Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thực hiện dự án ngoại khóa về các bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài giúp giáo viên nắm chắc hơn phương pháp dạy học dự án, đặc biệt là nắm những ưu nhược điểm của phương pháp để có sự vận dụng hợp lí. Phương pháp này rất phù hợp với việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa do sự đòi hỏi về yếu tố thời gian. Những kết quả đạt được sẽ là gợi ý quan trọng để các giáo viên trong tổ bộ môn tiếp tục triển khai các dự án ngoại khóa tương tự. Trên có sở đó, đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học, chuẩn bị cho việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thực hiện dự án ngoại khóa về các bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT NAM ĐÀN 1 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM THỰC HIỆN DỰ ÁN NGOẠI KHÓA VỀ CÁC BÀI HỌC THUỘC LĨNH VỰC BÁO CHÍ TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN: NGỮ VĂN NHÓM TÁC GIẢ : Nguyễn Tuấn Anh Nguyễn Thị Thu Hải Vương Thị Minh Nguyệt TỔ: Xã hội 1 NĂM HỌC 2020 - 2021
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Nghị quyết TW8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu rõ: “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn...”. Theo đó, đòi hỏi giáo dục trong nhà trường phổ thông hiện nay phải liên tục được đổi mới, tăng cường các hoạt động hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề nảy sinh trong đời sống, đặc biệt là đối với bộ môn Ngữ văn. Trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông, nhóm các bài học thuộc lĩnh vực báo chí chiếm một vị trí khá quan trọng. Đó là những bài học vừa cung cấp kiến thức lý thuyết về Tiếng Việt và Làm văn vừa đòi hỏi tính thực hành, ứng dụng cao. Tuy nhiên, trên thực tế số tiết dành cho các bài học này còn hạn chế và trong từng tiết học, hoạt động luyện tập vận dụng chưa thực sự được chú trọng. Vì vậy, việc đưa vào chương trình giảng dạy những hoạt động ngoại khóa liên quan đến các bài học này là hết sức cần thiết. 1.2. Dạy học theo dự án là hoạt động dạy học tạo cơ hội cho học sinh tổng hợp kiến thức từ bài học và từ nhiều lĩnh vực, áp dụng một cách sáng tạo vào cuộc sống. Phương pháp dạy học này đã được áp dụng phổ biến và đem lại những hiệu quả nhất định trong dạy học các môn khoa học tự nhiên nhưng chưa được nhân rộng và phát huy vai trò trong dạy học các môn khoa học xã hội, nhất là ở môn Ngữ văn. Cũng chưa có một dự án ngoại khóa nào về các bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông. Trên đây là những lý do để chúng tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: Thực hiện dự án ngoại khóa về các bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông. 1
PHẦN 2. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở khoa học của đề tài 2.1.1. Cơ sở lý luận 2.1.1.1. Giới thuyết về dạy học dự án 2.1.1.1.1. Khái niệm dạy học dự án Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập từ việc xác định mục đích, lập kế hoạch, đến việc lập dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. 2.1.1.1.2. Đặc điểm của dạy học dự án Từ nghiên cứu của nhiều nhà khoa học và thực tiễn dạy học cho thấy dạy học theo dự án có các đặc điểm như sau: Tính định hướng thực tiễn: Chủ đề của dự án xuất phát từ những tình huống của thực tiễn và kết quả của dự án cũng mang ý nghĩa thực tiễn. Tính định hướng hứng thú: người học được tham gia lựa chọn đề tài, nội dung phù hợp với khả năng và hứng thú cá nhân. Bên cạnh đó, hứng thú của người học còn được khơi dậy qua quá trình thực hiện dự án. Tính định hướng hành động: trong quá trình hoạt động dự án có sự kết hợp giữa lí luận và thực tiễn. Thông qua đó để kiểm tra, củng cố, mở rộng vốn hiểu biết về lí thuyết, rèn kĩ năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn cho người học. Tính định hướng sản phẩm: Trong quá trình thực hiện dự án, học sinh tạo ra các sản phẩm theo dự án. Học sinh được đánh giá thông qua các sản phẩm này cùng với việc công bố, giới thiệu sản phẩm và quá trình làm việc của mình. Tính tự lực cao: Trong dạy học theo dự án học sinh phải tham gia tích cực, tự lực trong các giai đoạn của quá trình dạy học. Tuy nhiên, mức độ tự lực cần phù hợp với kinh nghiệm, khả năng của người học. Tính phức hợp: Nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của nhiều lĩnh vực và nhiều bộ môn khác nhau nhằm giải quyết một vấn đề phức hợp. Tính cộng tác trong công việc: dạy học theo dự án chủ yếu trên nền tảng làm việc theo nhóm. Vì vậy, nó đòi hỏi tinh thần hợp tác, và sự hợp tác tích cực, hài hòa, hiệu quả từ những người tham gia dự án. 2.1.1.1.3. Phân loại dự án Phân loại theo chuyên môn: Dự án trong môn học (trọng tâm nội dung nằm trong môn học); dự án liên môn (trọng tâm nội dung nằm ở nhiều môn học); dự án ngoài chuyên môn (không phụ thuộc trực tếp các môn học). 2
Phân loại theo sự tham gia của người học: Dự án cá nhân, dự án nhóm, dự án một lớp, khối lớp, toàn trường. Phân loại theo sự tham gia của giáo viên: Dự án dưới sự hướng dẫn của một hay nhiều giáo viên. Phân loại theo quỹ thời gian: Dự án nhỏ (trong một số tiết học); dự án trung bình (trong một số ngày); dự án lớn (quỹ thời gian lớn). Phân loại theo nhiệm vụ: Dự án tìm hiểu; dự án nghiên cứu; dự án thực hành; dự án hỗn hợp, dự án hành động. 2.1.1.1.4. Ưu điểm và nhược điểm của dạy học dự án Ưu điểm Gắn lí luận và thực tiễn, học đi đôi với hành. Phát huy tính tích cực, chủ động, ý thức trách nhiệm,niềm say mê, khả năng sáng tạo ở học sinh. Qua dạy học dự án, học sinh được rèn năng lực cộng tác, rèn sức bền trong ý chí, phát triển năng lực tự đánh giá. Nhược điểm Không phù hợp trong việc học các kiến thức trừu tượng. Đòi hỏi nhiều thời gian, công sức, phương tiện vật chất và tài chính. 2.1.1.2. Vai trò của hoạt động ngoại khóa Ngữ văn Ngoại khóa là những hoạt động tổ chức ngoài giờ nhằm tiếp nối các hoạt động trên lớp. Đây là con đường để gắn lý thuyết vào thực tiễn nhằm tạo nên sự kết hợp thống nhất và nhuần nhuyễn giữa nhận thức và hành động, từ đó hình thành nhân cách, bồi đắp tình cảm cho học sinh. Hoạt động ngoại khóa đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy tính tích cực, chủ động ở người học; giúp các em củng cố, nâng cao kiến thức, rèn luyện kĩ năng sống đáp ứng tốt những đồi hỏi của xã hội. Sự có mặt của hoạt động ngoại khóa - một bộ phận của quá trình giáo dục trong nhà trường sẽ thu hút và khơi dậy được các tiềm năng của các lực lượng giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của toàn trường nói riêng và cả xã hội nói chung. 2.1.1.3. Mục đích và yêu cầu của các bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông Trong chương trình Ngữ văn THPT, các bài học lí thuyết thuộc lĩnh vực báo chí được bố trí ở sách giáo khoa Ngữ văn 10 và 11. Ở chương trình Ngữ văn 10 : Viết quảng cáo Ở chương trình Ngữ văn 11: Phong cách ngôn ngữ báo chí; Bản tin; Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn. Tính mục đích và những yêu cầu mà các bài học đưa ra cho học sinh là: Nắm được khái niệm, đặc trưng của phong cách ngôn ngữ báo chí, biết cách viết quảng 3
cáo cho một sản phẩm, cách viết bản tin, bài phóng sự, cách thực hiện một cuộc phỏng vấn. Đồng thời, sau khi nắm được cách viết, học sinh phải tạo ra được những sản phẩm cụ thể. Có thể nói các bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học hiện hành đều hướng vào việc đòi hòi khả năng thực hành cao, có tính thiết thực về mặt ứng dụng . Đây cũng là nhóm bài học có tiềm năng để “kích hoạt” các dự án ngoại khóa nhằm đáp ứng yêu cầu dạy học mới hiện nay. 2.1.2. Cơ sở thực tiễn 2.1.2.1. Thực trạng vận dụng lý thuyết vào hoạt động thực tiễn của học sinh Vận dụng lý thuyết vào giải quyết các vấn đề thực tiễn là mục tiêu hướng tới của quá trình dạy học. Trong chương trình giáo dục phổ thông mới xác định, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học là một trong những năng lực đặc thù của các môn khoa học, trong đó có môn Ngữ văn. Như vậy, việc thực hành hóa các bài học lý thuyết là hết sức cần thiết nhằm làm thay đổi cách dạy và học cũ (nặng về lý thuyết truyền thụ kiến thức một chiều, thụ động, chờ đợi) - một cách dạy và học không phù hợp với thời đại mới - thời đại của sự năng động và sáng tạo. Tuy nhiên, trên thực tế dạy học cho thấy, việc vận dụng kiến thức vào việc giải quyết các tình huống thực tế ở học sinh còn hạn chế. Trong các giờ học, các em thường chỉ phát hiện ra những mâu thuẫn thuộc về lí luận với lí luận, ngại suy nghĩ, tìm tòi, chưa quan tâm thật sự đến mối quan hệ lí luận - thực tiễn. Do đó, những sản phẩm được tạo ra trên cơ sở những bài học lý thuyết là còn khiêm tốn. 2.1.2.2. Thực trạng phát huy vai trò tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong một hoạt động ngoại khóa Hoạt động ngoại khóa có vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục. Những năm gần đây, các hoạt động ngoại ở nhà trường đã được chú ý áp dụng và có sự khởi sắc. Khi được đầu tư bài bản, một hoạt động ngoại khóa sẽ tạo ra được những hiệu ứng tích cực, khơi dậy tư duy sáng tạo, niềm đam mê, sự kết nối bè bạn... Trong các cuộc ngoại khóa, khi được định hướng, giao nhiệm vụ, làm việc đúng sở trường, học sinh sẽ phát huy tốt vai trò của mình. Trải nghiệm bằng những hoạt động ngoại khóa có chất lượng, học sinh được phát huy khả năng tư duy, khả năng sáng tạo, trưởng thành trong suy nghĩ, ứng xử và hành động. 2.1.2.3. Thực trạng tổ chức một dự án ngoại khóa về các bài học trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông Hiện nay, trong nhiều trường học, các buổi ngoại khóa về kĩ năng sống, về việc áp dụng lý thuyết môn học vào thực tiễn, trong đó có môn Ngữ văn đã thu hút được rất nhiều học sinh. Đó là những buổi ngoại khóa về văn học dân gian, diễn những vở kịch thuộc các tác phẩm trong chương trình...Thiết nghĩ, với hiệu quả tích cực mà hoạt động ngoại khóa mang lại, chúng ta cần tăng cường tổ chức các 4
hoạt động ngoại khóa để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông mới đã đề ra. Thế nhưng, thực tế cho thấy, để làm được một dự án ngoại khóa cần đầu tư nhiều thời gian, công sức, trí tuệ và vật chất. Do đó, để bắt tay vào một dự án ngoại khóa, rất cần phải có sự phối hợp của nhiều lực lượng trong nhà trường, mà ở đó nguồn nhân lực chính là người học. 2.2. Biện pháp tổ chức và quy trình thực hiện 2.2.1. Biện pháp tổ chức 2.2.1.1. Tổ chức thu thập thông tin, tài liệu Thu thập thông tin, tài liệu là việc làm cần thiết để người học tự tìm tòi tri thức. Thu thập tài liệu là quá trình xác định nguồn tài liệu, lựa chọn tài liệu có giá trị để làm cơ sở cho việc nghiên cứu, học tập.Với nhiệm vụ đặt ra từ đề tài: Thực hiện dự án ngoại khóa về các bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông thì người học (cũng là người tham gia dự án) sẽ làm một hành trình về nguồn, hành trình thâm nhập thực tế. Đó là nguồn tin, tài liệu từ những thế hệ giáo viên, học sinh cũ, là tư liệu về lịch sử trường, là những nhân chứng phục vụ trực tiếp cho các bài phỏng vấn, phóng sự, những nguyên mẫu cho những câu chuyện xúc động về người về nghề, về ngôi trường 60 năm tuổi. Việc tổ chức, phân công cụ thể công việc cho những người tham dự trong dự án ngoại khóa là việc làm thiết thực để tập trung được một vốn liến dồi dào cho việc ra mắt sản phẩm: Tờ báo truyền thông kỉ niệm 60 năm thành lập Trường THPT Nam Đàn 1 2.2.1.2. Tổ chức sinh hoạt, làm việc theo nhóm Hoạt động nhóm được thể hiện qua sự tương tác giữa các thành viên dưới sự chỉ đạo của trưởng nhóm. Hoạt động nhóm cần phải tuân thủ những nguyên tắc cơ bản. Có thể gói gọn các nguyên tắc trong hoạt động nhóm qua các chữ “vàng” sau đây: tôn trọng, bình đẳng, chia sẻ, trợ giúp và chung sức. Đảm bảo các nguyên tắc này nhóm sẽ tạo ra được những giá trị của nhóm. Mỗi nhóm phải xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và kỹ năng hoạt động nhóm mình. Các thành viên trong nhóm cùng nhau giải quyết vấn đề, có sự phân công công việc cụ thể, phân bố thời gian hợp lí, lắng nghe các ý kiến để chắt lọc những điểm mấu chốt, xử lí các mâu thuẫn nảy sinh… Lãnh đạo nhóm sẽ điều hành cả nhóm, đánh giá được tình hình chung, nhìn nhận một cách công bằng sự cố gắng, nỗ lực và đóng góp của mỗi cá nhân trong nhóm mình. Khi thực hiện dự án ngoại khóa về các bài học thuộc lĩnh vực báo chí, phân nhóm, làm việc nhóm là một việc làm mang tính chất bắt buộc. Các nhóm sẻ chia công việc, phối hợp nhịp nhàng các công đoạn trong dự án nhằm hướng tới mục đích chung: hình thành sản phẩm, ra mắt sản phẩm, đánh giá chật lượng sản phẩm. 5
2.2.1.3. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm Trải nghiệm là tiến trình hoạt động năng động để thu thập kinh nghiệm. Thực tế cho thấy, các bài học về lĩnh vực báo chí (trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, 11) cùng thời lượng tiết học giành cho các bài này là chưa thể giúp học sinh có được cái nhìn toàn cảnh về công việc của người làm dự án, nhất là dự án báo chí. Vì vậy, cần phải tổ chức các hoạt động trải nghiệm để học sinh tham dự, học hỏi, đúc rút kinh nghiệm. Trải nghiệm làm báo được hình thành trên từng hoạt động nằm trong lộ trình dự án: mời nhà báo về truyền đạt cách làm, kinh nghiệm làm báo; họp các nhóm dự án báo cáo tiến độ, công việc theo định kì, thâm nhập phòng truyền thống trường, trải nghiệm những nơi trước đây là địa bàn cũ của trường, liên hệ để có những cuộc giao lưu với các tổ chức trong trường (ban giám hiệu, công đoàn, đoàn trường...), lắng nghe ý kiến góp ý, phục vụ cho việc thực hiện dự án. Hoạt động trải nghiệm cần được tổ chức chặt chẽ, có sự giám sát của giáo viên. 2.2.2 Quy trình thực hiện dự án 2.2.2.1. Giai đoạn 1: Chuẩn bị dự án 2.2.2.1.1. Xây dựng bộ câu hỏi định hướng Để giúp học sinh hình thành ý tưởng dự án, chúng tôi xây dựng bộ câu hỏi định hướng như sau: Câu hỏi khái quát: Các kiến thức học được ở môn Ngữ văn có giá trị như thế nào đối với cuộc sống của chúng ta? Đây là câu hỏi có thể đặt ra với tất cả các dự án dạy học Ngữ văn trong nhà trường. Đây là câu hỏi mở, có thể có nhiều đáp án khác nhau. Câu hỏi này hướng học sinh suy nghĩ tới định hướng học tập môn Ngữ văn gắn với thực tiễn đời sống. Câu hỏi bài học: Liệt kê những bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn trung học phổ thông? Hãy cho biết kiến thức từ các bài học này được ứng dụng trong đời sống như thế nào? Các câu hỏi này hướng học sinh vào những bài học thuộc lĩnh vực báo chí. Để trả lời, học sinh cần rà soát lại chương trình, liệt kê các bài học thuộc lĩnh vực báo chí, ôn tập lại những kiến thức đã học. Các câu trả lời sẽ làm nảy sinh các ý tưởng khái quát về một dự án. Câu hỏi nội dung: - Vai trò và yêu cầu chung của văn bản quảng cáo? - Cách viết văn bản quảng cáo? - Các phương tiện diễn đạt và đặc trưng của ngôn ngữ báo chí? - Mục đích, yêu cầu cơ bản của bản tin? - Có những loại bản tin nào? - Cách viết bản tin? 6
- Mục đích, tầm quan trọng của phỏng vấn và trả lời phỏng vấn - Những yêu cầu cơ bản đối với hoạt động phỏng vấn và trả lời phỏng vấn? - Trong lĩnh vực báo chí còn có những hoạt động nào khác nữa? - Có cách nào để chúng ta có thể vận dụng tổng hợp các kiến thức nói trên vào đời sống? Trả lời được các câu hỏi trên, đặc biệt là câu hỏi cuối cùng, sẽ giúp học sinh hình thành được các ý tưởng để từ đó lựa chọn và thực hiện dự án. 2.2.2.1.2. Lựa chọn chủ đề và hình thành ý tưởng Vấn đề đặt ra đầu tiên cho giáo viên và học sinh trong dạy học theo phương pháp dự án là phải hình thành ý tưởng trên một chủ đề cụ thể. Không thể vận dụng phương pháp dự án cho tất cả các bài học. Phương pháp này chỉ thích hợp với một số bài học có khả năng ứng dụng thực tiễn cao. Xuất phát từ yêu cầu nói trên và dựa vào những điều tra thực tế, chúng tôi giới thiệu, hướng dẫn học sinh lựa chọn những bài học thuộc lĩnh vực báo chí trong chương trình Ngữ văn THPT để từ đó hình thành ý tưởng cho dự án ngoại khóa. Cụ thể, đó là các bài học sau: Bài 1: Viết quảng cáo (Ngữ văn 10) Bài 2: Phong cách ngôn ngữ báo chí (Ngữ văn 11) Bài 3: Bản tin (Ngữ văn 11) Bài 4: Luyện tập viết bản tin (Ngữ văn 11) Bài 5: Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn (Ngữ văn 11) Bài 6: Luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn (Ngữ văn 11) Giáo viên hướng dẫn học sinh thảo luận, hình thành ý tưởng: bổ sung kiến thức về báo chí thông qua việc thực hiện dự án ngoại khóa xuất bản tờ báo truyền thông kỉ niệm 60 năm thành lập Trường THPT Nam Đàn 1. 2.2.2.1.3. Đặt tên cho dự án Học sinh thảo luận với giáo viên đặt tên cho dự án ngoại khóa Ngữ văn: Xuất bản tờ báo truyền thông kỉ niệm 60 năm thành lập Trường THPT Nam Đàn 1 2.2.2.1.4. Xác định mục tiêu của dự án * Mục tiêu về kiến thức - Qua thực hiện dự án, học sinh củng cố được các đơn vị kiến thức đã học: + Hiểu yêu cầu và cách viết quảng cáo. + Nắm được khái niệm ngôn ngữ báo chí, phong cách ngôn ngữ báo chí; các đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ báo chí, phân biệt với các phong cách ngôn ngữ khác. 7
+ Nắm được yêu cầu cơ bản của bản tin, cách viết bản tin. + Hiểu được mục đích, tầm quan trọng của phỏng vấn và trả lời phỏng vấn trong đời sống; hiểu được những yêu cầu cơ bản và cách thực hiện phỏng vấn, trả lời phỏng vấn. - HS nắm được kiến thức cơ bản về các hoạt động khác liên quan đến báo chí. * Mục tiêu về kĩ năng - Biết viết văn bản quảng cáo. - Có kĩ năng lĩnh hội và phân tích văn bản thông dụng thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí. - Biết viết bản tin về những sự kiện xảy ra trong đời sống. - Biết phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về một vấn đề quen thuộc. - Các kĩ năng khác liên quan đến hoạt động báo chí như: làm báo ảnh, thiết kế trang báo, biên tập... * Mục tiêu về thái độ - Bồi dưỡng ý thức tự giác, tinh thần vượt khó, sự nhiệt tình trong công việc - Bồi dưỡng niềm đam mê nghiên cứu, tìm tòi, sáng tạo - Bồi đắp tình yêu, niềm tự hào về những giá trị truyền thống * Định hướng phát triển năng lực - Năng lực tự chủ và tự học - Năng lực giao tiếp và hợp tác - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo - Năng lực ngôn ngữ và văn học 2.2.2.1.5. Xác định đối tượng tham gia dự án ngoại khóa Ngoại khóa là hoạt động học tập nằm ngoài chương trình chính khóa, không mang tính chất bắt buộc. Mục đích nhằm trang bị thêm cho học sinh kiến thức, kĩ năng, phát triển năng lực ở một lĩnh vực nhất định. Trên thực tế, năng lực báo chí rất cần cho mọi đối tượng học sinh. Song, nó đặc biệt cần thiết đối với một bộ phận học sinh có năng khiếu và thiên hướng lựa chọn nghề nghiệp liên quan đến báo chí. Chính vì vậy, trước mắt, chúng tôi hướng dẫn thực hiện dự án ngoại khóa này với đối tượng chính là các em học sinh có niềm yêu thích báo chí của cả ba khối 10, 11, 12 trong toàn trường. 2.2.2.1.6. Xây dựng kế hoạch thực hiện dự án - Kế hoạch triển khai dự án: + Giới thiệu, tiếp nhận dự án: 1 buổi 8
+ Thực hiện dự án: 6 tháng + Nghiệm thu dự án: 1 buổi - Kế hoạch làm việc của giáo viên: + Xây dựng bộ câu hỏi định hướng + Phân nhóm học sinh và bàn giao nhiệm vụ + Soạn giáo án hướng dẫn + Chuẩn bị, cung cấp thêm tài liệu + Đánh giá quá trình thực hiện và kết quả thực hiện dự án - Kế hoạch hoạt động của học sinh: + Chia thành 3 nhóm, đặt tên nhóm, bầu nhóm trưởng, thư kí + Thực hiện công việc của mình + Trình bày sản phẩm 2.2.2.1.7. Chuẩn bị các thiết bị, công cụ, tư liệu để thực hiện dự án Chuẩn bị Chuẩn bị Thiết bị, công cụ, tư liệu của của giáo viên học sinh - Máy tính x x - Máy ảnh x x - Máy in x - Máy chiếu x - Phần mềm Internet x - Phần mềm Word, PowerPoint x - Phần mềm chỉnh sửa hình ảnh x - Các phần mềm khác x - Sách giáo khoa: Ngữ văn 10, Ngữ văn 11 x x - Sách hướng dẫn nghiệp vụ báo chí x - Các mẫu báo x - https://vi.wikipedia.org x - https://www.google.com.vn x - https://www.youtube.com x 9
2.2.2.2. Giai đoạn 2: Thực hiện dự án 2.2.2.2.1. Chia nhóm học sinh, giao nhiệm vụ * Xây dựng tiêu chí phân nhóm học sinh Đối tượng của dự án là những học sinh có niềm yêu thích hoạt động báo chí, song sự hứng thú của học sinh dành cho các mảng hoạt động báo chí không giống nhau, sở trường của học sinh cũng khác nhau. Vì thế, chúng tôi phân nhóm trên cơ sở kết hợp các tiêu chí sở thích, trình độ và sở trường. Trước khi giao nhiệm vụ, chúng tôi yêu cầu học sinh hoàn thành phiếu khảo sát thăm dò: PHIỀU THĂM DÒ TRƯỚC KHI PHÂN NHÓM Họ và tên học sinh: ...........................................................Lớp:................... 1. Mức độ quan tâm, yêu thích công việc sẽ thực hiện (Đánh số lựa chọn vào cột “Mức độ quan tâm” theo nội dung tương ứng : 1 - Rất thích; 2 - Thích; 3 - Không thực sự hứng thú nhưng vẫn có thể tham gia.) STT Nội dung công việc Mức độ quan tâm 1 Đi thực tế, viết bài 2 Làm ảnh, thiết kế tờ báo 3 Biên tập, in ấn 2. Khả năng của bản thân (Đánh dấu X vào cột Có hoặc Không theo nội dung tương ứng) Khả năng STT Nội dung công việc Có Không 1 Khả năng giao tiếp để tìm kiếm thông tin 2 Khả năng viết báo với các thể loại khác nhau 3 Khả năng chụp ảnh và sửa ảnh 4 Khả năng thiết kế mĩ thuật 5 Khả năng chỉnh sửa, biên tập, in ấn bài viết 6 Khả năng phân tích, tổng hợp thông tin 7 Khả năng thiết kế bản trình chiếu PowerPoint 8 Khả năng thuyết trình 10
* Phân nhóm thực hiện dự án Sau khi có kết quả thăm dò, chúng tôi tiến hành phân nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm Nhóm 1: Đi thực tế, viết bài (Tên nhóm: Nhóm Viết bài) TT Họ và tên Lớp Nhiệm vụ 1 Nguyễn Ý Mỹ Đức 10D1 Nhóm trưởng 2 Nguyễn Công Đức 11D1 3 Hà Trần Tú Linh 11A4 Thư kí 4 Nguyễn Thị Minh Hằng 11D1 5 Nguyễn Thị Ngọc Huyền 11D1 6 Trần Ngọc Minh Hiếu 11A2 7 Nguyễn Thị Ý An 11D2 8 Nguyễn Thị Thúy An 12A3 9 Nguyễn Thị Nguyệt Anh 12D1 10 Nguyễn Thị Quỳnh Giang 12D1 11 Võ Thị Minh Thương 12D1 12 Phan Thùy Dương 10D1 13 Nguyễn Linh Chi 10D1 14 Đinh Xuân Phố 10D1 15 Nguyễn Kim Hoài An 10D2 11
Nhóm 2: Làm ảnh, thiết kế tờ báo (Tên nhóm: Nhóm Thiết kế) TT Họ và tên Lớp Nhiệm vụ 1 Đặng Lê Vi 11D1 Thư kí 2 Trần Văn Lâm 11A5 3 Lê Thái Học 11A2 Nhóm trưởng 4 Đào Nhật Tân 11D1 5 Lê Thị Vân Thư 11D1 6 Nguyễn Lan Anh 11D1 7 Nguyễn Tiến Mạnh 11C 8 Nguyễn Thảo My 11C 9 Hồ Tuấn Anh 12A4 10 Phan Thị Như Quỳnh 11A1 11 Nguyễn Tất Đức 11A1 12 Nguyễn Thị Cẩm Nhi 11A6 12
Nhóm 3: Biên tập, in ấn (Tên nhóm: Nhóm Biên tập) TT Họ và tên Lớp Nhiệm vụ 1 Lê Thị Hạnh 10A4 Thư kí 2 Nguyễn Thị Thùy An 11D1 Nhóm trưởng 3 Trần Thị Phương Thảo 11D1 4 Lê Cảnh Hải 11B 5 Đinh Thị Thùy Trang 11A3 6 Nguyễn Thị Tùng Chi 11A2 7 Đỗ Hà Minh Trí 11A1 8 Đinh Thị Ánh Tuyết 11A1 9 Nguyễn Lê Hà Linh 12D2 10 Đào Thị Lan 12D3 11 Nguyễn Thị Thanh Thảo 12D3 12 Nguyễn Thị Thanh Tú 11C 13 Nguyễn Đình Đô 11D3 13
2.2.2.2.2. Ôn tập, củng cố, nâng cao kiến thức lí thuyết * Nhóm giáo viên phụ trách phân công người hướng dẫn học sinh ôn tập lại, hệ thống hóa kiến thức lí thuyết liên quan Bài 1: Viết quảng cáo (Ngữ văn 10) Bài 2: Phong cách ngôn ngữ báo chí (Ngữ văn 11) Bài 3: Bản tin (Ngữ văn 11) Bài 4: Luyện tập viết bản tin (Ngữ văn 11) Bài 5: Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn (Ngữ văn 11) Bài 6: Luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn (Ngữ văn 11) * Cung cấp thêm tư liệu cho học sinh, đặc biệt là một số cuốn sách hướng dẫn nghiệp vụ báo chí - Sách Hướng dẫn cách viết báo (của nhóm tác giả Jean - Luc Martin - Lagardette; NXB Thông tấn, 2006) - Sách Thể loại báo chí (Nhiều tác giả; NXB Đại học Quốc gia TP. HCM, 2005) - Sách Ảnh báo chí (của tác giả Brian Horton, NXB Thông tấn, 2004) - Sách Hướng dẫn cách biên tập (của tác giả Michel Voirol, NXB Thông tấn, 2007) - Sách Biên tập ngôn ngữ sách và báo chí (của Nguyễn Trọng Báu, NXB Quân đội nhân dân, 1995) * Hướng dẫn học sinh tìm thêm tư liệu trên internet, thông qua các trang tìm kiếm: - https://vi.wikipedia.org - https://www.google.com.vn - https://www.youtube.com * Tổ chức cho học sinh giao lưu, trò chuyện với nhà báo để học hỏi kinh nghiệm (mời nhà báo Thúy Tình - Đài Phát thanh Truyền hình Nam Đàn) 14
15
2.2.2.2.3. Tổ chức kí hợp đồng dự án * Hợp đồng của Nhóm 1: CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc HỢP ĐỒNG HỌC TẬP NHÓM 1 Nam Đàn, ngày.... tháng...... năm.......... Đại diện bên A: (Nhóm giáo viên hướng dẫn) Đại diện bên B: (Nhóm 1) Nội dung: Bên B có trách nhiệm tổ chức đi thực tế, viết bài về chủ đề truyền thông kỉ niệm 60 năm thành lập Trường THPT Nam Đàn 1; ít nhất viết 5 bản tin, 5 bài phóng sự, 5 bài phỏng vấn, 5 tiểu phẩm, 5 văn bản quảng cáo; sưu tầm thêm bài viết của giáo viên, cựu học sinh nhà trường. Thời hạn: 5 tháng kể từ ngày kí hợp đồng. Bên A có trách nhiệm tư vấn, cung cấp tư liệu cần thiết khi có yêu cầu. Bên B có trách nhiệm hoàn thành công việc đúng thời gian, đảm bảo đúng yêu cầu về nội dung và hình thức. Đại diện bên A Đại diện bên B * Hợp đồng của Nhóm 2: CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc HỢP ĐỒNG HỌC TẬP NHÓM 2 Nam Đàn, ngày.... tháng...... năm.......... Đại diện bên A: (Nhóm giáo viên hướng dẫn) Đại diện bên B: (Nhóm 2) Nội dung: Bên B có trách nhiệm tổ chức đi thực tế, chụp ảnh; phụ trách phần báo ảnh và thiết kế cho tờ báo truyền thông kỉ niệm 60 năm thành lập Trường THPT Nam Đàn 1. Thời hạn: 5 tháng kể từ ngày kí hợp đồng. Bên A có trách nhiệm tư vấn, cung cấp tư liệu cần thiết khi có yêu cầu. Bên B có trách nhiệm hoàn thành công việc đúng thời gian, đảm bảo đúng yêu cầu về nội dung và hình thức. Đại diện bên A Đại diện bên B 16
* Hợp đồng của Nhóm 3: CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc HỢP ĐỒNG HỌC TẬP NHÓM 3 Nam Đàn, ngày.... tháng...... năm.......... Đại diện bên A: (Nhóm giáo viên hướng dẫn) Đại diện bên B: (Nhóm 3) Nội dung: Bên B có trách nhiệm biên tập tờ báo truyền thông kỉ niệm 60 năm thành lập Trường THPT Nam Đàn 1. Thời hạn: 5 tháng kể từ ngày kí hợp đồng (hợp tác với Nhóm 1 và Nhóm 2 để song hành thực hiện công việc) Bên A có trách nhiệm tư vấn, cung cấp tư liệu cần thiết khi có yêu cầu. Bên B có trách nhiệm hoàn thành công việc đúng thời gian, đảm bảo đúng yêu cầu về nội dung và hình thức. Đại diện bên A Đại diện bên B * Hợp đồng chung với cả 3 nhóm: CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc HỢP ĐỒNG DỰ ÁN NGOẠI KHÓA Nam Đàn, ngày.... tháng...... năm.......... Đại diện bên A: (Nhóm giáo viên hướng dẫn) Đại diện bên B: (Cả 3 nhóm) Nội dung: Bên B có trách nhiệm hoàn thành dự án xuất bản tờ báo truyền thông kỉ niệm 60 năm thành lập Trường THPT Nam Đàn 1. Thời hạn: 6 tháng kể từ ngày kí hợp đồng Bên A có trách nhiệm tư vấn, cung cấp tư liệu cần thiết khi có yêu cầu. Bên B có trách nhiệm hoàn thành công việc đúng thời gian, đảm bảo đúng yêu cầu về nội dung và hình thức. Đại diện bên A Đại diện bên B 17
2.2.2.2.4. Hướng dẫn học sinh lập kế hoạch hoàn thành dự án - Cần có sự phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên - Cần có sự phân bổ thời gian hợp lí (Các nhóm hoàn thành công việc của mình: 5 tháng; Các nhóm thảo luận, phối hợp để xuất bản tờ báo: 1 tháng) 2.2.2.2.5. Đánh giá học sinh trong quá trình thực hiện dự án Trong quá trình thực hiện dự án, giáo viên hướng dẫn học sinh tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau để có những điều chỉnh hợp lí, đảm bảo thực hiện thành công dự án. PHIẾU TỰ ĐÁNH GIÁ Họ và tên học sinh tự đánh giá: .......................................... Lớp: ................ Thuộc nhóm: ................................................................................................ Điểm TT Tiêu chí Tốt Khá TB Yếu (9 - 10) (7 - 8) (5 - 6) (dưới 5) 1 Nắm kiến thức cơ bản 2 Kĩ năng vận dụng kiến thức 3 Tinh thần sáng tạo 4 Tinh thần trách nhiệm 5 Kĩ năng làm việc nhóm 6 Đảm bảo tiến độ công việc 18
PHIẾU HỌC SINH TRONG NHÓM ĐÁNH GIÁ LẪN NHAU Họ và tên học sinh đánh giá: .......................................... Lớp: ................ Thuộc nhóm: ............................................................................................ Nội dung đánh giá Kĩ Đảm Nắm Kĩ năng Tinh Tinh bảo Điểm TT Họ và tên kiến năng vận thần thần tiến TB thức làm dụng sáng trách độ cơ việc kiến tạo nhiệm công bản nhóm thức việc 19