Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 28

Chia sẻ: Nguyen Vuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới. Chương 28: Cơ sở dinh dưỡng bò thịt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao các kỹ năng về di truyền, sinh sản và lai tạo giống bò thịt nhiệt đới- chương 28

c¬ së Dinh d−ìng bß thÞt J.D. Bertram, K.J. Murphy vµ B.M. Burn thêi gian ®Ó gÆm cá nh»m tháa m·n nhu cÇu Gi¸ trÞ dinh d−ìng cña cá dinh d−ìng cña chóng bëi v× mçi miÕng cá gÆm lµ rÊt nhá. MÆc dï thêi gian gÆm cá kÐo Giíi thiÖu dµi nh−ng chóng kh«ng thÓ ¨n ®ñ sè l−îng ®Ó Sè l−îng vµ chÊt l−îng s¶n phÈm cña gia sóc tháa m·n nhu cÇu cña chóng. ch¨n th¶ liªn quan trùc tiÕp tíi chÊt l−îng vµ sè T−¬ng tù, cã mét ®iÓm mµ ë ®ã viÖc thu nhËn l−îng cá gia sóc ¨n vµo. Nhu cÇu dinh d−ìng thøc ¨n sÏ kh«ng t¨ng kÓ c¶ lóc cã nhiÒu cá bëi cña c¸c gia sóc ®−îc tho¶ m·n mét c¸ch hiÖu v× vÒ mÆt sinh lý gia sóc kh«ng thÓ tiªu thô qu¶ nhÊt b»ng c¸ch ch¨n th¶ trªn ®ång cá. nhiÒu h¬n. Chóng ®· ®¹t ®−îc l−îng ¨n vµo YÕu tè quyÕt ®Þnh møc s¶n xuÊt cña gia sóc ¨n t−¬ng øng víi chÊt l−îng cña cá. Khi cã mét cá lµ tæng sè cá gia sóc cã kh¶ n¨ng tiªu thô, b·i ch¨n cã n¨ng suÊt cá cao h¬n nhu cÇu cña nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ l−îng ¨n vµo. mét lo¹i gia sóc cô thÓ th× lóc ®ã cã c¬ héi cho viÖc ®iÒu chØnh mËt ®é ch¨n th¶ ®Ó c¶i tiÕn sö L−îng ¨n vµo chÞu ¶nh h−ëng tr−íc hÕt bëi kh¶ dông cá. Tuy nhiªn, mËt ®é ch¨n th¶ qu¸ cao n¨ng cung cÊp cña ®ång cá còng nh− chÊt trªn trªn ®ång cá nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi l−îng cña chóng. C¸c kü n¨ng −íc tÝnh chÊt trong thêi gian dµi cã thÓ ¶nh h−ëng tíi n¨ng l−îng vµ n¨ng suÊt ®ång cá t¹o c¬ së cho viÖc suÊt l©u dµi cña chóng. §Õn ®©y chóng ta míi c¶i tiÕn ch¨n th¶ vµ qu¶n lý lý ch¨m sãc ®ång th¶o luËn n¨ng suÊt ®ång cá trong mèi quan hÖ cá. víi ch¨n nu«i gia sóc nh−ng n¨ng suÊt cá còng S¶n l−îng cá cã nh÷ng ¶nh h−ëng tíi søc s¶n xuÊt cña ®ång cá, tøc lµ tèc ®é sinh tr−ëng vµ thµnh phÇn thùc S¶n l−îng cá th−êng ®−îc coi lµ n¨ng suÊt vËt cña ®ång cá. ®ång cá, ®−îc tÝnh b»ng sè kg vËt chÊt kh« (VCK) cho 1 ha (Kg VCK/ha). N¨ng suÊt ®ång Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n l−îng cá cá lµ tæng sè cá hiÖn t¹i, gi¶ sö cá ®−îc c¾t s¸t ¶nh chuÈn cho mét giíi h¹n vËt chÊt kh«/ha ®· ®Êt vµ gåm c¶ cá xanh vµ phÇn ®· chÕt. NhiÒu cã cho cho ®ång cá «n ®íi vµ nhiÖt ®íi (H×nh lóc thuËt ng÷ n¨ng suÊt cá xanh ®−îc sö dông. 1). D−íi ®©y lµ 4 vÝ dô vÒ s¶n l−îng vËt chÊt §©y chØ lµ sù dù ®o¸n vÒ n¨ng suÊt cá xanh kh« ë c¸c ®ång cá Mitchell tõ 700, 1000, hiªn t¹i, mét yÕu tè quan träng ë n¬i cã tr×nh 2250, vµ 3900 kg chÊt kh«/ ha. N¨ng suÊt nµy ®é ch¨n nu«i cao. ®−îc x¸c ®Þnh trong mét « cá tiªu chuÈn 1m x N¨ng suÊt cña ®ång cá ®−îc thÓ hiÖn b»ng 1m, cá ®−îc c¾t s¸t ®Êt vµ sÊy kh« b»ng lß sÊy, l−îng vËt chÊt kh« ë mét giai ®o¹n bëi v× hµm sau ®ã c©n khèi l−îng. Khèi l−îng thu ®−îc l−îng n−íc cña cá phô thuéc vµo thêi gian tÝnh b»ng gram ®−îc nh©n víi 10.000 vµ chia trong ngµy vµ c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng kh¸c cho 1000 thµnh s¶n l−îng kg chÊt kh«/ha; VÝ nhau. VÝ dô: ë l¸ non tèc ®é sinh tr−ëng cao dô, 150 gr x10.000/1000 = 1500 kg VCK/ha. hµm l−îng n−íc cã thÓ tíi 85% (hoÆc 15% vËt ChÊt l−îng ®ång cá chÊt kh«), trong khi ®ã cá ®ang ra hoa hµm l−îng n−íc cã thÓ lµ 50% vµ do ®ã 50% lµ vËt NhiÒu ®Æc tÝnh vÒ chÊt l−îng cña cá cã thÓ ¶nh chÊt kh«. Cá chÕt trong mïa hÌ cã thÓ ®¹t trªn h−ëng tíi thu nhËn thøc ¨n cña gia sóc. Theo 90% vËt chÊt kh«. MÆc dï cùc kú quan träng, quan ®iÓm thùc tÕ th× tû lÖ tiªu hãa vµ tû lÖ c©y b¶n th©n n−íc kh«ng cã gi¸ trÞ dinh d−ìng. cá hä ®Ëu cã lÏ lµ nh÷ng chØ tiªu tèt nhÊt, mÆc Khi liªn hÖ n¨ng suÊt ®ång cá víi nh÷ng chÊt dï chóng kh«ng ph¶i lu«n gi¶i thÝch ®−îc ®Çy mµ gia sóc cã thÓ ¨n vµ sö dông th× n−íc lµ ®ñ sù thay ®æi vÒ thu nhËn thøc ¨n quan s¸t thµnh phÇn ®−îc bá qua. ®−îc. ChÊt l−îng cá chÞu ¶nh h−ëng nhiÒu bëi giai ®o¹n tr−ëng thµnh cña cá, thµnh phÇn cá, N¨ng su©t cá vµ ch¨n nu«i lo¹i ®Êt vµ t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña ®Êt hoÆc NÕu n¨ng suÊt cá gi¶m xuèng d−íi møc nµo ®ã møc ®é xuèng cÊp hay xãi mßn cña ®Êt do sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng cung cÊp ®ñ sè l−îng cá ch¨n th¶ trong mét thêi gian dµi. ChÊt l−îng cã ®Ó duy tr× khèi l−îng cña gia sóc. Khi s¶n thÓ ®−îc x¸c ®Þnh râ h¬n trong mèi liªn quan l−îng ®ång cá thÊp, gia sóc ph¶i sö dông nhiÒu tíi nhu cÇu cña gia sóc vÒ tû lÖ tiªu hãa (%), 185
700Kg/Ha 2250Kg/Ha 1000Kg/Ha 3900Kg/Ha Figure 1. ¶nh chôp møc cá kh« trªn mét ha Protein th« (%) n¨ng l−îng trao ®æi (MJ ME). Trªn ®ång cá cã kh¶ n¨ng tiªu hãa thÊp Cã mét sè chÊt dinh d−ìng víi l−îng nhá cã nh−ng sè l−îng rÊt ®åi dµo, gia sóc ¨n no trong tÕ bµo thùc vËt vµ ®ã cã thÓ lµ yÕu tè h¹n tr−íc khi tho¶ m·n nhu cÇu vÒ dinh d−ìng . chÕ ®èi víi søc s¶n xuÊt cña gia sóc. Nh÷ng Kh¶ n¨ng tiªu hãa lµ mét chØ thÞ h÷u Ých vÒ chÊt th−êng hay bÞ thiÕu lµ photpho, l−u huúnh, chÊt l−îng bëi v×: ®ång vµ selen. • Nã liªn quan trùc tiÕp vµ tû lÖ thuËn víi Tû lÖ tiªu hãa gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña cá tÝnh theo MJ Tû lÖ tiªu hãa biÓu thÞ b»ng phÇn tr¨m cho phÐp ME/kg chÊt kh«. B¶ng sau cho thÊy quan dù b¸o tû lÖ cá ¨n vµo thùc tÕ ®−îc gia sóc sö hÖ chÆt chÏ gi÷a tû lÖ tiªu hãa vµ hµm dông. VÝ dô nÕu tû lÖ tiªu hãa cña mét lo¹i cá l−îng n¨ng l−îng (B¶ng 1) . lµ 70%, tøc lµ xÊp xØ 70% l−îng vËt chÊt kh« B¶ng 1. Quan hÖ gi÷a tû lÖ tiªu hãa vµ hµm c¬ b¶n sÏ ®−îc gia sóc sö dông cho nhu cÇu l−îng n¨ng l−îng cña cá dinh d−ìng cña chóng, trong khi ®ã 30% sÏ bÞ th¶i qua ph©n (H×nh 2). Tû lÖ tiªu hãa ¶nh Tû lÖ tiªu ho¸ Gi¸ trÞ n¨ng l−îng h−ëng tíi thêi gian l−u gi÷ thøc ¨n trong d¹ cá (%) (MJ ME/ kg DM)* cña gia sóc. Lo¹i cá cã kh¶ n¨ng tiªu hãa cao 40 4,8 sÏ cho phÐp chuyÓn nhanh qua ®−êng tiªu ho¸ ®Ó tiªu thô nhiÒu cá h¬n. Cá ¨n vµo ®−îc nhiÒu 50 5,7 ®ång nghÜa víi søc s¶n xuÊt cao. 60 8,2 70 9,9 ¨n 10kg 7kg ®−îc * Megajun n¨ng l−îng trao ®æi/kg VCK sö dông 3kg trong • Tû lÖ tiªu hãa cã t−¬ng quan d−¬ng víi ph©n hµm l−îng protein; khi tû lÖ tiªu hãa cao, hµm l−îng protein còng sÏ cao. Tuy nhiªn Tû lÖ tiªu ho¸ 70% cã biÕn ®éng nhiÒu gi÷a c¸c lo¹i cá vÒ hµm l−îng protein. ThÝ dô, c©y cá hä ®Ëu nhiÖt ®íi (Stylo) nh×n chung cã hµm l−îng H×nh 2. Tû lÖ tiªu hãa, th−íc ®o l−îng cá ®−îc gia sóc sö dông. protein cao h¬n cá hßa th¶o nhiÖt ®íi. 186
• Tû lÖ tiªu hãa liªn quan trùc tiÕp tíi tèc ®é tiªu hãa vµ do ®ã liªn quan ®Õn møc ®é vËn chuyÓn thøc ¨n qua ®−êng tiªu Hä ®Ëu hãa. Nh×n chung cá víi tû lÖ tiªu hãa cao sÏ ®−îc tiªu hãa víi tèc ®é nhanh ®Ó Hoµ th¶o l−îng ¨n vµo nhiÒu h¬n vµ do ®ã s¶n phÈm gia sóc nhiÒu h¬n (H×nh 3). Tû lÖ tiªu ho¸ (%) H×nh 4: Mèi quan hÖ gi÷a l−îng ¨n vµo vµ tû lÖ tiªu hãa cña mét sè c©y cá nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi vµ c©y hä ®Ëu. L−îng ¨n vµo cña c©y hä ®Ëu cã thÓ cao h¬n ë møc tiªu hãa nh− nhau (theo Thonrton vµ Minson, 1973 AJAR v24 Cá l−u niªn cã thÓ cã tû lÖ tiªu hãa cao h¬n Tû lÖ tiªu ho¸ chÊt h÷u c¬ trong mét thêi gian dµi so víi cá hµng n¨m v× H×nh 3: L−îng thu nhËn t¨ng lªn theo tû lÖ tiªu hãa chóng chÕt sau khi ra h¹t. (Elliot et al. 1961) C¸c phÇn cña c©y. L¸ cá cã tû lÖ tiªu hãa Tû lÖ tiªu hãa kh¸c nhau gi÷a loµi vµ gièng, cao h¬n phÇn th©n. Ch¨m sãc ®ång cá ®Ó duy c¸c phÇn cña c©y trång vµ c¸c giai ®o¹n sinh tr× ®ång cá víi tû lÖ phÇn l¸ cao sÏ cung cÊp tr−ëng cña c©y trång. cá cã tû lÖ tiªu hãa cao h¬n vµ c¶i tiÕn n¨ng suÊt gia sóc. T−¬ng tù, b»ng c¸ch duy tr× Loµi c©y. C©y hä ®Ëu lµ thµnh phÇn quan phÇn l¸ trªn c©y, kh¶ n¨ng håi phôc cña nã träng cña ®ång cá, lµ nguån ®¹m chÝnh cña sau ch¨n th¶ sÏ nhanh h¬n. ®ång cá. C©y hä ®Ëu ë trong cïng giai ®o¹n ph¸t triÓn th−êng cã tû lÖ tiªu hãa cao h¬n cá Giai ®o¹n sinh tr−ëng. Giai ®o¹n sinh tr−ëng hßa th¶o. Duy tr× c©y hä ®Ëu trªn ®ång cá cña cá cã ¶nh h−ëng lín tíi tû lÖ tiªu hãa. hçn hîp sÏ c¶i tiÕn chÊt l−îng vµ n¨ng suÊt H×nh 5 cho thÊy chiÒu h−íng gi¶m dÇn tû lÖ gia sóc. H¬n n÷a, víi cïng tû lÖ tiªu hãa tiªu hãa x¶y ra ë cá tr−ëng thµnh. Cá non l−îng ¨n vµo cña c©y hä ®Ëu cã thÓ cao h¬n ®ang sinh tr−ëng m¹nh sÏ cã tû lÖ tiªu hãa l−îng ¨n vµo cña c©y hßa th¶o (H×nh 4). Møc cao nhÊt. Tû lÖ tiªu hãa gi¶m xuèng khi cá protein cña c©y hä ®Ëu lu«n lu«n cao h¬n tr−ëng thµnh, ®Æc biÖt khi chóng chuyÓn sang c©y cá hßa th¶o ®Æc biÖt khi chóng ë thêi giai ®o¹n chuÈn bÞ ra hoa vµ cho h¹t. ®iÓm tr−ëng thµnh. Cá xanh non N¨ng suÊt cao Cá xanh giµ Míi ra hoa Gi÷a kú ra hoa, xanh vµ chÕt n¨ng suÊt võa oh¶i Cuèi kú ra hoa duy tr× Cá kh« vµ cäng gi¶m träng Cäng H×nh 5: Tû lÖ tiªu hèa gi¶m xuèng khi cá tr−ëng thµnh 187
Table 2. Hµm l−îng pr«tªin th« (CP) ë mét sè thøc ¨n Sau thêi kú ra hoa, c©y cá trë nªn giµ vµ tû lÖ tiªu hãa gi¶m víi tèc ®é nhanh. Tr¹ng th¸i Hµm l−îng CP (%) Lo¹i thøc ¨n nµy ®−îc ®Æc tr−ng bëi phÇn xanh cña c©y bÞ 20 – 25 C©y hä ®Ëu non gi¶m vµ c¸c phÇn bÞ chÕt t¨ng nhanh. Víi lo¹i cá nµy, tû lÖ tiªu hãa (55 - 60%) ®· ®¹t 12 – 16 Cá non, c©y hoa mµu tíi mét ®iÓm mµ t¹i ®ã nã chØ cã thÓ duy tr× 10 – 14 Cá ra hoa thÓ träng cña gia sóc, cho dï n¨ng suÊt ®ång 8 – 12 Cá ®· cã h¹t cá kh«ng h¹n chÕ thu nhËn thøc ¨n. 3–6 Cá kh« Trong cá chÕt, vµ ë n¬i mét sè l¸ cá cßn l¹i, 40 – 50 §Ëu t−¬ng, l¹c, bét h¹t b«ng ®Æc biÖt lµ l¸ cá stylo tû lÖ tiªu hãa xÊp xØ 50%. Trong tr−êng hîp c¸c l¸ chÕt kh«ng 9 – 12 H¹t ngò cèc cßn trªn c©y cá, l−îng ¨n vµo sÏ kh«ng ®ñ Table 3. Tû lÖ tiªu hãa thøc ¨n cña ®éng vËt nhai l¹i ®Ó gia sóc duy tr× vµ khèi l−îng bÞ gi¶m (khi tû lÖ tiªu hãa cßn 40-50%). Tû lÖ tiªu hãa Tû lÖ tiªu ME hãa VCK MJ/Kg cña r¬m ë møc xÊp xØ 35-40%. Thøc ¨n ph¬i Thøc ¨n VCK* kh« gÆp m−a lµ mét nguyªn nh©n lµm gi¶m tû lÖ tiªu hãa vµ do vËy gi¸ trÞ cña cá kh« sÏ 0,7-0,8 Cá non, c©y hä ®Ëu vµ, hÇu 12 gi¶m xuèng. hÕt h¹t ngò cèc vµ rØ mËt §Ó tèi −u ho¸ ch¨n nu«i gia sóc trªn ®ång 0,6-0,7 Cá hoµ th¶o ra hoa/ cho h¹t vµ c©y hä ®Ëu cá «n ®íi, viÖc qu¶n lý ch¨n th¶ nªn nh»m môc ®Ých gi÷ cho cá ë giai ®o¹n sinh tr−ëng 0,55 -0,6 Cá hßa th¶o vµ c©y hä ®Ëu 8 cµng dµi cµng tèt, lµm chËm l¹i qóa tr×nh ra b¾t ®Çu kh« nh−ng vÉn cßn hoa lµ qu¸ tr×nh lµm gi¶m tû lÖ tiªu hãa. Cá mét phÇn xanh «n ®íi cã thÓ ®iÒu khiÓn theo c¸ch nµy, 0,5 -0,55 Cá hoµ th¶o vµ hä ®Ëu kh« 6,5 nh−ng cá nhiÖt ®íi vµ cá cËn nhiÖt ®íi cã A-0,5 R¬m ngò cèc, cá kh« 5,5 mïa sinh tr−ëng ng¾n h¬n do sù ph©n bè m−a do ®ã viÖc ®iÒu chØnh nµy chØ t¸c ®éng ,35-0,4 Th©n, cäng cá kh« 4 trong thêi gian ng¾n vµ kh«ng cã ý nghÜa. Dù tÝnh tõ DMD (SCA 1990) Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ trÞ dinh d−ìng *Khi cá hßa th¶o vµ c©y hä ®Ëu ®· cã h¹t th× tû lÖ tiªu ho¸ VCK vµ ME cña chóng thÊp. Gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu lo¹i thøc ¨n ë Australia tÝnh theo vËt chÊt kh« cã thÓ thÊy Sù gÆm cá cã lùa chän nµy cã nghÜa lµ hµm trong B¶ng thµnh phÇn thøc ¨n t¹i Trung t©m l−îng n−íc cao h¬n vµ hµm l−îng pr«tªin vµ th«ng tin thøc ¨n cña Australia (1987) vµ n¨ng l−îng lín h¬n so víi gi¸ trÞ mÆc nhËn trong Nhu cÇu dinh d−ìng cña bß thÞt trong theo ®¸nh gi¸ chung vÒ thµnh phÇn thùc vËt. ®ã cã b¶ng ‘Thµnh phÇn cña mét sè lo¹i thøc Nh− vËy ®¸nh gi¸ l−îng ¨n vµo lµ dùa trªn cá ¨n cho bß thÞt’ (B¶ng 2 vµ B¶ng 3). Thay v× së vËt chÊt kh« tÝnh theo tû lÖ víi khèi l−îng. tra b¶ng chóng ta cã thÓ lÊy mÉu cá ®−a tíi N¨ng l−îng vµ pr«tªin ®−îc ®¸nh gi¸ tõ theo phßng thÝ nghiÖm ®Ó ph©n tÝch nit¬, n¨ng dâi thãi quen gÆm cá cña gia sóc. l−îng, kho¸ng chÊt vµ vitamin theo yªu cÇu. VËt chÊt kh« ¨n vµo. VËt chÊt kh« ¨n vµo rÊt C¸ch sau cã thÓ tèt h¬n nÕu mÉu ph©n tÝch quan träng ®èi víi gia sóc ®Ó thu nhËn ®ñ mang tÝnh ®¹i diÖn cho khÈu phÇn thùc cña pr«tªin vµ n¨ng l−îng cÇn cho duy tr× vµ sinh gia sóc. Tèt nhÊt lµ lÊy ®−îc ‘mÉu cá’ gièng tr−ëng. Møc ¨n vµo liªn quan tíi tèc ®é sinh nh− miÕng cá gÆm cña gia sóc. tr−ëng cã thÓ tÝnh theo B¶ng 3 theo c¸c møc khèi l−îng. BiÕt ®−îc l−îng VCK ¨n vµo Nhu cÇu dinh d−ìng cña bß (kg) vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña khÈu phÇn chóng ta cã thÓ tÝnh l−îng MJ ME vµ l−îng ë trªn ®ång cá ch¨n th¶, gia sóc thÝch chän pr«tªin th« ¨n vµo hµng ngµy (gam) cña gia nh÷ng phÇn ngon miÖng nhÊt cña c©y cá ®Ó sóc. tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt kh« cña chóng. 188
Table 3. VËt chÊt kh« ¨n vµo −íc tÝnh theo khèi l−îng sèng vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña gia sóc (Minson vµ McDonald 1987) Khèi Tèc ®é sinh tr−ëng (kg/ngµy) l−îng - - - - - 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,8 1,0 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 (kg) (kg VCK/ngµy) 100 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 3,0 ,01 ,02 3,4 3,5 3,6 3,7 150 2,7 2,8 2,9 3,0 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,9 4,0 4,1 4,2 4,4 4,5 200 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 4,0 4,1 4,2 4,3 4,5 4,6 4,7 4,9 5,0 5,2 5,3 250 4,0 4,1 4,3 4,4 4,5 4,7 4,8 4,9 5,1 5,2 5,4 5,5 5,7 5,8 6,0 6,1 300 4,7 4,8 4,9 5,1 5,2 5,4 5,5 5,7 5,8 6,0 6,1 6,3 6,4 6,6 6,7 6,9 350 5,3 5,4 5,6 5,7 5,9 6,0 6,2 6,3 6,5 6,7 6,8 7,0 7,2 7,3 7,5 7,7 400 5,9 6,1 6,2 6,4 6,5 6,7 6,9 7,0 7,2 7,4 7,5 7,7 7,9 8,1 8,2 8,4 450 6,5 6,6 6,8 7,0 7,1 7,3 7,5 7,6 7,8 8,0 8,2 8,4 8,5 8,7 8,9 9,1 500 7,0 7,2 7,4 7,5 7,7 7,9 8,1 8,2 8,4 8,6 8,8 9,0 9,2 9,4 9,5 9,7 550 7,5 7,7 7,8 8,0 8,2 8,4 8,6 8,8 8,9 9,1 9,3 9,5 9,7 9,9 10,1 10,3 600 7,9 8,1 8,3 8,5 8,7 8,8 9,0 9,2 9,4 9,6 9,8 10,0 10,2 10,4 10,6 10,8 N¨ng l−îng. N¨ng l−îng cÇn thiÕt cho ho¹t x−¬ng vµ cã kh¶ n¨ng bÞ ngé ®éc thÞt ®éng cña c¬ thÓ. ChØ cã mét phÇn n¨ng l−îng ‘Botulism’ (g©y ra bëi Clostridium botulinum). thøc ¨n ¨n vµo ®−îc con vËt sö dông cho nhu Sù thiÕu hôt ®ång vµ selen còng nh− lµ c¸c chÊt cÇu duy tr× vµ s¶n xuÊt. PhÇn lín n¨ng l−îng bÞ vi l−îng kh¸c còng thÊy ë nhiÒu vïng riªng. th¶i qua ph©n, n−íc tiÓu vµ khÝ metan hoÆc mÊt B¶ng 4. Nhu cÇu n¨ng l−îng trao ®æi (MJ/ ngµy) cho qua nhiÖt. Nhu cÇu n¨ng l−îng cña gia sóc phô duy tr× vµ sinh tr−ëng ®èi víi bß ®ùc thiÕn cña gièng cã thuéc vµo khèi l−îng cña gia sóc, t¨ng träng dù tÇm vãc nhá vµ bß c¸i t¬ cña gièng cã tÇm vãc trung b×nh (theo ARC 1980) kiÕn vµ thÓ vãc lóc tr−ëng thµnh cña gia sóc. ME P T¨ng träng (kg/ngµy) B¶ng 4 cho mét vµi vÝ dô vÒ nhu cÇu n¨ng KP (Kg) 0 0,2 0,5 0,75 1,0 1,25 1,5 l−îng cña bß ®ùc thiÕn cã tÇm vãc nhá vµ bß 7 100 18 23 31 43 c¸i cã tÇm vãc trung b×nh. Nh− vËy chóng ta cã 200 29 36 47 62 kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh nhu cÇu n¨ng l−îng ME liªn 300 38 48 61 80 quan tíi l−îng ¨n vµo. 400 46 58 73 69 500 54 67 96 111 Pr«tªin. Trong ®−êng tiªu hãa cña bß pr«tªin ®i 600 61 76 96 126 vµo ruét non tõ 2 nguån: pr«tªin do vi sinh vËt 9 100 17 22 27 35 47 tæng hîp trong d¹ cá vµ pr«tªin thøc ¨n kh«ng 200 27 34 42 52 66 bÞ tiªu hãa ë d¹ cá. Pr«tªin th« (CP) chøa trong 300 36 44 54 67 85 thøc ¨n ®−îc tÝnh to¸n b»ng c¸ch ph©n tÝch hµm 400 44 54 65 81 103 l−îng nit¬ cña nã vµ nh©n víi gi¸ trÞ 6,25. Thøc 500 51 62 76 94 119 ¨n pr«tªin kh«ng ®−îc tiªu hãa trong d¹ cá 600 58 71 85 107 134 ®−îc gäi lµ pr«tªin kh«ng ph©n gi¶i (tho¸t qua) 11 100 16 20 25 31 38 49 66 (UDP). L−îng UDP lµ chªnh lÖch gi÷a tæng sè 200 26 31 38 46 56 70 89 pr«tein khÈu phÇn (CP) vµ pr«tªin ph©n gi¶i ë 300 34 41 50 60 73 89 112 d¹ cá (RDP). Nh− vËy UDP = CP - RDP g/kg 400 42 50 60 73 88 108 135 VCK. T−¬ng tù nh− c¸c b¶ng vÒ nhu cÇu n¨ng 500 48 58 70 84 102 125 156 600 55 66 79 95 115 141 176 l−îng ME còng cã b¶ng nhu cÇu pr«tªin RDP vµ UDP cho bß (B¶ng 5). 13 100 15 19 23 28 33 41 51 200 25 30 35 42 50 60 72 C¸c chÊt dinh d−ìng vi l−îng. ChÊt vi l−îng 300 32 39 46 55 65 77 92 th−êng bÞ thiÕu nhÊt ë B¾c óc lµ photpho ë 400 40 47 56 66 78 93 111 nh÷ng vïng ®Êt thiÕu photpho. Sù thiÕu 500 46 55 65 77 91 108 129 photpho th−êng ®Én ®Õn hËu qu¶ lµ gia sóc gÆm 600 52 62 74 87 103 122 145 189
B¶ng 5. Nhu cÇu pr«tªin ph©n gi¶i ë d¹ cá (RDP) vµ pr«tªin kh«ng ph©n gi¶i ë d¹ cá (UDP cho duy tr× vµ sinh tr−ëng cña bß ®ùc thiÕn cña gièng tÇm vãc nhá vµ bß c¸i t¬ cña gièng cã tÇm vãc trung b×nh (g/ngµy) ME ThÓ D¹ng T¨ng träng (kg/ ngµy) khÈu träng Pr«tªin 0 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 phÇn (kg) 7 100 RDP 140 180 240 335 - - UDP 15 200 RDP 225 285 365 485 300 RDP 295 370 470 620 400 RDP 360 450 570 750 500 RDP 420 525 665 865 600 RDP 475 595 750 980 9 100 RDP 130 165 215 275 365 UDP 5 35 50 35 200 RDP 210 260 325 405 520 300 RDP 280 345 425 525 665 400 RDP 340 415 515 635 800 500 RDP 395 485 595 735 930 600 RDP 450 550 675 835 1050 11 100 RDP 125 155 195 240 300 385 510 UDP 15 50 80 90 80 30 200 RDP 200 245 295 360 440 545 690 300 RDP 265 320 385 470 565 695 875 400 RDP 325 390 470 565 685 840 1055 500 RDP 380 455 545 660 795 975 1220 600 RDP 430 515 620 745 900 1100 1370 13 100 RDP 120 145 180 215 265 320 395 UDP 20 65 95 120 130 120 200 RDP 190 230 275 330 390 465 560 UDP 15 20 10 300 RDP 255 305 360 425 505 600 720 400 RDP 310 370 435 515 610 725 870 500 RDP 360 430 510 600 710 840 1005 600 RDP 410 485 575 680 800 950 1135 Gi¸ trÞ trung b×nh cho c¸c lo¹i cá kh¸c nhau, ngò cèc vµ bét pr«tªin ®−îc tr×nh bµy ë B¶ng nhu cÇu dinh d−ìng cña bß thÞt. Gi¸ trÞ dinh d−ìng ®èi víi mét sè thøc ¨n ®¹i diÖn ®−îc tr×nh bµy ë trong B¶ng 6. B¶ng 6. Thµnh phÇn dinh d−ìng cña c¸c lo¹i thøc ¨n sö dông ®Ó bæ sung (tÝnh theo d¹ng sö dông) % % % % % % % MJ/Kg % % Lo¹i thøc ¨n VCK CP UDP Tinh bét NDF X¬ th« Mì ME Ca P Bét h¹t b«ng 90 37 43 6 23 12,4 2 10,9 0,25 0,8 Bét ®Ëu t−¬ng 90 45 35 14 12,4 6,2 1,3 12,2 0,3 0,9 Lóa m¹ch 89 12 27 48 18 6 1,8 12,7 0,04 0,3 Cao l−¬ng 88 10 57 55 11,9 5,8 2,7 12 0,04 0,3 Vá thãc lóa 92 3,3 42,9 1,8 0,1 0,08 R¬m lóa 91 4,3 35,1 6,2 0,21 0,08 Cïi dõa kh« 90 21 56 2 23,5 11,5 9 12,0 0,2 0,6 H¹t b«ng 91 21 30 6 40 22 18 14,4 0,2 0,5 §Ëu Lupin 91 30 35 24 23 14 5,4 12,0 0,2 0,3 §Ëu xanh 90 25 23 33 9,8 3,8 1,0 11,5 0,1 0,9 §Ëu t»m 89 24 20 48 14,0 8,5 1,4 12,0 0,1 0,5 Urª 99 287,0 - - - - - - - - RØ mËt 75 4,3 - - - - - 8,7 0,7 0,1 190
Cung cÊp dinh d−ìng cÇn thiÕt cho bß §Ó ®¸p øng nhu cÇu dinh d−ìng cña bß, tr−íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cá (pr«tªin vµ n¨ng l−îng) vµ nhu cÇu cña gia sóc. Sau ®ã chóng ta ®¸nh gi¸ l−îng vËt chÊt kh« ¨n vµo cña gia sóc ®Ó tÝnh to¸n ®Çy ®ñ khÈu phÇn (hoÆc ng−îc l¹i). §Ó minh ho¹ qu¸ tr×nh nµy, gi¶ sö chóng ta cã mét bß c¸i t¬ cã khèi l−îng 400kg thuéc lo¹i tÇm vãc trung b×nh ®ang ë tr¹ng th¸i duy tr× vµ ch¨n th¶ trªn ®ång cá cã h¹t, trong giai ®o¹n tr−ëng thµnh, kh« (tû lÖ tiªu hãa kho¶ng 55%), pr«tªin th« cña cá vµo kho¶ng 4% CP vµ n¨ng l−îng trao ®æi lµ 7 MJME/kg vËt chÊt kh«. Con bß c¸i t¬ nµy cã thiÕu dinh d−ìng kh«ng, vµ nÕu cã, th× ph¶i cho ¨n bao nhiªu urª hoÆc bét c¬m dõa? Bµi tËp - Bß c¸i t¬ 400 kg §ång cã cã: 7 MJ ME/kg VCK vµ 4% CP Nhu cÇu dinh d−ìng ¨n vµo ®Ó duy tr× thÓ träng ME ...............MJ/ ngµy (46; tõ b¶ng 2) Pr«tªin ...............g/ ngµy (360; tõ b¶ng 3) .......................................................................................................................................... L−îng ¨n vµo kho¶ng 1.72% thÓ träng (xem b¶ng 1) (Kg VCK) =............kg VCK/ngµy (6,9kg) .......................................................................................................................................... ME ¨n vµo MJ ME/ kg thøc ¨n x l−îng ¨n vµo (MJ ME) =........... MJ ME/ ngµy (48,3MJ ME) .......................................................................................................................................... Pr«tªin ¨n vµo Pr«tªin% trong thøc ¨n x l−îng ¨n vµo x 1000 (g) 100 = .................g/ ngµy (276gms) .......................................................................................................................................... Cã thiÕu pr«tªin hay n¨ng l−îng kh«ng? NÕu cã, bao nhiªu? =..................g/ ngµy (360 - 276 = 84gms) (cã, thiÕu CP) .......................................................................................................................................... CÇn bao nhiªu urª ®Ó tháa m·n nhu cÇu pr«tªin? =.......................g/ ngµy(25 gms) (100 gm urª = 46% nitrogen x 6.25 = 287.5gm CP) do ®ã 84/ 287,5 = 29,3gm Bao nhiªu bét pr«tªin? = ...............g/ngµy (400.0gm bét kh« dÇu dõa) (Bét kh« dÇu dõa 21% CP; cÇn 84 x 100/ 21 = 400gm/ ngµy 191