòa với lợi ích chung. 1.1.2.2 Khái niệm hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp Tham gia vào hoạt động kinh tế, nói chung bất cứ đơn vị nào cũng hƣớng tới mục tiêu lợi nhuận. Tối đa hóa lợi nhuận là mục tiêu cuối cùng các doanh nghiệp theo đuổi. Với một đồng vốn bỏ vào kinh doanh, ai cũng muốn nó mang lại nhiều lợi nhuận nhất. Muốn đạt đƣợc điều đó, các doanh nghiệp không ngừng đầu tƣ cho nghiên cứu thị trƣờng, thay đổi quy trình, công nghệ, cải tiến sản phẩm, cắt giảm chi phí sản xuất, cũng nhƣ các chi phí liên quan…Tất cả những điều đó, nói một cách khác là sự sắp xếp, hợp lý hóa quá trình sản xuất kinh doanh. “Hiệu quả kinh doanh” là một thuật ngữ để đánh giá, xem xét mức độ hợp lý hóa quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Dƣới nhiều góc độ khác nhau, có rất nhiều quan điểm, ý kiến về thuật ngữ “hiệu quả kinh doanh” này. Có thể kể đến một số quan điểm sau đây: Quan điểm thứ nhất cho rằng “Hiệu quả kinh doanh là kết quả đạt đƣợc trong hoạt động kinh doanh, là doanh thu tiêu thụ hàng hóa” (Nguyễn Thị Hƣờng 2003, tr.318). Quan điểm đã thể hiện đƣợc mối liên hệ giữa doanh thu và hiệu quả kinh
6 doanh. Theo quan điểm này, hiệu quả kinh doanh là nhƣ nhau nếu các hoạt động kinh doanh cùng mang lại một mức doanh thu. Có thể thấy, trên thực tế để mang lại cùng một mức doanh thu nhƣng doanh nghiệp phải có sự đầu tƣ khác nhau cho các hoạt động khác nhau. Mức đầu tƣ đó chính là chi phí doanh nghiệp đã bỏ ra để đạt đƣợc doanh thu. Chƣa phản ánh đƣợc điều này chính là hạn chế của quan điểm trên về hiệu quả kinh doanh. Quan điểm thứ hai cho rằng “Hiệu quả kinh doanh là quan hệ tỷ lệ giữa phần tăng thêm của kết quả và phần tăng thêm của chi phí” (Nguyễn Thị Hƣờng 2003, tr.318). So với quan điểm thứ nhất, quan điểm này đã thể hiện đƣợc mối liên hệ giữa doanh thu và chi phí. Nó phản ánh đƣợc trình độ sử dụng đồng vốn tăng thêm của doanh nghiệp, trên cơ sở đó giúp doanh nghiệp ra quyết định có nên đầu tƣ mở rộng hoạt động đó hay không. Mặc dù vậy, quan điểm này vẫn còn hạn chế nhất định, đó là việc nó mới chỉ phản ánh mối liên hệ giữa chi phí và doanh thu bổ sung mà chƣa phản ánh đƣợc mối liên hệ giữa doanh thu và chi phí ban đầu. Mà trên thực tế, ban đầu doanh nghiệp phải bỏ vốn đầu tƣ tới một ngƣỡng nhất định mới có thể có doanh thu bƣớc đầu. Quan điểm thứ ba cho rằng “Hiệu quả kinh doanh là một đại lƣợng so sánh giữa kết quả thu đƣợc và chi phí bỏ ra để có đƣợc kết quả đó” (Nguyễn Thị Hƣờng, 2003, tr.318). Quan điểm này đã phản ánh đƣợc mối liên hệ giữa doanh thu và chi phí bỏ ra để có kết quả đó. Theo quan điểm này, hiệu quả kinh doanh chính là lợi nhuận thu đƣợc từ hoạt động đó. So với hai quan điểm trên, quan điểm này đã phản ánh đƣợc mối quan hệ bản chất của hiệu quả kinh doanh. Quan điểm này cho thấy, với những hoạt động khác nhau, với cùng một lƣợng vốn bỏ ra mà thu về cùng một lƣợng giá trị thì các hoạt động kinh doanh đó đã có hiệu quả nhƣ nhau. Nhƣng trên thực tế, điều này là không chính xác. Quan điểm về hiệu quả kinh doanh này chƣa thể hiện đƣợc vai trò của các yếu tố khác nhƣ thời gian thu đƣợc kết quả, quy mô hoạt động… Đây cũng chính là hạn chế của quan điểm này. Quan điểm thứ tƣ cho rằng “Hiệu quả kinh doanh là một phạm trù phản ánh mối liên hệ giữa sự vận động của kết quả với sự vận động của chi phí bỏ ra để đạt
7 kết quả đó, đồng thời phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực sản xuất” (Nguyễn Thị Hƣờng 2003, tr.319) . Về cơ bản, quan điểm này đã phản ánh đƣợc mối liên hệ bản chất về hiệu quả kinh doanh giữa doanh thu và chi phí cũng nhƣ sự vận động của hai yếu tố này, đồng thời còn phản ánh đƣợc trình độ sử dụng các nguồn lực của doanh nghiệp. Tuy vậy, hạn chế của nó là chƣa thể hiện đƣợc mối quan hệ chặt chẽ giữa hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp với hiệu quả kinh tế xã hội. Với bốn quan điểm trên về hiệu quả kinh doanh, chúng ta vẫn chƣa tìm đƣợc đáp án chung và chính xác nhất để nói về hiệu quả kinh doanh. Một cách tổng quát, có thể nói rằng: “Hiệu quả kinh doanh là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực sản xuất, trình độ tổ chức và quản lý của doanh nghiệp để thực hiện ở mức cao nhất các mục tiêu kinh tế xã hội với chi phí thấp nhất” (Nguyễn Thị Hƣờng 2003, tr.319). Nó là thƣớc đo phản ánh trình độ tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Quan điểm này đã phản ánh đƣợc mối liên hệ bản chất giữa việc sử dụng các nguồn lực và kết quả do nó mang lại, đồng thời cũng thể hiện đƣợc trình độ sử dụng các nguồn lực cũng nhƣ phản ánh đƣợc mối liên hệ giữa hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp với hiệu quả kinh tế xã hội. Trên góc độ nền kinh tế quốc gia, hiệu quả kinh doanh phải phản ánh mức độ thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của ngƣời dân và toàn xã hội về cả chất lƣợng lẫn số lƣợng. Hiệu quả đƣợc xem xét trên cơ sở lợi ích toàn xã hội, làm sao để đạt đƣợc mức phát triển lớn nhất với nguồn lực xã hội thấp nhất. 1.1.2.3 Phân loại hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp a. Căn cứ theo phƣơng pháp tính hiệu quả Theo căn cứ này, bao gồm hiệu quả tƣơng đối và hiệu quả tuyệt đối. Hiệu quả tuyệt đối Hiệu quả tuyệt đối là đại lƣợng thể hiện sự chênh lệch giữa kết quả thu đƣợc và chi phí bỏ ra để đạt đƣợc kết quả đó đối với mỗi phƣơng án kinh doanh, trong từng thời kỳ với từng doanh nghiệp khác nhau. Hiệu quả tuyệt đối đƣợc thể hiện qua tƣơng quan chênh lệch của kết quả và chi phí, nói cách khác đó là sự chênh lệch