Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là thông qua phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình trong thời gian qua, đề xuất một số giải pháp quản lý tài chính của đơn vị trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ..................../...................... .........../............ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH QUỐC KHÁNH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI SỞ LAO ĐỘNG THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LƢƠNG MINH VIỆT THỪA THIÊN HUẾ NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Số liệu được nêu trong luận văn là trung thực và có trích dẫn nguồn rõ ràng. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Huế, tháng năm 2017 Tác giả ký tên Đinh Quốc Khánh
Lời Câm Ơn Với lòng kính trọng và sự tri ån såu sắc, trước tiên tôi xin gửi lời câm ơn chån thành đến quý Thæy, Cô Học viện Hành chính Quốc gia đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức quý báu trong suốt thời gian qua. Đặc biệt, tôi xin chån thành câm ơn Giâng viên TS. Lương Minh Việt - người Thæy kính mến đã hết lòng giúp đỡ, hướng dẫn tận tình từ lúc định hướng chọn đề tài cũng như quá trình hoàn thiện nghiên cứu, thæy luôn động viên và täo mọi điều kiện thuận lợi để giúp tôi có thể hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin câm ơn các đồng nghiệp täi Sở Lao động Thương binh Xã hội tînh Quâng Bình đã luôn quan tåm giúp đỡ, cung cçp rçt nhiều số liệu, chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế để giúp tôi có thể hoàn thành nghiên cứu này. Trån trọng! Thừa Thiên Huế, tháng năm 2017 Học viên Đinh Quốc Khánh
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết tắt, các bảng, hình, sơ đồ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 7 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC ............................................................... 6 1.1. Tổng quan về quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước ....... 6 1.1.1. Những vấn đề chung về cơ quan hành chính nhà nước............................ 6 1.1.2. Quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước ...................... 7 1.2. Nội dung quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước............. 10 1.2.1. Lập dự toán thu chi tài chính .................................................................. 11 1.2.2. Thực hiện dự toán trong các cơ quan hành chính nhà nước................... 14 1.2.3. Cơ chế tự chủ tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước........... 19 1.2.4. Quyết toán ngân sách trong các cơ quan hành chính nhà nước ............. 22 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các cơ quan hành chính nhà nước thuộc lĩnh vực Lao động Thương binh & Xã hội ...................................... 25 1.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính của một số nước trong quản lý tài chính các cơ quan hành chính nhà nước ............................................................................... 29 1.3.1. Kinh nghiệm của một số nước................................................................ 29 1.3.2. Những bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam ...................................... 33 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI SỞ LAO ĐỘNG THƢƠNG BINH & XÃ HỘI TỈNH QUẢNG BÌNH ........................................... 38 2.1. Giới thiệu về sở Lao động Thương binh & Xã hội Tỉnh Quảng Bình........... 38 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .......................................................... 38 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ .......................................................................... 39
2.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý ......................................................................... 39 2.2. Thực trạng quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh & Xã hội Quảng Bình ....................................................................................................................... 41 2.2.1. Cơ chế phân cấp quản lý tài chính.......................................................... 41 2.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính .......................................................... 42 2.2.3. Công tác kế hoạch tài chính ................................................................... 44 2.2.4. Công tác lập dự toán thu chi tài chính .................................................... 45 2.2.5. Thực hiện dự toán ................................................................................... 46 2.2.6. Thực hiện cơ chế tự chủ tài chính .......................................................... 56 2.2.7. Tổ chức hệ thống báo cáo tài chính, phân tích báo cáo tài chính, công khai tài chính .................................................................................................. 62 2.2.8. Thẩm tra quyết toán, tự kiểm tra tài chính ............................................. 63 2.2.9. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý tài chính ............................ 64 2.3. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại sở Lao động Thương binh & Xã hội Quảng Bình ........................................................................................................... 65 2.3.1. Những kết quả đã đạt được và nguyên nhân .......................................... 65 2.3.2. Một số hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 67 Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI SỞ LAO ĐỘNG THƢƠNG BINH & XÃ HỘI QUẢNG BÌNH ......................................... 72 3.1. Định hướng và mục tiêu phát triển của sở Lao động Thương binh & Xã hội ...... 72 3.1.1. Về định hướng phát triển của ngành Lao động Thương binh & xã hội . 72 3.1.2. Về mục tiêu, định hướng trong công tác quản lý tài chính Sở Lao động Thương binh và Xã hội Quảng Bình ......................................................................... 75 3.2. Giải pháp quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội Quảng Bình 76 3.2.1. Giải pháp chung ...................................................................................... 76 3.2.2. Giải pháp nghiệp vụ ............................................................................... 79 3.2.3. Giải pháp khác ........................................................................................ 84 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................ 86 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ ........................................................................ 86
3.2.2. Kiến nghị với Bộ, Ngành liên quan ........................................................ 86 3.3.3. Kiến nghị với UBND tỉnh Quảng Bình .................................................. 87 3.3.4. Kiến nghị với Kho bạc nhà nước tỉnh Quảng Bình ................................ 88 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 91
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ATLĐ An toàn lao động CBCNV Cán bộ công nhân viên CTMT Chương trình mục tiêu CTQG Chương trình quốc gia GDP Tổng sản phẩm quốc nội HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc nhà nước KP Kinh phí KH-TC Kế hoạch – Tài chính NSNN Ngân sách nhà nước QLTC Quản lý tài chính TB&XH Thương binh và Xã hội TCTC Tự chủ tài chính TSCĐ Tài sản cố định UBND Uỷ ban nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tình hình tài chính của Sở Lao động TB&XH giai đoạn 2014-2016 ...... 44 Bảng 2.2. Nguồn tài chính của Sở Lao động TB&XH Quảng Bình giai đoạn 2014-2016 . 48 Bảng 2.3. Cơ cấu nguồn tài chính của Sở Lao động TB&XH Quảng Bình giai đoạn 2014-2016 ....................................................................................................... 48 Bảng 2.4. Chi từ các nguồn kinh phí tại Sở Lao động TB&XH Quảng Bình giai đoạn 2014-2016 ....................................................................................................... 52 Bảng 2.5. Nội dung chi của Sở Lao động TB&XH Quảng Bình giai đoạn 2014-2016 ..... 53 Bảng 2.6. Nội dung chi của Sở Lao động TB&XH Quảng Bình giai đoạn 2014-2016 ..... 54 Bảng 2.7. Tổng hợp kinh phí tự chủ Sở Lao động TB&XH giai đoạn 2014-2016... 57 Bảng 2.8. Tổng hợp tình hình tiết kiệm chi kinh phí tự chủ giai đoạn 2014-2016 ... 60
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Tổ chức bộ máy Sở Lao động TB&XH.. ............................................................. 40
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Cơ cấu thu của sở Lao động TB&XH năm 2014-2016 ........................ 50 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu chi của Sở Lao động TB&XH giai đoạn 2014-2016............... 56 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu kinh phí hoạt động giai đoạn 2014-2016 ................................. 57 Biểu đồ 2.4. Tỷ trọng tiết kiệm kinh phí tự chủ ........................................................ 61 Biểu đồ 2.5. Mức chi, nội dung chi từ nguồn kinh phí tiết kiệm năm 2014-2016 ... 62
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cơ quan hành chính nhà nuớc là một bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, được thành lập, tổ chức, hoạt động và có phạm vi thẩm quyền theo qui định của pháp luật, trực thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, có phương diện hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành - điều hành, thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội như kinh tế, chính trị, văn hóa, trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa... Nguồn lực tài chính phục vụ cho hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước được lấy từ nhiều nguồn khác nhau với những hình thức và phương pháp khác nhau. Tuy nhiên nguồn lực tài chính chủ yếu phục vụ cho hoạt động và duy trì sự tồn tại của bộ máy cơ quan hành chính nhà nước là từ ngân sách nhà nước. Việc tạo lập và sử dụng nguồn lực tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước căn cứ trên chế độ quy định pháp lý có liên quan hiện hành. Do vậy, quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước là một trong những nội dung quan trọng của quản lý tài chính công. Quản lý tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước vừa mang những nét cơ bản của quản lý tài chính công đồng thời lại gắn với đặc điểm và mục đích hoạt động của mỗi cơ quan hành chính nhà nước. Ngày 17 tháng 10 năm 2005, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 130/2005/NĐ-CP qui định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với cơ quan nhà nước. Đây được xem là một sự đột phá trong sự đổi mới về cơ chế tài chính, các đơn vị được chủ động sử dụng hiệu quả kinh phí NSNN giao, tiết kiệm chi, bảo đảm bù đắp nhu cầu tiền lương tăng thêm cho công chức, viên chức và người lao động. Tuy nhiên, cũng như hầu hết các cơ quan nhà nước nói chung, Sở Lao động TB&XH tỉnh Quảng Bình vẫn đang đứng trước những khó khăn sau: Thứ nhất, với sự phát triển của xã hội, vừa phải đảm bảo an sinh xã hội, vừa phải đảm bảo cho nhu cầu chi tiêu thường xuyên trong điều kiện NSNN cấp ngày 1
càng phải tiết kiệm. Từ đó đặt ra cho Sở Lao động TB&XH phải thực hiện nhiều vấn đề từ cơ chế quản lý đến sử dụng có hiệu quả và tiết kiệm nguồn lực tài chính. Thứ hai, thực hiện tự chủ tài chính, yêu cầu Sở Lao động TB&XH phải tích cực tiết kiệm chi thông qua việc xây dựng định mức chi tiêu và thực hiện quản lý tài chính. Vì vậy, quản lý tài chính tốt sẽ giúp cho Sở Lao động TB&XH kiểm soát được tình hình tài chính để có thể đưa ra những quyết định đúng đắn cho sự phát triển bền vững của đơn vị. Xuất phát từ nhận thức về cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tác giả nghiên cứu đề tài “Quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh& Xã hội tỉnh Quảng Bình” để phân tích thực trạng quản lý tài chính tại Sở Lao động TB&XH và đề xuất một số giải pháp quản lý tài chính tại đơn vị. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiện nay, việc QLTC tại các cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập ở nước ta luôn được xác định là một trong những nội dung trọng tâm của cải cách tài chính công - là vấn đề quan trọng trong chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước ở nước ta. Do đó, các nhà quản lý cũng như nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, tính đến nay, đã có những công trình nghiên cứu về QLTC các tại cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các lĩnh vực khác nhau. Có thể nêu lên một số đề tài, công trình nghiên cứu tại Việt Nam như sau: - Năm 2014, tác giả Ngô Tuấn Huy đã lựa chọn đề tài: Hoàn thiện quản lý tài chính tại Công ty cổ phần xây lắp Thừa Thiên Huế (Luận văn Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng, Học viện Hành chính). Đề tài đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về cơ chế quản lý tài chính hiện hành, khái quát xu thế phát triển của cơ chế quản lý tài chính trong thời gian sắp tới, đánh giá được những thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện, đồng thời đưa ra những kiến nghị đối với Chính phủ để bổ sung, sửa đổi cơ chế, chính sách về cơ chế quản lý tài chính cho phù hợp với thực tế. Đồng thời luận văn đã đánh giá các kết quả đã đạt được, chỉ ra các tồn tại, xác định các nguyên nhân; từ đó đề xuất một số phương hướng và giải pháp góp phần nâng cao 2
hiệu quả thực hiện cơ chế quản lý tài chính tại Công ty cổ phần xây lắp Thừa Thiên Huế trong thời gian tới. - Năm 2014, tác giả Lê Vũ Quỳnh Liên đã lựa chọn đề tài: Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại trường cao đẳng sư phạm Huế (Luận văn Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng, Học viện Hành chính). Tác giả đã phân tích, đánh giá thực trạng về QLTC tại trường Cao đẳng sư phạm Huế, xác định những kết quả đã đạt được, những mặt còn tồn tại và nguyên nhân. Từ đó làm cơ sở để đề xuất những giải pháp hoàn thiện QLTC tại trường Cao đẳng sư phạm Huế, nhằm mục tiêu tự chủ tài chính góp phần mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo… Đồng thời đã phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức gắn với chiến lược phát triển trường Cao đẳng sư phạm Huế, từ đó nêu ra phương hướng hoàn thiện QLTC và đề xuất một số giải pháp cơ bản góp phần hoàn thiện QLTC tại trường Cao đẳng sư phạm Huế nhằm quản lý và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu phát triển của đơn vị. - Năm 2014, tác giả Nguyễn Văn Hùng đã lựa chọn đề tài: Hoàn thiện quản lý tài chính tại công ty cổ phần xây lắp Thừa Thiên Huế (Luận văn Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng, Học viện Hành chính). Tác giả đã phân tích cơ chế quản lý tài chính của công ty cổ phần xây lắp Thừa Thiên Huế, đánh giá thực trạng cơ chế quản lý tài chính tại đơn vị đưa ra những thuận lợi, khó khăn từ đó đề ra các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính tại đơn vị. Ngoài ra, có một số luận văn, đề tài nghiên cứu khoa học khác, nghiên cứu về QLTC tại các cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, đối với ngành Lao động TB&XH tại các tỉnh miền Trung cũng như tỉnh Quảng Bình, cho đến nay các công trình nghiên cứu, đánh giá, phân tích vấn đề này vẫn còn chưa đầy đủ chưa làm rõ về hệ thống QLTC tại Sở Lao động TB&XH. Vì vậy, việc tác giả chọn đề tài “Quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh Xã hội tỉnh Quảng Bình” là đề tài đề cập một cách hệ thống toàn diện và cụ thể về QLTC tại Sở Lao động TB&XH tỉnh Quảng Bình, nhằm tiến tới hoàn thiện QLTC tại các cơ quan hành chính nhà nước thuộc lĩnh vực Lao động TB&XH. 3
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích: Thông qua phân tích, đánh giá thực trạng QLTC tại Sở Lao động TB&XH tỉnh Quảng Bình trong thời gian qua, đề xuất một số giải pháp QLTC của đơn vị trong thời gian tới. Nhiệm vụ: - Nghiên cứu, thống nhất khung lý thuyết cơ sở khoa học về QLTC trong các đơn vị hành chính nhà nước. - Phân tích thực trạng về cơ chế quản lý tài chính tại Sở Lao động TB&XH tỉnh Quảng Bình giai đọan 2014-2016; những kết quả đạt được, những mặt còn tồn tại và nguyên nhân. - Đề xuất một số giải pháp QLTC tại Sở Lao động TB&XH tỉnh Quảng Bình. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Công tác QLTC ở các đơn vị hành chính nhà nước và QLTC tại Sở Lao động TB&XH tỉnh Quảng Bình. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu QLTC tại Sở Lao động TB&XH tỉnh Quảng Bình giai đọan 2014-2016 và đề xuất một số giải pháp QLTC tại Sở Lao động TB&XH. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lê nin. - Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh, phương pháp thu thập thông tin; phương pháp điều tra; tổng kết kinh nghiệm để phân tích thực trạng QLTC tại Sở Lao động TB&XH. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về lý luận: Đề tài là tài liệu tham khảo đối với việc học tập, nghiên cứu về cơ sở khoa học QLTC tại các đơn vị hành chính nhà nước. - Về thực tiễn: Đề tài có giá trị thực tiễn đối với việc hoạch định, nghiên cứu và ứng dụng các giải pháp để QLTC tại các đơn vị hành chính nhà nước mà trực tiếp là Sở Lao động TB&XH. 4
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, trang mục lục và danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục biểu, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước. Chương 2: Thực trạng quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh & Xã hội tỉnh Quảng Bình. Chương 3: Giải pháp quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh & Xã hội tỉnh Quảng Bình. 5
Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC 1.1. Tổng quan về quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc 1.1.1. Những vấn đề chung về cơ quan hành chính nhà nước 1.1.1.1. Khái niệm Cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan thực hiện quyền hành pháp của Nhà nước. Đó là cơ quan quản lý chung hay từng mặt công tác, có nhiệm vụ chấp hành pháp luật và chỉ đạo thực hiện chủ trương, kế hoạch của Nhà nước . Cơ quan hành chính nhà nước có các đặc điểm sau: - Cơ quan hành chính nhà nước có chức năng thực hiện quyền hành pháp theo lãnh thổ và lĩnh vực. - Mỗi cơ quan hành chính nhà nước có một thẩm quyền và chỉ giới hạn trong phạm vi hoạt động chấp hành, điều hành. - Cơ quan hành chính nhà nước đều trực tiếp hoặc gián tiếp trực thuộc cơ quan quyền lực của nhà nước; chịu sự lãnh đạo, giám sát, kiểm tra của các cơ quan quyền lực nhà nước ở cấp tương ứng; chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước cơ quan quyền lực đó. 1.1.1.2. Phân loại các cơ quan hành chính [14] - Phân loại các cơ quan hành chính theo cấp hành chính: + Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở Trung ương + Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở địa phương - Phân loại các cơ quan hành chính theo cấp cấp dự toán: + Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị nhận trực tiếp ngân sách năm do cấp chính quyền tương ứng giao và chịu trách nhiệm phân bổ dự toán ngân sách năm xuống cho đơn vị cấp dưới, quản lý điều hành ngân sách năm của cấp mình và cấp dưới trực thuộc; + Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị trực thuộc đơn vị dự toán cấp I, có nhiệm 6
vụ nhận dự toán ngân sách của đơn vị dự toán cấp I và phân bổ dự toán cho đơn vị dự toán cấp III, có trách nhiệm tổ chức điều hành quản lý kinh phí của cấp mình và đơn vị dự toán cấp dưới; + Đơn vị dự toán cấp III: Là đơn vị dự toán trực tiếp sử dụng kinh phí từ đơn vị cấp II hoặc đơn vị dự toán cấp I nếu không có cấp II, có trách nhiệm tổ chức thực hiện quản lý kinh phí của đơn vị mính và đơn vị dự toán cấp dưới; + Đơn vị dự toán cấp dưới của cấp III: Là đơn vị được nhận kinh phí để thực hiện phần công việc cụ thể, khi chi tiêu phải thực hiện việc quản lý kinh phí theo sự hướng dẫn của đơn vị dự toán cấp III. Các cơ quan hành chính nhà nước phải hoạt động theo dự toán được cấp có thẩm quyền giao, dựa trên nguồn kinh phí do ngân sách Nhà nước cấp toàn bộ hoặc một phần và các nguồn khác dựa nguyên tắc không bồi hoàn trực tiếp. Các cơ quan hành chính nhà nước với nhiều loại hình hoạt động đa dạng, phức tạp và hoạt động chủ yếu không vì mục tiêu lợi nhuận. Các cơ quan hành chính nhà nước phải thực hiện việc lập dự toán thu chi hàng quý, hàng năm căn cứ trên các định mức, chế độ, tiêu chuẩn do Nhà nước quy định và dựa trên quy chế chi tiêu nội bộ đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt (đối với một số khoản chi thường xuyên). 1.1.2. Quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước 1.1.2.1. Khái niệm Quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước là quá trình áp dụng các công cụ và phương pháp quản lý nhằm tạo lập và sử dụng các quỹ tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước để đạt những mục tiêu đã định. Chủ thể QLTC trong các cơ quan hành chính nhà nước là bộ máy QLTC cụ thể là những con người có trách nhiệm trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến hoạt động QLTC. Trách nhiệm QLTC trong các cơ quan hành chính nhà nước trước hết thuộc về trách nhiệm của thủ trưởng và Ban lãnh đạo cơ quan. Mặt khác: QLTC là một nội dung quản lý chuyên ngành nên Phòng tài chính kế toán của các cơ quan hành chính nhà nước và cá nhân Trưởng Phòng Tài chính kế toán cũng thuộc nhóm 7
chủ thể trực tiếp quản lý hoạt động tài chính. Bên cạnh đó trưởng các bộ phận Phòng ban trực thuộc các cơ quan hành chính nhà nước cũng như mỗi cá nhân trong cơ quan cũng có những đóng góp quan trọng tạo nên việc quản lý có hiệu quả tài chính trong cơ quan. Đối tượng quản lý của QLTC trong các cơ quan hành chính nhà nước chính là hoạt động tài chính. Đó là các mối quan hệ kinh tế trong phân phối gắn liền với quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ trong mỗi cơ quan hành chính nhà nước. Cụ thể là việc quản lý các nguồn tài chính cũng như những khoản chi đầu tư hoặc các khoản chi thường xuyên của cơ quan hành chính nhà nước. Quá trình QLTC trong các cơ quan hành chính nhà nước có thể được sử dụng nhiều phương pháp như: Phương pháp hành chính, phương pháp tổ chức, phương pháp kinh tế cũng như nhiều công cụ quản lý khác nhau: Công cụ pháp luật, các đòn bẩy kinh tế, kiểm tra giám sát... Trong đó với QLTC, công cụ pháp luật được coi là một loại công cụ quản lý có vai trò quan trọng đặc biệt. Công cụ pháp luật được thể hiện dưới dạng: Các chính sách cơ chế QLTC, các chế độ QLTC kế toán, các văn bản pháp luật quy định về các định mức tiêu chuẩn về tài chính... 1.1.2.2. Đặc điểm QLTC trong các cơ quan hành chính nhà nước là một trong những nội dung quan trọng của QLTC công. Do vậy đặc điểm của QLTC trong cơ quan hành chính nhà nước vừa mang những nét cơ bản của QLTC công đồng thời lại gắn với đặc điểm và mục đích hoạt động của mỗi cơ quan hành chính nhà nước. Nhìn chung, QLTC công có những đặc điểm liên quan đến chủ thể QLTC, nguồn lực tài chính và việc sử dụng nguồn lực tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước . Các cơ quan hành chính nhà nước là những đơn vị được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định thành lập nhằm quản lý nhà nước về một lĩnh vực nào đó hoặc thực hiện một nhiệm vụ chuyên môn nhất định. Cơ quan hành chính nhà nước có nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ hành chính công cho xã hội nhằm duy trì sự hoạt động bình thường của các ngành trong xã hội. Với các chức năng và 8
nhiệm vụ như vậy nên những hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước hoàn toàn mang tính chất phục vụ nhằm thực hiện các chức năng của nhà nước và hoạt động của các tổ chức này đặc biệt là hoạt động tài chính không nhằm mục tiêu lợi nhuận. Do những điểm riêng nên hoạt động QLTC trong các cơ quan hành chính nhà nước được áp dụng theo chế độ QLTC đặc thù. Nguồn lực tài chính phục vụ cho hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước được lấy từ nhiều nguồn khác nhau với những hình thức và phương pháp khác nhau. Tuy nhiên nguồn lực tài chính chủ yếu phục vụ cho hoạt động và duy trì sự tồn tại của bộ máy cơ quan hành chính nhà nước là từ ngân sách nhà nước. Việc tạo lập và sử dụng nguồn lực tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước căn cứ trên chế độ quy định pháp lý có liên quan hiện hành. Việc sử dụng nguồn lực tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nước gắn liền với việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ được Nhà nước giao cho mỗi cơ quan, nên việc đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính bên cạnh việc đánh giá về mặt kinh tế còn xem xét đánh giá về mặt xã hội và việc đạt được những mục tiêu đã định trong sự phát triển xã hội. 1.1.2.3. Phạm vi quản lý tài chính của các cơ quan hành chính nhà nước [14] - Nguồn kinh phí hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước: Các nguồn lực tài chính trong tổ chức công chủ yếu bao gồm 3 nguồn: Nguồn thu từ ngân sách nhà nước, nguồn tự thu của tổ chức công và nguồn khác theo quy định. Nguồn thu từ ngân sách nhà nước: Là nguồn kinh phí được cấp từ ngân sách (ngân sách Trung ương hoặc Ngân sách địa phương) cho các cơ quan hành chính nhà nước nhằm đảm bảo cho các cơ quan hoạt động để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được cơ quan quản lý cấp trên giao. Nguồn tự thu: Là những khoản thu phí, lệ phí thuộc ngân sách nhà nước, những khoản thu từ hoạt động cung cấp dịch vụ được để lại đơn vị. 9
Nguồn thu khác theo quy định của pháp luật: Là những khoản thu từ các dự án viện trợ, quà biếu tặng và những khoản thu khác theo quy định của pháp luật. - Các khoản chi trong các cơ quan hành chính nhà nước: Trong các cơ quan hành chính nhà nước các khoản chi được chia thành hai loại: Các khoản chi hoạt động thường xuyên và các khoản chi hoạt động không thường xuyên. Các khoản chi thường xuyên: Gồm các khoản chi hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao, gồm: Các khoản chi cho con người như: Tiền lương, tiền công, các khoản phụ cấp lương, các khoản trích nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo quy định hiện hành; các khoản chi hành chính (vật tư văn phòng, dịch vụ công công...); các khoản chi hoạt động nghiệp vụ...; các khoản chi mua sắm tài sản, công cụ thiết bị văn phòng, duy tu, sửa chữa thường xuyên tài sản cố định, cơ sở vật chất và các khoản chi khác theo chế độ quy định. Các khoản chi không thường xuyên: Gồm những khoản chi để thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, các khoản chi thực hiện chương trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ viên chức, các khoản chi thực hiện CTMT Quốc gia, các khoản chi thực hiện các nhiệm vụ do Nhà nước đặt hàng theo giá hoặc khung giá do Nhà nước quy định, chi vốn đối ứng thực hiện các dự án có nguồn vốn nước ngoài theo quy định, chi thực hiện các nhiệm vụ đột xuất được cấp có thẩm quyền giao, chi thực hiện tinh giản biên chế theo chế độ do nhà nước quy định (nếu có), chi đầu tư phát triển bao gồm: Chi đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm trang thiết bị, sửa chữa lớn tài sản cố định thực hiện các dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt, chi thực hiện các dự án từ nguồn vốn viện trợ nước ngoài, chi cho các hoạt động liên doanh, liên kết và các khoản chi khác theo quy định (nếu có). 1.2. Nội dung quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc QLTC trong các cơ quan hành chính nhà nước được tiến hành bắt đầu từ quản lý việc lập dự toán thu chi tài chính sau đó là quản lý việc chấp hành dự toán cuối cùng là việc quyết toán thu chi tài chính. 10