Sáng kiến kinh nghiệm: Xây dựng hệ thống bài tập cân bằng hợp chất ít tan dùng bồi dưỡng HSG ở trường phổ thông

1<br /> <br /> SV: Phan Thị Ngọc Linh – Nguyễn Thị Yến Ngân<br /> <br /> GVHD: Hồ Sỹ Linh<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU .................................................................................................................................. 4<br /> 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................................. 4<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................ 4<br /> 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................................... 4<br /> 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 5<br /> 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................................ 5<br /> 6. Đóng góp của đề tài.......................................................................................................... 5<br /> CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...................................... 6<br /> 1.1. Cơ sở lý luận [22], [23] .................................................................................................... 6<br /> 1.2. Cân bằng hợp chất ít tan [21] ......................................................................................... 6<br /> 1.3. Thực trạng sử dụng bài tập cân bằng hợp chất ít tan trong đề thi HSG môn Hóa<br /> học hiện nay ............................................................................................................................ 6<br /> CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP CÂN BẰNG HỢP CHẤT ÍT TAN<br /> DÙNG BỒI DƢỠNG HSG Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG ........................................................ 7<br /> 2.1. Cơ sở của việc xây dựng hệ thống bài tập......................................................................... 7<br /> 2.2. Nguyên tắc xây dựng hệ thống bài tập dùng cho học sinh giỏi ........................................ 7<br /> 2.3. Quy trình xây dựng hệ thống bài tập cân bằng hợp chất ít tan dùng trong bồi dƣỡng<br /> HSG ở trƣờng phổ thông .......................................................................................................... 7<br /> 2.4. Hệ thống bài tập cân bằng hợp chất ít tan dung bồi dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng phổ<br /> thông<br /> <br /> .................................................................................................................................... 7<br /> <br /> 2.4.1. Giới thiệu tổng quan về hệ thống bài tập..................................................................... 7<br /> 2.4.2. Hệ thống bài tập về tính độ tan từ tích số tan .............................................................. 7<br /> 2.4.3. Hệ thống bài tập về tính tích số tan từ độ tan ............................................................ 12<br /> 2.4.4. Hệ thống bài tập về tích số tan điều kiện, các yếu tố ảnh hưởng độ tan ................... 14<br /> 2.4.5.<br /> <br /> Hệ thống bài tập về điều kiện xuất hiện kết tủa, sự kết tủa hoàn toàn, sự kết<br /> <br /> tủa phân đoạn ...................................................................................................................... 18<br /> 2.4.6.<br /> <br /> Hệ thống bài tập về sự hòa tan kết tủa trong các dung dịch .......................... 27<br /> <br /> 2.5. Sử dụng hệ thống bài tập cân bằng hợp chất ít tan trong bồi dƣỡng học sinh giỏi ở<br /> trƣờng phổ thông. ................................................................................................................. 30<br /> CHƢƠNG 3: THIẾT KẾ GIÁO ÁN VÀ THẢO LUẬN ....................................................... 31<br /> 3.1. Thiết kế giáo án chuyên đề .............................................................................................. 31<br /> Trƣờng Đại học Đồng Tháp<br /> <br /> Khoa SP Lý – Hóa – Sinh<br /> <br /> 2<br /> <br /> SV: Phan Thị Ngọc Linh – Nguyễn Thị Yến Ngân<br /> <br /> GVHD: Hồ Sỹ Linh<br /> <br /> 3.2. Tham khảo, trao đổi ý kiến với chuyên gia ................................................................. 35<br /> 3.2.1.<br /> <br /> Mục đích tham khảo, trao đổi ý kiến ............................................................... 35<br /> <br /> 3.2.2.<br /> <br /> Đối tượng tham khảo, trao đổi ý kiến .............................................................. 36<br /> <br /> 3.2.3.<br /> <br /> Tiến hành tham khảo, trao đổi ý kiến .............................................................. 36<br /> <br /> 3.3. Kết quả tham khảo, trao đổi ý kiến ............................................................................. 36<br /> KẾT LUẬN ........................................................................................................................... 37<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 38<br /> PHỤ LỤC ............................................................................................................................... 40<br /> Phụ lục 1: Các đề kiểm tra ..................................................................................................... 40<br /> Phụ lục 2: Đáp án ................................................................................................................... 40<br /> <br /> Trƣờng Đại học Đồng Tháp<br /> <br /> Khoa SP Lý – Hóa – Sinh<br /> <br /> 3<br /> <br /> SV: Phan Thị Ngọc Linh – Nguyễn Thị Yến Ngân<br /> <br /> GVHD: Hồ Sỹ Linh<br /> <br /> DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT<br /> BT:<br /> <br /> Bài tập<br /> <br /> BTĐT:<br /> <br /> Bảo toàn điện tích<br /> <br /> BTNĐ:<br /> <br /> Bảo toàn nồng độ<br /> <br /> DH:<br /> <br /> Phƣơng trình Đơbai – Hucken<br /> <br /> ĐKP:<br /> <br /> Điều kiện proton<br /> <br /> ĐLTDKL:<br /> <br /> Định luật tác dụng khối lƣợng<br /> <br /> GD&ĐT:<br /> <br /> Giáo dục và Đào tạo<br /> <br /> GV:<br /> <br /> Giáo viên<br /> <br /> HS:<br /> <br /> Học sinh<br /> <br /> HSG:<br /> <br /> Học sinh giỏi<br /> <br /> STAD:<br /> <br /> Student Teams Achievement Division<br /> <br /> THPT:<br /> <br /> Trung học phổ thông<br /> <br /> TPGH:<br /> <br /> Thành phần giới hạn<br /> <br /> Trƣờng Đại học Đồng Tháp<br /> <br /> Khoa SP Lý – Hóa – Sinh<br /> <br /> 4<br /> <br /> SV: Phan Thị Ngọc Linh – Nguyễn Thị Yến Ngân<br /> <br /> GVHD: Hồ Sỹ Linh<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Hệ thống các trƣờng THPT Chuyên đã đóng góp quan trọng trong việc phát triển và<br /> bồi dƣỡng học sinh có năng khiếu, tạo nguồn nhân lực chất lƣợng cao cho đất nƣớc, đào tạo<br /> đội ngũ học sinh có kiến thức, có năng lực tự học, tự nghiên cứu, đạt nhiều thành tích cao<br /> góp phần quan trọng nâng cao chất lƣợng và hiệu quả giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, hiện<br /> nay 82 trƣờng THPT Chuyên trong cả nƣớc, không phải trƣờng nào cũng có sự đầu tƣ thỏa<br /> đáng. Một trong những hạn chế, khó khăn của hệ thống trƣờng THPT Chuyên trong toàn<br /> quốc đang gặp phải đó là chƣơng trình, sách giáo khoa, tài liệu cho môn chuyên còn thiếu,<br /> chƣa cập nhật và liên kết giữa các trƣờng. Bộ GD & ĐT chƣa xây dựng đƣợc chƣơng trình<br /> chính thức cho học sinh chuyên nên để dạy cho học sinh, giáo viên phải tự tìm tài liệu, chọn<br /> giáo trình phù hợp, phải tự xoay sở để biên soạn, cập nhật giáo trình, nhƣ thế thì khó bức<br /> phá lên đƣợc.<br /> Trong các kỳ thi Olympic 30/4, kỳ thi HSG Quốc gia từ năm 1994 đến nay, hóa học<br /> phân tích chiếm một vị trí khá quan trọng, trong đó nội dung thi thƣờng đƣợc ra dƣới dạng<br /> tổng hợp, kết hợp nhiều vấn đề về cân bằng ion trong dung dịch. Nội dung liên quan đến<br /> hợp chất ít tan là một trong những phần khó nhất của các kỳ thi này.<br /> Xuất phát từ thực tiễn trên, là một sinh viên chuyên ngành sƣ phạm hóa học và cũng<br /> sắp trở thành giáo viên trong tƣơng lai, tôi rất mong mỏi có một nguồn tài liệu có giá trị và<br /> phù hợp trong việc giảng dạy sau này để bồi dƣỡng học sinh giỏi – học sinh chuyên và<br /> cũng để cho học sinh có một tài liệu thích hợp để tham khảo, thuận lợi cho học tập và<br /> nghiên cứu, tôi đã chọn đề tài: “Xây dựng hệ thống bài tập cân bằng hợp chất ít tan dùng<br /> bồi dưỡng HSG ở trường phổ thông” để nghiên cứu.<br /> <br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> -<br /> <br /> Phân loại, hệ thống và tuyển chọn lý thuyết - bài tập về cân bằng chất ít tan dùng bồi<br /> <br /> dƣỡng học sinh giỏi trƣờng phổ thông và tài liệu tham khảo cho học sinh chuyên Hóa.<br /> -<br /> <br /> Thiết kế bài giảng chuyên đề sử dụng thực nghiệm hệ thống bài tập nhằm nâng cao<br /> <br /> tính tích cực, chủ động và sáng tạo tìm tòi, tự học của học sinh.<br /> <br /> 3. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> -<br /> <br /> Phân loại, hệ thống và tuyển chọn bài tập cân bằng hợp chất ít tan dùng trong bồi<br /> <br /> dƣỡng học sinh giỏi ở trƣờng THPT.<br /> <br /> Trƣờng Đại học Đồng Tháp<br /> <br /> Khoa SP Lý – Hóa – Sinh<br /> <br /> 5<br /> <br /> SV: Phan Thị Ngọc Linh – Nguyễn Thị Yến Ngân<br /> -<br /> <br /> GVHD: Hồ Sỹ Linh<br /> <br /> Nghiên cứu chƣơng trình chuyên hóa, một số đề thi Olympic 30/4 các năm, đề thi<br /> <br /> học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế, đề thi của một số nƣớc có liên quan đến phần cân bằng<br /> hợp chất ít tan.<br /> -<br /> <br /> Xây dựng hệ thống bài tập tự luận theo các chuyên đề lý thuyết trên dùng trong bồi<br /> <br /> dƣỡng HSG và chuyên Hóa ở trƣờng THPT.<br /> <br /> 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu<br /> Cơ sở lý thuyết về cân bằng hợp chất ít tan và những dạng bài tập về cân bằng hợp chất<br /> ít tan trong các đề thi Olympic Hóa học các năm, nhằm nâng cao khả năng bồi dƣỡng HSG<br /> ở trƣờng THPT.<br /> <br /> 5. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> - Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu và xử lý thông tin liên quan đến đề tài<br /> - Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn:<br /> + Đánh giá hiệu quả việc sử dụng bài tập hợp chất ít tan trong bồi dƣỡng HSG ở trƣờng<br /> phổ thông.<br /> + Trao đổi, tổng kết kinh nghiệm với các GV giảng dạy các lớp chuyên hóa và bồi dƣởng<br /> HSG Hóa.<br /> - Phƣơng pháp thống kê toán học: Xử lý thống kê kết quả.<br /> <br /> 6. Đóng góp của đề tài<br /> - Tài liệu tham khảo bồi dƣỡng HSG môn Hóa học ở trƣờng phổ thông.<br /> - Giúp cho học sinh có cơ sở nhất định trong việc giải bài tập hợp chất ít tan, tạo tƣ duy đột<br /> phá cho học sinh trong nghiên cứu về tính toán cân bằng hợp chất ít tan.<br /> <br /> Trƣờng Đại học Đồng Tháp<br /> <br /> Khoa SP Lý – Hóa – Sinh<br /> <br />