Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh tự làm một số dạng bài tập Sinh học về xác suất

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI<br /> Đơn vị : Trường THPT Thanh Bình<br /> <br /> Mã số: ................................<br />              (Do HĐKH Sở GD&ĐT ghi)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> <br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ LÀM MỘT <br /> SỐ DẠNG BÀI TẬP SINH HỌC VỀ XÁC SUẤT <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Người thực hiện:  NGUYỄN ĐÌNH ĐẮC<br /> Lĩnh vực nghiên cứu: <br /> ­ Quản lý giáo dục       <br /> ­ Phương pháp dạy học  bộ môn Sinh học        <br /> <br /> ­ Lĩnh vực khác: ..............................................<br /> <br /> <br /> Có đính kèm:<br />       Mô hình  Phần mềm  Phim ảnh  Hiện vật <br /> khác<br />  2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC<br /> <br /> I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN<br /> 1. Họ và tên: Nguyễn Đình Đắc<br /> 2. Ngày tháng năm sinh: 25 – 10 ­ 1979<br /> 3. Giới tính:  Nam<br /> 4. Địa chỉ: xã Phú An, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai<br /> 5. Điện thoại: 0946404215 (CQ)/ (NR); ĐTDĐ:<br /> 6. Fax: E­mail:<br /> 7. Chức vụ: Giáo viên giảng dạy môn sinh học<br /> 8. Đơn vị công tác: Trường THPT Thanh Bình<br /> II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO<br /> ­ Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân sinh học<br /> ­ Năm nhận bằng: 2003<br /> ­ Chuyên ngành đào tạo: Sư phạm sinh học<br /> III.KINH NGHIỆM KHOA HỌC<br /> ­ Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Giảng dạy môn sinh học<br /> Số năm có kinh nghiệm: 9<br /> ­ Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:<br />  3<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ LÀM MỘT <br /> SỐ DẠNG BÀI TẬP SINH HỌC VỀ XÁC SUẤT <br /> …………………………………<br /> I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> ­ Trong quá trình giảng dạy sinh học khối 12 thì bài tập vận dụng là một vấn đề <br /> khó cho học sinh, trong đó có toán xác suất thống kê, vì lí do :<br />   + Kiến thức môn sinh ở phần di truyền học quá nhiều và khó, thời gian trên lớp <br /> không đủ giải quyết được nhiều  bài tập vận dụng cho học sinh.<br />   + Ở THPT,  học sinh được nghiên cứu về toán xác suất ít và đa số còn mơ hồ,  <br /> lúng túng, mang tính mò mẫm<br />   + Số học sinh chú ý học môn sinh ít, nhất là những trường vùng sâu,vùng xa<br /> ­ Hiện nay, các dạng bài tập tính xác suất được vận dụng trong thực tế  cũng <br /> như thi tốt nghiệp, cao đẳng đại học rất nhiều.<br /> ­ Mặt khác tự  học là phương pháp để  học sinh phát huy tích cực và chủ  động  <br /> trong việc  lĩnh hội kiến thức<br />     Nhằm giúp học sinh học tốt hơn về dạng toán sinh học về xác suất,  tôi mạnh  <br /> dạn viết sáng  kiến  này. Mong được sự góp ý và giúp đỡ của đồng nghiệp.<br /> II.  TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI <br />   1, Cơ sở lý luận<br />          Việc  ứng dụng toán toán xác suất vào giải bài tập yêu cầu hoc sinh <br /> phải nắm được một số kiến thức về xác suất như:<br />     1.1 Khái niệm xác suất:<br />            Có nhiều cách định nghĩa xác suất P:<br />          ­ Cách 1: Định nghĩa phổ thông cổ điển trong toán học thống kê: "Xác suất  <br /> của một sự kiện là tỉ số giữa khả năng thuận lợi để sự kiện đó xảy ra trên tổng  <br /> số khả năng có thể”<br />  4<br /> <br /> <br />          ­ Cách 2: Xác suất của biến cố A là một số không âm, kí hiệu P(A) (P viết <br /> tắt từ chữ Probability), biểu thị khả năng xảy ra biến cố A và được định nghĩa  <br /> như sau:<br />           P(A) = Số trường hợp thuận lợi cho A/ Số tr ường h ợp có thể  có khi phép  <br /> thử thực hện.<br /> (Những khả năng hoặc các biến cố sơ cấp ­ nếu chúng xảy ra thì suy ra A xảy  <br /> ra ­ gọi là những trường hợp thuận lợi cho A).<br />         Trong lí thuyết xác suất còn phân biệt tần suất thực nghiệm (tần suất sự <br /> kiện trong thực tế  hay tần suất có thể  kiểm chứng) và tần suất chủ  quan (hay <br /> tần suất Bayer ­ tần suất sự kiện không thể kiểm chứng). Các bài tập toán trong  <br /> sinh học còn hay gặp một thuật ngữ  nữa đó là tần số. Trong sinh học, có thể <br /> hiểu từ  ”tần số” trong các hiện tượng di truyền là "tần suất thực nghiệm”,  <br /> nghĩa là số lần đã xảy ra biến cố đó trong một hiện tượng hay quá trình sinh học  <br /> có thể hoặc đã được thống kê hay kiểm định được.<br />     1.2. Tổng xác suất  : <br />  <br />  Được áp dụng khi các biến cố là xung khắc hoặc đối nhau.<br />                 ­ Nếu A và B xung khắc:   P( A B) = P(A) + P(B)<br />                 ­ Nếu A và B đối lập: P(A) = 1­  P(B)  hay P(A) + P(B) = 1<br />   <br />   Ví dụ cụ thể<br />         Khi gieo con xúc sắc có 6 mặt, thì khả năng xuất hiện 1 mặt là 1/6. Hỏi xác  <br /> suất xuất hiện mặt có số chẵn khi gieo là bao nhiêu ?<br />          Mặt có số chẵn của con xúc sắc có 3 loại (tức là mặt có 2, 4 và 6.Lúc này,  <br /> biến cố  mong đợi là tổng xác suất 3 sự  kiện A (2), B (4), C (6), nên biến cố <br /> tổng:<br /> P (AUBUC) = P(A) U P(B) U P(C)<br />   Do mỗi sự kiện đều có đồng khả năng và là 1/6. Suy ra biến cố mong đợi <br />                          = 1/6 + 1/6 + 1/6 = 3/6 hay 1/2.          <br /> Phép cộng xác suất được ứng dụng để xác định tỉ lệ một kiểu hình nào đó (tức  <br /> tìm tần suất thực nghiệm). <br />  5<br /> <br /> <br />        <br />     1.3. Tích xác suất<br />              ­   Được áp dụng đối với các biến cố giao.<br />              ­   Nếu A và B độc lập thì biến cố giao: P(AB) =  P(A).P(B)<br />  Ví dụ cụ thể<br />   Khi chơi cá ngựa, mỗi lần gieo con xúc sắc có 6 mặt thì khả năng xuất hiện 1  <br /> mặt mong muốn là 1/6. Giả  sử  muốn mặt có 6 chấm (”con lục”) và gieo cùng <br /> một lúc 2 con xúc sắc, vậy xác suất có 2 con lục một lúc là bao nhiêu ?<br />                 Lúc này, biến cố mong đợi phụ thuộc cùng một lúc vào 2 sự kiện A và  <br /> B, nên gọi là biến cố tích và được biểu diễn là A giao B. Do mỗi sự kiện đều có  <br /> đồng khả năng với xác suất là 1/6, nên biến cố mong đợi sẽ có xác suất P(AB) = <br /> P(A). P(B) = 1/6 x 1/6 = 1/36.<br />                 Để đơn giản, ta có thể hiểu rằng xác suất của một sự kiện mà phụ  <br /> thuộc vào nhiều biến cố độc lập thì sẽ  bằng tích xác suất của các biến cố độc  <br /> lập tạo nên sự kiện đó.<br />                 Ngoài ra học sinh còn phải nắm và hiểu rõ  kiến thức sinh học về mặt  <br /> lí thuyết của các bài toán sinh cần ứng dụng công thức xác xuất.<br /> <br /> <br />     2, Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài<br /> <br /> <br />  Học sinh cần được tiếp xúc với một số dạng toán và phương pháp giải cụ thể, <br /> sau đó đưa ra các dạng bài tập cho học sinh vận dụng.<br />       2.1 Một số dạng bài tập thường gặp và phương pháp làm.<br /> <br />      2.1.1 Bài toán liên quan tới tính tổng xác suất<br />          Ví dụ 1 : bệnh bạch tạng do gen lặn a nằm trên NST thường quy định. Bố <br /> và Mẹ  đều dị  hợp về  gen này thì xác suất để  sinh con ra bình thường là bao <br /> nhiêu ? <br /> P : Aa x Aa thu được con : <br />  6<br /> <br /> <br />        0,25 AA (bình thường) + 0,50Aa (bình thường) + 0,25aa (bệnh bạch tạng).  <br /> Vậy con sinh ra bình thường chiếm 0,25 + 0,50 = 0,75 hoặc 3/4 hay 75%.<br /> <br />          Ví du 2 : Ở ruồi, thân xám, cánh dài trội so với thân đen, cánh cụt. Các gen <br /> quy định tính trạng nằm trên NST thường  ở  dạng liên kết gen với nhau. Cho <br /> ruồi thuần chủng thân xám, cánh dài lai với ruồi thân đen cánh cụt thu được F1.  <br /> cho F1 giao phối với nhau thì xác suất sinh ra ruồi thân xám, cánh dài là bao  <br /> nhiêu ( biết hoán vị gen xảy ra một bên với tần số f = 20%)<br /> AB<br />         Hướng dẫn   F1 có kiểu gen <br /> ab<br /> AB AB<br />    F1 x F1:                                               x                       <br /> ab ab<br />         G          0,4 AB, 0,4ab, 0,1Ab, 0,1aB                         0,5 AB, 0,5ab <br /> <br /> <br /> <br /> <br />       F2 : <br /> 0,4 AB 0,4ab 0,1Ab 0,1aB<br /> 0,5 AB AB AB AB AB<br />    0,2    0,2    0,05   0,05<br /> AB ab Ab aB<br /> 0,5 ab AB ab Ab aB<br />    0,2    0,2   0,05   0,05<br /> ab ab ab ab<br />    Ruồi thân xám, cánh dài có kiểu hình A ­ B ­  có xác suất ở F2 là : <br />                                                       0,2 + 0,2 +0,2 + 0,05 + 0,05 =0,7 = 70%<br />         <br />    2.1.2  Bài toán liên quan tới tính tích xác suất<br />         <br />      Ví dụ 1 : Ở Một loài thực vật A: Quy định cây cao, a: quy định cây thấp, B: <br /> quy định cây hoa đỏ, b: quy định cây hoa vàng, D: quy định cây hoa kép, d: quy  <br /> đinh cây hoa đơn. Cho bố mẹ có kiểu gen AaBbDd    x     AabbDd. Hãy cho biết:<br />     a,  Số kiểu gen khác nhau xuất hiện ở F1.<br />     b, Tỉ lệ xuất hiện loại kiểu hình của cơ thể có ba tính trạng trội là bao nhiêu <br /> % ?<br />  7<br /> <br /> <br /> Hướng dẩn<br />      a,  Số kiểu gen khác nhau xuất hiện ở F1.<br /> Xét riêng từng tính trạng, ta có<br /> ­ Aa  x Aa   Có 3 kiểu gen.<br /> ­ Bb x bb  Có 2 kiểu gen<br /> ­ Dd x Dd   Có 3 kiểu gen.<br /> Vậy ở F1 xuất hiện tất cả 3 x 2 x 3 = 18 kiểu gen khác nhau. <br />  b, Số tỉ lệ kiểu hình khác nhau xuất hiện ở F1.<br />                Aa x Aa  2 kiểu hình, tỉ lệ 3/4 cao, 1/4 thấp:<br />                Bb x bb 2 kiểu hình, tỉ lệ 1/2 hoa đỏ, 1/2 hoa vàng:<br />                Dd x Dd  2 kiểu hình, tỉ lệ 3/4 hoa kép, 1/4 hoa đơn:<br />  Tỉ lệ xuất hiện loại kiểu hình của cơ thể có kiểu gen: A_B_D_ là :<br />           3/4 x 1/2 x 3/4 =9/32 = 28,125 %<br />   <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ví dụ 2 : Ở người, gen B quy định da bình thường là trội hoàn toàn so với gen b  <br /> qui định da bạch tạng, gen này nằm trên NST thường. Bố, mẹ cùng có kiểu gen  <br /> dị hợp. Tính xác suất để cặp bố mẹ này sinh được :<br /> a) 1 đứa con da bạch tạng.<br /> b) Con thứ nhất và con thứ hai đều da bạch tạng.<br /> c) Sinh một con da bình thường.<br /> d) Sinh con thứ nhất và con thứ hai cùng da bình thường.<br /> e) Sinh một con da bình thường, một con da bạch tạng.<br /> Giải<br /> Ta có sơ đồ lai: P            Bb              x             Bb<br />                          G        B         b                      B        b<br />                           F1:           1BB : 2 Bb : 1bb<br />                          Kiểu hình:   3/4 da bình thường: 1/4 da bạch tạng.<br />  8<br /> <br /> <br /> a) Xác xuất sinh một con da bạch tạng là 1/4.<br /> b) Xác xuất sinh con thứ nhất và con thứ hai cùng da bạch tạng là:<br />                     1/4 x1/4 =1/16 <br /> c)Xác xuất sinh một con da bình thường là : 3/4 <br /> d) Xác xuất sinh con thứ nhất và con thứ hai cùng da bình thường là: <br />                     3/4 x3/4 =9/16.<br /> e) Nếu xét về thứ tự đứa thứ nhất da bình thường, đứa thứ hai da bạch tạng, <br /> thì xác suất là:       3/4 x1/4 = 3/16.<br />     ­ Nếu không xét về thứ tự thì xác xuất là: 2 x 3/4 x1/4 =6/16.<br />    2.1.3 Tính xác suất đực và cái trong nhiều lần sinh<br />       <br />       a.  Tổng quát:<br /> ­ Mỗi lần sinh là một sự kiện hoàn toàn độc lập, và có 2 khả năng có thể xảy <br /> ra : hoặc đực hoặc cái với xác suất bằng nhau và bằng 1/2. <br /> ­ Xác suất xuất hiện đực, cái trong n lần sinh là kết quả của sự tổ hợp ngẫu <br /> nhiên: <br /> Số khả năng xảy ra trong n lần sinh (không gian mẫu) là 2n <br /> ­ Gọi số ♂ là a, số ♀ là b<br /> ­ Khả năng xuất hiện con trai là Cna <br /> ­ Khả năng xuất hiện con gái là Cnb <br /> <br /> ­  Lưu ý : vì a+b = n   nên ( Cna = Cnb )<br />  <br /> CÔNG THỨC TỔNG QUÁT: <br />            Xác suất trong n lần sinh có được a ♂ và b ♀ là kết quả của Cna / 2n <br />        b. Bài toán: <br /> Một cặp vợ chồng dự kiến sinh 3 người con và muốn có được 2 người con trai <br /> và 1 người con gái. Khả năng thực hiện mong muốn đó là bao nhiêu?<br />    <br /> Hướng dẫn giải<br /> Mỗi lần sinh là một sự kiện hoàn toàn độc lập, và có 2 khả năng có thể xảy ra: <br /> hoặc đực hoặc cái với xác suất bằng nhau và = 1/2 do đó: <br /> ­ Số khả năng xảy ra trong 3 lần sinh = 23<br /> ­ Số tổ hợp của 2 ♂ và 1 ♀ = C32 <br /> → Khả năng để trong 3 lần sinh họ có được 2 trai và 1 gái <br /> 3!<br />                                                               = C32 / 23=  = 3/8<br /> 2 ! .1! .23<br />  9<br /> <br /> <br />     2.1.4  Xác định tần số xuất hiện các alen trội hoặc lặn trong trường hợp <br /> nhiều cặp gen dị hợp PLĐL, tự thụ.<br />     <br /> <br />    *  Bố mẹ dị hợp về tất cả các cặp gen  <br /> <br />        a. Tổng quát:<br /> GV cần lưu ý với HS là chỉ áp dụng đối với trường hợp các cặp gen Phân li độc <br /> lập và đều ở trạng thái dị hợp<br /> ­ Gọi n là số cặp gen dị hợp → số alen trong một KG = 2n<br /> ­ Số tổ hợp gen = 2n x 2n = 4n<br /> ­ Gọi số alen trội ( hoặc lặn) là a<br /> → Số alen lặn ( hoặc trội) = 2n – a <br /> ­ Vì các cặp gen PLĐL tổ hợp ngẫu nhiên nên ta có:<br /> (T + L) (T + L) … (T + L) = (T + L)n  (Kí hiệu: T: trội, L: lặn)<br />                        n lần<br /> ­ Số tổ hợp gen có a alen trội ( hoặc lặn ) = C2na<br />      <br /> <br />    CÔNG THỨC TỔNG QUÁT:<br /> Nếu có n cặp gen dị hợp, PLĐL, tự thụ thì tần số xuất hiện tổ hợp gen có a alen <br /> trội ( hoặc lặn )     = C2na / 4n <br />      b. Bài toán:<br /> Chiều cao cây do 3 cặp gen PLĐL, tác động cộng gộp quy định.Sự có mặt mỗi <br /> alen trội trong tổ hợp gen làm tăng chiều cao cây lên 5cm. Cây thấp nhất có <br /> chiều cao = 150cm. Cho cây có 3 cặp gen dị hợp tự thụ. Xác định:<br /> ­ Tần số xuất hiện tổ hợp gen có 1 alen trội, 4 alen trội.<br /> ­ Khả năng có được một cây có chiều cao 165cm<br />   <br />  10<br /> <br /> <br />     Hướng dẫn giải <br />     ­ Tần số xuất hiện : tổ hợp gen có 1 alen trội = C2na / 4n= C61 / 43 = 6/64<br /> tổ hợp gen có 4 alen trội = C2na / 4n= C64 / 43 = 15/64<br /> ­ Cây có chiều cao 165cm hơn cây thấp nhất = 165cm – 150cm = 15cm <br /> →  có 3 alen trội ( 3.5cm = 15cm )<br />   ­ Vậy khả năng có được một cây có chiều cao 165cm = C63 / 43 = 20/64<br /> * Nếu bố mẹ có kiểu gen khác nhau<br /> Phương pháp.<br /> B1: Xác định số tổ hợp giao tử của phép lai = số giao tử  ♂ x số giao tử ♀,  giả <br /> sử là 2k<br /> B2: Xác định số gen trội tối đa được tạo ra từ phép lai, trên giả sử là m<br /> B3: Nhận xét xem trong phép lai trên có phép lai của cặp gen nào chắc chắn cho <br /> gen trội hay không, giả sử có b <br /> (VD: PL AA x Aa sẽ chắc chắn cho 1 gen trội b ở đời sau vậy trong TH này b = <br /> 1)<br /> Vì các cặp gen PLĐL tổ hợp ngẫu nhiên nên ta có:<br /> B4: Số tổ hợp gen có a gen trội là:  Cma −−bb<br />       Tần số xuất hiện tổ hợp gen có a alen trội là:  Cma −−bb  /2k<br /> <br /> VD 1: Chiều cao cây do 5 cặp gen PLĐL tác động cộng gộp, sự có mặt mỗi alen <br /> trội làm cao thêm 5cm. Cây cao nhất có chiều cao 220cm. Về mặt lý thuyết, <br /> phép lai AaBBDdeeFe x AaBbddEeFe cho đời con: cây có chiều cao 190cm <br /> chiếm tỉ lệ: <br /> A. 45/128  B. 30/128  C. 35/128  D. 42/128<br /> <br />               Giải :    <br /> ­ Phép lai:  AaBBDdeeFe x AaBbddEeFe<br /> ­ Số tổ hợp giao tử của phép lai:   23 x 24 = 27<br /> ­ Số gen trội tối đa tạo được từ phép lai trên là 8  (2+2+1+1+2)<br /> ­ Ta nhận thấy ở cặp thứ 2 luôn có sẵn 1alen trội (BB x Bb) nên b=1<br /> ­ Vậy phép lai AaBBDdeeFe x AaBbddEeFe cho đời con: cây có chiều cao <br /> 190cm (trong KG có 4 alen trội) chiếm tỉ lệ:  C84−−11 / 27 = C73 / 27  = 35/128 đáp án C<br /> <br /> VD2 : Chiều cao cây do 3 cặp gen PLĐL, tác động cộng gộp quy định.Sự có mặt <br /> mỗi alen trội trong tổ hợp gen làm tăng chiều cao cây lên 5cm. Cây thấp nhất có <br /> chiều cao = 150cm. Cho cây có 3 cặp gen dị hợp tự thụ. Xác định:<br /> ­ Tần số xuất hiện tổ hợp gen có 1 alen trội, 4 alen trội.<br /> ­ Khả năng có được một cây có chiều cao 165cm<br />    Giải<br />  11<br /> <br /> <br /> * Tần số xuất hiện : tổ hợp gen có 1 alen trội  = C2na / 4n = C61 / 43 = 6/64<br />                                 tổ hợp gen có 4 alen trội  = C2na / 4n = C64 / 43 = 15/64<br /> ­ Cây có chiều cao 165cm  hơn cây thấp nhất = 165cm – 150cm = 15cm  <br /> → có 3 alen trội ( 3.5cm = 15cm )<br /> * Vậy khả năng có được một cây có chiều cao 165cm  = C63 / 43 = 20/64<br /> <br /> 2.2 Một số bài tập củng cố<br /> <br />     Câu 1: Lai hai thứ bí quả tròn có tính di truyền ổn định,thu được F1 đồng loạt <br /> bí quả dẹt. Cho giao phấn các cây F1 người ta thu được F2 tỉ lệ 9 dẹt : 6 tròn : 1 <br /> dài. Cho  giao phấn 2 cây bí quả dẹt ở F2 với nhau.Về mặt lí thuyết thì xác <br /> suất  để có được quả dài ở F3 :<br /> <br />   A. 1/81                      B. 3/16                     C. 1/16                             D. 4/81<br /> <br />    Câu 2:  Ở người, bệnh phênin kêtô niệu do đột biến  gen lặn nằm trên NST <br /> thường. Bố và mẹ bình thường sinh đứa con gái đầu lòng bị bệnh phênin kêtô <br /> niệu. Xác suất để họ sinh đứa con tiếp theo là trai không bị bệnh trên là<br />    A. 1/2                          B. 1/4  `                     C. 3/4                             D. 3/8<br /> <br />     Câu 3 : Phenylkêtô niệu và bạch tạng ở người là 2 bệnh do đột biến gen lặn <br /> trên các NST thường khác nhau. Một đôi tân hôn đều dị hợp về cả 2 cặp gen qui <br /> định tính trạng trên. Nguy cơ đứa con đầu lòng mắc 1 trong 2 bệnh trên là<br /> <br />    A. 1/2                       B. 1/4                              C. 3/8                              D. 1/8<br /> <br />     Câu 4: Một đôi tân hôn đều có nhóm máu AB. Xác suất để đứa con đầu lòng <br /> của họ là con gái mang nhóm máu là A hoặc B sẽ là:<br /> <br />    A.6,25%                         B.  12,5%                      C.  50%                    D. 25%<br /> <br />    Câu 5: Bệnh bạch tạng ở người do đột biến gen lặn trên NST thường. Vợ và <br /> chồng đều bình thường nhưng con trai đầu lòng của họ bị bệnh bạch tạng. Xác <br /> suất để họ sinh 2 người con, có cả trai và gái đều không bị bệnh:<br /> <br />    A. 9/32                             B. 9/64                       C. 8/32                       D. 5/32<br /> <br />    Câu 6: Phép lai : AaBbDdEe  x   AaBbDdEe. Tính xác suất ở F1 có : Kiểu hình <br /> trong đó có ít nhất 2 tính trạng trội<br /> <br />     A. 156/256                 B. 243/256                 C. 212/256                 D. 128/256<br /> <br />    Câu 7: Bệnh mù màu ở người do đột biến gen lặn trên NST X không có alen <br /> tương ứng trên Y.Một người phụ nữ bình thường có bố bị mù màu, lấy người <br /> chồng không bị bệnh mù màu :  Xác suất sinh con bị mù màu là:<br />  12<br /> <br /> <br />     A. 1/2                        B. 1/4                         C. 3/4                            D. 1/3<br /> <br />    Câu 8: Chiều cao cây do 5 cặp gen PLĐL tác động cộng gộp, sự có mặt mỗi <br /> alen trội làm cao thêm 5cm. Cây cao nhất có chiều cao 220cm. Về mặt lý thuyết, <br /> phép lai AaBBDdeeFe x AaBbddEeFe cho đời con<br /> <br />  a) Cây có chiều cao 190cm chiếm tỉ lệ<br /> <br />     A. 45/128                   B. 30/128                   C. 35/128                   D. 42/128<br /> <br />  b) Cây có chiều cao 200cm chiếm tỉ lệ<br /> <br />     A. 24/128                   B. 30/128                   C. 18/128                   D. 21/128<br /> <br />   Câu 9 : (ĐH 2011)Cho biết không xảy ra đột biến, tính theo lí thuyết, xác suất <br /> sinh   một   người   con   có   2   alen   trội   của   một   cặp   vợ   chồng   đề   có   kiểu   gen  <br /> AaBbDd là:<br /> 3 15 27 5<br />      A.  B.  C.  D. <br /> 32 64 64 16<br />   Câu 10: Bệnh máu khó đông ở người do một gen lặn (h) trên NST X qui định, <br /> không có alen tương ứng trên Y, alen trội (H) tuơng ứng cho tính trạng bình <br /> thường. Người phụ nữ di hợp lấy chồng khoẻ mạnh thì xác suất họ sinh con <br /> trai bị bệnh la:̀<br />      A. 100%.                      B. 25%.                        C. 12,5 %.                    D. 50%.<br />    Câu 11: Trong phép lai P: ♂ AaBbCcDd  x  ♀ aaBbccDd. Hãy cho biết tỉ lệ đời <br /> con có kiểu hình (KH) giống mẹ là bao nhiêu? (Biết rằng các cặp gen quy định <br /> các tính trạng nằm trên các cặp NST khác nhau)<br />      A. ¾ . ½ . ½ . ¾              B. ½ . ½  . ½ . ½            <br />      C. ½ . ½ . ¾ . ¾              D. ½ . ¾ . ½ . ¾ <br />   Câu 12: Giả sử không có đột biến xảy ra, mỗi gen quy định một tính trạng và <br /> gen trội là trội hoàn toàn. Tính theo lí thuyết, phép lai AabbDdEe x aaBbddEE  <br /> cho đời con có kiểu hình trội về cả 4 tính trạng chiếm tỉ lệ<br />    A. 6,25% B. 12,50% C. 18,75 %  D. 37,50%<br />    Câu 13: Ở một loài thực vật, alen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen  <br /> a quy định hoa vàng. Cho cây (P) có kiểu gen Aa tự thụ phấn thu được F 1; tiếp <br /> tục cho các cây F1 tự thụ phấn thu được F2. Biết rằng không có đột biến xảy ra, <br /> số  cây con được tạo ra, khi các cây F1 tự  thụ  phấn là tương đương nhau, Tính <br /> theo lí thuyết, cây có kiểu hình đỏ ở F2 chiếm tỉ lệ:<br />    A. 50,0% B. 37,5% C. 62,5% D. 75,0%<br />    Câu 14: Cho biết không có đột biến, hoán vị gen giữa alen B và b ở cả bố và <br /> AB Ab<br /> mẹ  đều có tần số  20% . Tính theo lí thuyết, phép lai   x   cho đời con có <br /> ab aB<br /> Ab<br /> kiểu gen   là:<br /> Ab<br />    A. 10% B. 16% C. 4% D. 40%<br />  13<br /> <br /> <br />    Câu 15: Ở một loài thực vật, alen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen  <br /> a quy định hoa vàng. Thế hệ xuất phát (P) của một quần thể tự thụ phấn có tần <br /> số  các kiểu gen là 0,6AA : 0,4Aa. Biết rằng không có các yếu tố  làm thay đổi  <br /> tần số alen của quần thể tính theo lí thuyết, tỉ lệ cây hoa đỏ ở F1 là:<br />     A. 90% B. 96% C. 32% D. 64% <br />  Câu 16: Một cặp vợ chồng dự kiến sinh 3 người con .<br /> a) Nếu họ muốn sinh 3 người con trai thì khả năng thực hiện mong muốn đó là <br /> bao nhiêu?<br /> b) Tìm xác suất để trong 3 lần sinh họ có được cả trai và gái.<br />   Câu 17 : Chiều cao cây do 3 cặp gen PLĐL, tác động cộng gộp quy định.Sự có <br /> mặt mỗi alen trội trong tổ hợp gen làm tăng chiều cao cây lên 5cm. Cây thấp <br /> nhất có chiều cao = 150cm. Cho cây có 3 cặp gen dị hợp tự thụ. Xác định:<br /> ­ Tần số xuất hiện tổ hợp gen có 1 alen trội, 4 alen trội.<br /> ­  Khả năng có được một cây có chiều cao 165cm<br />    Câu 18 :  Ở cà chua gen R quy định quả đỏ, gen r quy định quả vàng.  Cà chua <br /> quả đỏ lai với quả vàng cho F1 thế nào?<br />    Câu 19 : Một quần thể người có tần số người bị bệnh bạch tạng là 1/10000. <br /> Giả sử quần thể này cân bằng di truyền.<br /> ­ Hảy tính tần số các alen và thành phần các kiểu gen của quần thể. Biết  <br /> rằng, bệnh bạch tạng là do một gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể  thường quy  <br /> định.<br /> ­ Tính xác suất để  hai người bình thường trong quần thể  này lấy nhau  <br /> sinh ra người con đầu lòng bị bệnh bạch tạng.<br />    Câu 20 : Bố và mẹ đều dị hợp về tóc quăn thì sinh các con thế nào? Biết rằng  <br /> gen A là trội hoàn toàn quy định tóc quăn, a quy định tóc thẳng.<br /> Ở đây phải hiểu bản chất là nếu xu hướng xảy ra của hiện tượng, tức là  <br /> xác suất để có con tóc quăn là 75% hay tần số gặp là 0,75.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> III. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI <br />   1, Kết quả đề tài<br />  14<br /> <br /> <br /> Qua 2 năm liên tục giảng dạy chương trình sinh học 12, (2009 ­2010) , (2011 – <br /> 2012), khả năng tiếp thu và vận dụng của học sinh để giải các bài tập xác suất <br /> đã mang lại những kết quả đáng mừng . <br />   + Số học sinh hiểu bài và vận dụng giải bài tập có hiệu quả cao dần, thể hiện <br /> ở số lượng cũng như chất lượng của các lần kiểm tra, thi học kì, thi tốt nghiệp <br /> cũng như  điểm thi của học sinh khối B vào các trường Đại học, cao đẳng đạt <br /> kết quả khả quan.<br /> + Đa số học sinh tỏ ra tự tin, hứng thú khi giải quyết các bài tập về xác suất sau <br /> khi được tiếp cận với nội dung, phương pháp giải được nêu trong sáng kiến <br /> kinh nghiệm.<br /> + Học một số dạng toán sinh học về xác suất, qua đó học sinh đã lĩnh hội được <br /> rất nhiều kiến thức liên quan tới quy luật di truyền. từ đó hiệu quả thi của học <br /> sinh ngày càng được nâng cao.<br />    2, Lớp kiểm chứng <br />     ­ Trong quá trình nghiên cứu trong 2 năm, năm 2010 ­ 2011 đã thực nghiệm 2 <br /> lớp (12A2, 13A3), Năm học 2011 – 2012 đã thực nghiệm 3 lớp( 12A4, 12A5, <br /> 12A6) bằng 20 câu liên quan tới bài tập tính xác suất “ Thu thập trong đề thi học <br /> kì I, tốt nghiệp, đại học và một số câu hỏi khác”, kết quả như sau :<br />  * Năm học 2010 – 2011<br />   ­  Học sinh đạt loại giỏi ( Làm từ 16 câu trở lên) đạt 5%<br />   ­  Học sinh đạt loại Khá ( Làm từ 13 đến 15 câu) đạt 28%<br />   ­  Học sinh đạt loại Trung bình ( Làm từ 10 đến 12 câu) đạt 56% <br />   ­  Học sinh đạt loại Yếu ( Làm dưới 10 câu) đạt 11%<br />  * Năm học 2011 – 2012<br />    ­  Học sinh đạt loại giỏi ( Làm từ 16 câu trở lên) đạt 8 %<br />    ­  Học sinh đạt loại Khá ( Làm từ 13 đến 15 câu) đạt 41 %<br />    ­  Học sinh đạt loại Trung bình ( Làm từ 10 đến 12 câu) đạt 44% <br />    ­  Học sinh đạt loại Yếu ( Làm dưới 10 câu) đạt 7 %<br /> * Qua hai lần thi học kì và một lần thi tốt nghiệp đều đạt kết quả cao.<br />  15<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> IV. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG<br /> <br /> <br /> ­ Áp dụng cho tất cả  học sinh lớp 12, nhất là học sinh học khá, giỏi, học  <br /> sinh có nhu cầu thi vào Đại học, Cao đẳng khối B. (Khó khăn với học sinh học  <br /> yếu, học thụ động)<br /> ­ Thời gian sửa bài trên lớp ít, trong đó một số học sinh lại không chú ý tới  <br /> học môn sinh nên cần có phương pháp để học sinh  tự nghiên cứu là chủ yếu.<br /> ­ Bài tập xác suất cần được phân loại cụ  thể  hơn, hệ  thống bài tập cần <br /> được bổ sung nhiều hơn để học sinh tự làm<br /> ­ Phải phân loại học sinh “ Giỏi, khá, trung bình, yếu, kém”  trong quá trình <br /> hướng dẫn để đạt kết quả tốt nhất.<br /> <br /> V. MỘT SỐ SÁCH THAM KHẢO<br />     ­ Sách giáo khoa sinh học 12 (cơ bản + nâng cao), nhà xuất bản GD<br />     ­ Sách bài tập sinh học 12<br />     ­ Đề thi học kì , tốt nghiệp, đại học, cao đẳng<br />     ­ Toán xác suất ­ thống kê                    tác giả Đỗ Đức Thái – Nguyễn Tấn <br /> Dũng<br />                                                                     Nhà xuất bản Hà Nội<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NGƯỜI THỰC HIỆN<br /> (Ký tên và ghi rõ họ tên)<br /> <br /> <br /> Nguyễn Đình Đắc<br />  16<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHỤ LỤC <br /> <br />  I, Lí do<br />  II, Tổ chức thực hiện đề tài<br />    1, Cơ sở lí luận<br />     1.1 Khái niệm về xác suất<br />     1.2 Tổng xác suất<br />     1.3  Tích xác suất<br />    2, Nội dung, biện pháp thực hiện<br />      2.1 Một số dạng bài tập thường gặp và phương pháp làm<br />      2.2 Một số bài tập củng cố<br />  III, Hiệu quả đề tài<br />  IV, Đề xuất, khuyến nghị khả năng áp dụng.<br />  17<br /> <br /> <br /> <br /> SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAI CỘNG HOÀ XàHỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> Đơn vị :Trường THPT  Độc lập ­ Tự do ­ Hạnh phúc<br /> Thanh Bình<br /> Tân phú, ngày  21   tháng 5  năm 2012 <br /> <br /> <br /> <br /> PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> Năm học: 2011­ 2012<br /> –––––––––––––––––<br />    Tên sáng kiến kinh nghiệm: HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ LÀM MỘT <br /> SỐ DẠNG TOÁN SINH HỌC VỀ XÁC SUẤT<br /> Họ và tên tác giả: Nguyễn Đình Đắc              Chức vụ: Giáo viên giảng day môn sinh  <br /> học<br /> Đơn vị : THPT Thanh Bình <br /> Lĩnh vực: <br /> ­ Quản lý giáo dục   ­ Phương pháp dạy học bộ  môn: .............................. <br /> <br /> ­ Phương pháp giáo dục   ­ Lĩnh vực khác: ........................................................<br /> 1. Tính mới <br /> ­ Có giải pháp hoàn toàn mới     <br /> ­ Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có  <br /> 2. Hiệu quả <br /> ­ Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao <br /> ­ Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng  <br /> trong toàn ngành có hiệu quả cao <br /> ­ Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao <br /> ­ Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng  <br /> tại đơn vị có hiệu quả <br /> 3. Khả năng áp dụng <br /> ­ Cung cấp được các luận cứ  khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính <br /> sách:        Tốt     Khá  Đạt <br /> ­ Đưa ra các giải pháp khuyến nghị  có khả  năng  ứng dụng thực tiễn, dễ  thực  <br /> hiện và dễ đi vào cuộc sống:  Tốt     Khá  Đạt <br /> ­ Đã được áp dụng trong thực tế  đạt hiệu quả  hoặc có khả  năng áp dụng đạt  <br /> hiệu quả trong phạm vi rộng:  Tốt     Khá  Đạt <br /> <br />  18<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ<br /> (Ký tên và ghi rõ họ tên) (Ký tên, ghi rõ họ tên và đóng dấu)<br />