Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng

Chia sẻ: Cảnh Phương Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng "Tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng" nhằm xem xét tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí niêm yết trên sàn chứng khoán trong giai đoạn khủng hoảng. Đưa ra các giải pháp để doanh nghiệp ngành dầu khí hoạt động hiệu quả cho thời gian sắp tới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐINH PHẠM HOÀNG LINH TÁC ĐỘNG CỦA CẤU TRÚC VỐN ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NGÀNH DẦU KHÍ TRONG GIAI ĐOẠN KHỦNG HOẢNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐINH PHẠM HOÀNG LINH TÁC ĐỘNG CỦA CẤU TRÚC VỐN ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NGÀNH DẦU KHÍ TRONG GIAI ĐOẠN KHỦNG HOẢNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Hà Văn Dũng Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2023
i LỜI CAM ĐOAN Bài luận văn nghiên cứu này của tôi chưa từng được trình nộp tại một trường nào để lấy học vị. Các nội dung tham khảo, ý kiến đánh giá trong bài luận văn không phải của tôi đã được trích dẫn đầy đủ. Những số liệu trong bài luận văn đều được thể hiện một cách trung thực. Kết quả trong bài luận văn là kết quả công trình nghiên cứu của chính tác giả. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 08, năm 2023 Đinh Phạm Hoàng Linh
ii LỜI CÁM ƠN Trước hết, tôi muốn bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với Ban Giám hiệu của Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM và tất cả Quý Thầy cô. Những người này đã truyền đạt tri thức và tạo môi trường thuận lợi cho tôi tham gia và hoàn thành khóa học Thạc sĩ chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng khóa XXII. Tôi cũng xin được cảm ơn thầy PGS.TS Hà Văn Dũng - người thầy luôn theo sát quá trình hoàn thành luận văn của tôi, chỉ dẫn tận tình, kịp thời. Cám ơn tất cả các bạn học trong niên khóa XXII đã đoàn kết, hỗ trợ và trao đổi kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học. Cảm ơn anh chị làm việc trong CTCP Phân phối Khí thấp áp Dầu khí Việt Nam, cảm ơn gia đình của tôi đã cùng chia sẻ, động viên, tạo động lực cho tôi để hoàn thành luận văn này. TP.Hồ Chí Minh, tháng 08 năm 2023 Đinh Phạm Hoàng Linh
iii TÓM TẮT 1. Đề tài: Tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng. 2. Nội dung đề tài: Việc tìm hiểu về cấu trúc vốn và những tác động của nó đối với hiệu quả hoạt động kinh doanh đã trở thành một chủ đề không mới, nhưng vẫn thu hút được sự quan tâm của cộng đồng nghiên cứu. Nghiên cứu này sẽ xác định trong giai đoạn khủng hoảng, tác động cấu trúc vốn đối với hiệu quả hoạt động kinh doanh là như thế nào, cụ thể là các doanh nghiệp hoạt động trong ngành dầu khí đang niêm yết tại Việt Nam từ năm 2010 - 2020. Nền tảng của mô hình nghiên cứu được hình thành dựa trên nghiên cứu Impact of Firm Leverage to Performance: Evidence from Shariah and Non-Shariah Compliant Companies in Malaysia (Shahzlinda và Shahdila, 2015). Dữ liệu được sử dụng trong bài nghiên cứu bao gồm thông tin từ 50 doanh nghiệp hoạt động trong ngành dầu khí, được trích từ BCTC trong khoảng thời gian từ năm 2010 – 2020. Thực hiện phân tích và xử lý dữ liệu, tác giả lựa chọn phần mềm Stata 16. Từ kết quả của nghiên cứu, tác giả đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng. 3. Từ khóa: Cấu trúc vốn, hiệu quả hoạt động kinh doanh, Việt Nam.
iv ABSTRACT 1. Title: The Impact of Capital Structure on the Operational Efficiency of Oil and Gas Industry Enterprises during the Crisis Period. 2. Content: Exploring capital structure and its impact on business efficiency has become a recurring theme, yet it continues to capture the attention of the research community. This study will determine how the impact of capital structure on business effi- ciency unfolds during periods of crisis, specifically focusing on companies operating in the petroleum industry that are listed in Vietnam from 2010 to 2020. The research model is constructed based on the study "Impact of Firm Leverage to Performance: Evidence from Shariah and Non-Shariah Compliant Companies in Malaysia" (Shahzlinda and Shahdila, 2015). The data used in the study encompasses information from 50 enterprises operating within the petroleum sector, extracted from financial reports over the period from 2010 to 2020. To conduct data analysis and processing, the author opted for Stata 16 software. From the research findings, the author puts forth solutions and recommendations aimed at enhancing the operational efficiency of petroleum industry enterprises during times of crisis. 3. Keywords: Capital structure, business efficiency, Vietnam.
v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU Từ viết tắt Cụm từ tiếng Việt BCTC Báo cáo tài chính BCTN Báo cáo thường niên CTV Cấu trúc vốn SXKD Sản xuất kinh doanh OLS Ordinary Least Squares – Bình phương nhỏ nhất thông thường FEM Fixed Effect Model – Mô hình tác động cố định REM Random Effect Model – Mô hình tác động ngẫu nhiên
vi MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i LỜI CÁM ƠN ..................................................................................................................ii TÓM TẮT ...................................................................................................................... iii ABSTRACT .................................................................................................................... iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU .................................................... v DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................. ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ .................................................................................................. ix CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .......................................... 1 1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................................ 1 1.2. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 2 1.3. Mục tiêu đề tài ..................................................................................................... 3 1.3.1. Mục tiêu tổng quát ........................................................................................ 3 1.3.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................. 3 1.4. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 4 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 4 1.6. Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu .................................................................... 4 1.6.1. Dữ liệu nghiên cứu ........................................................................................ 4 1.6.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 5 1.7. Đóng góp của đề tài ............................................................................................. 5 1.8. Kết cấu đề tài ....................................................................................................... 5 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................................ 7 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM .......................................................................................................................... 8 2.1. Cơ sở lý thuyết ........................................................................................................ 8 2.1.1. Khái niệm cấu trúc vốn ................................................................................. 8 2.1.2. Khái niệm hiệu quả của doanh nghiệp ........................................................ 10 2.1.3. Các lý thuyết về cấu trúc vốn ...................................................................... 12 2.2. Các nghiên cứu trước đây về tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.......................................................................................................... 18 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .............................................................................................. 28 CHƯƠNG 3: DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................ 29 3.1. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................... 29 3.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 30
vii 3.2.1. Phân tích thống kê mô tả ............................................................................. 30 3.2.2. Phân tích tương quan ................................................................................... 30 3.2.3. Phương pháp hồi quy Pool OLS ................................................................. 31 3.2.4. Mô hình tác động cố định FEM .................................................................. 31 3.2.5. Mô hình tác động ngẫu nhiên REM ............................................................ 31 3.2.6. Các kiểm định của mô hình ......................................................................... 32 3.3. Giả thuyết nghiên cứu và mô hình nghiên cứu định lượng ............................... 33 3.2.1. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................. 33 3.2.2. Mô hình nghiên cứu .................................................................................... 36 3.4. Mô tả các biến và cách tính................................................................................ 36 3.4.1. Biến độc lập................................................................................................. 36 3.4.2. Biến kiểm soát ............................................................................................. 37 3.4.3. Biến phụ thuộc ............................................................................................ 37 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .............................................................................................. 38 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................... 39 4.1. Phân tích thực trạng cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí. .......................................................................... 39 4.1.1. Thực trạng cấu trúc vốn của các doanh nghiệp ngành dầu khí ................... 39 4.1.2. Thực trạng hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp dầu khí 40 4.1.3. Thực trạng mối quan hệ giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí ..................................................... 42 4.2. Thống kê mô tả các biến .................................................................................... 43 4.3. Ma trận tương quan giữa các biến trong mô hình .............................................. 44 4.4. Kết quả nghiên cứu thông qua mô hình cho ROA, ROE: Pool OLS, FEM, REM, FGLS ................................................................................................................. 45 4.5. Thảo luận về các nhân tố tác động đến ROA, ROE .......................................... 49 4.5.1. Tóm tắt giả thuyết nghiên cứu và kết quả thực nghiệm .............................. 49 4.5.2. Tác động của các biến phụ thuộc tới hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh ..................................................................................................................... 50 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 .............................................................................................. 55 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ .................................................. 56 5.1. Kết luận .............................................................................................................. 56 5.2. Hàm ý quản trị ................................................................................................... 58
viii 5.2.1. Đối với các doanh nghiệp trong ngành dầu khí .............................................. 58 5.2.2. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước .......................................................... 61 5.3. Một số hạn chế của nghiên cứu.......................................................................... 62 5.4. Các hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................................................ 62 KẾT LUẬN CHƯƠNG 5 .............................................................................................. 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................... x DANH MỤC PHỤ LỤC ................................................................................................ xv
ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2. 1. Sự khác biệt giữa Nợ và Vốn chủ sở hữu ........................................................ 9 Bảng 2. 2. Ảnh hưởng của CTV đến hiệu quả hoạt động SXKD của DN từ các nghiên cứu trước .......................................................................................................................... 25 Bảng 3. 1. Quy trình nghiên cứu ..................................................................................... 30 Bảng 3. 2. Bảng kỳ vọng ảnh hưởng của các nhân tố đến hiệu quả doanh nghiệp ......... 35 Bảng 4. 1. Cấu trúc vốn doanh nghiệp giai đoạn 2010-2020 .......................................... 39 Bảng 4. 2. Hiệu quả hoạt động giai đoạn từ 2010-2020 .................................................. 40 Bảng 4. 3. Mối quan hệ giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động .................................. 42 Bảng 4. 4. Thống kê mô tả các biến ................................................................................ 43 Bảng 4. 5. Ma trận tương quan giữa các biến.................................................................. 44 Bảng 4. 6. Kết quả nghiên cứu thông qua 4 mô hình cho ROA ...................................... 45 Bảng 4. 7. Kết quả nghiên cứu thông qua 4 mô hình cho ROE ...................................... 45 Bảng 4. 8. Kết quả thu được của mô hình FGLS cho ROA, ROE .................................. 48 Bảng 4. 9. Tóm tắt giả thuyết nghiên cứu và kết quả thực nghiệm ................................. 50 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2. 1. Chi phí vốn trong môi trường không có thuế ............................................ 14 Biểu đồ 2. 2. Chi phí vốn trong môi trường có thuế ....................................................... 15 Biểu đồ 4. 1. Cấu trúc vốn của các doanh nghiệp từ năm 2010-2020 ............................. 39 Biểu đồ 4. 2. Hiệu quả hoạt động giai đoạn từ 2010-2020.............................................. 41 Biểu đồ 4. 3. Mối quan hệ giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động .............................. 42
1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Đặt vấn đề Ngành dầu khí của Việt Nam, với đại diện là Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, là một đơn vị quan trọng, điều tiết nền kinh tế vĩ mô, mở đường và dẫn dắt cho những doanh nghiệp thuộc cùng ngành phát triển, ra sức theo kịp, tiến cùng và vượt lên trên các doanh nghiệp khác trên thế giới. Trải qua hơn 60 năm hình thành và phát triển, ngành dầu khí ở Việt Nam luôn là đơn vị tiên phong trong việc mở rộng hội nhập kinh tế toàn cầu, thu hút lao động, chung tay chung sức vì cộng đồng, hoàn thành tốt các mục tiêu cũng như nhiệm vụ mà Chính Phủ giao phó, đóng góp to lớn cho sự nghiệp phát triển của đất nước. Năm 2020, có thể nói là một năm nhiều biến động đối với ngành dầu khí nước ta khi phải chịu “khủng hoảng kép” từ đại dịch Covid-19 và sự suy giảm giá dầu chưa từng có trong lịch sử. Đại dịch Covid-19 đã khiến cho nhu cầu dầu mỏ sụt giảm mạnh, nguồn cung thị trường dầu mỏ trở nên dư thừa, cuộc chiến giá dầu giữa Ả- rập-xê-út và Nga cũng làm khuynh đảo thị trường giá dầu, làm cho giá dầu sụt giảm. Những tập đoàn về dầu mỏ hàng đầu thế giới như BP (Anh), Saudi Aramco (Arab Saudi) nhận định rằng thị trường dầu mỏ sẽ tiếp tục suy thoái. BP đã bán đi 20 tỷ USD tài sản của mình, giảm chủ yếu là tài sản trong lĩnh vực thăm dò. Lợi nhuận của Saudi Aramco đã giảm đi một nửa chỉ trong 6 tháng đầu năm 2020. Trong khi đó tại Mỹ, tập đoàn dầu khí đa quốc gia ExxonMobil đã bị loại ra khỏi chỉ số Dow Jones và đang gặp khó khăn với 48 tỷ USD thâm hụt ngân sách vào năm 2021. Tại Việt Nam, chịu ảnh hưởng tiêu cực từ giá dầu suy giảm, từ đó bắt buộc phải hạ giá bán sản phẩm, doanh thu bán ra không đủ bù đắp lại chi phí hoạt động, nhiều doanh nghiệp ngành dầu khí phải tạm ngưng khai thác, sản xuất. Một số doanh nghiệp trước đây luôn hoạt động hiệu quả thì phải chịu lỗ sau nhiều năm. Kế hoạch sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí không còn đáp ứng đúng với tình hình kinh tế vĩ mô hiện tại. Để kịp thời thích ứng trước những biến động của nền kinh tế, thì các doanh nghiệp ngành dầu khí cần phải nghiên cứu các nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt
2 động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là cấu trúc vốn để lựa chọn phương pháp ứng phó kịp thời. Ngành dầu khí cần số lượng vốn lớn ngay từ ban đầu nên cấu trúc vốn sẽ có nhiều ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó để có thể biết được cấu trúc vốn tác động như thế nào đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp dầu khí, cần nghiên cứu đầy đủ cả về cơ sở lý luận và số liệu thực tế để có được hệ thống lý thuyết, phương pháp tiếp cận khoa học về cấu trúc vốn. Dựa vào đó để đưa ra các nhận xét, đánh giá khách quan, tìm ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng. 1.2. Tính cấp thiết của đề tài Việc tìm hiểu tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng là cực kỳ cần thiết. Thứ nhất, những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dầu khí đang phải gánh chịu tác động trực tiếp từ “khủng hoảng kép” do dịch Covid-19 và suy giảm giá dầu trong thời gian dài. Hàng hóa, dịch vụ cung cấp bị ngưng trệ do khách hàng giảm quy mô sản xuất, lợi nhuận sụt giảm nghiêm trọng. Chính lúc này thì nguồn vốn của doanh nghiệp sẽ là tấm đệm đo lường khả năng chịu đựng rủi ro của doanh nghiệp. Biết được tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh như thế nào, sẽ giúp doanh nghiệp giải quyết được vấn đề hiện tại, tránh những tác động tiêu cực từ nền kinh tế và tạo điều kiện cho sự phục hồi và tăng trưởng trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Thứ hai, lịch sử đã chứng minh rằng các cuộc khủng hoảng trong ngành dầu khí mang tính chu kỳ, sau một thời gian thịnh vượng sẽ là chu kỳ suy thoái, do đó trong tương lai, ngành dầu khí sẽ còn gặp nhiều khó khăn. Cuộc khủng hoảng giá dầu xảy ra đầu tiên vào năm 1973, giá dầu tăng gấp 4 lần từ 3 USD/thùng lên 12 USD/thùng do OPEC tăng giá dầu, cắt giảm sản lượng, ngừng cung cấp dầu tới các quốc gia ủng hộ Israel trong cuộc chiến giữa Ai Cập – Syria và Israel. Tới năm 1979, dưới tác động của cuộc cách mạng Hồi giáo tại Iran và của chiến Iran – Iraq, sản lượng dầu giảm sút và giá dầu lại tăng lên 40 USD/thùng. Trong giai đoạn kinh tế toàn thế giới
3 khủng hoảng năm 2008, giá dầu đã lập đỉnh 147 USD/thùng vào tháng 07/2008 và sau đó mất hơn 2/3 giá trị xuống còn 32 USD/thùng vào tháng 12/2008. Việc giảm sản xuất đã giúp giá dầu tăng lên lại vào năm 2009. Năm 2011, do tác động của cuộc nội chiến, Libya ngừng sản xuất dầu mỏ làm cho giá dầu tăng 35% chỉ trong 3 tháng đầu năm, lên 127 USD một thùng. Đến năm 2015 – 2016, dầu đá phiến tại Mỹ bùng nổ kết hợp với nguồn cung dầu từ Iran sau khi kết thúc cấm vận, làm cho nguồn cung dầu mỏ dư thừa, từ giá 110 USD/thùng năm 2014 còn khoảng 30 USD/thùng trong giai đoạn này. Năm 2016-2017 giá dầu tăng dần lên trở lại, trong khoảng 40-60 USD/thùng, do các nước OPEC và các đối tác giảm sản lượng để ổn định thị trường. Năm 2019 giá dầu dao động trong khoảng 60-70 USD/thùng do thị trường đối mặt với lo ngại về sự giảm nhu cầu kinh tế toàn cầu. Đầu năm 2020 giá dầu sụt giảm mạnh xuống dưới 20 USD mỗi thùng do đồng loạt của sự suy giảm nhu cầu do đại dịch Covid-19 và cuộc chiến giá dầu giữa Nga và các quốc gia OPEC. Thứ ba, trong bối cảnh hiện tại của hội nhập kinh tế và sự cạnh tranh không ngừng thì việc hiểu rõ tác động cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động, sẽ giúp doanh nghiệp lựa chọn quy mô sản xuất, gia tăng đầu tư, mở rộng thị thường, hoạt động có lãi. Cuối cùng, trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đã có rất nhiều bài nghiên cứu về các tác động của cấu trúc vốn, tuy nhiên nghiên cứu về lĩnh vực dầu khí, đặc biệt là chú trọng trong giai đoạn khủng hoảng thì vẫn còn hạn chế. 1.3. Mục tiêu đề tài 1.3.1. Mục tiêu tổng quát Dựa vào các nền tảng lý thuyết và nghiên cứu thực nghiệm về sự liên hệ giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, mục tiêu đề tài sẽ xác định được trong giai đoạn khủng hoảng, cấu trúc vốn tác động như thế nào đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, cụ thể ở đây là các doanh nghiệp hoạt động trong ngành dầu khí đang niêm yết tại Việt Nam trong giai đoạn 2010 – 2020. 1.3.2. Mục tiêu cụ thể
4 Luận văn đề ra ba mục tiêu cụ thể: - Xem xét tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí niêm yết trên sàn chứng khoán trong giai đoạn khủng hoảng. - Đưa ra các giải pháp để doanh nghiệp ngành dầu khí hoạt động hiệu quả cho thời gian sắp tới. 1.4. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu, cần trả lời các câu hỏi sau: - Cấu trúc vốn tác động tích cực hay tiêu cực đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp dầu khí tại Việt Nam trong giai đoạn khủng hoảng? - Để nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp ngành dầu khí thì cần những giải pháp gì? 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp ngành dầu khí tại Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: đề tài nghiên cứu 50 doanh nghiệp ngành dầu khí niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam. - Về thời gian: để tài nghiên cứu trong giai đoạn 10 năm, từ năm 2011 đến năm 2020. 1.6. Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu 1.6.1. Dữ liệu nghiên cứu Đề tài sử dụng số liệu thứ cấp thu thập qua các BCTC được kiểm toán từ năm 2010 - 2020 của 50 doanh nghiệp trong ngành dầu khí đã được niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
5 Các số liệu là giá trị sổ sách (book value) được lấy từ bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, thuyết minh BCTC và BCTN của các doanh nghiệp trong ngành dầu khí. Danh sách và thông tin cụ thể của các doanh nghiệp được trình bày ở phần Phụ lục 1. Tác giả lựa chọn thu thập dữ liệu bảng (panel data) với quan sát để đưa vào thực hiện đề tài vì việc sử dụng dữ liệu bảng (bao gồm các quan sát chéo và quan sát theo thời gian – được xem là phương pháp phân tích hiệu quả trong việc xử lý các dữ liệu thuộc toán kinh tế và ngày càng được sử dụng rộng rãi trong nhiều nghiên cứu bởi nhiều ưu điểm nổi bật, các ưu điểm này bao gồm: tăng cỡ mẫu, nghiên cứu những thay đổi trạng thái động của các đơn vị chéo qua thời gian, và nghiên cứu các mô hình hành vi phức tạp hơn, kể cả nghiên cứu các biến không đổi qua thời gian. 1.6.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở các dữ liệu thu thập được, luận văn sẽ kết hợp các phương pháp như tổng hợp, so sánh, đánh giá, đối chiếu để đưa ra nhận định về cấu trúc vốn của các doanh nghiệp ngành dầu khí và sử dụng mô hình hồi quy Pool OLS, FEM, REM để xem xét sự ảnh hưởng của cấu trúc vốn và lựa chọn mô hình phù hợp. 1.7. Đóng góp của đề tài Về góc độ lý thuyết, đề tài cũng đã hệ thống hóa được các cơ sở lý luận về cấu trúc vốn của doanh nghiệp và tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng. Về góc độ thực tiễn, để tài đã đưa ra được các bằng chứng thực nghiệm để phân tích được tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành dầu khí trong giai đoạn khủng hoảng. Đồng thời đưa ra một số giải pháp để nâng cao doanh nghiệp hoạt động hiệu quả trong tương lai. Đề tài được thực hiện trong giai đoạn gần nhất, cập nhật được tình hình kinh tế của thế giới cũng như của Việt Nam, những tác động tích cực và tiêu cực, từ đó đưa ra được phương án sử dụng cấu trúc vốn tốt nhất cho doanh nghiệp. 1.8. Kết cấu đề tài
6 Kết cấu luận văn gồm có 5 chương: Chương 1: Tổng quan về đề tài nghiên cứu – Giới thiệu chung về đề tài và khái quát một số vấn đề có liên quan đến nội dung nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý thuyết và tổng quan các nghiên cứu thực nghiệm – Trình bày khái niệm, cách đo lường cấu trúc vốn, các lý thuyết về cấu trúc vốn, các nhân tố ảnh hưởng đến cấu trúc vốn doanh nghiệp và các công trình nghiên cứu trước đây có liên quan đến đề tài. Chương 3: Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu – Mô tả phương pháp nghiên cứu và nguồn dữ liệu sử dụng, xây dựng mô hình nghiên cứu, giải thích các biến có trong mô hình và đặt ra các giả thuyết về mối quan hệ giữa các biến độc lập với biến phụ thuộc. Bên cạnh đó còn đưa ra các mô hình hồi quy và các phương pháp kiểm định để lựa chọn mô hình phù hợp nhất. Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận – Trình bày kết quả nghiên cứu bao gồm phần thống kê mô tả và phần phân tích kết quả mô hình hồi quy. Chương 5: Kết luận và các khuyến nghị – Trên cơ sở phân tích kết quả nghiên cứu, chương 5 đưa ra những kết luận chính, đề xuất các khuyến nghị đối với doanh nghiệp ngành dầu khí và đối với Nhà nước, đồng thời nêu lên những hạn chế của đề tài để các nghiên cứu tiếp theo có thể hoàn thiện hơn.
7 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Từ những vấn đề thực tế trong giai đoạn hiện nay mà doanh nghiệp ngành dầu khí phải đối mặt, nội dung Chương 1 đã đưa ra tính cấp thiết để thực hiện đề tài nghiên cứu, xác định các mục tiêu nghiên cứu từ đó đặt ra các câu hỏi nghiên cứu, bên cạnh đó trình bày khái quát về phương pháp nghiên cứu được sử dụng, các kết quả đóng góp và kết cấu của đề tài.
8 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM 2.1. Cơ sở lý thuyết 2.1.1. Khái niệm cấu trúc vốn Đối với Mesquita và Lara (2003) thì cấu trúc vốn là sự lựa chọn giữa tỷ lệ nợ và vốn chủ sở hữu, sự lựa chọn này có thể ảnh hưởng đến giá trị của công ty tương tự như tỷ suất sinh lời. Theo Abor (2005) thì cấu trúc vốn của một công ty thực chất là sự kết hợp của nhiều loại chứng khoán khác nhau và có vô số sự kết hợp. Một công ty có thể lựa chọn trong số nhiều cơ cấu vốn, có thể phát hành một số lượng nợ lớn hoặc rất ít nợ. Công ty có thể thu xếp cho thuê tài chính, sử dụng chứng quyền, phát hành trái phiếu chuyển đổi, ký hợp đồng kỳ hạn hoặc giao dịch hoán đổi trái phiếu. Grill (2011) đã chỉ ra rằng cấu trúc vốn mà công ty sử dụng thực chất là sự kết hợp giữa nợ vay và vốn chủ sở hữu trong hoạt động của mình. Nợ, vốn chủ sở hữu chính là hai nguồn tài chính cung cấp cho một doanh nghiệp. Các chủ nợ thường ít có quyền kiểm soát hơn đối với Công ty và sẽ không can thiệp nhiều vào quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhìn chung, cấu trúc vốn của một doanh nghiệp thể hiện mối tương quan về tỷ lệ giữa nợ phải trả và vốn chủ sở hữu trong tổng nguồn vốn để tài trợ cho các hoạt động của doanh nghiệp. Giá trị của một doanh nghiệp có thể tính toán bằng cách lấy hiện giá các dòng tiền tự do của doanh nghiệp đó trong tương lai với suất chiết khấu là chi phí vốn bình quân của doanh nghiệp. Từ đó ta thấy việc biết được tác động của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và điều chỉnh nó một cách phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp tối thiểu hóa chi phí vốn và tối đa hóa giá trị doanh nghiệp. Tuy nhiên, không có một cấu trúc vốn hoàn hảo phù hợp cho tất cả các doanh nghiệp bởi có sự khác nhau về nhu cầu vốn giữa các ngành nghề: các ngành về sản xuất, đầu tư, xây dựng từ lúc ban đầu sẽ cần nhiều vốn hơn các doanh nghiệp công nghệ, thương mại; khác nhau theo từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp đó: doanh nghiệp non trẻ,
9 mới khởi nghiệp thì sẽ cần nhiều vốn hơn doanh nghiệp đã phát triển, có dòng tiền ổn định. Một số chỉ tiêu để đo lường cấu trúc vốn bao gồm: Hệ số nợ = Nợ phải trả/Tổng nguồn vốn (nếu hệ số lớn hơn 0.5 cho biết cơ cấu vốn nghiêng về nợ); Hệ số tự tài trợ = VCSH/Tổng nguồn vốn (nếu hệ số lớn hơn 0.5 cho biết cơ cấu vốn nghiêng về VCSH); Hệ số nợ trên VCSH = Nợ/VCSH (nếu hệ số lớn hơn 1 cho biết cơ cấu vốn nghiêng về nợ); Hệ số đòn bẩy tài chính = Tổng nguồn vốn/VCSH (nếu lớn hơn 2 cho biết cơ cấu vốn nghiêng về nợ). Bảng 2. 1. Sự khác biệt giữa Nợ và Vốn chủ sở hữu STT Tiêu chí Nợ Vốn chủ sở hữu 1 Thời hạn hoàn trả Có thời hạn Không có thời hạn Chia lãi dựa vào Trách nhiệm 2 Phải trả lãi KQKD và chính sách thanh toán phân phối lợi nhuận DN có nguy cơ phá sản DN không bị phá sản 3 Áp lực thanh toán nếu không trả được lãi nếu không chia lãi và gốc vay Khả năng tiết kiệm 4 Giảm thuế phải nộp Không làm giảm thuế. thuế TNDN Chi phí sử dụng 5 Thấp Cao. vốn Không làm thay đổi cơ Làm thay đổi cơ cấu Mức độ ảnh hưởng cấu VCSH, bảo vệ VCSH, ảnh hưởng đến 6 tới quyền kiểm soát được quyền lợi của quyền lợi của CSH DN CSH hiện tại hiện tại