Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh

Chia sẻ: Dongcoxanh10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng hoạt động cho vay với Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. Đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh về cả chiều sâu cũng như chất lượng tín dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH ĐÔNG ANH Ngành: Tài chính - Ngân hàng NGUYỄN THỊ HỒNG CHÂU Hà Nội - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH ĐÔNG ANH Ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Hồng Châu NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS. TS. NGUYỄN VIỆT DŨNG Hà Nội - 2021
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. HỌC VIÊN Nguyễn Thị Hồng Châu
ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Khoa Tài chính Ngân hàng và Khoa Sau Đại học - Trường Đại học Ngoại thương đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn trong thời gian vừa qua. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc và chân thành nhất đến PGS, TS Nguyễn Việt Dũng đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo trong suốt quá trình tôi thực hiện luận văn. Những góp ý của thầy là định hướng quan trọng giúp tôi hoàn thành được luận văn này. Xin cảm ơn sự ủng hộ, quan tâm và giúp đỡ của các bạn đồng môn khóa TC26A Trường ĐH Ngoại thương và các anh chị em đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh đã dành cho tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Hà Nội, ngày 23 tháng 03 năm 2021 HỌC VIÊN Nguyễn Thị Hồng Châu
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ............................................................................ vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT................................................................... viii TÓM TẮT LUẬN VĂN ...........................................................................................ix PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .....................................................5 1.1. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại ...........................................5 1.1.1. Khái niệm Ngân hàng thương mại...........................................................5 1.1.2. Các hoạt động của Ngân hàng thương mại. ............................................6 1.1.2.1. Nghiệp vụ nguồn vốn ...........................................................................6 1.1.2.2. Nghiệp vụ sử dụng vốn ........................................................................7 1.1.2.3. Nghiệp vụ trung gian của NHTM ........................................................7 1.1.3. Khái quát hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại. ....................7 1.1.3.1. Khái quát hoạt động cho vay ...............................................................8 1.1.3.2. Vai trò của hoạt động cho vay .............................................................8 1.1.3.3. Phân loại hoạt động cho vay ...............................................................9 1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại với Doanh nghiệp nhỏ và vừa ...........................................................................................................................9 1.2.1. Khái niệm Doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................................................10 1.2.2. Vai trò của vốn vay Ngân hàng thương mại với Doanh nghiệp nhỏ và vừa ......................................................................................................................13 1.2.3. Các nội dung cơ bản của hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại. ............................................................................................................................15 1.3. Phát triển hoạt động cho vay đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa. ............16 1.3.1. Khái niệm phát triển hoạt động cho vay đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa. .....................................................................................................................16 1.3.2. Nội dung phát triển hoạt động cho vay đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa. ............................................................................................................................18 1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá tình hình phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thương mại. .............................................19 1.3.3.1. Quy mô cho vay .................................................................................20
iv 1.3.3.2. Tốc độ tăng trưởng thị phần cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa ......20 1.3.3.3. Thu nhập từ hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa ...............20 1.3.3.4. Chất lượng tín dụng của hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa ........................................................................................................................20 1.3.3.5. Mức độ đa dạng của các sản phẩm cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa. ........................................................................................................................21 1.3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa. .21 1.3.4.1. Các nhân tố bên trong Ngân hàng.....................................................21 1.3.4.2. Các nhân tố bên ngoài Ngân hàng. ...................................................23 1.3.5. Kinh nghiệm phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại một số Ngân hàng trên địa bàn. .......................................................................25 Kết luận chương 1: ..................................................................................................30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH ĐÔNG ANH ........................................30 2.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. .............................................................................................................30 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Chi nhánh ..................................30 2.1.2. Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh của Chi nhánh. ....................33 2.1.2.1. Công tác huy động vốn ......................................................................34 2.1.2.2. Công tác tín dụng...............................................................................35 2.1.2.3. Công tác phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ và các sản phẩm ngân hàng hiện đại. .................................................................................................37 2.1.2.4. Hoạt động thanh toán quốc tế và mua bán ngoại tệ..........................38 2.2. Tình hình phát triển các Doanh nghiệp Nhỏ và vừa tại Hà Nội ..............39 2.2.1. Khái quát chung về hệ thống Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Hà Nội. ..39 2.2.2. Đặc điểm của các Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Hà Nội ......................40 2.3. Thực trạng hoạt động cho vay đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh........................44 2.3.1. Thực trạng công tác phát triển hoạt động cho vay ................................44 2.3.1.1. Công tác nghiên cứu thị trường.........................................................44 2.3.1.2. Thực thi các công tác khách hàng .....................................................44 2.3.1.3. Triển khai các cơ chế và chính sách cho vay đối với DNNVV ..........47 2.3.1.4. Công tác truyền thông quảng bá sản phẩm dịch vụ ..........................49 2.3.1.5. Công tác kiểm soát chất lượng hoạt động cho vay............................49
v 2.3.2. Thực trạng về các chỉ tiêu phản ánh tình hình phát triển hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Vietcombank Đông Anh .............................50 2.3.2.1. Về phát triển quy mô cho vay DNNVV ..............................................50 2.3.2.2. Về tốc độ tăng trưởng thị phần cho vay DNNVV ..............................54 2.3.2.3. Về mức độ đa dạng của các sản phẩm cho vay dành cho DNNVV ...55 2.3.2.4. Về thu nhập từ hoạt động cho vay DNNVV .......................................56 2.3.2.5. Về chất lượng tín dụng của hoạt động cho vay DNNVV ...................58 2.4. Tổng hợp đánh giá cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh .........................................................59 2.4.1. Những kết quả đạt được .........................................................................59 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân: ...........................................................61 Kết luận chương 2 ...................................................................................................65 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH ĐÔNG ANH .........................................65 3.1. Chủ trương phát triển các Doanh nghiệp nhỏ và vừa. .............................65 3.2. Định hướng cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ...................................66 3.2.1. Định hướng của Ngân hàng nhà nước. ..... Error! Bookmark not defined. 3.2.2. Định hướng của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam ....... Error! Bookmark not defined. 3.3. Giải pháp phát triển cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh........................69 3.3.1. Giải pháp mở rộng quy mô dư nợ cho vay đối với DNNVV..................69 3.3.1.1. Nhóm giải pháp liên quan đến tài sản bảo đảm. ...............................69 3.3.1.2. Nhóm giải pháp liên quan đến lãi suất, phí và các chương trình ưu đãi cho DNNVV. ...................................................................................................71 3.3.1.3. Nhóm giải pháp liên quan đến việc đa dạng hóa sản phẩm cho vay.72 3.3.1.4. Nhóm giải pháp liên quan đến quy trình, thủ tục cho vay. ................72 3.3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng. ..............................................73 3.3.3. Giải pháp nâng cao thu nhập từ hoạt động cho vay DNNVV. .............74 3.3.4. Giải pháp liên quan đến công tác phát triển khách hàng .....................75 3.3.4.1. Làm tốt hơn nữa công tác chăm sóc, giữ chân các khách hàng truyền thống ...............................................................................................................75 3.3.4.2. Phát triển thêm các khách hàng DNNVV mới ...................................76 3.4. Kiến nghị........................................................................................................77 3.4.1. Kiến nghị đối với Bộ kế hoạch và đầu tư ...............................................77
vi 3.4.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước .................................................78 3.4.3. Kiến nghị đối với Cục/Tổng cục thuế. ....................................................79 Kết luận chương 3 ...................................................................................................79 KẾT LUẬN ..............................................................................................................79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................80
vii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Vietcombank Đông Anh giai đoạn 2018 – 2020 ........................................................................................................................33 Bảng 2.2: Một số chỉ tiêu tín dụng của Vietcombank Đông Anh giai đoạn 2017 – 2020 ...............................................................................................................36 Bảng 2.3: Một số chỉ tiêu hoạt động dịch vụ của Vietcombank Đông Anh giai đoạn 2018 – 2020 ...............................................................................................................37 Bảng 2.4: Kết quả hoạt động thanh toán quốc tế và mua bán ngoại tệ giai đoạn 2018 – 2020 ........................................................................................................................38 Bảng 2.5: Cơ cấu dư nợ cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa theo ngành nghề kinh doanh .........................................................................................................................51 Bảng 2.6: Thu nhập từ cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Đông Anh năm 2018-2020..................................................................................................................57 Bảng 2.7: Chất lượng tín dụng của Vietcombank Đông Anh giai đoạn 2017 – 2020...... 58 Bảng 2.8: Phân loại nợ nhóm 2, nợ xấu theo ngành nghề tại Vietcombank Đông Anh năm 2020 ...................................................................................................................59 Bảng 3.1: Kế hoạch kinh doanh năm 2021 của Vietcombank Đông Anh ................68 Biểu: Biểu 2.1: Số dư huy động vốn của Vietcombank Đông Anh giai đoạn 2018 – 2020 ....34 Biểu 2.2: Giá trị dư nợ theo phân khúc khách hàng..................................................36
viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa của từ 1 BIDV Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam 2 DN Doanh nghiệp 3 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa 4 FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài 5 KCN Khu công nghiệp 6 NH Ngân hàng 7 NHNN Ngân hàng nhà nước 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 NHTW Ngân hàng trung ương 10 Techcombank Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam 11 TMCP Thương mại cổ phần 12 TDQT Tín dụng quốc tế 13 TP Thành phố 14 TTQT – TTTM Thanh toán quốc tế - Tài trợ thương mại 15 VCB Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam 16 Vietcombank Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Đông Anh Chi nhánh Đông Anh 17 Vietcombank Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Quảng Ninh Chi nhánh Quảng Ninh 18 UBND Ủy ban nhân dân
ix TÓM TẮT LUẬN VĂN Bất chấp những ảnh hưởng của dịch Covid 19, năm 2020 đi qua để lại cho ngành Ngân hàng Việt Nam nhiều dấu ấn nổi bật như ban hành hàng loạt các chính sách nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và người dân bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, tích cực và tiên phong trong chuyển đổi số, ban hành và thực thi các chính sách tiền tệ linh hoạt, chủ động, thận trọng, phối hợp với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định nền kinh tế…Kết quả kinh doanh của các Ngân hàng năm 2020 đều tương đối khả quan và là điểm sáng so với các doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác. Một trong những chính sách mà các Ngân hàng đang tập trung đẩy mạnh là phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa – thành phần chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế. Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh cũng là một trong những Ngân hàng có bước chuyển mình như vậy. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Chi nhánh trong thời gian qua cũng bộc lộ một số hạn chế. Do đó, học viên đã lựa chọn đề tài “Phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh”. Nội dung chính của luận văn như sau: - Nghiên cứu các khái niệm cơ bản về hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại cũng như hoạt động của Doanh nghiệp nhỏ và vừa. - Tổng quan về hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. - Tham khảo một số bài học kinh nghiệm về phát triển hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các Chi nhánh ngân hàng khác. Trên cơ sở kết quả khảo sát thu được, học viên đưa ra một số biện pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. Nội dung chi tiết của luận văn có tại các phần dưới đây.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong hơn 30 năm đổi mới, Đảng và Nhà nước ta luôn kiên định và nhất quán đường lối phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, hình thức tổ chức kinh doanh và hình thức phân phối. Thực hiện quan điểm, chủ trương của Đảng, Chính phủ đã có nhiều chính sách phát triển đồng bộ các thành phần kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế hoạt động bình đẳng trước pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh. Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Kinh tế tập thể không ngừng được củng cố và phát triển. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài được khuyến khích phát triển. Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế. DNNVV là bộ phận quan trọng trong thành phần kinh tế tư nhân và chiếm tỷ lệ lớn trong cộng đồng doanh nghiệp (DN) Việt Nam. Mặc dù số lượng DNNVV đông đảo, song quy mô DN nhỏ và siêu nhỏ chiếm tỷ lệ rất lớn, số DN quy mô vừa chỉ chiếm 1,6% tổng số DNNVV. Chính bởi quy mô nhỏ nên hoạt động của khu vực DN này đang gặp khá nhiều khó khăn, đặc biệt là khả năng tiếp cận các nguồn vốn để đầu tư vào máy móc, công nghệ hiện đại, phục vụ cho sản xuất, kinh doanh... Trong thời gian tới, rất cần có những giải pháp hữu hiệu để khu vực DN này, tuy rất năng động, nhưng cũng dễ tổn thương có sự tiếp cận với nguồn vốn vay Ngân hàng một cách dễ dàng nhằm phát triển nhanh và bền vững trong bối cảnh mới nhưng cũng cần đáp ứng các quy định về quản trị rủi ro theo định của Ngân hàng thương mại. Là một chi nhánh trực thuộc hệ thống Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Vietcombank Đông Anh chính thức được thành lập từ năm 2014. Cũng như đa số các NHTM khác, hoạt động tín dụng chiếm đến 90% tổng quy mô tài sản của Ngân hàng và cũng là mảng hoạt động mang lại lợi nhuận chủ yếu cho Chi nhánh. Tuy nhiên, hiện nay, tỷ trọng cho vay với Doanh nghiệp lớn chiếm tỷ trọng cao trong tổng giá trị cho vay của Chi nhánh. Đồng thời, chỉ tiêu cho vay với Doanh nghiệp nhỏ và vừa trong các năm vừa qua của chi nhánh cũng thường không đạt kế hoạch đề ra của Trụ sở chính. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn như vậy, học viên đã quyết định chọn đề tài “Phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh”.
2 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn. Liên quan đến lý luận cũng như thực tiễn của hoạt động cho vay với Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các Ngân hàng TMCP nói chung và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam nói riêng, đã có nhiều luận văn thạc sĩ thực hiện, cụ thể như sau: Luận văn thạc sĩ kinh tế của tác giả Nguyễn Thùy Trang (2017), Phát triển cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Ninh, Học viện hành chính quốc gia. Luận văn đã hệ thống hóa, tổng hợp và phân tích cơ sở lý luận về mở rộng cho vay khách hàng của Ngân hàng thương mại. Phân tích, đánh giá thực trạng cho vay DNNVV tại Vietcombank Quảng Ninh. Tác giả cũng đã đề xuất các giải pháp nhằm mở rộng cho vay Khách hàng là DNNVV tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Ninh. Tuy nhiên, luận văn nghiên cứu giới hạn về thực tế hoạt động cho vay DNNVV tại địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn từ năm 2013 – 2015 nên đề tài còn thiếu tính thời sự, tính chất đặc điểm của địa bàn Quảng Ninh cũng hoàn toàn khác so với thành phố Hà Nội. Đồng thời, các biện pháp mà tác giả đưa ra không cập nhật với diễn biến cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường hiện nay cũng như chưa đề cập đến yếu tố cạnh tranh trong nội bộ hệ thống Vietcombank. Luận văn Thạc sĩ kinh tế của tác giả Điền Nguyên (2012), Mở rộng hoạt động cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam chi nhánh Gia Lai, Đại học kinh tế - Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về mở rộng hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp tại ngân hàng. Phân tích thực trạng mở rộng hoạt động cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai. Tác giả đã đề xuất những giải pháp mở rộng hoạt động cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai. Tuy nhiên, luận văn chỉ thực hiện việc đánh giá hiệu quả hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nói chung, đề ra các giải pháp phát triển hoạt động cho vay đối với đối tượng này mà chưa đi cụ thể đến đối tượng DNNVV.
3 Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh của tác giả Nguyễn Trương Thuần Mẫn (2012), Mở rộng cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Chi nhánh Ngân hàng đầu tư và phát triển Hải Vân. Tuy nhiên, chính sách phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam là khác nhau. Trên cơ sở tóm tắt các công trình nghiên cứu từ trước đến nay cho thấy, mảng đề tài về phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa nói chung chỉ phản ánh thực trạng tín dụng cho vay các đối tượng của một địa phương nhất định. Bởi vậy, những giải pháp đưa ra còn thiếu tính thực tiễn nên chưa thể áp dụng một cách có hiệu quả vào tình hình cụ thể của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. Mặt khác, hiện nay, do mới đi vào hoạt động được 7 năm nên tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Đông Anh chưa có công trình nghiên cứu nào liên quan đến hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa. Do vậy, khi lựa chọn đề tài nghiên cứu “Phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh”, tác giả sẽ kế thừa những thành tựu đã đạt được về mặt lý luận. Đồng thời, tác giả sẽ tập trung nghiên cứu, khai thác những vấn đề thực tiễn một cách cụ thể và sâu sắc hơn, tìm ra được một hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện phát triển cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. Đây cũng là nghiên cứu đầu tiên về việc Phát triển hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. 3. Mục tiêu của đề tài Phân tích cơ sở lý luận về Doanh nghiệp nhỏ và vừa, hoạt động cho vay của các Ngân hàng thương mại với Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đánh giá thực trạng hoạt động cho vay với Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. Đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh về cả chiều sâu cũng như chất lượng tín dụng.
4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Phát triển cho vay Doanh nghiệp Nhỏ và vừa tại cấp độ chi nhánh Ngân hàng. Phạm vi nghiên cứu: Thực trạng cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh trong giai đoạn 2018 – 2020. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu của luận văn là vận dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu cơ bản như: Phương pháp thống kê, tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp phân tích. 6. Kết cấu luận văn Kết cấu chính của luận văn gồm 3 chương như sau: Chương 1: Tổng quan về cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh. Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động cho vay Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Đông Anh.
5 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm Ngân hàng thương mại. Hoạt động Ngân hàng với các nghiệp vụ truyền thống như nhận tiền gửi, cho vay, cung ứng dịch vụ thanh toán ra đời khi quan hệ sản xuất và trao đổi hàng hóa của xã hội đã phát triển ở mức độ cao. Từ 3.500 đến 1800 trước công nguyên là giai đoạn phát triển sơ khai của Ngân hàng. Phải đợi đến thế kỷ thứ V đến XVII, nghiệp vụ của một Ngân hàng thương mại mới đi vào giai đoạn phát triển và hoàn thiện. Các nghiệp vụ của một ngân hàng kinh doanh bao gồm nhận tiền gửi, cho vay, phát hành tiền giấy có khả năng đổi ra vàng, chiết khấu thương phiếu, chuyển tiền, thanh toán bù trừ và bảo lãnh. Động lực chủ yếu của quá trình phát triển nhanh chóng này là sự phát triển không ngừng của hoạt động thương mại trong từng quốc gia cũng như quốc tế. Các Ngân hàng cũng dần được phân hóa theo chức năng phát hành tiền giấy, và cũng từ đây khái nghiệm ngân hàng trung ương được nhắc đến từ cuối thế kỷ XIX. Từ đầu thế kỷ XX đến nay, cùng với sự hoàn thiện về chức năng của các Ngân hàng trung ương, các ngân hàng trung gian cũng phát triển đa dạng về nghiệp vụ kinh doanh. Tuy nhiên, Ngân hàng thương mại vẫn là loại hình ngân hàng phổ biến và quan trọng nhất hiện nay. (PGS. TS Nguyễn Văn Tiến, 2009, tr38) Tại Việt Nam, Luật các Tổ chức tín dụng 2010 định nghĩa: “Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã và Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Trong đó, hoạt động ngân hàng được định nghĩa theo Luật Ngân hàng nhà nước 2010 là “hoạt động kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau đây: nhận tiền gửi, cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản”.
6 Trong nền kinh tế thị trường, NHTM đóng vai trò là một trung gian tài chính, làm nhiệm vụ điều phối lại nguồn vốn trên thị trường nhằm đáp ứng nhu cầu tiết kiệm và đầu tư của xã hội. Với sự có mặt của NHTM, nền kinh tế trở nên sôi động hơn, tiết kiệm được thời gian và chi phí, kích thích tăng trưởng và đầu tư. Có nhiều cách để phân loại NHTM. - Căn cứ theo hình thức sở hữu: NHTM được chia thành 5 nhóm bao gồm: NHTM Quốc doanh, NHTM cổ phần, Ngân hàng liên doanh, Chi nhánh Ngân hàng nước ngoài, NHTM có 100% vốn nước ngoài. - Căn cứ theo tính chất, chiến lược kinh doanh: Ngân hàng được chia làm 3 loại là Ngân hàng bán buôn, Ngân hàng bán lẻ và Ngân hàng hỗn hợp. - Căn cứ theo tính chất hoạt động: Ngân hàng bao gồm Ngân hàng chuyên doanh và Ngân hàng kinh doanh tổng hợp. Nhìn chung, cùng với quá trình hội nhập và phát triển, các NHTM Cổ phần đang giữ vai trò chủ đạo trong thúc đẩy sự phát triển của hệ thống Ngân hàng nói riêng, nền kinh tế nói chung. Cùng với đó, các Ngân hàng hiện cũng đang chuyển dịch mạnh mẽ để khai thác tối đa thị phần dịch vụ ngân hàng bán lẻ. Đây là xu thế tất yếu, phù hợp với xu hướng chung của các ngân hàng trong khu vực và trên thế giới. 1.1.2. Các hoạt động của Ngân hàng thương mại. Các nghiệp vụ cơ bản của NHTM bao gồm: nghiệp vụ nguồn vốn, nghiệp vụ sử dụng vốn và các hoạt động kinh doanh dịch vụ. Cụ thể như sau: 1.1.2.1. Nghiệp vụ nguồn vốn Đây là nghiệp vụ tạo nguồn vốn kinh doanh cho NHTM. Hoạt động nguồn vốn được phản ánh thông qua kết cấu nguồn vốn của NHTM bao gồm: Vốn của Ngân hàng, Vốn huy động, Vốn đi vay và các nguồn vốn khác. Trong đó, Vốn huy động là nguồn vốn quan trọng nhất trong số vốn thu hút từ bên ngoài của các NHTM, bao
7 gồm tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm. Trong quá trình hoạt động, ngân hàng còn có thể vay vốn từ NHTW hay các thị trường tín dụng khác, hoặc thị trường tài chính trong và ngoài nước thông qua một số nghiệp vụ như chiết khấu/tái chiết khấu giấy tờ có giá, phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu ngân hàng. 1.1.2.2. Nghiệp vụ sử dụng vốn Bao gồm các nghiệp vụ liên quan đến việc sử dụng nguồn vốn của Ngân hàng như: - Nghiệp vụ Ngân quỹ: Mục đích nhằm đảm bảo khả năng thanh toán thường xuyên. Ngân hàng luôn giữ một lượng tiền mặt dưới các dạng sau: tiền mặt tại quỹ của Ngân hàng, tiền gửi tại các NHTM khác, tiền gửi tại NHTW, tiền mặt trong quá trình thu. - Nghiệp vụ tín dụng: Theo Luật các tổ chức tín dụng 2020, cấp tín dụng “là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác”. - Nghiệp vụ đầu tư: Là nghiệp vụ mà NHTM dùng vốn của mình mua các chứng khoán (các chứng khoán chính phủ và một số chứng khoán công ty) hoặc đầu tư theo dự án. - Nghiệp vụ tài sản có khác: Đó là những vốn hiện vật như trụ sở làm việc, máy móc, trang thiết bị dùng cho hoạt động do Ngân hàng sở hữu. 1.1.2.3. Nghiệp vụ trung gian của NHTM Nghiệp vụ trung gian là nghiệp vụ mà NHTM thay mặt khách hàng thực hiện việc thanh toán hay các ủy thác khác để thu phí. Nghiệp vụ trung gian chủ yếu gồm nghiệp vụ chuyển tiền – thanh toán hộ, nghiệp vụ thu hộ, nghiệp vụ tín thác và nghiệp vụ qua lại đồng nghiệp. 1.1.3. Khái quát hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại.
8 1.1.3.1. Khái quát hoạt động cho vay Theo Luật các tổ chức tín dụng 2010: “Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”. Trong hoạt động tín dụng, cho vay là hoạt động quan trọng nhất và chiếm tỷ trọng lớn nhất của NHTM. Hoạt động cho vay là hoạt động tiềm ẩn rủi ro cao cho Ngân hàng do việc thu hồi nợ vay không những phụ thuộc vào bản thân khách hàng mà còn phụ thuộc vào môi trường hoạt động, ngoài tầm kiểm soát của khách hàng như sự biến động về giá cả, lãi suất, tỷ giá, lạm phát, tăng trưởng kinh tế, thị trường, thiên tai…Khi khách hàng gặp khó khăn do môi trường kinh doanh thay đổi, sẽ dẫn đến khó khăn trong việc trả nợ, điều này khiến cho ngân hàng gặp rủi ro tín dụng. 1.1.3.2. Vai trò của hoạt động cho vay - Đối với nền kinh tế: Vai trò kinh tế cơ bản của cho vay là luân chuyển vốn từ những người có nguồn vốn thặng dư đến những người thiếu hụt. Nguyên nhân là những người tiết kiệm thường không đồng thời là những người có cơ hội đầu tư sinh lời cao. Do đó, nếu không có ngân hàng thì việc luân chuyển vốn giữa các chủ thể trong nền kinh tế sẽ ách tắc. Vì vậy, kênh luân chuyển vốn qua Ngân hàng có ý nghĩa rất lớn trong việc thúc đẩy hiệu quả của nền kinh tế. Đồng thời, thông qua hoạt động cho vay mà vốn từ những người thiếu dự án đầu tư hiệu quả được chuyển tới những người có dự án đầu tư hiệu quả hơn nhưng thiếu vốn. Kết quả là nền kinh tế tăng trưởng, tạo công ăn việc làm và nâng cao hiệu suất lao động. Cùng với đó, thông qua việc cho vay vào những ngành nghề, khu vực kinh tế trọng điểm sẽ thúc đẩy sự phát triển của các ngành nghề đó, tạo nên cơ cấu hợp lý và hiệu quả. Hoạt động cho vay cũng góp phần lưu thông tiền tệ, hàng hóa, điều tiết thị trường, kiểm soát giá trị đồng tiền, là kênh truyền tải vốn tài trợ của nhà nước đến nông nghiệp, nông thôn, góp phần xóa đói, giảm nghèo, ổn định chính trị, xã hội. - Đối với khách hàng:
9 Hoạt động cho vay đáp ứng kịp thời nhu cầu về số lượng và chất lượng vốn cho khách hàng, giúp nhà đầu tư nắm bắt được nhưng cơ hội kinh doanh, doanh nghiệp có đủ vốn để mở rộng sản xuất, cá nhân có đủ khả năng tài chính để trang trải các khoản chi tiêu nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Hoạt động cho vay cũng ràng buộc trách nhiệm hoàn trả gốc và lãi của khách hàng cho Ngân hàng, là động lực để khách hàng sử dụng vốn vay hiệu quả, đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp cũng như đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho Ngân hàng. - Đối với Ngân hàng: Hoạt động cho vay là hoạt động truyền thống, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng tài sản có và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho Ngân hàng. Mặc dù tỷ trọng của hoạt động tín dụng đang có xu hướng giảm song tín dụng nói chung và hoạt động cho vay nói riêng vẫn luôn là nghiệp vụ sử dụng vốn quan trọng nhất đối với Ngân hàng. Thông qua hoạt động cho vay mà ngân hàng đa dạng hóa được danh mục tài sản có, giảm thiểu rủi ro, gia tăng lợi nhuận, mở rộng được các loại hình dịch vụ khác, như thanh toán, thu hút tiền gửi, kinh doanh ngoại tệ…. 1.1.3.3. Phân loại hoạt động cho vay Có nhiều cách phân loại hoạt động cho vay của NHTM, căn cứ vào một số tiêu chí như thời hạn cho vay (Cho vay ngắn hạn, cho vay trung hạn và cho vay dài hạn), biện pháp bảo đảm tín dụng (Cho vay có bảo đảm và cho vay không có bảo đảm), mục đích tín dụng (Cho vay bất động sản, cho vay công thương nghiệp, cho vay nông nghiệp, cho vay tiêu dùng…), chủ thể vay vốn (Cho vay doanh nghiệp, cho vay cá nhân, hộ gia đình và cho vay các tổ chức tài chính), phương thức cho vay (Cho vay theo hạn mức, cho vay từng lần). Trong các cách phân loại trên, phân loại theo chủ thể vay vốn tương đối phổ biến tại các NHTM. Cho vay doanh nghiệp thường được các NHTM phân nhóm dựa theo quy mô doanh nghiệp như cho vay doanh nghiệp lớn, cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong đó, phân khúc doanh nghiệp nhỏ và vừa đang được các Ngân hàng coi là phân khúc tiềm năng và tập trung đẩy mạnh trong thời gian gần đây. 1.2. Hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại với Doanh nghiệp nhỏ và vừa