Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Tây Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:93

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu chung của đề tài nghiên cứu là: Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng, đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng tại Agribank – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng, nâng cao hiệu quả hoạt động của Agribank – nhánh tỉnh Tây Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Tây Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH VÕ THÀNH TRUNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH TỈNH TÂY NINH LUẬN VĂN THẠC SỸ TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH VÕ THÀNH TRUNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH TỈNH TÂY NINH LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN DIÊN VỸ TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2017
TÓM TẮT LUẬN VĂN Đi cùng với xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế, trong những năm qua, kinh tế Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Hoạt động ngân hàng cũng có những đổi mới để đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên, công tác quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng còn những bất cập, vấn đề đặt ra không chỉ tăng trưởng tín dụng mà còn phải kiểm soát và nâng cao chất lượng tín dụng. Với mong muốn có kết quả đánh giá cụ thể các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng, tác giả đã chọn đề tài “Nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Tây Ninh” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ kinh tế. Cùng với cơ sở lý luận, đề tài dựa trên thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại chi nhánh kết hợp với các nghiên cứu trước đây, ý kiến của chuyên gia cũng như kinh nghiệm của bản thân, đề tài tiến hành xây dựng hồi quy mô hình Logistic để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Agribank – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. Trong mô hình hồi quy Logistic, biến phụ thuộc là mức độ rủi ro của khoản vay, nhận giá trị 0 và 1, còn biến độc lập là các biến sau: Kinh nghiệm của CBTD, Kinh nghiệm của khách hàng vay, TSBĐ, khả năng tài chính của KH vay, tình hình sử dụng vốn vay, kiểm tra giám sát vốn vay, ngành nghề kinh doanh. Đề tài đã tiến hành lấy mẫu ngẫu nhiên của 300 hồ sơ khách hàng, qua quá trình mã hóa dữ liệu và xử lý, đề tài đã sử dụng một số kỹ thuật phân tích trong phần mềm Stata 14. Cuối cùng đề tài xây dựng mô hình hồi quy điều chỉnh với 6 nhân tố, loại trừ nhân tố ngành nghề và được lượng hóa bằng mô hình logistic như sau: Ln { P(Y=1)/ P(Y=0)} = 8,0473 - 0,1169*Kinh nghiệm CBTD – 0,5356*Kinh nghiệm KH + 7,6937*TSĐB - 36,2324*Khả năng tài chính KH – 2,3921*Sử dụng vốn – 2,6954*Kiểm tra GSVV Từ kết quả nghiên cứu, đề tài đưa ra một số giải pháp nhằm thúc đẩy công tác quản trị rủi ro, hạn chế rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh tại chi nhánh.
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tp Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 10 năm 2017 Học viên
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập tại trường Đại học Ngân hàng Tp Hồ Chí Minh, nhờ sự giảng dạy tận tình của các Thầy Cô khoa Sau đại học, với những tình cảm và lòng nhiệt tâm từ quý Thầy Cô đã thúc đẩy cho tôi hoàn thành tốt chương trình học và tiếp thu được những kiến thức mới cho bản thân. Xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến TS. Phan Diên Vỹ, người đã hướng dẫn tận tình từ khâu viết đề cương đến hoàn thành luận văn. Thầy đã truyền đạt những kiến thức, đưa ra lời khuyên bổ ích cũng như hướng dẫn về mặt phương pháp khoa học và nội dung của đề tài nghiên cứu một cách tận tình. Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn của mình đến gia đình, những người bạn, tập thể các đồng nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh tỉnh Tây Ninh đã tận tình hỗ trợ, góp ý và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu, mặc dù đã cố gắng tham khảo tài liệu, trao đổi tiếp thu ý kiến của thầy cô, bạn bè nhưng cũng khó tránh khỏi thiếu sót. Mong nhận được ý kiến đóng góp từ quý thầy cô. Trân trọng!
MỤC LỤC TÓM TẮT LUẬN VĂN LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU ......................................................... 1 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài ............................................................................... 1 1.2. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 1 1.3. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................... 2 1.3.1. Mục tiêu tổng quát ....................................................................................... 2 1.3.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................ 3 1.4. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 3 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 3 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 3 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 4 1.6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 4 1.7. Đóng góp của đề tài ........................................................................................ 4 1.8. Kết cấu của đề tài............................................................................................ 5 CHƯƠNG II: CỞ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................................................................... 6 2.1. Rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại .................................................... 6 2.1.1. Khái niệm và bản chất của rủi ro tín dụng................................................... 6 2.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng .............................................................................. 7 2.1.2.1. Phân loại theo nguồn gốc hình thành rủi ro .............................................. 7 2.1.2.2. Phân loại theo tính chất của rủi ro tín dụng .............................................. 7 2.1.3. Các dấu hiệu của rủi ro tín dụng .................................................................. 7 2.1.4. Mô hình phát hiện và ngăn ngừa rủi ro tín dụng theo Ủy ban Basel II ..... 10 2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng .................................................. 12
2.2.1. Các nhân tố thuộc về khách hàng đi vay ................................................... 12 2.2.2. Các nhân tố thuộc về ngân hàng cho vay .................................................. 13 2.2.3. Các nhân tố khách quan ............................................................................. 14 2.3. Tổng quan lĩnh vực nghiên cứu .................................................................... 16 2.3.1. Các nghiên cứu trên thế giới ...................................................................... 16 2.3.2. Các nghiên cứu trong nước ........................................................................ 17 Kết luận chương II ............................................................................................... 19 CHƯƠNG III: PHƯƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ..................... 20 3.1. Quy trình nghiên cứu .................................................................................... 20 3.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 21 3.3. Giả thuyết và mô hình nghiên cứu................................................................ 24 Kết luận chương III ............................................................................................. 29 CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................... 30 4.1 Hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Agribank - chi nhánh tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2014- 2016.................................................................... 30 4.1.1 Sơ lược về hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Agribank - chi nhánh tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2014- 2016 ................................................... 30 4.1.1.1 Sơ lược về hoạt động tín dụng ................................................................. 30 4.1.1.2 Quản trị rủi ro tín dụng ............................................................................ 31 4.1.2 Kết quả hoạt động kinh doanh Agribank - chi nhánh tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2014 - 2016 ................................................................................................ 32 4.1.3 Tình hình nợ quá hạn .................................................................................. 34 4.1.4 Những thiệt hại từ rủi ro tín dụng ............................................................... 35 4.2 Kết quả nghiên cứu định tính ........................................................................ 36 4.3 Kết quả nghiên cứu từ mô hình định lượng ................................................... 39 4.3.1 Mô tả mẫu nghiên cứu ................................................................................ 39 4.3.2 Kết quả chạy mô hình xác suất tuyến tính Logistic ................................... 48 4.3.3 Kiểm tra ma trận tương quan và hiện tượng đa cộng tuyến ....................... 51 4.3.4 Phân tích kết quả chạy mô hình .................................................................. 52 Kết luận chương IV ............................................................................................. 56
CHƯƠNG V: KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP ...................................................... 58 5.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu .......................................................................... 58 5.2. Đề xuất giải pháp .......................................................................................... 59 5.2.1. Ngăn ngừa khả năng xảy ra rủi ro tín dụng thông qua nhân tố kinh nghiệm của khách hàng vay vốn ......................................................................... 59 5.2.2. Ngăn ngừa khả năng xảy ra rủi ro tín dụng thông qua nhân tố khả năng tài chính của khách hàng vay vốn ........................................................................ 60 5.2.3. Ngăn ngừa khả năng xảy ra rủi ro tín dụng thông qua nhân tố tài sản bảo đảm................................................................................................................ 61 5.2.4. Ngăn ngừa khả năng xảy ra rủi ro tín dụng thông qua nhân tố kinh nghiệm của cán bộ tín dụng ................................................................................. 62 5.2.5. Ngăn ngừa khả năng xảy ra rủi ro tín dụng thông qua nhân tố sử dụng vốn ....................................................................................................................... 63 5.2.6. Ngăn ngừa khả năng xảy ra rủi ro tín dụng thông qua nhân tố kiểm tra, giám sát vốn vay .................................................................................................. 64 5.3 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu mở rộng ............................... 65 Kết luận chương V ............................................................................................... 66 KẾT LUẬN CHUNG .......................................................................................... 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 68 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tiếng Anh AGRIBANK : Vietnam bank for agriculture and rural development Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam CIC : Credit Information Center Trung tâm thông tin tín dụng GDP : Gross Domestic Product VAMC : VietNam Asset Management Company Công ty Quản lý tài sản Tiếng Việt BĐS : Bất động sản BCTC : Báo cáo tài chính BGĐ : Ban Giám đốc CBTD : Cán bộ tín dụng CN : Chi nhánh DN : Doanh nghiệp DNNN : Doanh nghiệp nhà nước DNTN : Doanh nghiệp tư nhân DPRR : Dự phòng rủi ro ĐBSCL : Đồng bằng sông Cửu Long GĐ : Giám đốc GSVV : Giám sát vốn vay HMTD : Hạn mức tín dụng HSC : Hội sở chính KNCB : Kinh nghiệm cán bộ KNKH : Kinh nghiệm khách hàng KNTC : Khả năng tài chính
KHDN : Khách hàng doanh nghiệp KTKV : Kiểm tra khoản vay KT – XH : Kinh tế - Xã hội NH : Ngân hàng NHNN : Ngân hàng Nhà nước NHTM : Ngân hàng thương mại PGĐ : Phó Giám đốc QLRR : Quản lý rủi ro QTTD : Quản trị tín dụng RRTD : Rủi ro tín dụng SDV : Sử dụng vốn SXKD : Sản xuất kinh doanh TCTD : Tổ chức tín dụng TD : Tín dụng TMCP : Thương mại cổ phần TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TP. HCM : Thành phố Hồ Chí Minh TSBĐ : Tài sản bảo đảm TSTC : Tài sản thế chấp TT : Thông tư TW : Trung ương UBND : Ủy ban nhân dân VTC : Vốn tự có XHTD : Xếp hạng tín dụng
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1 Tổng hợp ý nghĩa của các biến độc lập trong mô hình ....................... 26 Bảng 4.1 Dư nợ và nợ quá hạn của Agribank – chi nhánh tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2014 – 2016 ................................................................................................ 30 Bảng 4.2 Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2014 – 2016 ....................... 32 Bảng 4.3 Tình hình nợ quá hạn 2014 – 2016 ...................................................... 34 Bảng 4.4 Tổn thất tín dụng 2014 – 2016 ............................................................. 35 Bảng 4.5 Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo thời hạn vay .......................................... 39 Bảng 4.6 Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo loại hình kinh tế .................................... 40 Bảng 4.7 Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo nhóm nợ ................................................ 41 Bảng 4.8 Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo kinh nghiệm của khách hàng vay ......... 42 Bảng 4.9 Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo khả năng tài chính của khách hàng ...... 43 Bảng 4.10 Cơ cấu mẫu nghiên cứu theo tỷ lệ vốn vay/ TSĐB ........................... 44 Bảng 4.11 Cơ cấu mẫu theo sử dụng vốn............................................................ 45 Bảng 4.12 Cơ cấu mẫu theo kinh nghiệm cán bộ tín dụng .................................. 46 Bảng 4.13 Cơ cấu mẫu theo kiểm tra giám sát vốn vay ...................................... 46 Bảng 4.14 Một số đặc điểm khác của mẫu nghiên cứu....................................... 47 Bảng 4.15 Kiểm định độ phù hợp tổng quát ....................................................... 48 Bảng 4.16 Bảng tổng hợp dự báo ........................................................................ 49 Bảng 4.17 Ma trận hệ số tương quan .................................................................. 51 Bảng 4.18 Hệ số phóng đại phương sai ............................................................... 52
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ Hình 4.1 Tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2014 - 2016 ........................................ 30 Sơ đồ 3.1 Quy trình nghiên cứu........................................................................... 20 Sơ đồ 3.2 Mô hình trình nghiên cứu chính thức ................................................. 25
1 CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài Đề tài nghiên cứu dựa trên các cơ sở lý thuyết về quản trị rủi ro tín dụng, các kế hoạch hoạt động và sử dụng các công cụ quản lý một cách có hiệu quả của nhà quản trị nhằm tối đa hóa lợi nhuận. Đồng thời, tìm hiểu các nghiên cứu trước đây về các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng, lựa chọn nhân tố nào thích hợp đưa vào mô hình. Trong luận văn, tác giả sử dụng mô hình nghiên cứu định lượng Logistic nhị phân, phân tích ảnh hưởng của các nhân tố (các biến độc lập) đến rủi ro tín dụng (một biến phụ thuộc). Từ đó, đưa ra các giải pháp khắc phục lỗ hỏng trong công tác quản trị, nhằm hạn chế rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng, đạt hiệu quả kinh doanh tốt nhất. Bài viết của tác giả Trương Đông Lộc (2010) nghiên cứu về “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của các NHTM Nhà nước ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long”; tác giả Trương Đông Lộc và Nguyễn Thị Tuyết, tạp chí Ngân hàng số 5 tháng 03/2011, “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Ngoại thương chi nhánh thành phố Cần Thơ”; bài nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của các Ngân hàng thương mại nhà nước ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long” của Trương Đông Lộc được đăng trên Tạp chí Kinh tế và Phát triển và một số nghiên cứu nước ngoài như: nghiên cứu “ Factors Affecting Credit Risk in Personal Lending” của John M. Chapman and associates được in trong quyển sách Commercial Banks and Consumer Instalment Credit; nghiên cứu “Determinants of Credit Risk in Indian Stated-owned Banks: An Empirical Investigation của Abhiman Das and Saibal Ghosh được đăng trên MPRA paper ,… được tham khảo, lựa chọn các nhân tố ảnh hưởng đưa vào mô hình định lượng Logistc để làm cơ sở khoa học cho đề tài của mình. 1.2. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, hệ thống ngân hàng đóng vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Một mặt huy động và phân bổ nguồn vốn phục vụ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh, mặt khác thúc đẩy sự lưu thông hàng hóa thông
2 qua các dịch vụ thanh toán của ngân hàng, hệ thống ngân hàng xem như mạch máu của nền kinh tế. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) là Ngân hàng thương mại Nhà nước, phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn, mà hoạt động chủ yếu là cấp tín dụng, là lĩnh vực kinh doanh chủ yếu, chiếm tỷ lệ phần lớn nguồn thu nhập trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. Hoạt động tín dụng mang nhiều rủi ro từ nền kinh tế, như sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường, rủi ro về giá cả, thiên tai, mất mùa. Mặt khác, trong công tác quản trị rủi ro của ngân hàng nông nghiệp cũng còn nhiều bất cập, còn lỗ hỏng. Các nghiên cứu trước đây về rủi ro tín dụng chủ yếu tập trung nghiên cứu rủi ro tín dụng chung của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Còn đối với từng ngân hàng, từng địa phương thì có đặc điểm kinh doanh, ngành nghề khác nhau, trình độ nhân viên ngân hàng, năng lực sản xuất kinh doanh của khách hàng, điều kiện tự nhiên, địa lý, xã hội,… từng vùng khác nhau. Do đó, các nhân tố cũng có ảnh hưởng khác nhau đến rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng. Do hoạt động chính của Agribank - chi nhánh tỉnh Tây Ninh là tín dụng nên song song với việc mở rộng quy mô thì việc quản trị rủi ro tín dụng cũng được chi nhánh đặc biệt quan tâm. Xuất phát từ sự bất cập trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại chi nhánh, cần có những giải pháp nhằm hạn chế rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng, nâng cao năng lực cạnh tranh, đạt hiệu quả kinh doanh, thúc đẩy phát triển ngân hàng. Luận văn đi tìm hiểu nguyên nhân của những bất cập trong quản trị rủi ro. Vậy đâu là nhân tố nào ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của Agribank - chi nhánh tỉnh Tây Ninh? Đề tài “Nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - chi nhánh tỉnh Tây Ninh” được thực hiện không ngoài mục đích trả lời câu hỏi trên để từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hạn chế tối đa rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của chi nhánh. 1.3 Mục tiêu nghiên cứu 1.3.1 Mục tiêu tổng quát
3 Mục tiêu chung của đề tài nghiên cứu là: Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng, đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng tại Agribank – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng, nâng cao hiệu quả hoạt động của Agribank – nhánh tỉnh Tây Ninh. 1.3.2 Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu chung trên, cần xây dựng những mục tiêu cụ thể sau: Đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh (2014-2016). Xác định các nhân tố ảnh hưởng và các nhân tố đó ảnh hưởng như thế nào đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. Nghiên cứu, đề xuất các nhóm giải pháp giảm thiểu rủi ro tín dụng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng ngân hàng của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. 1.4 Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được những mục tiêu trên, đề tài nghiên cứu sẽ tập trung giải quyết các câu hỏi sau: Thứ nhất: Thực trạng rủi ro tín dụng và các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh hiện nay như thế nào? Thứ hai: Những giải pháp có thể triển khai áp dụng nhằm hạn chế rủi ro tín dụng Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh? 1.5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.5.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh.
4 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu Về không gian, luận văn nghiên cứu được thực hiện tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng bao gồm nhiều nhân tố từ phía ngân hàng, phía khách hàng và các nhân tố khách quan khác. Trong luận văn, tác giả đề cập chủ yếu là các nhân tố từ phía khách hàng bao gồm có 4 nhân tố (nhân tố kinh nghiệm khách hàng, tài sản đảm bảo, khả năng tài chính khách hàng và sử dụng vốn vay; 2 nhân tố từ phía ngân hàng là nhân tố kinh nghiệm cán bộ tín dụng và kiểm tra giám sát vốn vay. Về thời gian, các số liệu sơ cấp được lấy để phân tích trong bài nghiên cứu từ hồ sơ vay vốn của khách hàng đã phát sinh, còn dư nợ đến 31/12/2016. Số liệu thứ cấp được lấy từ các báo cáo tổng kết, báo cáo quả hoạt động kinh doanh hàng năm trong giai đoạn 2014 – 2016. 1.6 Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu định tính: thống kê, so sánh, đối chiếu với các nghiên cứu trước đây để lựa chọn và xác định các biến độc lập ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng. Thống kê, tổng hợp các báo cáo tổng kết, báo cáo kết quả hoạt động hàng năm của Agribank – chi nhánh tỉnh Tây Ninh, kết hợp với tham khảo ý kiến chuyên gia qua phỏng vấn trực tiếp để đưa ra những nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng tại Agribank – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. Phương pháp nghiên cứu định lượng: từ những thành công của các nghiên cứu trước đây trong việc ứng dụng mô hình hồi quy Logistic trong nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng, tác giả cũng sử dụng mô hình hồi qui Logistic nhị phân với số liệu thu thập từ thực tế để ước lượng xác suất rủi ro tín dụng xảy ra tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh. 1.7 Đóng góp của đề tài Đến thời điểm hiện nay, đề tài phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – chi nhánh tỉnh Tây Ninh trên địa bàn tỉnh Tây Ninh vẫn chưa được đề cập trong các công trình nghiên cứu nào trước đó. Vì vậy, đề tài này không có những trùng lấp hoàn toàn so với những nghiên cứu trước đây về địa điểm, thời gian nghiên cứu.
5 Về mặt khoa học, dự kiến luận văn sẽ góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng trong hoạt động của ngân hàng thương mại, xem xét một cách tổng thể và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng, đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Agribank - chi nhánh tỉnh Tây Ninh. 1.8 Kết cấu của đề tài Đề tài được chia làm 5 chương như sau: Chương 1: Giới thiệu nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại. Chương 3: Phương pháp và Mô hình nghiên cứu. Chương 4: Kết quả nghiên cứu. Chương 5: Kiến nghị và giải pháp.
6 CHƯƠNG II: CỞ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1. RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1.1. Khái niệm và bản chất của rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng là rủi ro thất thoát tài sản có thể phát sinh khi một bên đối tác không thực hiện một nghĩa vụ tài chính hoặc nghĩa vụ theo hợp đồng đối với một ngân hàng bao gồm cả việc không thực hiện thanh toán nợ cho dù đấy là nợ gốc hay nợ lãi khi khoản nợ đến hạn. Hiểu một cách khác thì rủi ro tín dụng đó là rủi ro không thu hồi được nợ khi đến hạn do người vay đã không thực hiện đúng cam kết vay vốn theo hợp đồng tín dụng, không tuân thủ theo nguyên tắc có hoàn trả khi đáo hạn. Đây là loại rủi ro gắn liền với hoạt động cấp tín dụng của ngân hàng (Trần Huy Hoàng, 2011). Theo khoản 1, Điều 3 Thông tư số 02/2013/TT–NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ngày 21/01/2013 về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng thì khái niệm rủi ro tín dụng được định nghĩa như sau: “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng là tổn thất có khả năng xảy ra đối với nợ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình theo cam kết”. Hiểu theo nghĩa rộng, rủi ro tín dụng có thể xuất hiện trong các mối quan hệ mà trong đó ngân hàng là chủ nợ, mà khách hàng nợ lại không thực hiện hoặc không đủ khả năng thực hiện nghĩa vụ trả nợ khi đến hạn. Nó diễn ra trong quá trình cho vay, chiết khấu công cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá, cho thuê tài chính, bảo lãnh, bao thanh toán,… của ngân hàng và kể cả ngân hàng mua các loại trái phiếu của doanh nghiệp. Rủi ro tín dụng còn được gọi là rủi ro mất khả năng chi trả và rủi ro sai hẹn, là loại rủi ro liên quan đến chất lượng hoạt động tín dụng của ngân hàng. Có thể thấy rằng rủi ro tín dụng có hai cấp độ: + Khách hàng trả nợ không đúng hạn. + Khách hàng không trả được nợ cho ngân hàng.
7 2.1.2 Phân loại rủi ro tín dụng 2.1.2.1 Phân loại theo nguồn gốc hình thành rủi ro Rủi ro giao dịch: nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch, xét duyệt cho vay và đánh giá khách hàng. Rủi ro giao dịch bao gồm rủi ro lựa chọn, rủi ro đảm bảo và rủi ro nghiệp vụ. +Rủi ro lựa chọn: là rủi ro liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích tín dụng, khi ngân hàng lựa chọn những phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định cho vay (Có hai sai lầm thường gặp đó là quyết định cho vay đối với dự án không tốt và quyết định không cho vay đối với dự án tốt). + Rủi ro bảo đảm: Phát sinh từ các tiêu chuẩn bảo đảm như các điều khoản trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản đảm bảo, chủ thể đảm bảo, cách thức đảm bảo và mức cho vay trên tài sản đảm bảo. + Rủi ro nghiệp vụ: Là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và hoạt động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản vay có vấn đề. Rủi ro danh mục: nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, được phân chia thành rủi ro nội tại và rủi ro tập trung. 2.1.2.2 Phân theo tính chất của rủi ro tín dụng Rủi ro khách quan: là rủi ro do các nguyên nhân khách quan gây ra như thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, hỏa hoạn, người vay bị chết, mất tích,… dẫn đến thất thoát vốn vay mặc dù ngân hàng cho vay và người đi vay đã thực hiện đầy đủ các qui định về quản lý và sử dụng khoản vay. Rủi ro chủ quan: là rủi ro thuộc về lỗi của ngân hàng hoặc bên đi vay do vô tình hoặc cố ý gây ra dẫn đến thất thoát vốn vay. Đối với rủi ro chủ quan nếu có những biện pháp hợp lý có thể khắc phục hoặc hạn chế được loại rủi ro này. 2.1.3. Các dấu hiệu của rủi ro tín dụng Nhận diện rủi ro tín dụng để từ đó có những giải pháp phù hợp nhằm phòng ngừa, khắc phục và xử lý các khoản tín dụng có rủi ro. Đó là khâu quan
8 trọng quyết định đến hiệu quả kinh doanh của ngân hàng. Sau khi khoản vay phát sinh và được phân loại, cán bộ khách hàng luôn phải theo dõi, giám sát khoản vay để nhận diện rủi ro thông qua các dấu hiệu cảnh báo sau: Các dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ giữa ngân hàng với khách hàng Có dấu hiệu không thực hiện đầy đủ các cam kết với ngân hàng/quy định của ngân hàng như trì hoãn hoặc gây khó khăn cho ngân hàng trong kiểm tra tình hình sử dụng vốn vay, chậm gửi hoặc trì hoãn gửi các số liệu/báo cáo tài chính theo yêu cầu của ngân hàng mà không có sự giải thích minh bạch, thuyết phục,... Đề nghị cơ cấu nợ nhiều lần không rõ lý do hoặc thiếu các căn cứ thuyết phục mang tính khách quan. Sự sụt giảm bất thường số dư tài khoản thanh toán tại ngân hàng. Chậm thanh toán/thanh toán không đầy đủ các khoản nợ gốc/lãi khi đến hạn. Tài sản bảo đảm bị giảm sút bất thường so với định giá khi cho vay. Có dấu hiệu tài sản đã cho người khác thuê, bán hay trao đổi hoặc không còn tồn tại. Mức độ vay thường xuyên gia tăng, yêu cầu các khoản vay vượt quá nhu cầu dự kiến. Khách hàng trông chờ các nguồn thu nhập khác không phải từ hoạt động sản xuất chính hoặc từ phương án vay vốn để thực hiện các nghĩa vụ thanh toán nợ. Thu nhập khác tăng cao đột biến. Tìm kiếm thêm nhiều nguồn tài trợ vốn lưu động từ nhiều kênh khác như vay nặng lãi hoặc từ các TCTD khác. Sử dụng vốn ngắn hạn cho các hoạt động đầu tư dài hạn. Các yếu tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp Phương thức thanh toán không an toàn: chiết khấu nhiều hơn, thanh toán chậm hơn, bán cho khách hàng mức độ tin cậy thấp,... Năng lực quản trị yếu kém: nội bộ mâu thuẫn, thường xuyên thay đổi nhân sự chủ chốt, phương án kinh doanh không hiệu quả, không kiểm soát được hoạt động, tiến độ thực hiện, chi phí.