Khóa h c LT H môn Toán 2015 – Th y<br />
<br />
NG VI T HÙNG<br />
<br />
Facebook: LyHung95<br />
<br />
KH O SÁT VÀ V<br />
Th y<br />
I. S BI N THIÊN C A HÀM S<br />
<br />
TH HÀM S<br />
ng Vi t Hùng<br />
<br />
- P1<br />
<br />
D ng 1. S bi n thiên c a hàm không có tham s Phương pháp: + Tìm t p xác nh c a hàm s . tìm các nghi m. + Tính y ' và gi i phương trình y ' = 0 + L p b ng bi n thiên (ho c ch c n b ng xét d u y ' ) và k t lu n trên cơ s các i m t i h n. Chú ý: Quy t c xét d u c a hàm a th c và phân th c. Các ví d i n hình: Ví d 1: Xét s bi n thiên c a các hàm s sau ây: a) y = −2 x 3 + 3 x 2 + 1. c) y = x 4 − 2 x 2 − 1. a) y = −2 x 3 + 3 x 2 + 1. T p xác nh: D = R.<br />
x = 0 o hàm: y′ = −6 x 2 + 6 x = −6 x ( x − 1) y ′ = 0 ⇔ −6 x ( x − 1) = 0 ⇔ → x =1 B ng xét d u c a o hàm: x −∞ 0 1 y'<br />
<br />
b) y = x3 − 3x 2 + 3x + 1.<br />
1 1 x2 d) y = x5 − x 4 − x3 + + 2 x − 1. 5 4 2 L i gi i:<br />
<br />
+∞<br />
<br />
−<br />
<br />
0<br />
<br />
+<br />
<br />
0<br />
<br />
−<br />
<br />
V y hàm s ng bi n trên (0; 1) và ngh ch bi n trên (−∞; 0) và (1; +∞). 3 2 b) y = x − 3x + 3x + 1. T p xác nh: D = R. 2 o hàm: y′ = 3 x 2 − 6 x + 3 = 3 ( x − 1) ≥ 0 y′ ≥ 0, ∀x ∈ D. →<br />
<br />
V y hàm s ã cho luôn c) y = x 4 − 2 x 2 − 1 T p xác nh: D = R.<br />
<br />
ng bi n trên t p xác<br />
<br />
nh.<br />
<br />
x = 0 o hàm: y′ = 4 x3 − 4 x = 4 x x 2 − 1 y′ = 0 ⇔ 4 x x 2 − 1 = 0 ⇔ → x = ±1 B ng xét d u c a o hàm: x −∞ −1 0 1<br />
<br />
(<br />
<br />
)<br />
<br />
(<br />
<br />
)<br />
<br />
+∞ +<br />
<br />
y' Hàm s<br />
<br />
−<br />
<br />
0<br />
<br />
+<br />
<br />
0<br />
<br />
−<br />
<br />
0<br />
<br />
ng bi n trên (−1; 0) và (1; +∞); hàm s ngh ch bi n trên (−∞; −1) và (0; 1). 1 1 x2 d) y = x5 − x 4 − x3 + + 2 x − 1. 5 4 2 T p xác nh: D = R. x = −1 2 4 3 2 o hàm: y′ = x − x − 3 x + x + 2 = ( x + 1) ( x − 1)( x − 2 ) y ′ = 0 ⇔ x = 1 → x = 2 Do ( x + 1) ≥ 0, ∀x nên d u c a y ' ch ph thu c vào bi u th c (x − 1)(x − 2). B ng xét d u c a o hàm:<br />
2<br />
<br />
Tham gia tr n v n khóa LT H môn Toán 2015 t i Moon.vn<br />
<br />
t i m s cao nh t trong kỳ TS H 2015!<br />
<br />
Khóa h c LT H môn Toán 2015 – Th y x<br />
y' Hàm s<br />
<br />
NG VI T HÙNG −1 1<br />
+ 0<br />
<br />
Facebook: LyHung95 2 −<br />
0 +<br />
<br />
−∞<br />
+<br />
<br />
+∞<br />
<br />
0<br />
<br />
ng bi n trên (−∞; 1) và (2; +∞); hàm s ngh ch bi n trên (1; 2).<br />
<br />
Ví d 2: Xét s bi n thiên c a các hàm s cho dư i ây: x +1 x 2 + 3x + 3 a) y = b) y = . . 2x − 2 x +1 2 c) y = 1 − x + d) y = x 2 − 2 x + 2. . x +1 2x + 1 e) y = 2 x − x 2 . f) y = . 3x − 2 L i gi i: x +1 a) y = . 2x − 2 T p xác nh: D = R \ {1} .<br />
o hàm: y′ =<br />
<br />
−4<br />
<br />
( 2 x − 2 )2<br />
<br />
> 0, ∀x ∈ D hàm s luôn →<br />
<br />
ng bi n trên t p xác<br />
<br />
nh.<br />
<br />
b) y =<br />
<br />
x 2 + 3x + 3 . x +1 T p xác nh: D = R \ {−1} .<br />
<br />
o hàm:<br />
<br />
( 2 x + 3)( x + 1) − x 2 − 3x − 3 = x 2 + 2 x y′ = 0 ⇔ x 2 + 2 x = 0 ⇔ x = 0 y′ = → x = −2 ( x + 1)2 ( x + 1)2<br />
o hàm: x y' −∞ + −2 0 − −1 || − 0 0 + +∞<br />
<br />
B ng xét d u c a<br />
<br />
ng bi n trên (−∞; 2) và (0; +∞); hàm s ngh ch bi n trên (−2; −1) và (−1; 0). 2 c) y = 1 − x + . x +1 T p xác nh: D = R \ {−1} . Hàm s o hàm: y′ = −1 − 2<br />
<br />
( x + 1)2<br />
<br />
< 0, ∀x ∈ D hàm s luôn ngh ch bi n trên t p xác →<br />
<br />
nh c a nó.<br />
<br />
d) y = x 2 − 2 x + 2.<br />
Hàm s xác nh khi x 2 − 2 x + 2 ≥ 0 ⇔ ( x − 1) + 1 > 0, ∀x D = R. →<br />
2<br />
<br />
2 x − 2x + 2 B ng xét d u c a o hàm:<br />
2<br />
<br />
o hàm: y′ =<br />
<br />
(x<br />
<br />
2<br />
<br />
− 2x + 2<br />
<br />
)′ =<br />
<br />
x −1 x − 2x + 2<br />
2<br />
<br />
y ′ = 0 ⇔ x = 1. →<br />
<br />
x y' Hàm s<br />
<br />
−∞ −<br />
<br />
1 0 +<br />
<br />
+∞<br />
<br />
ng bi n trên (1; +∞) và ngh ch bi n trên (−∞; 1). nh khi 2 x − x 2 ≥ 0 ⇔ x ( x − 2 ) ≤ 0 ⇔ 0 ≤ x ≤ 2 D = [ 0; 2]. →<br />
2<br />
<br />
e) y = 2 x − x 2 .<br />
Hàm s xác<br />
o hàm:<br />
<br />
2 2 x − x2 B ng xét d u c a o hàm:<br />
<br />
( 2 x − x )′ = y′ =<br />
<br />
1− x 2x − x2<br />
<br />
y′ = 0 ⇔ x = 1. →<br />
<br />
Tham gia tr n v n khóa LT H môn Toán 2015 t i Moon.vn<br />
<br />
t i m s cao nh t trong kỳ TS H 2015!<br />
<br />
Khóa h c LT H môn Toán 2015 – Th y x<br />
y' Hàm s<br />
<br />
NG VI T HÙNG 1<br />
+ 0<br />
<br />
Facebook: LyHung95 2 −<br />
<br />
0<br />
<br />
ng bi n trên (0; 1) và ngh ch bi n trên (1; 2). 2x + 1 f) y = . 3x − 2 1 2 x + 1 ≥ 0 x ≥ − 1 2 2 Hàm s xác nh khi ⇔ D = − ; + ∞ \ . → 2 2 3 x ≠ 3 x ≠ 2 3 2 ( 3x − 2 ) − 3 2 x + 1 3x − 2 − 3 ( 2 x + 1) −3 x − 5 5 1 2 2x + 1 o hàm: y′ = = = y ′ = 0 ⇔ x = − < − → 2 2 2 3 2 ( 3x − 2 ) ( 3x − 2 ) . 2 x + 1 ( 3x − 2 ) . 2 x + 1 B ng xét d u c a o hàm: x 1 2 − +∞ 2 3<br />
y’<br />
<br />
−<br />
<br />
||<br />
<br />
−<br />
<br />
1 2 2 T b ng bi n thiên ta th y hàm s ngh ch bi n trên − ; và ; +∞ . 2 3 3 <br />
<br />
BÀI T P LUY N T P<br />
Xét s bi n thiên c a các hàm s sau: 1) y = −2 x + 5.<br />
<br />
2) y = x 3 − 3 x + 2. 4) y = x 3 − 3 x 2 + 3 x − 12. 6) y = − x 4 + 4 x 2 − 1. 8) y = 2 x + 3 x 2 + 1. 2x −1 10) y = . x +1 x2 + 3x + 3 12) y = . x +1 1 14) y = 2 x − 3 − . x +1<br />
<br />
3) y = −2 x3 + 3x 2 + 2. 5) y = x 4 − 2 x 2 + 5. 7) y = x 3 + x 2 + 2 x − 2. x +1 9) y = . x−2 1− x 11) y = . 3x − 2 1 13) y = x + . x D ng 2. S bi n thiên c a hàm có tham s<br />
<br />
Phương pháp: S d ng các tính ch t c a tam th c b c hai gi i Xét tam th c b c hai: f ( x ) = ax 2 + bx + c, g i x1; x2 là hai nghi m c a phương trình f(x) = 0, v i x1 < x2<br />
+ N u a > 0:<br />
<br />
x > x2 f ( x) > 0 ⇔ x < x1 f ( x ) < 0 ⇔ x1 < x < x2<br />
<br />
f ( x ) > 0 ⇔ x1 < x < x2 x > x2 f ( x) < 0 ⇔ x < x1<br />
<br />
+ N u a < 0:<br />
<br />
a > 0 + f ( x ) > 0, ∀x ∈ R ⇔ ∆ < 0 x < x2 < α < β a > 0 1 → + f ( x ) > 0, ∀x ∈ ( α; β ) : α < β < x1 < x2 a < 0 x1 < α < β < x2 → Các ví d i n hình:<br />
<br />
a < 0 + f ( x ) < 0, ∀x ∈ R ⇔ ∆ < 0 + f ( x ) < 0, ∀x ∈ ( α; β ) : a > 0 x1 < α < β < x2 → x1 < x2 < α < β a < 0 → α < β < x1 < x2<br />
<br />
Ví d : Tìm m hàm s x3 a) y = − x 2 + ( m − 1) x + m 3<br />
<br />
ng bi n trên R.<br />
<br />
Tham gia tr n v n khóa LT H môn Toán 2015 t i Moon.vn<br />
<br />
t i m s cao nh t trong kỳ TS H 2015!<br />
<br />
Khóa h c LT H môn Toán 2015 – Th y<br />
<br />
NG VI T HÙNG<br />
<br />
Facebook: LyHung95<br />
<br />
1 b) y = − x3 + mx 2 + ( 3m − 2 ) x + 1 ngh ch bi n trên R. 3 ( m − 1) x 3 + mx 2 + 3m − 2 x + 2 ng bi n trên R. c) y = ( ) 3 L i gi i: 3 x a) y = − x 2 + ( m − 1) x + m y ′ = x 2 − 2 x + m − 1 → 3 Hàm s ng bi n trên R khi y′ ≥ 0, ∀x ∈ R ⇔ ∆′ ≤ 0 ⇔ 1 − ( m − 1) ≤ 0 ⇔ m ≥ 2.<br />
V y hàm s ng bi n trên R khi m ≥ 2. 1 b) y = − x3 + mx 2 + ( 3m − 2 ) x + 1 y ′ = − x 2 + 2mx + 3m − 2. → 3 Hàm s ngh ch bi n trên R khi y′ ≤ 0, ∀x ∈ R ⇔ ∆′ ≤ 0 ⇔ m 2 + ( 3m − 2 ) ≤ 0 ⇔ V y hàm s ng bi n trên R khi<br />
<br />
−3 − 17 −3 + 17 . ≤m≤ 2 2<br />
<br />
c) y =<br />
<br />
3 hàm s luôn<br />
<br />
( m − 1) x 3 + mx 2 +<br />
<br />
−3 − 17 −3 + 17 ≤m≤ . 2 2<br />
<br />
→ ( 3m − 2 ) x + 2 y′ = ( m − 1) x 2 + 2mx + 3m − 2<br />
<br />
ng bi n trên R thì y′ ≥ 0, ∀x ∈ R.<br />
<br />
Khi m − 1 = 0 ⇔ m = 1 y′ = 2 x + 1. → Ta th y hàm s ch<br />
<br />
1 ng biên trên − ; +∞ nên không th a mãn yêu c u. 2 m − 1 > 0 m > 1 m > 1 Khi m − 1 ≠ 0 ⇔ m ≠ 1 y′ ≥ 0, ∀x ∈ R ⇔ → ⇔ 2 ⇔ 2 m − ( m − 1)( 3m − 2 ) ≤ 0 −2m + 5m − 2 ≤ 0 ∆′ ≤ 0 <br />
<br />
m > 1 m ≥ 2 ⇔ m ≥ 2. → m ≤ 1 2 V y v i m ≥ 2 thì hàm s<br />
<br />
ã cho luôn<br />
<br />
ng bi n trên R.<br />
<br />
BÀI T P LUY N T P<br />
1) Tìm m 2) Tìm m 3) Tìm m<br />
hàm s hàm s<br />
hàm s<br />
<br />
x3 − x 2 + ( m − 1) x + m ng bi n trên R. 3 y = x3 − 3mx 2 + 3 ( 2m − 1) x + 1 ng bi n trên R. y=<br />
<br />
1 y = − x3 + mx 2 + ( 3m − 2 ) x + 1 ngh ch bi n trên R. 3 3 x 5 4) Tìm m hàm s y = + ( m − 1) x 2 + ( 2m − 3) x + ng bi n trên R. 3 3 II. C C TR C A HÀM S<br />
<br />
D NG 1. TÌM C C TR C A HÀM S B NG QUY T C I<br />
Phương pháp: + Tìm t p xác nh c a hàm s . + Tính y ' và gi i phương trình y ' = 0 tìm các nghi m. + L p b ng bi n thiên và d a vào b ng bi n thiên k t lu n v i m c c i, c c ti u c a hàm s . Chú ý: V i m t s d ng hàm c bi t (thư ng là hàm vô t ) thì ta ph i tính gi i h n t i các i m biên cho b ng bi n thiên ư c ch t ch hơn. Các ví d i n hình:<br />
<br />
Ví d 1: Tìm các kho ng ơn i u và c c tr c a các hàm s sau: a) y = 2 x3 + 3 x 2 − 36 x − 10. b) y = x 4 + 2 x 2 − 3. Tham gia tr n v n khóa LT H môn Toán 2015 t i Moon.vn t i m s cao nh t trong kỳ TS H 2015!<br />
<br />
Khóa h c LT H môn Toán 2015 – Th y c) y = 2 x 2 − x 4 . a) y = 2 x3 + 3 x 2 − 36 x − 10. T p xác nh: D = R.<br />
<br />
NG VI T HÙNG d) y = L i gi i:<br />
1 4 x − x3 + 3. 4<br />
<br />
Facebook: LyHung95<br />
<br />
x = −3 o hàm: y ' = 6 x 2 + 6 x − 36 = 6 x 2 + x − 6 y ' = 0 ⇔ x 2 + x − 6 = 0 ⇔ → x = 2 B ng bi n thiên: x −∞ −3 2<br />
<br />
(<br />
<br />
)<br />
<br />
+∞<br />
<br />
y' y<br />
<br />
+<br />
<br />
0 71<br />
<br />
−<br />
<br />
0<br />
<br />
+ +∞<br />
<br />
−∞<br />
<br />
−54<br />
<br />
ng bi n trên (−∞; 3) và (2; +∞); hàm s ngh ch bi n trên (−3; 2). T b ng bi n thiên ta th y hàm s Hàm s t c c i t i x = −3; y = 71 và t c c ti u t i x = 2; y = −54. b) y = x 4 + 2 x 2 − 3. T p xác nh: D = R. o hàm: y′ = 4 x3 + 4 x = 4 x x 2 + 1 y ′ = 0 ⇔ x = 0. →<br />
<br />
(<br />
<br />
)<br />
<br />
B ng bi n thiên: x y' +∞ y −3 T b ng bi n thiên ta th y hàm s ng bi n trên (−∞; 0) và ngh ch bi n trên (0; +∞). Hàm s t c c ti u t i x = 0; y = −3. c) y = 2 x 2 − x 4 . T p xác nh: D = R. x = 0 o hàm: y′ = 4 x − 4 x3 = 4 x 1 − x 2 y′ = 0 ⇔ x 1 − x 2 = 0 ⇔ → x = ±1 B ng bi n thiên: −∞ − 0 0 + +∞ +∞<br />
<br />
(<br />
<br />
)<br />
<br />
(<br />
<br />
)<br />
<br />
x y' y<br />
<br />
−∞ +<br />
<br />
−1 0 1 −<br />
<br />
0 0 +<br />
<br />
1 0 1 −<br />
<br />
+∞<br />
<br />
−∞<br />
<br />
0<br />
<br />
−∞<br />
<br />
T b ng bi n thiên ta th y hàm s ng bi n trên (−∞; −1) và (0; 1); hàm s ngh ch bi n trên (−1; 0) và (1; +∞). Hàm s t c c i t i x = −1; y = 1 và x = 1; y = 1. Hàm s t c c ti u t i x = 0; y = 0. 1 4 d) y = x − x3 + 3. 4 T p xác nh: D = R. x = 0 o hàm: y′ = x 3 − 3 x 2 = x 2 ( x − 3) y ′ = 0 ⇔ x 2 ( x − 3) = 0 ⇔ → x = 3 D u c a y’ ch ph thu c vào d u c a bi u th c (x − 3) nên ta có b ng bi n thiên như hình v<br />
<br />
Tham gia tr n v n khóa LT H môn Toán 2015 t i Moon.vn<br />
<br />
t i m s cao nh t trong kỳ TS H 2015!<br />
<br />