Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Công tác xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài có cấu trúc gồm 3 chương trình bày cơ sở lý luận về xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại; hoạt động xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank; các giải pháp hướng đến hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Công tác xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ VY LINH CÔNG TÁC XẾP HẠNG TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ VY LINH CÔNG TÁC XẾP HẠNG TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân Hàng Mã ngành: 8340201 Người hướng dẫn khoa học: PGS-TSKH NGUYỄN NGỌC THẠCH
TÓM TẮT LUẬN VĂN Xếp hạng tín dụng (XHTD) là một trong những công cụ quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả, phản ánh mức độ hiệu quả của hoạt động tín dụng nhằm phục vụ phát triển kinh tế xã hội, và thể hiện sức mạnh của ngân hàng trong quá trình cạnh tranh để tồn tại và phát triển. Chính vì vậy, công tác xếp hạng tín dụng không chỉ là mối quan tâm của nhà quản trị ngân hàng mà còn là mối quan tâm của toàn xã hội. Đề tài “Công tác xếp hạng tín dụng Khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ” hệ thống hóa một số cơ sở lí luận về xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại NHTM; Hoạt động XHTD khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank. Trên cơ sở đó, luận văn đã đưa ra những giải pháp hướng đến hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank. Luận văn chắc hẳn còn nhiều thiếu sót, tác giả mong rằng sẽ nhận được nhiều đóng góp để vấn đề nghiên cứu được hoàn thiện hơn.
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: NGUYỄN THỊ VY LINH Sinh ngày 20 tháng 04 năm 1993 – tại: Gia Lai Quê quán: Phù Mỹ, Bình Định Hiện công tác tại: Phòng Bán Lẻ - Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai. Là học viên cao học lớp : CH18GL của Trường Đại học Ngân hàng TP.Hồ Chí Minh. Cam đoan đề tài: “Công tác xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam”. Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính, Ngân hàng. Mã số: 8340201 Người hướng dẫn khoa học: PGS-TSKH. NGUYỄN NGỌC THẠCH Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. TP Hồ Chí Minh, ngày tháng 10 năm 2018 Người cam đoan .
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của quý thầy cô thuộc trường Đại học Ngân Hàng TP.HCM, bạn bè và tập thể đồng nghiệp đang công tác tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Gia Lai. Trước tiên, tôi xin chân thành gởi lời cảm ơn đến quý thầy cô trường Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức quý báu trong thời gian qua. Tôi xin chân thành gởi lời cảm ơn PGS-TSKH.Nguyễn Ngọc Thạch, người hướng dẫn khoa học của luận văn đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Sau cùng, Tôi xin chân thành cảm ơn đến những người bạn, những đồng nghiệp và người thân đã tận tình hỗ trợ, góp ý và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả mọi người.
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT: KHDN Khách hàng doanh nghiệp BCTC Báo cáo tài chính XHTD Xếp hạng tín dụng NHCT Ngân hàng Công Thương NHNN Ngân hàng Nhà Nước TSC Trụ sở chính TC Tài chính PTC Phi tài chính CORE SUNSHINE Chương trình phần mềm chấm điểm và xếp hạng tín dụng khách hàng trên hệ thống CORE SUNSHINE LOS Hệ thống khởi tạo và phê duyệt tín dụng NHCV Ngân hàng cho vay PDTD Phê duyệt tín dụng
MỤC LỤC: LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC HÌNH PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Đặt vấn đề ................................................................................................................. 1 2. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1 3. Mục tiêu của đề tài .................................................................................................... 2 4. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................. 3 5. Đối tượng, phạm vi và thời gian nghiên cứu ............................................................ 3 6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................... 3 7. Nội dung nghiên cứu ................................................................................................. 3 8. Đóng góp của đề tài................................................................................................... 4 9. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ............................................................................ 5 10. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 6 Chương 1: Cơ sở lý luận Công tác xếp hạng tín dụng nội bộ đối với khách hàng doanh nghiệp................................................................................................................ 9 1.1 Rủi ro tín dụng – Xuất phát điểm của xếp hạng tín dụng ....................................... 9 1.1.1 Khái niệm rủi ro tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp .............................. 9 1.1.2 Các tiêu chí đánh giá rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại .................................................................................................................... 9 1.2 Xếp hạng tín dụng nội bộ đối với khách hàng doanh nghiệp ............................... 11 1.2.1 Khái niệm xếp hạng tín dụng nội bộ .................................................................. 11 1.2.2 Tầm quan trọng của xếp hạng tín dụng nội bộ với khách hàng doanh nghiệp .. 13 1.2.3 Một số mô hình xếp hạng tín dụng .................................................................... 14
1.2.3.1 Mô hình chấm điểm ........................................................................................ 14 1.2.3.2 Mô hình điểm số của Altman .......................................................................... 15 1.2.3.3 Mô hình Logistic ............................................................................................. 16 Chương 2: Hoạt động xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank ..................................................................................................................................... 18 2.1 Giới thiệu về Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam.............. 18 2.1.1 Tổng quan về Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam .......... 19 2.1.2 Tình hình hoạt động của Vietinbank .................................................................. 20 2.2 Thực trạng xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank: ........... 23 2.2.1 Các quy định về xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank: . 23 2.2.2 Đánh giá hê thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank ..................................................................................................................................... 31 2.2.2.1 Nhận xét về quy trình xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank ........................................................................................................ 31 2.2.2.2 Trường hợp cụ thể về chấm điểm xếp hạng tín dụng tại Vietinbank: ............ 32 2.2.2.2.1 Kết quả thực hiện:....................................................................................... 32 2.2.2.2.2 Phân tích kết quả xếp hạng tín dụng của khách hàng A ............................. 37 2.2.3 Đánh giá hoạt động xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank: .......................................................................................................................... 38 2.2.3.1 Ưu điểm:.......................................................................................................... 40 2.2.3.2 Nhược điểm: .................................................................................................... 42 2.2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế: ................................................................... 44 Chương 3: Giải pháp hướng đến hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank .......................................................................... 49 3.1 Phương hướng hoạt động của Vietinbank trong thời gian tới............................... 49 3.1.1 Định hướng phát triển của nhà nước:............................................................... 49 3.1.2 Phương hướng hoạt động của Vietinbank trong thời gian tới ......................... 50
3.2 Giải pháp hướng đến hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank: ........................................................................................... 52 3.2.1 Những giải pháp cấp bách:............................................................................... 52 3.2.2 Những giải pháp mang tính chất lâu dài .......................................................... 55 3.3 Các kiến nghị nhằm tiến đến hoàn thiện công tác xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp.......................................................................................................... 57 3.3.1 Kiến nghị lên Ngân hàng nhà nước.................................................................. 57 3.3.2 Kiến nghị với Bộ tài chính hoàn thiện chuẩn mực kế toán Việt Nam ............. 58 3.3.3 Kiến nghị với Cục thống kê về xây dựng các chỉ tiêu ngành .......................... 61 KẾT LUẬN ................................................................................................................. 63 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 64 PHỤ LỤC .................................................................................................................... 66
DANH MỤC CÁC BẢNG: Bảng 2.1: Trọng số tổng điểm tài chính và phi tài chính…………………………….27 Bảng 2.2: Kết quả xếp hạng tín dụng khách hàng Công ty A………………………..34 Bảng 2.3: Thang điểm xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp………..............35
DANH MỤC HÌNH: Hình 2.1: Mô hình tổ chức của Vietinbank………………………………………….19 Hình 2.2: Dư nợ tín dụng và nguồn vốn của Vietinbank qua các năm………..…....20 Hình 2.3: Dư nợ tín dụng khách hàng doanh nghiệp và khách hàng cá nhân của Vietinbank qua các năm………………………………………………………...........21 Hình 2.4: Quy trình chấm điểm xếp hạng tín dụng tại Vietinbank:…………...….....26 Hình 2.5: Tỷ lệ nợ xấu của Vietinbank qua các năm…………………………..........26 Hình 2.6: Nhóm các chỉ tiêu tài chính……………………………………………….30
1 PHẦN MỞ ĐẦU: 1. ĐẶT VẤN ĐỀ: Hoạt động tín dụng là hoạt động mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho các ngân hàng thương mại (NHTM), tuy nhiên hoạt động tín dụng luôn mang tiềm ẩn rất nhiều rủi ro như việc phát sinh nợ xấu. Hiệu quả của quản trị rủi ro tín dụng là kiểm soát được nợ xấu ở một mức độ nhất định đảm bảo cho sự hoạt động bền vững của ngân hàng. Xếp hạng tín dụng (XHTD) là một trong những công cụ quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả mà các NHTM đã và đang áp dụng khi cấp tín dụng cho khách hàng. XHTD khách hàng vay vốn sẽ giúp NHTM đánh giá năng lực tài chính, tình hình hoạt động hiện tại và triển vọng phát triển trong tương lai của khách hàng được xếp hạng, qua đó xác định mức độ rủi ro không trả được nợ và khả năng trả nợ trong tương lai. Do đó các ngân hàng luôn quan tâm đến hoạt động XHTD khách hàng mà chủ yếu là các khách hàng doanh nghiệp vì các khách hàng doanh nghiệp có cơ cấu tài chính và hoạt động kinh doanh phức tạp hơn nhiều so với khách hàng cá nhân. 2. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Như đã đề cập, hoạt động tín dụng - loại hình nghiệp vụ kinh doanh tiền tệ trên cơ sở thu hút tiền nhàn rỗi (dưới hình thức nhận tiền gửi huy động bằng trái phiếu, kỳ phiếu và đi vay...) với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay và thực hiện các nghiệp vụ thanh toán. Như vậy, ngân hàng thương mại (NHTM) tiến hành các hoạt động nghiệp vụ của mình thông qua việc sử dụng không chỉ vốn tự có của mình, mà chủ yếu bằng vốn huy động của khách hàng. Nếu NHTM không thu hồi được số nợ mà họ đã cho vay, thì NHTM không chỉ bị mất vốn tự có của bản thân, mà còn có nguy cơ không thể hoàn trả được số tiền đã huy động của khách hàng. Vì vậy, tính chất trung gian đặt ra yêu cầu đầu tiên đối với NHTM là phải thường xuyên thu hồi được số vốn đã cho vay để duy trì khả năng hoàn trả số tiền huy động của khách hàng và bảo toàn vốn của mình. Vì vậy, việc giảm thiểu rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng có ý nghĩa
2 rất quan trọng quyết định đến hoạt động kinh doanh, sự tồn tại và phát triển của một ngân hàng, đến an toàn của hệ thống NHTM và cả nền kinh tế. Hiện nay, cũng như những NHTM khác, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (NHCT) đã không ngừng đẩy mạnh hoạt động kinh doanh trên tất cả các hoạt động như huy động vốn, cho vay, với mức lãi suất hợp lý góp phần khẳng định vị thế của mình trên địa bàn. Tuy nhiên, qua thực tiễn thì NHCT cũng gặp không ít khó khăn , thách thức với so với sự cạnh tranh khốc liệt từ các tổ chức tín dụng khác trên địa bàn tỉnh và rủi ro do hoạt động tín dụng bán lẻ mang lại. Vì vậy, NHCT hiện đang rất cần những công cụ giúp rà soát, phân loại hồ sơ để kịp thời nhận diện các khách hàng có vấn đề, hạn chế tối đa việc phát sinh nợ xấu như công tác xếp hạng tín dụng (XHTD) nhằm giảm thiểu rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng để hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch do NHCT giao và đảm bảo được mục tiêu là an toàn và khả năng sinh lời trong hoạt động tín dụng bán lẻ. Xuất phát từ các vấn đề nêu trên, tôi đã chọn đề tài: "Công tác xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam " làm luận văn thạc sĩ của mình. 3. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI 3.1 Mục tiêu tổng quát Đề xuất các giải pháp hướng đến hoàn thiện Công tác xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. 3.2 Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa một số quan điểm về cơ sở lý luận trong công tác Xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. - Phân tích về quy trình và thực trạng xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam.
3 - Từ những mặt ưu điểm, hạn chế trong công tác xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. Phân tích các nguyên nhân còn tồn tại. - Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hướng đến hoàn thiện công tác Xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. 4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Câu hỏi nghiên cứu gắn liền với mục tiêu nghiên cứu: - Nguyên nhân nào dẫn đến những hạn chế trong việc Xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - Giải pháp để góp phần hoàn thiện hơn hệ thống Xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam? - Hoàn thiện hệ thống Xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam có ý nghĩa gì đối với Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam? 5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu: Công tác XHTD khách hàng doanh nghiệp Phạm vi nghiên cứu: Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (Số liệu phân tích từ năm 2015- 2017) 6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp thống kê, tổng hợp, quan sát và phân tích: dựa trên số liệu báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh của NHCT để làm rõ thực trạng chấm điểm xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank. 7. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
4 Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo… luận văn được bố cục 3 nội dung như sau: Nội dung 1: Tổng quan lý luận về xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại. Nội dung 2: Hoạt động xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank Nội dung 3: Các giải pháp hướng đến hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank 8. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI - Những đóng góp về lí luận: + Hệ thống hóa được những vấn đề lý luận chung về XHTD khách hàng doanh nghiệp, qua đó, kết quả nghiên cứu của luận văn đóng góp vào việc hoàn thiện khung lý thuyết về XHTD khách hàng doanh nghiệp tại các NHTM Việt Nam + Kết quả của luận văn nghiên cứu đưa ra các biện pháp hướng đến hoàn thiện hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp, vì vậy, những ưu điểm, hạn chế từ các kết quả của luận văn sẽ là tiền đề cho các tác giả, các nhà nghiên cứu sau này tiếp tục bố sung và hoàn thiện công tác XHTD khách hàng doanh nghiệp tại các NHTM Việt Nam - Những đóng góp về thực tiễn: NHCT đang sử dụng mô hình chấm diểm đơn giản, và khá phổ biến tại các NHTM khác tại Việt Nam. Với mô hình này ngân hàng có thể đánh giá khách hàng vay vốn qua các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính. Luận văn đã chỉ ra những hạn chế của mô hình XHTD khách hàng doanh nghiệp cuả Vietinbank: Hệ thống đánh giá chấm điểm khách hàng chưa đánh giá đúng khả năng khách hàng, còn mang tính hình thức và những vấn đề hạn chế về hệ thống: mạng chậm vì quá nhiều người cùng đăng nhập hệ thống chấm điểm, chuyển đổi Core cũng làm hệ thống chậm hơn vì giao diện thay đổi,… Từ đó, luận văn đưa ra những giải pháp khắc phục, từ những giải pháp cần phải làm ngay đến những giải pháp lâu dài. Luận văn cũng đưa ra một số kiến nghị đối với
5 Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước và một số bộ ngành có liên quan tập trung xây dựng hệ thống XHTD chung với những thước đo chuẩn cho tất cả các NHTM, để tránh trường hợp cùng một khách hàng nhưng kết quả xếp hạng sẽ khác nhau ở từng ngân hàng. Như vậy, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể xem xét, ứng dụng vào ngay công tác XHTD NHCT và luận văn sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho những ai quan tâm đến công tác XHTD khách hàng doanh nghiệp. 9. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU Nhận thức được tầm quan trọng của việc nghiên cứu hệ thống chấm điểm xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại NHTM, đặc biệt là các giải pháp xây dựng, hoàn thiện hệ thống, hỗ trợ tín dụng ngân hàng, đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu dưới những góc độ và quy mô khác nhau. Cụ thể một số nghiên cứu như sau: - Trong đề tài nghiên cứu của tác giả Nguyễn Ngọc Diễm (Năm 2013) “Hoàn thiện công tác xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại cố phần xuất nhập khẩu Việt nam”, đề tài nghiên cứu về phân tích và đánh giá được thực trạng hệ thống XHTD đang áp dụng tại Eximbank, đề ra những sửa đổi bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống XHTD của Eximbank. Hệ thống XHTD nhìn chung giữ EXIM và VIETINBANK cũng có những điểm tương đồng, điểm XHTD cho doanh nghệp là tổng của điểm tài chính và phi tài chính, tuy nhiên trọng số và quy trình XHTD của hai Ngân hàng vẫn rất khác nhau. NHNN yêu cầu các ngân hàng XHTD khách hàng vay nhưng lại không có quy trình XHTD cụ thể. Hệ thống XHTD hầu hết do mỗi NH tự xây dựng. Do vậy, trong số của từng chỉ tiêu cũng sẽ khác nhau giữa các ngân hàng và trong cùng một ngân hàng thì trọng số cho từng ngành kinh tế cũng sẽ có sự khác biệt. Chính vì các trọng số do ngân hàng xác định nên còn mang tính chủ quan nên dễ dàng thấy cùng một khách hàng nhưng kết quả xếp hạng sẽ khác nhau ở từng ngân hàng
6 - ThS Nguyễn Thị Thanh Hương (Năm 2016) đã nghiên cứu đề tài “Xếp hạng tín dụng nội bộ theo phân khúc thị trường tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam”. Tác giả đã xây dựng được mô hình XHTDNB theo phân khúc thị trường sau khi đi phân tích đánh giá tác động từ các nhân tố từ phía khách hàng, phân tích về tác động ảnh hưởng của các nhân tố từ phía khách hàng theo từng vùng, miền, đánh giá thực trạng XHTD tại Ngân hàng Agribank, từ đó đề xuất giải pháp, kiến nghị hướng đến hoàn thiện hệ thống XHTD tại Ngân hàng Agribank theo phân khúc thị trường tại Agribank. Tuy nhiên, luận văn tập trung xây dựng hệ thống XHTD nội bộ theo phân khúc thị trường chỉ đối với khách hàng cá nhân mà thôi, chưa có sự quan tâm đến phân khúc khách hàng doanh nghiệp. - ThS. Nguyễn Tuấn Anh (Năm 2012), đã làm đề tài nghiên cứu về: “Quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam”. Tác giả đã chỉ ra nhiều hạn chế trong quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam,…Luận văn có đề cập đến phương pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng là xây dựng XHTD đánh giá đúng khả năng khách hàng, tuy nhiên đó chỉ là một trong số những phương pháp được đưa ra phân tích, chưa dành cho nó một chuyên đề để phân tích, đánh giá sự quan trọng của công tác XHTD. Các nghiên cứu cho thấy tầm quan trọng của hệ thống xếp hạng tín dụng, góp phần trong việc nhìn nhận, đánh giá và đưa ra những giải pháp về các hạn chế của công tác XHTD. Từ việc tham khảo từ các nghiên cứu trên cùng với việc phân tích tình hình thực tế hoạt động kinh doanh tín dụng, thực trạng XHTD tại NHCT sẽ góp phần đưa ra những biện pháp tiến đến hoàn thiện công tác XHTD tại NHCT 10. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN
7 Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được bố cục thành 3 chương nhằm tập trung nghiên cứu các nội dung chủ yếu sau: - Chương 1: Cơ sở lý luận về xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại. - Chương 2: Hoạt động xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank - Chương 3: Các giải pháp hướng đến hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Vietinbank
8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ XẾP HẠNG TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Giới thiệu Chương 1 của luận văn hệ thống hóa các cơ sở lý thuyết có liên quan đến đề tài nghiên cứu như: Rủi ro tín dụng, Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp tại NHTM. Đồng thời chương 1 của luận văn còn nghiên cứu về Xếp hạng tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp, nêu ra vai trò và đưa ra một số mô hình xếp hạng tín dụng tại NHTM. Nhìn chung, sau khi kết thúc chương 1 luận văn đã đưa ra cái nhìn sơ bộ về cơ sở lý thuyết liên quan đến đề tài nghiên cứu. 1.1 Rủi ro tín dụng 1.1.1 Khái niệm rủi ro tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp Theo Ủy ban Basel (2005) thì “Rủi ro tín dụng là khả năng mà khách hàng vay (doanh nghiệp) hoặc bên đối tác không thực hiện được các nghĩa vụ của mình theo những điều khoản đã thỏa thuận”. Cũng theo Ủy ban này, một định nghĩa khác được nêu ra là “Rủi ro thất thoát đối với một ngân hàng là sự vỡ nợ của người giao ước trong hợp đồng, trong đó sự vỡ nợ được xác định là bất kỳ sự vi phạm nghiêm trọng nào đối với nghĩa vụ hợp đồng khi hoàn trả gốc và/hoặc lãi”. Còn theo tài liệu “Financial Institutions Management - A modern perspective”, A.Sauders và H.Lange (2005) định nghĩa “Rủi ro tín dụng là khoản lỗ tiềm năng khi ngân hàng cấp tín dụng cho một khách hàng (doanh nghiệp), nghĩa là luồng thu nhập dự tính mang lại từ khoản vay của ngân hàng không thểđược thực hiện cả về số lượng và thời hạn”. Ở Việt Nam, căn cứ Khoản 1, Điều 2 Quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của Tổ chức tín dụng ban hành kèm theo Văn bản số 22/VBHN-NHNN ngày 04/6/2016 của Thống đốc
9 NHNN thì “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của TCTD là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của TCTD do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết” 1.1.2 Các tiêu chí đánh giá rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại - Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu đối với khách hàng là doanh nghiệp: Theo Thông tư số 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 của NHNN Việt Nam ban hành quy định về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thì nợ xấu (NPL) là nợ thuộc các nhóm 3, 4 và 5. Đây là một chỉtiêu quan trọng đểđánh giá chất lượng tín dụng. Tỷ lệ này càng cao phản ánh mức độrủi ro tín dụng càng cao vì đây là những khách hàng có dấu hiệu khó khăn về tài chính, khó trả nợ cho Ngân hàng. Một TCTD có tỷ lệ nợ xấu dưới 5% được coi là nằm trong giới hạn cho phép, khi tỷ lệ nợ xấu vượt quá tỷ lệ 5% thì tổ chức đó cần phải xem xét, ra soát lại danh mục đầu tư của mình một cách đầy đủ, chi tiết và thận trọng hơn - Hệ số thu nợ đối với khách hàng là doanh nghiệp: Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả trong việc thu nợ của NHTM, hệ số này phản ánh trong một thời kỳ nào đó, với doanh số cho vay nhất định, NHTM thu về bao nhiêu đồng vốn - Vòng quay vốn tín dụng đối với khách hàng là doanh nghiệp: Chỉ tiêu này đo lường tốc độ luân chuyển vốn tín dụng của ngân hàng đối với khách hàng là doanh nghiệp là nhanh hay chậm, vòng quay càng nhanh càng phản ánh kết quả tín dụng tốt