Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng chính sách xã hội chi nhánh tỉnh Nam Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:132

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về đói nghèo, hộ nghèo, các đối tượng thuộc diện chính sách và những vấn đề cơ bản về cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại ngân hàng CSXH tỉnh Nam Định; phân tích các tiêu chí đánh giá mức độ phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách cùng với các yếu tố ảnh hưởng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng chính sách xã hội chi nhánh tỉnh Nam Định

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ THU HÀ PHÁT TRIỂN CHO VAY HỘ NGHÈO VÀ CÁC ĐỐI TƢỢNG CHÍNH SÁCH TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI CHI NHÁNH TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- NGUYỄN THỊ THU HÀ PHÁT TRIỂN CHO VAY HỘ NGHÈO VÀ CÁC ĐỐI TƢỢNG CHÍNH SÁCH TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI CHI NHÁNH TỈNH NAM ĐỊNH Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN PHÚ HÀ XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2019
LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của bản thân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Nguyễn Phú Hà. Các số liệu và những kết luận nghiên cứu được sử dụng để trình bày, phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã được công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn do tôi tự tìm hiểu và phân tích một cách trung thực, khách quan; phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và của địa phương. Các kết quả phân tích, nghiên cứu này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Học viên Nguyễn Thị Thu Hà
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Tiễn sĩ Nguyễn Phú Hà, là người đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn. Tiến sĩ đã tận tình hướng dẫn, cung cấp những tài liệu quý báu, luôn động viên giúp tôi vượt qua nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới quý thầy, cô giảng dạy chương trình cao học “Tài chính –Ngân hàng” tại trường Đại học Kinh tế - ĐHQG Hà Nội đã truyền dạy những kiến thức quý báu giúp tôi thực hiện nghiên cứu. Tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp … đã luôn động viên, hỗ trợ tôi trong suốt quá trình tôi thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn./.
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT ..................................................... i DANH MỤC BẢNG BIỂU........................................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ..................................................................... iii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY HỘ NGHÈO VÀ CÁC ĐỐI TƢỢNG CHÍNH SÁCH .............................................................................. 6 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................... 6 1.1.1 Tình hình nghiên cứu trước đây ............................................................. 6 1.2. Cơ sở lý luận về cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách ............ 10 1.2.1. Tổng quan về đói nghèo và xóa đói giảm nghèo ................................. 10 1.2.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về xóa đói giảm nghèo và giải quyết việc làm ........................................................................................................ 14 1.3. Phát triển sản phẩm cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách....... 16 1.3.1. Khái niệm ........................................................................................... 16 1.3.2. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách .................................................................................................... 20 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách .................................................................................................... 23 1.4.1. Các nhân tố khách quan ...................................................................... 23 1.4.2. Các nhân tố chủ quan.......................................................................... 25 1.5. Kinh nghiệm và bài học về phát triển cho vay hộ nghèo ........................ 32 1.5.1. Kinh nghiệm của một số chi nhánh ngân hàng trong cả nước về phát triển cho vay hộ nghèo ................................................................................. 32 1.5.2. Bài học đối với Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định ............. 37
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ............ 39 2.1. Quy trình nghiên cứu ............................................................................. 39 Hình 2.1. Quy trình nghiên cứu .................................................................... 39 2.2 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 40 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin .......................................................... 41 2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin ............................................................... 41 2.2.3. Phương pháp điều tra khảo sát và thiết kế bảng hỏi ............................ 46 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY HỘ NGHÈO VÀ CÁC ĐỐI TƢỢNG CHÍNH SÁCH TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI CHI NHÁNH TỈNH NAM ĐỊNH ................................... 50 3.1. Tổng quan về Ngân hàng CSXH ........................................................... 50 3.1.1. Giới thiệu vài nét về Ngân hàng CSXH .............................................. 50 3.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định ..................................................................................................... 51 3.1.3. Mô hình tổ chức và hoạt động của Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định ..................................................................................................... 53 3.1.4. Hộ nghèo và các đối tượng chính sách ................................................ 57 3.1.5. Các sản phẩm dịch vụ cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng CSXH ......................................................................................... 59 3.2. Tình hình đói nghèo tại tỉnh Nam Định ................................................. 65 3.2.1. Đặc điểm về tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Nam Định ........................ 65 3.2.2. Thực trạng đói nghèo tại tỉnh Nam Định ............................................ 66 3.3 Thực trạng cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định .................................................................. 68 3.3.1. Về hoạt động huy động vốn ................................................................ 68 3.3.2. Về hoạt động tín dụng chính sách ....................................................... 70 3.3.3. Về cho vay ủy thác qua các hội đoàn thể các cấp ................................ 76
3.4. Thực trạng phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng CSXH tỉnh Nam Định ................................................................ 78 3.4.1. Đánh giá theo các tiêu chí định lượng ................................................. 78 3.4.2. Kết quả nghiên cứu về nhu cầu và mức độ hài lòng của hộ nghèo và các đối tượng chính sách đối với sự phát triển sản phẩm dịch vụ tại Ngân hàng CSXH........................................................................................................... 82 3.5. Đánh giá chung...................................................................................... 95 3.5.1. Những kết quả đạt được ...................................................................... 95 3.5.2. Một số tồn tại hạn chế......................................................................... 97 3.5.3. Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế ............................................. 99 CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHO VAY HỘ NGHÈO VÀ CÁC ĐỐI TƢỢNG CHÍNH SÁCH TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI CHI NHÁNH TỈNH NAM ĐỊNH ................................................................................... 101 4.1. Cơ sở của các đề xuất nhằm phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chinh sách tại Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định ........................ 101 4.1.1. Mục tiêu chương trình giảm nghèo bền vững tỉnh Nam Định giai đoạn 2016 – 2020 ............................................................................................... 101 4.1.2. Mục tiêu hoạt động của Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định giai đoạn 2016 – 2020 ................................................................................ 102 4.1.3. Định hướng cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định........................................................ 103 4.2. Giải pháp phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định .............................................. 103 4.2.1. Giải pháp phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách . 103 4.2.2. Giải pháp về phía Ngân hàng CSXH ................................................ 105 4.2.3. Một số giải pháp khác ....................................................................... 107 4.3. Một số kiến nghị .................................................................................. 110
4.3.1. Đối với Ngân hàng CSXH Việt Nam ................................................ 110 4.3.2. Đối với các cấp ủy Đảng, Chính quyền địa phương tại tỉnh Nam Định ... 111 4.3.3. Đối với Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định........................ 113 KẾT LUẬN ............................................................................................... 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 116 PHỤ LỤC.................................................................................................. 119
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ đầy đủ 1 BCTC Báo cáo tài chính 2 BGĐ Ban giám đốc 3 GQVL Giải quyết việc làm 4 HĐQT Hội đồng quản trị 5 HSSV Học sinh sinh viên 6 NHCSXH Ngân hàng Chính sách xã hội 7 NHNo&PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 KFW Dự án doanh nghiệp vừa và nhỏ 10 NS&VSMTNT Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn 11 TCTD Tổ chức tín dụng 12 Tổ TK&VV Tổ tiết kiệm và vay vốn 13 CT-XH Chính trị - Xã hội 14 XKLĐ Xuất khẩu lao động 15 UBND Ủy ban nhân dân i
DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 2.1 Bảng mã hóa các yếu tố 49 Tình hình nguồn vốn của chi nhánh ngân hàng CSXH tỉnh 2 Bảng 3.1 68 Nam Định 3 Bảng 3.2 Tổng dư nợ cho vay từ 2014 – 2018 70 4 Bảng 3.3 Kết quả cho vay theo chương trình tín dụng 73 5 Bảng 3.4 Dư nợ cho vay ủy thác qua các hội đoàn thể 76 Tỷ lệ hộ nghèo được vay vốn ngân hàng CSXH Chi nhánh 6 Bảng 3.5 78 Tỉnh Nam Định Tỷ lệ số hộ thoát nghèo nhờ vay vốn ngân hàng CSXH 7 Bảng 3.6 79 Tỉnh Nam Định Dư nợ quá hạn cho vay hộ nghèo tại ngân hàng CSXH 8 Bảng 3.7 80 tỉnh Nam Định giai đoạn 2015 - 2018 Dư nợ tín dụng cho vay hộ nghèo tại ngân hàng CSXH 9 Bảng 3.8 81 tỉnh Nam Định giai đoạn 2015 - 2018 10 Bảng 3.8 Đặc điểm cơ bản của đối tượng điều tra 83 11 Bảng 3.9 Kiểm định độ tin cậy đối với các biến điều tra 86 12 Bảng 3.10 Kiểm định KMO và Barltt’s Test 87 13 Bảng 3.11 Kết quả phân tích nhân tố EFA 88 Phân tích hồi quy các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài 14 Bảng 3.12 93 lòng đến sự phát triển sản phẩm, dịch vụ ii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 2.1 Quy trình nghiên cứu 39 2 Hình 3.1 Sơ đồ của Ngân hàng Chính sách xã hội 55 Tổng dư nợ cho vay qua các năm của ngân hàng CSXH 3 Hình 3.2 71 Nam Định 4 Hình 3.3 Tổng dư nợ cho vay qua ủy thác qua các hội đoàn thể 77 5 Hình 3.4 Trình độ học vấn các đối tượng được điều tra 84 iii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong suốt tiến trình đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước ta luôn đẩy mạnh xóa đói, giảm nghèo, hạn chế phân hóa giàu nghèo, Đảng ta đã xác định đây là nhiệm vụ trọng điểm trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Mục tiêu này được coi là mục tiêu quốc gia, đang thực hiện bởi nhiều chương trình lớn của Chính phủ, trong những năm qua cùng với sự chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, nước ta đã đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng trong sự nghiệp đổi mới đất nước. Hiện nay ở nước ta, công việc xoá đói, giảm nghèo đang từng bước hướng mạnh tới thu hẹp lại khoảng cách giàu nghèo. Đây là một trong những vấn đề có liên quan tới công bằng cũng như bình đẳng xã hội và ảnh hưởng tới sự ổn định chính trị. Vấn đề này đã được Đảng và Nhà nước ta nhấn mạnh trong nhiều văn kiện, trở thành hệ thống quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo xuyên suốt trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Một trong những chính sách được đánh giá là mang tính đột phá, đóng vai trò động lực quan trọng đó là hình thành định chế tài chính của Nhà nước, hực hiện giải pháp hỗ trợ trực tiếp đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách. Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg ngày 04/10/2002 về việc thành lập Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) nhằm thống nhất các nguồn lực tài chính, thiết lập một cơ chế hỗ trợ, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách xã hội. Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã đưa ra Nghị quyết xác định chỉ tiêu phấn đấu cụ thể chương trình mục tiêu quốc gia xóa đói giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 đó là tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân khoảng 1-1,5%/năm và đề ra nhiệm vụ: “Đẩy mạnh giảm nghèo bền vững, nhất là những vùng đặc biệt khó khăn, và có chính sách đặc thù để giảm nghèo nhanh hơn trong đồng bào dân tộc thiểu số. Chú trọng các giải pháp tạo điều kiện và khuyến khích hộ nghèo, cận nghèo phấn đấu vươn lên thoát nghèo bền vững”. Để thực hiện những mục tiêu giảm nghèo Quốc gia, yêu cầu cao hơn trong việc giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và thực hiện các mục tiêu phát triển bền 1
vững đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đẩy mạnh tăng cường đoàn kết, nhất trí, chung sức, đồng lòng, năng động sáng tạo để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã đề ra, từ đó mang lại những lợi ích thiết thực cho nhân dân, nhất là người nghèo và các đối tượng chính sách. Đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp; thiên tai, thời tiết cực đoan, hạn hán, xâm ngập mặn, bão lũ thường xuyên xảy ra gây hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến người nghèo làm cho họ khó thoát nghèo và nguy cơ tái nghèo cao, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Ban Chỉ đạo Trung ương các ngành xây dựng kế hoạch, có giải pháp phù hợp, thực hiện tốt phong trào thi đua “Cả nước chung tay vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau”, giúp người nghèo tiếp cận tốt các dịch vụ sản xuất và các dịch vụ xã hội cơ bản, để tạo cho họ có cơ hội thuận lợi tự vươn lên thoát khỏi đói nghèo và trở nên khá giả giàu có. Trên bước đà phát triển kinh tế – xã hội Đảng và Nhà nước ta đã có cách nhìn ngày càng toàn diện; đưa ra những chủ trương, chính sách, biện pháp thiết thực để thực hiện có hiệu quả mục tiêu xoá đói, giảm nghèo, hạn chế phân hoá giàu nghèo trong xã hội. Trên cơ sở tiến hành đồng bộ các giải pháp phát triển cơ sở hạ tầng gắn liền với phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội; chú trọng đẩy mạnh việc thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, tăng cường trợ giúp với đối tượng yếu thế trong xã hội; tập trung triển khai có hiệu quả các chương trình kinh tế - xã hội, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, các xã nghèo, huyện nghèo vùng đặc biệt khó khăn. Theo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2018 theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 – 2020 của Bộ Lao động – thương binh và xã hội, tỷ lệ hộ nghèo bình quân cả nước đã giảm từ 6,93% năm 2017 xuống còn 6,70% năm 2018 (giảm 0,23%). Nếu như vào năm 2017, tỷ lệ hộ nghèo bình quân cả nước là 6,93% (giảm 1,3% so với 2016). Trong đó, ở các huyện nghèo tỷ lệ hộ nghèo bình quân giảm còn dưới 40% (năm 2017 giảm khoảng 5% so với cuối năm 2016); ở các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo, các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu vùng dân tộc và miền núi bình quân tỷ lệ hộ nghèo giảm khoảng 3-4%. Năm 2018, đã có 8 huyện thoát nghèo trong 2
tổng số 64 huyện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ; 14 huyện hưởng cơ chế theo Nghị quyết 30a thoát khỏi tình trạng khó khăn. Ước tính đến cuối năm 2018, tỷ lệ nghèo cả nước còn dưới 6%, giảm khoảng 1 - 1,3% so với cuối năm 2017. Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất của Liên Hợp Quốc đưa ra số người đói nghèo trên khắp thế giới đã, đang tăng trở lại. Vì thế, xóa đói giảm nghèo bền vững vẫn là thách thức của mọi quốc gia, nhất là các nước đang phát triển. Nước ta là một quốc gia nông nghiệp và chủ yếu là xản xuất lương thực. Trong tình hình đất nước đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa để từng bước triển khai phát triển kinh tế theo nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, việc hạn chế và xóa bỏ tình trạng đói nghèo là một việc làm hết sức cần thiết. Nam Định là một tỉnh nằm ở phía nam đồng bằng Bắc Bộ, thành phố Nam Định hiện là đô thị loại I, nằm cách thủ đô Hà Nội 90 km về phía Tây Bắc. Nam Định đang mạnh mẽ chuyển mình, từng bước vươn lên trở thành hạt nhân tăng trưởng Vùng Nam đồng bằng Sông Hồng. Trong những năm qua, với quyết tâm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, phát huy hiệu quả giảm nghèo theo hướng bền vững, nhiều giải pháp, chính sách, dự án hỗ trợ hộ nghèo, người nghèo và các gia đình chính sách đã được các cấp, các ngành, địa phương vận dụng triển khai linh hoạt. Tính đến hết năm 2018, toàn tỉnh Nam Định có 15.077 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 2,41%. Đảng và Nhà nước ta đã định hưỡng và xác đĩnh rõ tín dụng ngân hàng là một mắt xích không thể thiếu trong hệ thống các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ngân hàng CSXH ra đời với nhiệm vụ giúp đỡ hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác được vay vốn, góp phần to lớn trong công cuộc xóa đói giảm nghèo. Bên cạnh những kết quả đạt được, thời gian qua trong quá trình cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách trên phạm vi cả nước nói chung và tỉnh Nam Định nói riêng vẫn còn không ít những hạn chế như: vẫn xảy ra tình trạng cho vay không đúng đối tượng, sử dụng vốn vay sai mục đích, mức vốn vay, thời hạn cho vay chưa phù hợp với từng đối tượng, từng mục đích, quy mô tín dụng còn thấp… Xuất phát từ hình trên, là một học viên học tập, nghiên cứu về lĩnh vực tài chính ngân hàng, bên cạnh đó là một cán bộ công tác ở UBND phường Trần Quang 3
Khải – thành phố Nam Định, tại trụ sở UBND phường là một điểm giao dịch của Ngân hàng CSXH tỉnh Nam Định với các khách hàng, tổ chức, cá nhân liên quan nhằm giúp người nghèo và các đối tượng chính sách tiếp cận chính sách tín dụng ưu đãi của chính phủ thuận lợi. Qua đó, tác giải có điều kiện tiếp xúc làm việc với các đối tượng thuộc hộ nghèo và các gia đình chính sách, tìm hiểu nhu cầu của họ về các sản phẩn dịch vụ của ngân hàng CSXH, khả năng đáp ứng nhu cầu hộ nghèo và các đối tượng chính sách của ngân hàng CSXH. Trên cơ sở đó, tác giả lựa chọn đề tài “Phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng chính sách xã hội chi nhánh tỉnh Nam Định” để nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ. 2. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn sẽ tập trung làm rõ các vấn đề từ phía người nghèo và đối tượng chính sách, cũng như từ phía Ngân hàng CSXH tỉnh Nam Định như sau: Câu hỏi 1: Nhu cầu của hộ nghèo và các đối tượng chính sách đối với các sản phẩm dịch vụ của Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định như thế nào? Câu hỏi 2: Khả năng đáp ứng nhu cầu của hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định ra sao? Câu hỏi 3: Để phát triển các sản phẩm dịch vụ cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách hội tại Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định cần có các giải pháp, đề xuất và kiến nghị gì? 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về đói nghèo, hộ nghèo, các đối tượng thuộc diện chính sách và những vấn đề cơ bản về cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại ngân hàng CSXH tỉnh Nam Định. - Phân tích các tiêu chí đánh giá mức độ phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách cùng với các yếu tố ảnh hưởng. - Đánh giá thực trạng phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách của ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định trên cơ sở bộ tiêu chí đo lường và thông qua nhu cầu sử dụng dịch vụ của các nhóm khách hàng tiêu biểu thuộc diện hộ nghèo và các đối tượng chính sách. 4
- Phân tích đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại ngân hàng CSXH chi nhánh Tỉnh Nam Định. - Định hướng phát triển và đề xuất các giải pháp phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định dựa trên khảo sát các khách hàng thuộc diện hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Nam Định. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu: Phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: + Gia đình các hộ thuộc diện hộ nghèo, đối tượng chính sách đã và đang sử dụng vốn vay hộ nghèo của chi nhánh ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định. + Chi nhánh ngân hàng CSXH tỉnh Nam Định Địa chỉ : Số 56 Hà Huy Tập, phường Bà Triệu, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định. - Về thời gian: Số liệu nghiên cứu được thu thập chủ yếu giai đoạn từ năm 2015 – 2018. - Về nội dung: Các vấn đề liên quan đến phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại Ngân hàng CSXH chi nhánh tỉnh Nam Định. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, luận văn được trình bày trong 4 chƣơng. Cụ thể như sau : Chƣơng 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận về phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tƣợng chính sách Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng phát triển cho vay hộ nghèo và các đối tƣợng chính sách tại Ngân hàng chính sách xã hội chi nhánh tỉnh Nam Định Chƣơng 4: Định hƣớng và đề xuất các giải pháp phát triển cho hộ nghèo và các đối tƣợng chính sách tại Ngân hàng chính sách xã hội chi nhánh tỉnh Nam Định 5
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY HỘ NGHÈO VÀ CÁC ĐỐI TƢỢNG CHÍNH SÁCH 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1 Tình hình nghiên cứu trước đây Trong mọi hoàn cảnh, Đảng, Nhà nước ta luôn xác định xóa đói giảm nghèo, chăm lo đời sống nhân dân, đảm bảo tiến bộ công bằng xã hội là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành các hệ thống chính sách về giảm nghèo toàn diện cho các huyện nghèo, xã nghèo, thôn bản đặc biệt khó khăn, hộ nghèo và các đối tượng chính sách. Một số chương trình tín dụng đã được ngân hàng CSXH lồng ghép đã triển khai đồng bộ và có hiệu quả như: Các chương trình đầu tư cơ sở hạ tầng xã hội, các chính sách tín dụng hỗ trợ cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách... Điểm nổi bật trong các chương trình chính sách giảm nghèo bền vững mà Đảng và Nhà nước hướng tới là các hộ nghèo. cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, nhằm hạn chế tình trạng tái nghèo, bảo đảm giảm nghèo bền vững theo chương trình mục tiêu quốc gia. Thủ tướng Chính phủ cũng đã quyết định nâng mức hỗ trợ đóng Bảo hiểm y tế cho một số đối tượng cận nghèo, chính sách vay vốn tín dụng ưu đãi đối với hộ mới thoát nghèo, cho vay ưu đãi có tính lãi suất với hộ nghèo để nâng cao ý thức và trách nhiệm sử dụng vốn. Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế đất nước gặp nhiều khó khăn nhưng Chính phủ vẫn tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư cho các chương trình giảm nghèo, an sinh xã hội. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về nghèo đói, nhu cầu của hộ nghèo và các đối tượng chính sách về các sản phẩm, dịch vụ của ngân hàng chính sách xã hội. Trong số các đề tài đã nghiên cứu, có một số đề tài liên quan đến vấn đề này như: * Lâm Quân, 2014. Hoạt động tín dụng đối với hộ nghèo tại ngân hàng chính sách xã hội Tỉnh Nghệ An. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia. Luận văn đã nêu khái quát những vấn đề lý luận cơ bản về đói nghèo và tín dụng ngân hàng đối với hộ nghèo. Tác giả đã phân tích đánh giá thực trạng hoạt động cho vay hộ nghèo của ngân hàng CSXH Tỉnh Nghệ An từ năm 2003 đến 6
năm 2014. Trong luận văn đã làm rõ những thành tựu, hạn chế trong hoạt động tín dụng cho các đối tượn thuộc hộ nghèo tại ngân hàng CSXH Tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay và tìm ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó. Đề xuất một số giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn của Tỉnh Nghệ An, để nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng của ngân hàng CSXH đối với người nghèo, nhằm giúp họ thoát nghèo bên vững trong thời gian tới. * Hoàng Thanh Đạm, 2015. Công tác xóa đói, giảm nghèo ở huyện Đồng Văn tình Hà Giang. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Kinh tế, Đại học quốc gia. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về xóa đói, giảm nghèo. Tác giả đã tiến hành phân tích thực trạng đói nghèo và công tác xóa đói giảm nghèo ở huyện Đồng Văn trong thời gian qua, thực trạng xóa đói, giảm nghèo, nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong xóa đói, giảm nghèo ở huyện Đồng Văn hiện nay. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường xoa đói, giảm nghèo ở huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang từ nay đến năm 2020. * Phạm Thanh Tùng, 2015. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ủy thác cho vay hộ nghèo của đoàn thanh niên trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh. Đại học Thái Nguyên. Luận văn đã nêu khái quát các khái niệm về vốn và hiệu quả sử dụng vốn ủy thác, đánh giá thực trạng kết quả hoạt động ủy thác cho vay hộ nghèo của ngân hàng CSXH Việt Nam và hiệu quả hoạt động ủy thác cho vay hộ nghèo của Trung ương Đoàn thanh niên Việt Nam. Trong luận văn, tác giả cũng đã nghiên cứu đánh giá thực trạng sử dụng vốn ủy thác cho vay hộ nghèo của Đoàn thanh niên trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ủy thác cho vay của Đoàn thanh niên trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. * Dương Quyết Thắng, 2016. Quản ly tín dụng chính sách tại Ngân hàng chính sách xã hội đáp ứng mục tiêu giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội. Luận án Tiến sĩ. Học viện ngân hàng. Tác giả đã hệ thống hóa và luận giải một cách hệ thống để làm rõ những lý luận về tín dụng chính sách như: quan niệm, đặc điểm, các hình thức cho vay, vai trò, rủi ro trong hoạt động tín dụng chính sách của ngân 7
hàng CSXH và nội dung, phương pháp quản lý tín dụng chính sách. Luận án đã chỉ rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tín dụng chính sách, các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng chính sách, phân tích rõ nét tác động của quản lý tín dụng chính sách tới mục tiêu giảm nghèo quốc gia của Đảng và Nhà nước ta, đảm bảo an sinh xã hội. Qua nghiên cứu các kinh nghiệm cũng như kết quả thực hiện tín dụng chính sách ở một số nước trên thế giới, từ đó tác giả đã đưa ra một số bài học có giá trị thực tiễn hoạt động tín dụng chính sách tại Việt Nam. Trên cơ sở lý luận nêu trên, luận án đã thực hiện khảo sát đối với 2000 hộ nghèo thuộc 52 huyện của 10 tỉnh, thành phố trong cả nước. Nghiên cứu tập trung điều tra việc cho vay đối với các hộ gia đình đã được vay vốn của ngân hàng CSXH, trong khoảng thời gian từ khi thành lập ngân hàng CSXH đến nay. Phần mềm SPSS được sử dụng để nhập liệu, phân tích các kết quả khảo sát đã thu thập được, lượng hoá ảnh hưởng của một số nhân tố ảnh hưởng đến việc thực hiện quản lý tín dụng chính sách ở Việt Nam. Đồng thời, sử dụng kiểm định One-way ANOVA để khẳng định lại những đánh giá thu thập được từ các hộ đã điều tra điều tra có ý nghĩa về mặt thống kê. Trên cơ sở phân tích trạng quản lý tín dụng chính sách tại ngân hàng CSXH để đánh giá một cách sâu sắc những thành tựu đạt được trong công tác quản lý tín dụng chính sách. Bên cạnh đó nghiên cứu cũng chỉ rõ những hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý tín dụng chính sách trong thời gian qua. Từ đó đưa ra hệ thống các giải pháp và kiến nghị cần thiết nhằm quản lý tốt tín dụng chính sách đáp ứng mục tiêu giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội. * Bùi Công Vũ, 2016. Cho vay hộ nghèo tại Ngân hàng chính sách xã hội Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Thương Mại. Luận văn đã hệ thống hóa một số khía cạnh lý luận quản lý vốn cho vay hộ nghèo trong hoạt động của ngân hàng CSXH. Điều tra, khảo sát khả năng tiếp cận vốn của hộ nghèo từ ngân hàng CSXH, qua đó phân tích đánh giá thực trạng quản lý vốn cho vay đối với hộ nghèo cũng như các kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của ngân hàng CSXH Thành phố Hà Nội những năm qua và đề xuất các phương 8
hướng giải quyết để phát triển cho vay đối với hộ nghèo tại Chi nhánh ngân hàng CSXH Thành phố Hà Nội trong giai đoạn tới. * Nguyễn Thị Thúy Nhàn, 2016. Phát triển sản phẩm dịch vụ tại Ngân hàng CSXH chi nhánh Tỉnh Ninh Bình từ góc độ hộ nghèo và các đối tượng chính sách. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia. Luận văn đã đưa ra đầy đủ lý thuyết về ngân hàng và hoạt động của ngân hàng CSXH, hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về đói nghèo, hộ nghèo, các đối tượng thuộc diện chính sách, các sản phẩm dịch vụ cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách. Luận văn cũng đã đưa ra thực trạng các sản phẩm dịch vụ cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách của ngân hàng CSXH chi nhánh Tỉnh Ninh Bình, nhu cầu của hộ nghèo và các đối tượng chính sách đối với các sản phẩm, dịch vụ của ngân hàng. Từ đó, đề xuất các giải pháp phát triển sản phẩm, dịch vụ cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách tại ngân hàng CSXH chi nhánh Tỉnh Ninh Bình. * Nguyễn Thu Quyên, 2016. Chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo tại ngân hàng chính sách xã hội – chi nhánh. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia. Luận văn nghiên cứu, phân tích những vấn đề về chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo. Đánh giá thực trạng chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo tại ngân hàng CSXH – Chi nhánh Thành phố Hà Nội từ sau khi tỉnh Hà Tây sát nhập vào thành phố Hà Nội. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã đưa ra một số đề xuất, giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng đối với hộ nghèo tại ngân hàng CSXH – chi nhánh Thành phố Hà Nội giai đoàn 2016 – 2020. * Trần Lan Phương, 2016. Hoàn thiện công tác quản lý tín dụng chính sách của ngân hàng chính sách xã hội. Luận án Tiến sĩ. Học viện ngân hàng. Luận án đã làm rõ cơ sở lý luận về tín dụng chính sách, công tác quản lý tín dụng chính sách và các nhân tố ảnh hưởng tới công tác quản lý tín dụng chính sách. Tác giả cũng đã đi vào phân tích bối cảnh người nghèo và các đối tượng chính sách khác tại Việt Nam, các chính sách tín dụng của Đảng, Nhà nước đối với các đối tượng này, đánh giá thực trang công tác quản lý tín dụng chính sách tại ngân hàng CSXH trên các phương diện như mô hình tổ chức, quản trị điều hành, nội dung và các công cụ quản lý tín dụng chính sách. Từ đó, đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác 9