Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh sử dụng phiếu học tập vào ôn thi THPT Quốc gia theo đề thi minh họa

Chia sẻ: Caphesuadathemhanh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là giúp cho giáo viên và học sinh có được giải pháp ôn thi THPT hiệu quả, nâng cao được thành tích trong kì thi THPT Quốc gia hằng năm. Nâng cao khả năng học tập môn địa lí trong chương trình THPT. Phát huy vai trò chủ động học tập, phát huy năng lực của bản thân học sinh trong quá trình học tập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh sử dụng phiếu học tập vào ôn thi THPT Quốc gia theo đề thi minh họa

HƯỚNG DẪN HỌC SINH SỬ DỤNG PHIẾU HỌC TẬP VÀO ÔN THPT QUỐC GIA MÔN ĐỊA LÍ THEO ĐỀ THI MINH HỌA PHẦN I – MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Hơn một năm trở lại đây, với cách đổi mới điểm xét tốt nghiệp THPT Quốc gia của Bộ GD – ĐT, vai trò của điểm thi THPT Quốc gia của các môn thi tăng lên rất đáng kể. Do vậy, để đủ điều kiện công nhận tốt nghiệp, học sinh phải nổ lực hơn ở việc nâng cao điểm số của các môn thi. Công tác ôn luyện chuẩn bị cho kì thi THPT Quốc gia của mỗi học sinh và nhà trường vì thế nên được đặc biệt chú trọng. Dạy ôn thi nói chung và ôn thi môn Địa lí nói riêng cũng góp phần đáng kể trong sứ mệnh chung đó.Với suy nghĩ, trăn trở của một giáo viên nhiều năm giảng dạy và ôn thi môn Địa lí ở trường trung học phổ thông của một huyện còn gặp nhiều khó khăn. Tôi mong muốn làm như thế nào để các em thấy rõ vai trò ôn luyện chuẩn bị cho kì thi THPT Quốc gia của các môn học nói chung và môn địa lí nói riêng trở thành vấn đề mà mỗi giáo viên bộ môn Địa lý chúng tôi rất quan tâm. Hiện nay, với xu hướng chung ý thức học bài những môn học xã hội của các em rất kém và các em phải học rất nhiều môn học trước tình hình đó cùng với sự hoà nhập với xu thế phát triển của xã hội nói riêng và của toàn thế giới nói chung, bộ môn địa lí có một vị trí quan trọng trong việc xét tốt nghiệp cho các em sử dụng tổ hợp các môn KHXH để xét tuyển, nhằm giúp các em có cách học tập hiệu quả, phát huy được năng lực bản thân và dành được điểm số cao nhất với khả năng của mình, việc vận dụng phiếu học tập kết hợp với quá trình ôn tập theo đề thi minh họa của Bộ GD – ĐT ban hành là một giải pháp đúng đắn trong công tác ôn thi THPT Quốc gia cần được phát huy. Thực tế, vấn đề sử dụng phiếu học tập không còn là một phương pháp mới trong dạy học hiện nay. Tuy nhiên, việc kết hợp với việc ôn thi trung học phổ thông Quốc gia theo đề thi minh họa lại chưa được giáo viên sử dụng. Chính vì thế, xây dựng cho học sinh biết cách đưa phiếu học tập cá nhân vào vấn đề ôn thi THPT Quốc gia trở thành một hoạt động học tập tích cực là một giải pháp học tập hiệu quả. Chuyển vai trò học tập cho học sinh trên cơ sở tự học, tự sáng tạo để các em học tập tốt hơn. 1
Một điều chắc chắn rằng, khi giáo viên giúp học sinh ý thức được rằng, việc xây dựng các loại phiếu học tập nếu được thực hiện tốt sẽ trở thành một cuốn sách bổ ích cho quá trình ôn thi mà tác giả cuốn sách đó chính là các em. Với những lý do trên, tôi xin trình bày đề tài: “Hướng dẫn học sinh sử dụng phiếu học tập vào ôn thi THPT Quốc gia theo đề thi minh họa.” như một cô gắng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động dạy bộ môn địa li ở trường trung học phổ thông. II. MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 1. Mục tiêu: Giúp cho giáo viên và học sinh có được giải pháp ôn thi THPT hiệu quả, nâng cao được thành tích trong kì thi THPT Quốc gia hằng năm. Nâng cao khả năng học tập môn địa lí trong chương trình THPT. Phát huy vai trò chủ động học tập, phát huy năng lực của bản thân học sinh trong quá trình học tập. 2. Đối tượng: Nghiên cứu về chương trình, cấu trúc môn địa lí 12 Nghiên cứu về quá trình học tập, giảng dạy và ôn luyện thi THPT Quốc gia Nghiên cứu về cáu trúc ma trận đề thi THPT QUốc gia môn địa lí qua các năm. 3. Phạm vi: Đề tài chỉ thực hiện trong phạm vi môn địa lí 12, phần kiến thức lí thuyết được đưa vào chương trình thi THPT Quốc gia hàng năm. 4. Nhiệm vụ: Phát hiện những khó khăn trong giảng dạy, học tập và ôn thi THPT Quốc gia môn địa lí 2
Phân tích, nhận định và đưa ra được những đặc điểm của đề thi minh họa. Giúp cho giáo viên và học sinh có được phương pháp học tập bộ môn hiệu quả. 5. Phương pháp nghiên cứu: Chúng tôi sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuộc hai nhóm nghiên cứu lý thuyết trong các bài học bộ môn và nghiên cứu thực tiễn quá trình ôn thi THPT Quốc gia. Dùng các phương pháp quan sát và điều tra để nắm bắt dữ số liệu qua các kì kiểm tra, thi để đưa ra kết luận. Dùng phương pháp thực nghiệm để đánh giá tính khoa học, tính khả thi của hệ thống biện pháp được đề xuất trong sáng kiến. 3
PHẦN II – NỘI DUNG I. CƠ SỞ NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lý luận Hiện nay theo chương trình cải cách giáo dục đã được pháp chế hóa trong luật giáo dục. Điều 24.2 “Giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh phải phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng kĩ năng tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, nhằm tác động tới tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho học sinh” 1.1. Phiếu học tập: 1.1.1. Khái niệm về phiếu học tập: Theo từ điển của tiếng Việt, phiếu có 3 nghĩa: Tờ giấy rời có cỡ nhất định, ghi chép những nội dung nhất định nhằm phân loại, sắp xếp theo một hệ thống nào đó như: Phiếu điều tra, phiếu tra cứu...... Tờ ghi nhận quyền lợi nào đó cho người sử dụng Tờ giấy biểu thị ý kiến trong cuộc bầu cử hoặc biểu quyết. Như vậy theo nghĩa thứ nhất, phiếu học tập được hiểu là tờ giấy rời cỡ nhỏ, ghi chép những nội dung kiến thức nhất định, phục vụ cho việc dạy và học của thầy và trò ở mọi cấp học. 1.1.2. Các loại phiếu học tập: Có thể phân loại theo các dấu hiệu như sau: * Mục đích sử dụng: 4
+ Phiếu dùng để giảng bài mới + Phiếu dùng ôn tập + Phiếu kiểm tra bài cũ...... * Theo mức độ đầy đủ của nội dung: + Phiếu chưa có nội dung. + Phiếu có nội dung đầy đủ + Phiếu có nội dung chưa đầy đủ * Theo mức độ khó: + Phiếu liên hệ kiến thức + Phiếu chọn lọc, hệ thống hoá + Phiếu bài tập nhận thức. 1.1.3. Những chú ý khi xây dựng phiếu học tập: Giáo viên là người xây dựng phiếu học tập để học sinh trả lời. Giáo viên hướng dẫn học sinh xây dựng phiếu học tập để tự học. Học sinh tự xây dựng phiếu học tập theo từng bài, từng mức độ khác nhau Nên cho học sinh làm quen với những loại phiếu học tập khác nhau. Cần xác định cơ hội sử dụng phiếu học tập và loại hình phiếu thích hợp ở từng bài, từng chương. 1.2. Ôn thi THPT Quốc gia môn địa lí theo đề thi minh họa: 1.2.1. Đặc điểm đề minh họa: Đề thi minh họa của Bộ GD&ĐT hoàn toàn đáp ứng được việc nhận định khả năng xét tốt nghiệp và xét tuyển ĐH, CĐ; có sự phân hóa rõ ràng và đó là những căn cứ để định hướng cho các em học sinh ôn tập. Còn với nhiều em học sinh, sau khi xem kĩ và tập giải đề, các em tỏ ra rất phấn khởi, yên tâm ôn tập để chuẩn bị thật tốt cho kỳ thi. Học sinh lớp 12, khi chọn tổ hợp môn thi khoa học xã hội trong đó có môn địa lí, các em sẽ phải trải qua bài thi với thời lượng 40 câu hỏi trắc nghiệm, trả lời trong khoảng thời gian 50 phút. Để các em đạt được kết quả cao, người thầy giáo cần có phương pháp ôn thi và hướng dẫn các em ôn thi một cách phù hợp. Ôn thi THPT Quốc gia theo đề thi minh họa của Bộ GD – ĐT ban hành hàng năm là một phương thức ôn thi phù hợp và hiệu quả. 1.2.2 Đặc điểm 5
Đề thi minh họa là đề thi do bộ GD – Đt ban hành hàng năm thuộc các môn thi THPT quốc gia, nó mang những đặc điểm sau: Phản ánh cấu trúc của đề thi chính thức một cách tương đối chính xác Số lượng, thời lượng, cấu trúc kiến thức mang tính đặc thù bộ môn Độ khó tăng dần, có sự phân hóa rõ cho từng mức độ kiến thức. 1.3. Kết hợp giữa phiều học tập và vấn đề ôn thi THPT Quốc gia. 1.3.1. Xây dựng phiếu học tập: Giáo viên giúp học sinh xây dựng phiếu học tập theo đề thi minh họa. Đây là bước quan trọng, tạo tiền đề cho các em biết cách tự xây dựng phếu học tập theo yêu cầu của giáo viên. Phiếu học tập các em xây dựng phải trên cơ sở phiếu học tập mẫu do giáo viên đưa ra để đảm bảo chất lượng 1.3.2. Học sinh tự xây dựng phiếu học tập: Ở mỗi bài học, học sinh tự xây dựng các phiếu học tập theo mẫu, dựa trên mức độ của đề thi minh họa. Học sinh càng đưa ra được nhiều câu hỏi trên phiếu học tập, khả năng nắm bắt kiến thức của các em sẽ tốt hơn, do vậy điểm thi của các em sẽ cao hơn. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Tình trạng thực tế trước khi thực hiện đề tài. Học sinh chưa biết cách ôn thi, xây dựng phương pháp ôn thi... Quá trình tổ chức ôn thi thường mang tính thụ động, giáo viên truyền thụ kiến thức cho học sinh, chỉ một vài học sinh có học lực khá xung phong xây dựng bài. Tâm lý học sinh là chưa biết bắt đầu từ đâu, niềm đam mê học tập chưa hình thành, ý thức về kì thi THPT Quốc gia chưa rõ ràng là những trở ngại lớn. Hầu hết tất cả giáo viên rất tâm huyết tuy nhiên các e học sinh luôn tâm niệm môn Địa lí là môn phụ. Nhưng thực tế đây là một môn thi dể đạt được điểm cao trong kì thi tốt nghiệp 2.2. Số liệu điều tra trước khi thực hiện ( số liệu đầu năm học ) Lớp Giỏi số lượng Khá số lượng Trung bình số Yếu số lượng % % lượng % % 12A8 (39HS) 0 (0%) 13 (51,2%) 25 (23,2%) 1(2,3%) 12A9(38HS) 0 (0%) 15 (43%) 21 (43%) 2 (4,5%) 6
12A10(34HS) 1 (2,4%) 15 (39%) 18(57,6%) 0 (0%) II. VAI TRÒ QUÁ TRÌNH ÔN THI MÔN ĐỊA LÍ TRONG KÌ THI THPT QUỐC GIA: 1. Xây dựng khả năng tự ôn thi cho học sinh theo hướng dẫn của giáo viên Môn Địa lí trong nhà trường có khả năng bồi dưỡng cho học sinh một khối lượng kiến thức phong phú về địa lí tự nhiên, địa lí kinh tế xã hội và những kĩ năng, kĩ xảo cần thiết trong cuộc sống, đặc biệt là kĩ năng vẽ biểu đồ, bản đồ mà không một môn học nào đề cập tới. Vì vậy, để giúp học sinh hiểu, nắm vững kiến thức địa lí trong dạy học Địa lí giáo viên cần đặc biệt coi trọng các vấn đề sau: Phát triển cho học sinh tư duy địa lí đó là những những câu hỏi và những sơ đồ đặt ra trong phiếu học tập Tận dụng triệt để ma trận đề thi minh họa hàng năm do Bộ giáo dục ban hành. Tổ chức không gian làm việc nhóm thật tích cực,phát huy hết khả năng sáng tạo của học sinh Tăng cường sử dụng phương pháp tự xây dựng phiếu học tập, tuỳ từng bài, từng mức độ mà giáo viên yêu cầu học sinh xây dựng phiếu học tập theo hệ thống các câu hỏi. 1.1. Học sinh cần phải nắm được: Nội dung, bản chất của đề thi minh họa Hiểu được vấn đề của giáo viên đặt ra Vận dụng được khả năng của bản thân vào việc xây dựng phiếu học tập Kết hợp các vấn đề về kiến thức cũng như câu hỏi trong phiếu học tập và đề thi minh họa thành một chuổi kiến thức, kĩ năng mang tính logic. 1. 2. Rèn luyện cho học sinh các kĩ năng: Phân tích mối liên hệ giữa các bài học và hệ thống câu hỏi của đề minh họa. Phân tích mức độ tăng dần về độ khó của các câu hỏi trong đề thi. Vận dụng kiến thức đã học để đưa vào phiếu học tập, xây dựng các câu hỏi theo đề minh họa. Rèn luyện cho hoc sinh ý thức tự đưa ra được chuổi kiến thức cần ghi nhớ và kĩ năng xây dựng câu hỏi trắc nghiệm. 1. 3. Xây dựng khả năng tự làm việc độc lập cho học sinh trong quá trình ôn thi. 7
Hệ thống kiến thức cần ghi nhớ của mỗi bài được tinh giản để đưa vào phiếu học tập. Giáo viên trong quá trình giảng dạy cần hướng dẫn cụ thể cho các em qua các bài học trên lớp, từ đó chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh. Dành thời gian cho học sinh xây dựng câu hỏi trắc nghiệm đảm bảo sự phù hợp giữa bài học và đề ti minh họa. Kiểm tra quá trình tự làm việc của các em trên lớp và ở nhà thông qua các phiếu học tập các em đã xây dựng và có những đánh giá thiết thực để các em tiến bộ hơn. 2. Xây dựng ma trận theo đề thi minh họa. 2.1 Ma trận đề minh họa 2018 Chương Tổng số Nội dung đề minh họa Lý thuyết Thực hành trình lớp câu hỏi Bài 1: Sự tương phản về trình độ phát triển kinh tế xã hội của các nhóm1 1 11 nước. Bài 9: Nhật Bản 1 Bài 10: Trung Quốc 1 Bài 11: Đông Nam Á 3 2 5 Địa lí Tự nhiên 2 Địa lí Dân cư 1 1 2 Địa lí Kinh tế 6 1 7 12 Địa lí các vùng kinh tế 10 10 Thực hành đọc Atlat 10 10 Thực hành xác định dạng biểu đồ 1 11+12 25 15 40 2.2 Ma trận đề minh họa 2018 Mức độ nhận thức Tổn Vận Vận Chủ đề g số Nh ậ n Thông dụng dụng câu biế t hiể u thấp cao I. Địa lí tự nhiên 5 3 1 1 Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ 1 1 Đặc điểm chung của tự nhiên 1 Vấn đề sử dụng và bảo vệ tự nhiên 2 II. Địa lí dân cư 2 2 Đặc điểm dân số và phân bố dân cư 1 8
Lao động và việc làm Đô thị hoá 1 III. Địa lí các ngành kinh tế 6 2 3 1 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế 1 Địa lí nông nghiệp 1 1 Địa lí công nghiệp 1 Địa lí dịch vụ 1 1 IV. Địa lí vùng kinh tế 10 2 3 5 Vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du 1 và miền núi Bắc Bộ Vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo 1 ngành ở Đồng bằng sông Hồng Vấn đề phát triển kinh tế xã hội ở 1 1 Bắc Trung Bộ Vấn đề phát triển kinh tế xã hội ở 1 Duyên hải Nam Trung Bộ Vấn đề khai thác thế mạnh ở Tây 1 Nguyên Vấn đề khai thác lãnh thổ theo chiều 1 sâu ở Đông Nam Bộ Vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự 1 nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long. Vấn đề phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng ở Biển Đông và các đảo, quần 1 đảo Các vùng kinh tế trọng điểm 1 V. Thực hành: kỹ năng làm việc với 15 10 2 2 1 Atlat địa lí Việt Nam 11 10 1 Bảng số liệu 1 1 (ĐNA) Biểu đồ 3 1 (tròn) 1 1 Khác VI. Đia li 11 ̣ ́ 2 1 1 Khu vực Đông Nam Á 1 1 23 Câu (57,5%) 17 Câu (42,5%) Tổng cộng 30% 20% 20% 30% Số câu 40 13 10 10 7 3. Phát triển phiếu học tập theo ma trận đề thi minh họa 9
3.1. Xây dựng phiếu học tập với kiến thức mở theo ma trận Trên cơ sở trợ giúp của giáo viên, học sinh xây dựng sơ đồ ôn tập theo từng bài. Mỗi bài, các em liệt kê ra các kiến thức cần nắm vững trên phiếu học tập. Từ đó, học sinh sẽ có hệ thống các phiếu tự ôn tập theo trình tự các bài học theo sách giáo khoa. Đây chính là cơ sở ôn thi lí thuyết cho các em. 3.2. Xây dựng phiếu học tập theo hệ thống câu hỏi trắc nghiệm các mức độ khác nhau. Câu hỏi trắc nghiệm ở mức độ nhận biết: Giáo viên giúp học sinh nhận ra từ ma trận, các câu hỏi ở mức nhận biết thuộc các bài nào, phần nào. Trên cơ sở đó, giáo viên giúp học sinh xây dựng các câu hỏi trắc nghiệm theo mức độ tương đương. Câu hỏi trắc nghiệm ở mức độ thông hiểu: Đây là các câu hỏi ở mức độ khó hơn, học sinh căn cứ vào ma trận, xác định phần kiến thức của câu hỏi này theo bài. Từ đó xây dựng các câu hỏi trắc nghiệm theo mức độ tương đương. Câu hỏi vận dụng: Trước hết, giáo viên cần giúp học sinh nhận thức rõ đây là những câu hỏi khó. Để hoàn thành tốt các câu hỏi này, mức độ đầu tư của học sinh đòi hỏi phải cao hơn. + Xác định các câu hỏi ở mức vận dụng trong đề minh họa, các câu hỏi ấy thuộc các bài nào. + Xây dựng các câu hỏi vận dụng theo các bài + Xây dựng phương án trả lời + Giải quyết các phương án trả lời để có kĩ năng trả lời những câu hỏi khó. III. KẾT QUẢ 1. Ưu điểm: Giúp học sinh nhận ra được cấu trúc của đề thi minh họa. Hầu hết học sinh đều cảm thấy rằng, nếu chịu khó học tập đúng cách, đề thi thực ra không quá khó, và điểm tốt hoàn toàn nằm trong khả năng của học sinh. Đặc biệt khả năng tư duy của học sinh tiến bộ rõ rệt. Hầu hết các em từ bỏ được lối học thụ động mà luôn chủ động nắm bắt các kiến thức cơ bản và cần thiết. Những hiệu quả nói trên được minh chứng qua bảng thống kê sau: Với việc thực nghiệm tiến hành trên 3 lớp khối 12: 12A8,12A9,12A10 Tuy nhiên do có sự phân hoá về trình độ kiến thức nên khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh cũng có sự khác nhau khi thể hiện qua kết quả học tập của phiếu học tập. 10
Lớp Giỏi Khá Trung bình Yếu số lượng số lượng số lượng % số lượng % % % 12A8 (39HS) 0 (0%) 13 (51,2%) 25 (23,2%) 1(2,3%) 12A9(38HS) 0 (0%) 15 (43%) 21 (43%) 2 (4,5%) 12A10(34HS) 1 (2,4%) 15 (39%) 18(57,6%) 0 (0%) 2. Nhược điểm: Quá trình thực hiện đề tài này, theo tôi quan sát trong quá trình giảng dạy thì còn hạn chế đối với những học sinh yếu kém, nên một phần nào đó gây sự chán nản cho các em trong quá trình giáo viên truyền thụ kiến thức. Đề tài chỉ mới thực hiện được trong phạm vi hẹp của phần Địa lí của chương trình lớp 12 . Học sinh còn tương đối vụng về trong xây dựng các loại phiều học tập cho riêng mình. 2.3. Bài học kinh nghiệm Từ thực tiễn quá trình giảng dạy và kết quả cũng như tồn tại nêu trên, bản thân tôi rút ra được những bài học kinh nghiệm bước đầu sử dụng phương pháp thảo luận nhóm kết hợp với phiếu học tập như sau: 2.3.1. Ở bước chuẩn bị: Xác định rõ mục tiêu hoạt động trong quá trình ôn tập. Phải lựa chọn các bài học mẫu, các bài học liên quan đến đề thi minh họa để làm ví dụ cụ thể cho các em Phải nắm vững tâm lí học tập của học sinh Phải dự kiến các câu hỏi và các phương án trả lời trong cùng một câu hỏi theo cùng mức độ. Cả giáo viên cà học sinh phải cùng nhau đưa ra và giải quyết các vấn đề về kiến thức cũng như các đáp án của câu hỏi trắc nghiệm. Phải cho học sinh thấy rõ nhiệm vụ cụ thể khi làm việc với ma trận và đề thi minh họa, lợi ích của nó để gây sự hứng thú học tập trong các em. 11
Cuối cùng, giúp học sinh ý thức được rằng, việc xây dựng các loại phiếu học tập nếu được thực hiện tốt sẽ trở thành một cuốn sách bổ ích cho quá trình ôn thi mà tác giả cuốn sách đó chính là các em. 2.3.2. Trong quá trình học tập: Giáo viên phải tạo không khí học tập thoải mái, sinh động. Khuyến khích những học sinh còn thiếu tự tin lên bảng tự xây dựng phiếu học tập theo yêu cầu. Hỗ trợ cho những học sinh khả năng diễn đạt còn yếu có thể diễn đạt được ý kiến của mình trước tập thể. Giáo viên đọc trước lớp những sản phẩm phiếu học tập có chất lượng của học sinh để các em khác có thể làm theo. Giáo viên phải thường xuyên tổ chức thảo luận, quan sát để nhận biết tình hình thảo luận của học sinh mà uốn nắn kịp thời. Giáo viên phải xử lý nhanh những tình huống học sinh lúng túng như: Đặt câu hỏi gợi mở vấn đề ... Tôn trọng tất cả các ý kiến, quan điểm, khuyến khích học sinh suy nghĩ và phát biểu đồng thời khen thưởng những nỗ lự, cố gắng của các em. 12
VI. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận: Ôn thi THPT Quốc gia là một quá trình thực nghiệm lại việc giảng dạy và học tập của thầy và trò trong suốt một thời gian dài. Kết quả của kì thi chính là phản ảnh cuối cùng và quan trọng nhất chất lượng giáo dục bộ môn. Vậy nên, trong nhiều năm qua, các giáo viên, cán bộ quản lí giáo dục luôn không ngừng nỗ lực để nâng cao hơn nữa kết quả của các kì thi. Kể từ khi môn địa lí được xếp vào tổ hợp các môn thi khoa học xã hội, thuộc thành phần các môn tự chọn, bản thân tôi luôn cố gắng nỗ lực để tìm ra phương pháp dạy học hiệu quả, nhằm giúp các em có được phương thức học tập tốt nhất, phát huy tốt nhất năng lực bản thân. Tôi nhận thấy rằng, nếu chỉ đơn phương phía giáo viên nỗ lực hơn trong công tác giảng dạy mà không có sự hợp tác từ học sinh thì cũng không thể nào nâng cao hiệu quả giáo dục. Chính bởi vậy, việc biến thể phiếu học tập thông thường thành phiếu tự xây dựng kiến thức, phiếu tự xây dựng nội dung câu hỏi trắc nghiệm để học sinh tự làm việc với sách giáo khoa và các tài liệu khác ngoài thời gian học tập trên lớp trở thành một giải pháp thiết thực. Việc nâng cao vai trò tự học, tự ôn tập của học sinh thông qua các loại phiếu học tập không hề làm giảm vai trò của người giáo viên. Ngược lại, người thầy giáo phải tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá thông tin phản hồi của học sinh qua phiếu học tập. Bên cạnh đó, việc xây dựng ma trận theo đề thi minh họa của Bộ GD – ĐT sẽ giúp cho việc định hướng ôn thi của học sinh phù hợp với các mục tiêu đánh giá về kiến thức, kĩ năng, nhờ đó mà chất lượng ôn thi, kết quả kì thi THPT Quốc gia sẽ được nâng lên rõ rệt. 13
Rõ ràng, nếu đề tài được truển khai và quán triệt trên diện rộng, trước hết là ở chuyên ngành địa lí sẽ giúp cho giáo viên và học sinh nhận thức được rõ hơn vai trò tự học, tự ôn thi của học sinh. Người thầy giáo đóng vai trò tiếp nhận kết quả, đánh giá kịp thời để phản hồi cho học sinh sẽ giúp cho các em phát huy tốt hơn vai trò của bản thân. Nhờ vậy, chất lượng chuyên môn sẽ không ngừng được nâng cao. Cũng nhờ đó, khi chất lượng, kết quả của các em được nâng cao, việc lựa chọn tổ hợp các môn Khoa học xã hội nói chung, môn Địa lí nói riêng sẽ là một lựa chọn đúng đắn, ngoài việc nâng cao khả năng vượt qua các kì thi còn tạo dựng niềm say mê, hứng thú học tập bộ môn cho công tác giảng dạy và học tập của cả thầy và trò. 2. Kiến nghị Để đề tài có ý nghĩa thiết thực trong việc giảng dạy bộ môn, mỗi nhà trường, mỗi giáo viên và học sinh cần quán triệt một số vấn đề sau: Thứ nhất: Hàng năm, ban chuyên môn nhà trường, các tổ nhóm chuyên môn cần tổ chức phân tích, nhận định, từ đó xây dựng ma trận chi tiết đề thi minh họa do Bộ GD – ĐT ban hành. Từ đó lấy làm cơ sở định hướng cho việc ôn tập, giảng dạy bộ môn. Thứ hai: Để tránh hiện tượng tổ chức ôn thi tràn lan, kém hiệu quả và nãy sinh nhiều vấn đề phức tạp nhưng vẫn nâng cao được chất lượng học tập. Người thầy giáo cần xây dựng phương pháp tự học cho học sinh ngoài thời gian lên lớp. Trong đó, việc vận dụng phiếu học tập như đề tài này đã nêu là một giải pháp phù hợp. Cuối cùng, dưới góc độ chủ quan, dù có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn đề tài không tránh khỏi những thiếu sót, khập khiểng về nhiều mặt. Rất mong sự góp ý của các nhà lãnh đạo chuyên môn, của đồng nghiệp để đề tài có những đóng góp thiết thực vào công tác giảng dạy bộ môn. Xin chân thành cám ơn! 14
MỤC LỤC Mục Nội dung Trang I I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1 II MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, PHƯƠNG PHÁP 2 NGHIÊN CỨU 1 Mục tiêu 2 2 Đối tượng 2 3 Phạm vi 2 4 Phương pháp nghiên cứu 2 PHẦN II – NỘI DUNG 4 I I. CƠ SỞ NGHIÊN CỨU 4 1. Cơ sở lý luận 4 2. Cơ sở thực tiễn 6 II. VAI TRÒ QUÁ TRÌNH ÔN THI MÔN ĐỊA LÍ TRONG KÌ 6 15
THI THPT QUỐC GIA 1. Xây dựng khả năng tự ôn thi cho học sinh theo hướng dẫn 6 của giáo viên. 2. Xây dựng ma trận theo đề thi minh họa. 7 3. Phát triển phiếu học tập theo ma trận đề thi minh họa 9 III. 10 KẾT QUẢ 1. Ưu điểm: 10 2. Nhược điểm 11 VI. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 13 1. Kết luận 13 2. Kiến nghị 13 PHỤ LỤC 1. Một số hình ảnh về phiếu học tập tự học sinh 16
PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN HỌC SINH Để góp phần thực hiện đề tài nghiên cứu “Hướng dẫn học sinh sử dụng phiếu học tập vào quá trình ôn thi THPT Quốc gia môn địa lí theo đề minh họa.” Chúng tôi rất mong nhận được sự giúp đỡ từ phía các em. Thông tin cá nhân: Họ và tên:.................................................................................................... Lớp:............................................................................................................. Học sinh trường:......................................................................................... Các em hãy điền dấu X vào câu trả lời phù hợp 1. Em có chọn môn Địa lí trong kì thi THPT Quốc gia không? □ Có □ Không 2. Trong ôn thi môn Địa lí em thích học theo hình thức nào? □ Học truyền thống trên lớp 17
□ Học và trao đổi trực tiếp □ Học qua trải nghiệm (nhóm, tham quan,…) □ Ý kiến khác: ........................................................................................ ................................................................................................................... 3. Theo em sử dụng phiếu học tập để ôn thi theo đề minh họa là là: □ Cá nhân học sinh tự xây dựng kiến thức cần học và các tình huống kiến thức để học tập theo ma trận đề thi minh họa. □ Một hình thức tổ chức ôn thi của giáo viên theo giáo án từng buổi học. □ Không biết. □ Ý kiến khác: ........................................................................................ ................................................................................................................... 4. Thầy (cô) thường tổ chức cho học sinh ôn thi ở nhà bằng cách nào? Mức độ Thường Thỉnh Không bao Hiếm khi xuyên thoảng giờ Hình thức Học nhóm (Cá nhân) Ra đề thi Học qua mạng Khác Ý kiến khác:.................................................................................................. ........................................................................................................................ 5. Khi thầy cô giáo tạo ra một phương pháp tự học mới cho học sinh thì em? □ Cảm thấy rất hứng thú và hăng hái thực hiện. □ Em biết cách tham gia / tổ chức nhưng ngại ngùng. □ Em không thích và từ chối. 18
□Thật kinh khủng khi bắt em làm việc đó. 6. Khi tự ôn thi ở nhà với yêu cầu giáo viên đặt ra thì em? □ Rất quan tâm và hoàn thành tốt nhiệm vụ □ Quan tâm □ Đối phó □ Không quan tâm 7. Khi ôn thi môn địa lí, em thường gặp những khó khăn nào □ Thời gian học tập quá ít. □ Không có hứng thú học tập. □ Kiến thức quá khó hoặc quá dể nên học không ích gì. □ Ý kiến khác. 8. Theo em để nâng cao hiệu quả quá trình ôn thi môn địa lí, giáo viên, học sinh cần làm những gì? Ý kiến Giáo viên:...................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. Ý kiến học sinh:....................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. Cảm ơn các bạn đã giành thời gian cho chúng tôi! 19