Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xác định nội dung và cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945

Chia sẻ: Hương Hoa Cỏ Mới | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến nhằm xác định nội dung và một số cách thức dễ làm, dễ thực hiện trong tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945 nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho học sinh. Từ đó, nâng cao chất lượng dạy học, góp phần đổi mới hiệu quả giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xác định nội dung và cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Ngày nay, thế giới đã và đang có nhiều chuyển biến, quá trình hội nhập và xu thế toàn cầu hóa mang đến những cơ hội và thách thức đối với các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Giáo dục Việt Nam đang chuyển dần từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận hình thành và phát triển năng lực, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn: “Phải tuyệt đối tránh nhồi sọ”, “Không nên học thuộc lòng từng câu từng chữ”,“Tuyệt đối không nhắm mắt tuân theo sách vở một cách xuôi chiều”. Nghị quyết số 29-NQ/TW(2013) của Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóaXI) nêu rõ: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Đa dạng hoá hình thức tổ chức học tập, coi trọng cả dạy học trên lớp và các hoạt động xã hội, trải nghiệm sáng tạo, tập dượt nghiên cứu khoa học.. Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 đã đề ra mục tiêu về Hoạt động trải nghiệm hình thành, phát triển ở học sinh năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động... ,giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh, phát triển đời sống tâm hồn phong phú, biết rung cảm trước cái đẹp của thiên nhiên và tình người, có quan niệm sống và ứng xử đúng đắn, đồng thời bồi dưỡng cho học sinh tình yêu đối với quê hương, đất nước, ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc để góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị tốt đẹp của con người Việt Nam trong một thế giới hội nhập. Đối với môn Lịch sử, Hoạt động trải nghiệm đã và đang được vận dụng ở trường phổ thông gắn lý thuyết với thực tiễn, học đi đôi với hành. Lịch sử Việt Nam giai đoạn từ năm 1930 đến năm1945, là giai đoạn sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đến ngày 2/9/1945, Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập. Đây là giai đoạn quan trọng có nhiều nội dung để giáo viên tổ chức dạy học trải nghiệm kết hợp giữa lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương, dạy học gắn với di sản văn hóa, giáo dục trong nhà trường gắn với thực tiễn, là một trong những giải pháp đổi mới giáo dục giúp nâng cao chất lượng dạy học. Với những lý do trên, tôi quyết định chọn vấn đề: "Xác định nội dung và cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học phần Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945” để nghiên cứu. 2. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 1
2.1 Mục đích Xác định nội dung và một số cách thức dễ làm, dễ thực hiện trong tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945 nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho học sinh. Từ đó, nâng cao chất lượng dạy học, góp phần đổi mới hiệu quả giáo dục. 2.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc tổ chức hoạt động trải nghiệm. - Xác định cách thức tiến hành tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm, đối chiếu kết quả thu được từ các lớp thực nghiệm và các lớp đối chứng để rút ra những kết luận về tính khả thi và phù hợp của sáng kiến. 3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Về nội dung và cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930 đến 1945 trong các bài học nội khóa và ngoại khóa. - Vận dụng đối với học sinh ở trường THPT Đông Hiếu – Thị xã Thái Hòa. 4. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU Hoạt động trải nghiệm trong dạy học là hình thức học tập trực quan, sinh động, vận dụng nhiều kĩ năng tư duy sáng tạo, phân tích đánh giá, rút ra bài học, trách nhiệm cho bản thân, từ đó phát huy tính tích cực, sáng tạo, hình thành các kỹ năng và năng lực cần thiết cho các em. - Chương trình giáo dục phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu lên hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục mà từng học sinh được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong nhà trường hoặc trong xã hội dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, các kĩ năng và tích luỹ kinh nghiệm riêng của cá nhân. - Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong dạy học Lịch sử của Tiến sĩ.Nguyễn Xuân Trường- Nguyễn Thị Thanh Thúy trên Báo Giáo dục -Thời đại. - Tạp chí giáo dục số đặc biệt tháng 10 năm 2017. - Đinh Thị Kim Thoa (2019) Hướng dẫn tổ chức hoạt động trải nghiệm theo Chương trình phổ thông mới, NXB Đại học sư phạm. Trên cơ sở kế thừa, phát triển các đề tài đã có nhằm tìm ra các nội dung và cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh thông qua bài dạy môn 2
Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930 đến 1945 nhằm nâng cao chất lượng dạy và học Lịch sử ở nhà trường THPT. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết Tiến hành thu thập tài liệu qua sách, báo, các văn bản liên quan đến đề tài. Trên cơ sở đó để phân tích, tổng hợp và rút ra những vấn đề cần thiết của đề tài. 5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Trong quá trình nghiên cứu, bản thân sử dụng các phương pháp như: điều tra thực tế qua dự giờ, điều tra trong GV và HS, quan sát sản phẩm, thực nghiệm sư phạm, tổng kết kinh nghiệm…Đó là những cơ sở cho việc triển khai cũng như khả năng ứng dụng của đề tài. 3
PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 12 GIAI ĐOẠN 1930 ĐẾN 1945 I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM 1. Khái niệm về trải nghiệm Có rất nhiều quan niệm khác nhau về trải nghiệm. Theo Bách khoa toàn thư: “Trải nghiệm là tiến trình hay quá trình hoạt động năng động để thu thập kinh nghiệm, quá trình trải nghiệm phụ thuộc vào môi trường sống và cảm xúc cá nhân”. Học từ trải nghiệm là quá trình học theo đó kiến thức, năng lực được tạo ra thông qua việc chuyển hóa kinh nghiệm (theo Kolb, 1984). Theo UNESCO (2010), “Học tập trải nghiệm là một quá trình phát triển kiến thức, kỹ năng và thái độ dựa trên suy nghĩ có ý thức về một trải nghiệm từng có. Do đó, người học cần có được trải nghiệm cá nhân cụ thể và chủ động lấy phản hồi từ những người xung quanh và tự phân tích để đánh giá kiến thức, kinh nghiệm mình có được.” Như vậy, học trải nghiệm, hiểu một cách đơn giản là quy trình "học thông qua thực nghiệm’. Quy trình này giúp học sinh củng cố kiến thức, hình thành và phát triển các năng lực, kỹ năng, hành xử mới và thậm chí là cách tư duy mới. 2. Phân loại trải nghiệm Hoạt động trải nghiệm gồm 4 nhóm hoạt động chính: - Hoạt động hướng vào bản thân (khám phá, rèn luyện, thích ứng, tự chủ, sáng tạo, ...). - Hoạt động hướng đến xã hội (xây dựng nhà trường, xây dựng cộng đồng…). - Hoạt động hướng đến tự nhiên (tìm hiểu và bảo tồn cảnh quan, bảo vệ môi trường…). - Hoạt động hướng nghiệp (rèn luyện phẩm chất, năng lực…). Lựa chọn linh hoạt, sáng tạo các nhóm hoạt động để đưa ra những phương thức tổ chức phù hợp nhằm tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm, tìm tòi, vận dụng kiến thức đã học vào thực tế đời sống. Một số phương thức tổ chức chủ yếu nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, sẵn sàng trải nghiệm: - Phương thức khám phá: tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm thế giới tự nhiên, thực tế cuộc sống, khám phá những điều mới lạ, bồi dưỡng những cảm xúc tích cực và tình yêu quê hương đất nước( hoạt động tham quan, thực địa…). 4
- Phương thức thể nghiệm, tương tác: tạo điều kiện cho học sinh giao lưu, tác nghiệp và thể nghiệm ý tưởng( diễn đàn, đóng kịch, hội thi, trò chơi…). - Phương thức cống hiến: tạo điều kiện cho học sinh mang lại những giá trị xã hội bằng những đóng góp, cống hiến thông qua hoạt động tình nguyện, lao động công ích,tuyên truyền…. - Phương thức nghiên cứu: tạo điều kiện cho học sinh tham gia dự án nghiên cứu nhờ trải nghiệm thực tế. Giáo dục nước ta đang thực hiện bước chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh, giáo viên cần đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học. Trong quá trình học tập trải nghiệm, tùy từng nội dung mà lựa chọn cách thức tổ chức nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho học sinh. 3. Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm Hoạt động trải nghiệm (HĐTN) là hoạt động giáo dục do nhà trường định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống. Nội dung HĐTN rất đa dạng và mang tính tích hợp, tổng hợp kiến thức, kĩ năng. HĐTN đã giúp cho các nội dung giáo dục thiết thực hơn, gần gũi với cuộc sống thực tế hơn, đáp ứng được nhu cầu hoạt động của học sinh, giúp các em vận dụng kiến thức đã được học vào trong thực tiễn cuộc sống một cách dễ dàng hơn. HĐTN được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau. Các hình thức tổ chức đa dạng, phong phú tạo điều kiện cho việc giáo dục học sinh sinh động hơn, nhẹ nhàng, hấp dẫn hơn, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý. Trong quá trình thiết kế, tổ chức, đánh giá các HĐTN, giáo viên lẫn học sinh đều có cơ hội thể hiện sự sáng tạo, chủ động, linh hoạt của mình. HĐTN có khả năng thu hút sự tham gia, phối hợp, liên kết nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trườn, giúp HS được lĩnh hội các nội dung giáo dục qua nhiều kênh khác nhau, với nhiều cách tiếp cận khác nhau. Điều đó làm tăng tính đa dạng, hấp dẫn và chất lượng, hiệu quả của HĐTN. Học qua trải nghiệm giúp lĩnh hội những kinh nghiệm mà các hình thức học tập khác không thực hiện được. Mục tiêu quan trọng của hoạt động học tập là lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử xã hội loài người và thế giới xung quanh bằng nhiều con đường khác nhau để phát triển nhân cách. Sự đa dạng trong trải nghiệm sẽ mang lại cho học sinh nhiều vốn sống kinh nghiệm phong phú. 4. Các phẩm chất, năng lực được hình thành qua hoạt động trải nghiệm 4.1. Phẩm chất 5
- Yêu nước: là yêu thiên nhiên, yêu truyền thống dân tộc, yêu cộng đồng, là sẵn sàng tham gia và vận động mọi người tham gia vào các hoạt động giữ gìn, bảo vệ đất nước, xây dựng Tổ quốc. Biết gìn giữ các giá trị di sản văn hoá của quê hương, tôn trọng bản sắc dân tộc. Tích cực tham gia trong công tác bảo vệ thiên nhiên và môi trường... - Nhân ái: sẵn sàng tha thứ, tôn trọng văn hóa, tôn trọng cộng đồng, có lòng bao dung, biết yêu thương và giúp đỡ con người, yêu thiên nhiên, cuộc sống… - Chăm chỉ: thể hiện những kĩ năng học tập hàng ngày, dám nghĩ dám làm và luôn đặt câu hỏi, tích cực rèn luyện, vượt qua trở ngại, khó khăn, thử thách để đạt thành tích tốt trong học tập. - Trung thực: là thật thà ngay thẳng, mạnh dạn nói lên ý kiến của mình, biết nhận lỗi, sửa lỗi, bảo vệ cái đúng cái tốt. Có lối sống tích cực, nhận thức và hành động đúng đắn... - Trách nhiệm: quan tâm đến sự phát triển hoàn thiện bản thân, tham gia hoạt động cộng đồng, đóng góp cho việc giữ gìn và phát triển môi trường tự nhiên, của cộng đồng, đất nước. Có thái độ tích cực trong công việc, cố gắng hoàn thành công việc được giao với tinh thần trách nhiệm cao. 4.2. Năng lực chung - Năng lực tự chủ và tự học: Tự chủ là vượt qua được khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Tự thực hiện những công việc của bản thân trong học tập, chủ động, tích cực tham gia các hoạt động.Tự học là khả năng xác định được nhiệm vụ học tập một cách tự giác, chủ động. Tự học bằng nhiều phương pháp học tập hiệu quả khác nhau, biết phát huy ưu điểm và khắc phục hạn chế của bản thân. . - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Giao tiếp là khả năng lựa chọn nội dung, cách thức, thái độ giao tiếp, lắng nghe tích cực, chia sẻ khi cần và biết hỗ trợ bạn cùng thực hiện nhiệm vụ nhóm. Năng lực hợp tác thể hiện trong tinh thần làm việc nhóm, đồng đội, cá nhân sẽ không đề cao giá trị bản thân mà biết điều chỉnh cho phù hợp với đội, nhóm. - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phân tích được tình huống nảy sinh vấn đề, hình thành được những câu hỏi có tính khám phá cái mới trong vấn đề. Trong quá trình giải quyết vấn đề, cá nhân sẽ phát huy được tiềm năng sáng tạo của bản thân mình. Sự sáng tạo sẽ đề ra các phương pháp giải quyết vấn đề một cách hiệu quả nhất. 4.3. Năng lực chuyên môn - Năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội: Tìm hiểu tự nhiên là khả năng tìm tòi và khám phá các sự vật hiện tượng trong tự nhiên, giải thích được một số hiện tượng khoa học đơn giản. Vận dụng được các kiến thức khoa học tự nhiên để phân tích, giải thích hiện tượng và giải quyết các vấn đề một cách khoa học. 6
- Năng lực công nghệ: Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của các thiết kế, vận dụng được tư duy thiết kế trong tìm tòi, sáng tạo. - Năng lực thẩm mỹ: là nhận diện và cảm thụ cái đẹp, biết thể hiện được cái đẹp trong hành vi, trong lời nói, trong sản phẩm… . Biết được giá trị của cuộc sống và trân trọng giá trị đó, đề xuất ý tưởng, thể hiện ý tưởng sáng tạo. - Năng lực thể chất: là khả năng sống thích ứng và hài hòa với môi trường, với tự nhiên, biết rèn luyện sức khoẻ thể lực và nâng cao sức khoẻ tinh thần. - Năng lực tin học: là khả năng sử dụng thiết bị kỹ thuật số, máy tính… để tìm kiếm thông tin phục vụ tích cực và hiệu quả cho học tập và cuộc sống. - Năng lực tính toán: Biết suy luận và giải quyết vấn đề logic, hiệu quả, biết tạo sự kết nối giữa toán học với cuộc sống hằng ngày. - Năng lực ngôn ngữ: là khả năng hiểu và phản hồi tích cực các nội dung đã nhận thức. Biết trình bày và bảo vệ quan điểm cá nhân. Có khả năng nghe, hiểu và chắt lọc những thông tin quan trọng từ các cuộc thảo luận, đối thoại. 4.4. Năng lực đặc thù của hoạt động trải nghiệm Ngoài những năng lực chung, năng lực chuyên môn thì hoạt động trải nghiệm còn có những năng lực đặc thù. - Năng lực thích ứng với cuộc sống: Hiểu biết về bản thân và môi trường sống, kĩ năng điều chỉnh bản thân và đáp ứng với sự thay đổi. Thay đổi được cách suy nghĩ, biểu hiện thái độ, cảm xúc của bản thân để đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ, hoàn cảnh mới. Thể hiện được khả năng tự học, sự tự tin trong giao tiếp, ứng xử và trong các mối quan hệ… - Năng lực thiết kế và tổ chức các hoạt động: Kĩ năng lập kế hoạch, kĩ năng thực hiện kế hoạch và điều chỉnh hoạt động, đánh giá hoạt động. Có thái độ làm việc nhiệt tình và tinh thần trách nhiệm cao. Biết đóng góp vào thành công chung, luôn tuân thủ và chấp hành với quyết định của tập thể. - Năng lực định hướng nghề nghiệp: là khả năng hiểu biết về nghề nghiệp, rèn luyện phẩm chất, năng lực liên quan đến nghề nghiệp, kĩ năng ra quyết định và lập kế hoạch học tập theo định hướng nghề nghiệp. II. ĐẶC ĐIỂM CỦA VIỆC DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 12 THPT 1. Vị trí của chương trình lịch sử Việt Nam lớp 12 Theo chương trình THPT môn Lịch sử, phần lịch sử Việt Nam lớp 12 chiếm một vị trí quan trọng. Đây là thời kỳ lịch sử có nhiều biến động, được đánh dấu mở đầu bằng cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp và kết thúc bằng sự kiện Đảng, nhà nước ta tiến hành đổi mới và thực hiện kế hoạch 5 năm 1996- 2000. 7
HS có những hiểu biết về Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai của thực dân Pháp và tác động của nó đến xã hội Việt Nam, phong trào dân tộc dân chủ trước những năm Đảng ra đời, sự kiện Đảng ra đời là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam, quá trình lãnh đạo cách mạng đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Học sinh hiểu biết về lịch sử lâu đời của dân tộc, những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và vận dụng những bài học lịch sử để giải quyết những vấn đề của thực tế cuộc sống. 2. Mục tiêu chương trình lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930 đến 1945 Về kiến thức: giúp HS nắm được những sự kiện lịch sử cơ bản của lịch sử Việt Nam qua phong trào cách mạng 1930 đến 1935. Phong trào cách mạng 1930- 193, với đỉnh cao Xô Viết Nghệ Tĩnh là phong trào đầu tiên do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Đây là phong trào có quy mô rộng lớn, đã thành lập được chính quyền theo kiểu Xô Viết, là cuộc tập dượt đầu tiên chuẩn bị cho thắng lợi cách mạng tháng Tám năm 1945. Phong trào dân chủ 1936-1939, phong trào đấu tranh công khai dành dân chủ dưới sự lãnh đạo của Đảng. Xuất phát từ tình hình thế giới và trong nước có nhiều chuyển biến, Đảng Cộng sản Đông Dương đã định ra chủ trương, phương pháp đấu tranh mới. Bằng sức mạnh đoàn kết của quần chúng, phong trào đã buộc chính quyền thực dân phải nhượng bộ, quần chúng được giác ngội về chính trị, là lực lượng chính trị hùng hậu. Phong trào giải phóng dân tộc 1939-1945 là cuộc vận động giải phóng dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng đãphát triển đến đỉnh cao với Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945. Ngày 2 – 9 - 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời đánh dấu thắng lợi cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương. Về kĩ năng: những kiến thức lịch sử phong phú, đầy biến động của lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930 đến 1945 là cơ sở để HS phát triển tư duy phân tích, so sánh, nhận định, rút ra nguyên nhân, ý nghĩa của các sự kiện lịch sử. Ngoài ra còn rèn luyện kĩ năng quan sát, sử dụng tranh ảnh, lược đồ, kĩ năng thực hành bộ môn, kĩ năng sử dụng tài liệu tham khảo, kĩ năng học tập trải nghiệm để làm sâu sắc thêm nhận thức lịch sử. Về thái độ: những kiến thức lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930 đến 1945, bồi dưỡng cho HS lòng yêu nước, niềm tự hào về những trang sử hào hùng của dân tộc. Đồng thời, giáo dục cho HS ý thức dân tộc, đoàn kết, lòng biết ơn đối với các anh hùng dân tộc, biết quý trọng, gìn giữ và bảo vệ những giá trị văn hóa đặc sắc, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng. Về năng lực: Rèn luyện cho học sinh những năng lực chung (tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo), những năng lực chuyên môn ( tìm hiểu tự nhiên và xã hội, công nghệ, thẩm mỹ, thể chất, tin học, 8
ngôn ngữ, tính toán), năng lực đặc thù. Từng bước hình thành và phát triển năng lực giải quyết các tình huống và vấn đề thực tiễn. 3. Đặc điểm tâm sinh lý học sinh lớp 12 THPT HS lớp 12 THPT thường có độ tuổi từ 17 đến 18 tuổi, đây là lứa tuổi thanh niên, sự phát triển tâm lý của lứa tuổi này chịu tác động của hai yếu tố: sinh lý và xã hội. Sự phát triển về mặt cơ thể tạo cho các em có nhiều hứng thú hoạt động xã hội và trong nhiều lĩnh vực khác. a. Đặc điểm về hoạt động học tập và sự phát triển trí tuệ - Trong hoạt động học tập: về nội dung, phương thức, mục đích, cách thức học tập... khác xa với các cấp học trước, hoạt động tự học tự nghiên cứu được phát triển cao. Trong điều kiện phát triển của các phương tiện truyền thông, trong bối cảnh hội nhập, mở rộng giao lưu, HS tiếp cận nhiều nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ nhiều mặt của cuộc sống, HS không thỏa mãn với vai trò của người tiếp thu thụ động, không chỉ chấp nhận các giải pháp đã có sẵn. Các em nảy sinh sự lĩnh hội độc lập tri thức và phát triển các kĩ năng. - Đặc điểm các sự phát triển trí tuệ: Sự phát triển trí tuệ ở lứa tuổi này là tính chủ định giữa vai trò thống trị, tư duy mang tính chất trừu tượng cao. Khi giải quyết các vấn đề tư duy thì có phương pháp phản đề, lật ngược vấn đề để xem lại. b. Những đặc điểm nhân cách chủ yếu - Về sự tự ý thức Ở lứa tuổi này các em đã tự mình giải quyết các công việc, thể hiện được thái độ của cá nhân đối với công việc xung quanh như bằng lòng hay không bằng lòng. Tự ý thức phát triển, biết tự kiềm chế những hành vi, hành động không đúng đắn của mình. - Giao tiếp với đời sống tình cảm: Giao tiếp thường xảy ra trong các nhóm tâm lý có cùng sở thích nhu cầu hoặc đôi bạn. Các em có nhu cầu cống hiến cho xã hội rất nhiều nhưng do khả năng hiện có cũng đang còn hạn chế. - Sự hình thành thế giới quan: Sự hình thành thế giới quan là nét chủ yếu trong tâm lý thanh niên vì các em sắp bước vào cuộc sống xã hội, các em có nhu cầu tìm hiểu khám phá để có quan điểm về tự nhiên, xã hội, về các nguyên tắc và quy tắc ứng xử, những định hướng giá trị về con người. III. TÌNH HÌNH DẠY HỌC LỊCH SỬ VÀ DẠY HỌC TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG THPT HIỆN NAY 1. Quan điểm về việc dạy học trải nghiệm 1.1. Về phía học sinh 9
Công tác điều tra được tiến hành bằng các câu hỏi trắc nghiệm khách quan và câu hỏi mở để HS bày tỏ ý kiến về vấn đề học tập trải nghiệm trong DHLS lớp 12, tập trung vào một số nội dung sau: - Thái độ, tinh thần học tập bộ môn Lịch sử của học sinh. - Những hiểu biết của các em về học tập trải nghiệm trong DHLS lớp 12. - Khi học lịch sử lớp 12 bằng cách thức trải nghiệm em thấy như thế nào? - Vai trò của học tập trải nghiệm trong DHLS lớp 12. - Về việc cần thiết đa dạng hóa các hình thức dạy học để các em hứng thú hơn đối với việc học tập bộ môn. Qua xử lý phiếu điều tra, trao đổi trực tiếp với HS, tôi nhận thấy: Khi hỏi học sinh có thích học môn lịch sử không, có 15/76 (20%) HS trả lời là không hứng thú, 37/76 (49%) HS trả lời là bình thường, số HS này cho rằng học môn lịch sử rất dài và khó nhớ, nhất là các sự kiện học rồi lại quên nên học không có hiệu quả, học lịch sử chỉ để thi tốt nghiệp. Có 14/76(18%) HS trả lời là hứng thú học lịch sử và 10/76(13% ) trả lời là rất hứng thú. Số học sinh này cho rằng học lịch sử rất quan trọng, nó giúp các em hiểu hơn về lịch sử trong nước và thế giới. Việc học sinh ý thức được tầm quan trọng của môn học là một trong những tín hiệu tích cực trong việc dạy và học môn Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay. 1.2. Về phía giáo viên - Thứ nhất: Về tầm quan trọng của việc học tập trải nghiệm trong dạy học lịch sử là việc làm quan trọng khi dạy học. Giúp HS hiểu rõ hơn sự kiện lịch sử và giúp các em nắm kiến thức lịch sử một cách toàn diện và sâu sắc hơn, từ đó các em hình thành được những phẩm chất, năng lực, vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống, có lòng yêu nước, ý thức bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ và giữ gìn các giá trị văn hóa của cha ông. - Thứ hai: Tìm hiểu các hình thức tổ chức dạy học Lịch sử nói chung và hình thức tổ chức hoạt động dạy học trải nghiệm thường hay sử dụng trong môn Lịch sử. - Thứ ba: Tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn của giáo viên trong quá trình tổ chức hoạt động dạy học trải nghiệm trong môn Lịch sử. Kết quả điều tra khảo sát cho thấy 3 giáo viên tại trường (100%) được chọn khảo sát thống nhất cho rằng rất quan trọng phải tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm trong dạy học Lịch sử. Điều này chứng tỏ rằng các giáo viên đã ý thức được tầm quan trọng của việc tổ chức các hoạt động học tập TNST trong dạy học Lịch sử. Phần lớn các GV tổ chức HĐTN trong môn Lịch sử cho rằng hiệu quả của hình thức này rất tốt chiếm tỉ lệ 67% (2GV) và đạt hiệu quả tốt 33% (1GV). 10
HĐTN trong DHLS đã được GV nhận thức đúng tầm quan trọng của nó, song thực hiện điều này trong thực tiễn dạy học để đạt hiệu quả cao cần phải hội tụ đủ các điều kiện cơ bản như xây dựng kế hoạch rõ ràng, lựa chọn nội dung kiến thức, thời gian thích hợp để tổ chức, phải khảo sát địa điểm tổ chức HĐTN... 2. Những thuận lợi và khó khăn Đối với học sinh THPT, đây là giai đoạn mà cơ thể phát triển mạnh nhất, sung sức nhất tạo cho các em nhiều hứng thú trong các hoạt động để tăng tầm hiểu biết nên được các em rất yêu thích. Mặt khác, những kiến thức trong giờ học căng thẳng nên khi được định hướng với những cách thức, biện pháp tìm hiểu mới về kiến thức học thì học sinh thấy bổ ích, thấy được việc mình làm trong cuộc sống hàng ngày... HĐTN là một phương pháp, hình thức dạy học mới. Hình thức này được GV vận dụng linh hoạt trong các tiết học Lịch sử nhằm phát triển năng lực và nhân cách toàn diện cho HS. HĐTN có thể được xây dựng theo chủ đề, mang tính tích hợp và phân hóa cao, hình thức, phương pháp tổ chức đa dạng phù hợp với tâm lý lứa tuổi HS THPT, nhằm giúp HS tự trải nghiệm và phát huy tối đa khả năng sáng tạo của mình. Tuy nhiên, HĐTN trong DHLS gặp nhiều khó khăn như kinh phí tổ chức các hoạt động, HĐTN còn khá mới mẻ nên GV còn thiếu kinh nghiệm trong công tác tổ chức, HS chưa thật sự hứng thú với môn Lịch sử... Nhưng để nâng cao chất lượng, đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử, HĐTN không thể không được thực hiện, chúng ta nắm vững nó để khắc phục khó khăn và phát huy những thuận lợi. 3. Hiệu quả của việc HĐTN cho học sinh qua dạy học lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945 Kiến thức lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945, có một vị trí quan trọng. Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945, có nhiều nội dung để giáo viên tổ chức dạy học trải nghiệm kết hợp giữa lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương, dạy học gắn với di sản văn hóa, giáo dục trong nhà trường gắn với thực tiễn, là một trong những giải pháp đổi mới giáo dục giúp nâng cao chất lượng dạy học. Tổ chức HĐTN là một hình thức đưa lại hiệu quả cao rèn luyện tư duy sáng tạo, thiết lập được mối quan hệ thầy - trò, kích thích hứng thú học tập, tăng cường sự tự tin cho học sinh, tinh thần trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, xã hội, giáo dục lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương. “Học đi đôi với hành”, “Lý luận gắn với thực tiễn” thực sự phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo đem lại niềm vui, hứng thú học tập lịch sử cho học sinh. Dạy học trải nghiệm trong Lịch sử có ưu thế rất lớn trong việc phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh. Thông qua các hình thức dạy học trải nghiệm sẽ thực hiện được mục tiêu đào tạo ra những con người có hoài bão, yêu nước, có lòng nhân ái,có tinh thần trách nhiệm với cộng đồng, có khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo, tự chủ cá nhân và hợp tác tập thể, biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn...,qua đó tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập Lịch sử. 11
CHƯƠNG II XÁC ĐỊNH NỘI DUNG VÀ CÁCH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 12 GIAI ĐOẠN 1930 ĐẾN 1945 I. XÁC ĐỊNH NỘI DUNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 12 GIAI ĐOẠN 1930 ĐẾN 1945 1. Cấu trúc nội dung chương trình Trên cơ sở xác định nội dung chương trình lịch sử lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945 để lựa chọn các phù hợp với mục tiêu và nội dung của từng bài học. Tuy nhiên, không phải ở bài nào, nội dung nào đều có thể tổ chức HĐTN cho học sinh, mà GV phải căn cứ vào nội dung của từng bài để chọn những mục sử dụng loại HĐTN và phương thức tổ chức trải nghiệm phù hợp để đưa lại hiệu quả cao trong hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh. Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945 được giảng dạy tại trường THPT qua các bài: Bài 14: Phong trào cách mạng 1930 đến 1935. Bài 15: Phong trào dân chủ 1936 đến 1939. Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng Tám(1939- 1945). Nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ra đời. Dưới đây là bảng tổng hợp những nội dung tổ chức HĐTN cho học sinh thông qua trong dạy học phần lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945. Kiến thức Nội dung có thể tổ Cách thức có thể tổ chức cho HS hoạt chức cho HS hoạt động trải nghiệm động trải nghiệm Bài 14: Phong Mục II(1,2): Phong - Tổ chức cho học sinh tham gia tham trào cách mạng trào cách mạng quan học tập qua dạy học gắn với di sản. 1930 đến 1935 1930-1931 với - Tổ chức HĐTN bằng hình thức triển đỉnh cao Xô Viết lãm tư liệu ảnh, sưu tầm thơ ca ca ngợi Nghệ - Tĩnh phong trào cách mạng 1930-1931 và Xô Viết Nghệ -Tĩnh. - Tổ chức HĐTN bằng hình thức dạy học dự án: Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hang Rú Ấm - Tổ chức HĐTN bằng hình thức sân 12
khấu tương tác. - Tổ chức HĐTN bằng hình thức trò chơi lịch sử. - Tổ chức HĐTN bằng hình thức hoạt động cộng đồng qua chiến dịch: Tri ân. Bài 15: Phong Mục II: Phong trào - Tổ chức HĐTN bằng hình thức triển trào dân chủ dân chủ 1936-1939 lãm tư liệu ảnh. 1936 đến 1939 - Tổ chức HĐTN bằng hình thức trò chơi lịch sử. - Tổ chức cho học sinh tham gia tham quan học tập - Tổ chức hoạt động trải nghiệm bằng hình thức sân khấu tương tác. Bài 16: Phong - Mục II: Phong - Tổ chức HĐTN bằng hình thức sân trào giải phóng trào giải phóng dân khấu tương tác: Đóng vai hướng dẫn viên dân tộc và tổng tộc từ tháng 9 đến giới thiệu sự chuyển hướng quan trọng khởi nghĩa tháng 3-1945. của Đảng- đặt nhiệm vụ giải phóng dân tháng Tám - Mục III:Khởi tộc lên hàng đầu: Hội nghị Trung ương (1939-1945). nghĩa vũ trang tháng 11-1939 và Hội nghị Trung ương Nước Việt Nam giành chính quyền. tháng 5-1941. Dân Chủ Cộng Hòa ra đời - Mục IV: Nước - Đóng vai thành viên Đội Việt Nam Việt Nam Dân chủ Tuyên truyền Giải phóng quân kể về quá Cộng hòa ra đời. trình chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền. - Mục V: Nguyên nhân thắng lợi, ý - Hoạt cảnh múa: “Mùa thu độc lập”. Học nghĩa lịch sử và bài lịch sử qua các bài hát với chủ đề: “Sao học kinh nghiệm tháng Tám”. của Cách mạng - Tổ chức cho học sinh tham gia tham tháng Tám năm quan, học tập qua dạy học gắn với di sản. 1945. -Tổ chức HĐTN bằng hình thức dạy học dự án: “Bảo tồn và phát huy giá trị di tích Cây đa Làng Trù” hoặc “ Dấu ấn tháng Tám trên quê hương Nghĩa Đàn”. - Tổ chức HĐTN bằng hình thức dạy học dự án: “Vận dụng bài học kinh nghiệm của cách mạng tháng Tám năm 1945 để giải quyết vấn đề biển đảo hiện nay”, hoặc 13
“Vận dụng bài học kinh nghiệm của cách mạng tháng Tám năm 1945 để xây dựng củng cố khối đoàn kết toàn dân”. - Tổ chức HĐTN bằng hình thức triển lãm tư liệu ảnh. - Tổ chức HĐTN bằng hình thức hoạt động cộng đồng qua chiến dịch: Tri ân. 2. Cấu trúc nội dung theo chủ đề Nội dung tổ chức HĐTN cho học sinh thông qua trong dạy học phần lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1930 đến 1945, có thể vận dụng dạy học theo chủ đề. Chủ đề Nội dung có thể tổ Kiến thức bài học lịch sử tại Cách thức chức cho HS hoạt Nghĩa Đàn trong Phong trào trải động trải nghiệm cách mạng 1930-1945 nghiệm Phong trào Bài14:Mục II(1,2): - Hang Rú Ấm (xã Nghĩa Đức) - Tổ chức cách mạng Phong trào cách Nơi thành lập chi bộ cộng sản hoạt động 1930-1945 mạng 1930-1931 đầu tiên ở huyện Nghĩa Đàn. Từ trải nghiệm với đỉnh cao Xô đây mọi chỉ thị, Nghị quyết của bằng hình Viết Nghệ - Tĩnh. Trung ương Đảng, xứ ủy Trung thức tham Bài 15: Mục II(2,a) Kỳ, Tỉnh ủy Nghệ An đã được quan, học Phong trào dân chủ triển khai. tập. 1936-1939. - Cây đa Làng Trù (xã Nghĩa Bài 16: Mục III (3) Khánh) - Nơi ngày 22/08/1945 Tổng khởi nghĩa nhân dân Nghĩa Đàn đã giành Tháng Tám năm chính quyền trong Tổng khởi 1945. nghĩa Tháng Tám. Trong quá trình giảng dạy, tùy theo nội dung, giáo viên tổ chức cho học sinh HĐTN ngay tại lớp, hoạt động ngoại khóa hoặc kết hợp giữa trên lớp và ngoại khóa. Mỗi hình thức HĐTN đều có những khả năng và hiệu quả nhất định. Nhờ tổ chức đa dạng, phong phú mà bài học Lịch sử sẽ nhẹ nhàng, hấp dẫn, không khô khan, phù hợp với tâm sinh lí của học sinh. Từ đó, giúp cho HS suy nghĩ, tìm tòi, nghiên cứu và kĩ năng vận dụng kiến thức. Phải làm thế nào để qua các bài học lịch sử rèn luyện cho các em biết tiếp thu những cái có giá trị, vận dụng sáng tạo những hiểu biết lịch sử vào thực tiễn cuộc sống. II. CÁCH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 12 GIAI ĐOẠN 1930 ĐẾN 1945 1. Tổ chức hoạt động trải nghiệm bằng hình thức tham quan, học tập. 14
Tham quan, học tập là một hình thức tổ chức học tập thực tế hấp dẫn đối với học sinh. Mục đích của tham quan, học tập là để học sinh được đi thăm, tìm hiểu và học hỏi kiến thức, tiếp xúc với các di tích lịch sử … ở địa phương giúp các em có được kinh nghiệm thực tế nhằm thực hiện giáo dục nhà trường gắn với thực tiễn, lý luận gắn với thực tiễn. Nội dung tham quan học tập có tính giáo dục tổng hợp đối với học sinh như: giáo dục lòng yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước, giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống lịch sử... Cách thức tổ chức HĐTN bằng hình thức tham quan học tập: Bước 1: Giáo viên chọn địa điểm có di sản văn hóa phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học. xây dựng kế hoạch dạy học tại di sản cho từng nội dung, thời gian, lực lượng phối hợp, phương tiện... Bước 2: Xây dựng kế hoạch dạy học tại di sản cho từng nội dung, thời gian, lực lượng phối hợp, phương tiện... Kế hoạch tiến hành bài học tại di sản phải báo cáo nhà trường và phụ huynh học sinh. Bước 3: Thực hiện kế hoạch. Yêu cầu học sinh tìm hiểu thông tin về di sản, sưu tầm thêm tài liệu có liên quan. Bước 4: Học sinh tham quan và báo cáo kết quả, đánh giá dựa trên hướng dẫn của giáo viên. Trong quá trình tổ chức dạy học, GV cần kết hợp giữa hướng dẫn HS quan sát di sản với trao đổi, thảo luận để làm rõ kiến thức bài học, sử dụng đồ dùng trực quan tại di sản. Bước 5: GV đánh giá các sản phẩm đạt được của HS và rút kinh nghiệm để các chuyến tham quan. học tập sau. Ví dụ: Khi dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930-1945, GV xây dựng Chủ đề “Phong trào cách mạng 1930-1945 ”. GV có thể tổ chức cho HS tham quan, học tập tại di tích Hang Rú Ấm (xã Nghĩa Đức) và Cây đa Làng Trù (xã Nghĩa Khánh), huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An. Lịch sử địa phương là một bộ phận của lịch sử dân tộc. Di tích lịch sử có ý nghĩa quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học lịch sử ở trường THPT. Bài học ở di tích giúp cho HS hình thành kiến thức, kĩ năng, thái độ, định hướng năng lực. Những hiện vật, dấu vết của quá khứ được lưu giữ gây hứng thú học tập lịch sử, giúp các em có cái nhìn thực tế về Phong trào cách mạng 1930-1945 trên quê hương mình. Bước 1: Giáo viên lên kế hoạch: Nội dung tham quan học tập tại di tích - Mục tiêu: 15
+ Kiến thức: HS nắm được phong trào cách mạng 1930-1945 trong cả nước và trên quê hương Nghĩa Đàn. Tạo điều kiện cho HS tìm hiểu về khu di tích Hang Rú Ấm- Cây đa Làng Trù. Hiểu được những đóng góp của nhân dân Nghĩa Đàn trong quá trình phát triển của lịch sử dân tộc. + Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng quan sát, thu thập, phân tích và xử lí thông tin. Phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, có nhiều kiến thức thực tế, khả năng làm việc độc lập cũng như hoạt động theo nhóm, tinh thần tập thể và tính sáng tạo. + Thái độ: nhận thức sâu sắc quá trình giành độc lập dân tộc của nhân dân ta. Trân trọng sự hy sinh của những người con đã ngã xuống vì độc lập dân tộc. Tuyên truyền, giáo dục truyền thống, lịch sử dân tộc, khơi gợi niềm tự hào dân tộc, hình thành thái độ học tập tích cực, có ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di tích. + Năng lực: rèn luyện cho HS năng lực tự chủ và tự học, giải quyết vấn đề và sáng tạo, giao tiếp và hợp tác, biết tính toán và lập kế hoạch... - Mục tiêu chung của HĐTN tại di tích lịch sử cách mạng Hang Rú Ấm và Cây đa Làng Trù: + Giúp các em thực hành kĩ năng sống, phát huy khả năng tư duy, sáng tạo. Qua đó, các em có thêm những kiến thức quý báu để vận dụng trong học tập và cuộc sống sau này. + Góp phần đổi mới chất lượng dạy và học thông qua việc tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm cho học sinh. Bước 2: Xây dựng kế hoạch. - Thời gian: ngày 13/11/2020 (1 buổi). - Đối tượng: toàn bộ học sinh lớp12 C1 trường THPT Đông Hiếu. - Quản lý chung: Cô: Lê Thị Cúc Hoa - GV bộ môn Lịch Sử. - Thành phần tham gia: Cô: Nguyễn Thị Lan Anh - GV chủ nhiệm lớp 12C1. - Phân công nhiệm vụ: STT Nội dung Phụ trách Ghi chú 1 Lập kế hoạch trải nghiệm Lê Thị Cúc Hoa 2 Lập chương trình trải nghiệm Lê Thị Cúc Hoa 16
Hướng dẫn HS tổ chức HĐTN và Lê Thị Cúc Hoa 3 đánh giá sản phẩm của HS lớp 12 4 Dự trù kinh phí Lê Thị Cúc Hoa 5 Liên hệ Ban quản lý khu di tích Lê Thị Cúc Hoa 6 Chuẩn bị loa, máy ảnh HS tự chuẩn bị Tập trung HS, sinh hoạt nội quy Lê Thị Cúc Hoa 7 Hỗ trợ quản lý HS Nguyễn Thị Lan Anh - Xây dựng kế hoạch chi tiết cho HS trước khi thực hiện trải nghiệm tại di tích lịch sử cách mạng Hang Rú Ấm và Cây đa Làng Trù. Sản phẩm học sinh cần Hướng dẫn thực hiện hoàn thành 1. Chuyên đề báo cáo về Chia nhóm: di tích lịch sử cách mạng - GV yêu cầu HS chia mỗi lớp thành 4 nhóm. Hang Rú Ấm và Cây đa Nhóm 1,2 : Sự kiện Làng Trù. Nhóm 3: Tri ân học sinh giới thiệu những Nhóm 4: Du lịch và họa sĩ địa điểm mà nhóm đi thực - HS phân công nhóm trưởng, các thành viên trong tế. nhóm lắng nghe nội quy trong suốt quá trình chuyến Yêu cầu: thuyết trình, thảo đi. luận giữa các nhóm và in - Các thành viên trong nhóm lập kế hoạch thực hiện thành tập tư liệu có hình Kiến thức cần chuẩn bị: ảnh minh họa và lời bình - Sử dụng máy ảnh, máy quay, ghi âm (nếu có). cho các bức ảnh, những - Kĩ năng phỏng vấn, thuyết trình và vẽ tranh... lưu ý khi đến địa điểm đó. - Kiến thức địa lí Nghệ An nói chung và vùng Nghĩa 2. Thiệp ảnh: Giới thiệu Đức, Nghĩa Khánh– huyện Nghĩa Đàn nói riêng (HS về hình ảnh đặc sắc của di tự tìm hiểu và chuẩn bị trước chuyến đi). tích lịch sử cách mạng Dụng cụ cần mang theo: Hang Rú Ấm và Cây đa - Máy quay phim, máy ảnh, máy ghi âm, thẻ nhớ dự Làng Trù cùng thông tin phòng, pin dự phòng (nếu có). tóm tắt. - Sổ ghi chép. 3. Trình bày báo cáo Thời hạn nộp bài: sau 1 tuần trải nghiệm. tóm tắt về HĐTN tại di - Báo cáo thuyết trình tích lịch sử cách mạng - Tư liệu và thiếp ảnh, tranh vẽ … Hang Rú Ấm và Cây đa Làng Trù tại lớp. - Xây dựng nội quy chuyến trải nghiệm: + Tuân thủ thời gian tập trung theo quy định của đoàn từ lúc khởi hành và tại các điểm dừng chân trong suốt lộ trình. + Lưu tất cả các số điện thoại cần thiết của ban tổ chức, giáo viên phụ trách. 17
+ Không tách đoàn, không tự ý bỏ chương trình, cho dù địa điểm đó HS đã tham quan trước đây. Không tự ý đến những nơi hẻo lánh, không có người hướng dẫn, hoặc không được khuyến khích đi. + Chấp hành nội quy tại điểm tham quan. + Các lớp chia thành các nhóm nhỏ (cử trưởng nhóm quản lý) thực hiện nghiêm túc việc học tập, ghi chép trong suốt hành trình. + HS viết bài báo cáo thu hoạch sau chuyến thực địa. Bước 3: Thực hiện buổi trải nghiệm. Thời gian Nội dung Thực hiện Ghi chú 13g30 tập trung tại cổng trường Lê Thị Cúc Hoa 13h30 THPT Đông Hiếu, điểm danh và Nguyễn Thị Lan Anh nghe sinh hoạt nội quy. 13h45 Khởi hành 14h 45 Nghe thuyết minh Hướng dẫn viên Lê Thị Cúc Hoa Tham quan, học tập và các hoạt 15h30 Nguyễn Thị Lan Anh động khác Tập thể HS Tập trung, điểm danh, kết thúc Lê Thị Cúc Hoa 16g30 buổi trải nghiệm. Nguyễn Thị Lan Anh - Các nhóm thu thập thông tin dưới sự hướng dẫn của GV, và người dân địa phương. - Các nhóm tìm hiểu về di tích lịch sử cách mạng Hang Rú Ấm và Cây đa Làng Trù theo các nội dung đã được thông báo, hướng dẫn. Hoạt động 1: Tìm hiểu kiến thức lịch sử về phong trào cách mạng 1930-1945 qua di tích Hang Rú Ấm- Cây đa Làng Trù. Hoạt động 2: Chiến dịch tình nguyện qua hoạt động vệ sinh khu di tích. Hoạt động 3: Hoạt động giao lưu học tập. Tìm hiểu quá trình bảo tồn và phát huy giá trị di tích - HS phân tích, tổng hợp các dữ liệu để hoàn thành các sản phẩm và nhiệm vụ học tập. Bước 4: Trình bày sản phẩm. Học sinh tham quan và báo cáo kết quả, đánh giá dựa trên hướng dẫn của giáo viên. - Sau chuyến trải nghiệm, từ phiếu làm việc nhóm, phiếu ghi dữ liệu, sổ ghi chép cá nhân, ảnh ghi lại trong hành trình, học sinh thảo luận để thiết kế thiếp ảnh, tập san tư liệu,… 18
- Các nhóm báo cáo trước lớp, đại diện các nhóm lên trình bày. Tập thể lớp và giáo viên đưa ra các câu hỏi trao đổi về nội dung báo cáo. Bước 5: Đánh giá về việc tổ chức dạy học trải nghiệm. - Các nhóm tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau theo phiếu đánh giá. - Giáo viên nhận xét, đánh giá về quá trình, kết quả thực hiện, và các sản phẩm thu được sau chuyến trải nghiệm. - Giáo viên chuẩn kiến thức về những vấn đề tìm hiểu để củng cố kiến thức. - Rút kinh nghiệm sau chuyến trải nghiệm. KẾ HOẠCH BÀI DẠY Chủ đề: PHONG TRÀO CÁCH MẠNG 1930-1945 Nội dung tham quan, học tập: Di tích lịch sử cách mạng Hang Rú Ấm và Cây đa Làng Trù I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Phẩm chất, năng lực Mục tiêu TT 1. Năng lực đặc thù Biết cách sưu tầm, sử dụng tư liệu để tìm hiểu về 1 Tìm hiểu lịch sử Phong trào cách mạng 1930-1945 trong cả nước và tại địa phương Nghĩa Đàn. Trình bày được sự ra đời của chi bộ cộng sản đầu 2 tiên ở Nghĩa Đàn tại Hang Rú Ấm và sự lãnh đạo cách mạng từ 1930-1945. Trình bày được quá trình nổi dậy giành chính 3 quyền tại Cây đa Làng Trù. Hiểu được ý nghĩa phong trào cách mạng 1930- 4 Nhận thức và tư duy 1945 ở Nghĩa Đàn đối với lịch sử dân tộc. lịch sử Phân tích được những đóng góp của nhân dân 5 Nghĩa Đàn trong phong trào cách mạng từ 1930- 1945. Vận dụng kiến thức, kĩ Vai trò của chi bộ Đảng ở miền Tây xứ Nghệ đối 6 năng với phong trào cách mạng 1930-1945 ở Nghĩa Đàn. Trách nhiệm đối với việc bảo tồn và phát huy giá 7 trị di tích. 19
2. Năng lực chung Tự chủ và tự học Biết tự lựa chọn nội dung học tập, tự phân công 8 nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm, tự quyết định cách thức thực hiện quan sát , tự đánh giá về quá trình và kết quả thực hiện Giao tiếp và hợp tác Biết lựa chọn nội dung, cách thức, thái độ giao 9 tiếp, lắng nghe tích cực, chia sẻ khi cần và biết hỗ trợ bạn cùng thực hiện nhiệm vụ nhóm. Biết hợp tác cùng các bạn trong làm việc nhóm, biết điều chỉnh cho phù hợp với đội, nhóm. Giải quyết vấn đề và Biết thu thập và làm rõ các thông tin liên quan; 10 sáng tạo biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề; lựa chọn được giải pháp phù hợp nhất để giải quyết vấn đề theo yêu cầu. 3. Phẩm chất chủ yếu Yêu nước Có ý thức học tập, yêu truyền thống dân tộc, xây 11 dựng và bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn các giá trị văn hóa. Chăm chỉ Thường xuyên thực hiện và theo dõi các nhiệm 12 vụ được phân công. Trung thực Có ý thức báo cáo chính xác, khách quan kết quả 13 đã thực hiện. Trách nhiệm Có ý thức hoàn thành công việc được phân công, 14 phối hợp với các thành viên trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tập. Có trách nhiệm với cộng đồng. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên - Lựa chọn địa điểm. -Tìm hiểu về di tích, tài liệu liên quan đến bài học. 2. Chuẩn bị của học sinh - Các nhóm học sinh tìm hiểu trước các thông tin về di tích. - Tìm hiểu về phong trào cách mạng 1930-1945. 20