Bài giảng Chăn nuôi trâu bò: Chương 1 - Học viện Nông nghiệp Việt Nam (2017)

Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam<br /> NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ<br /> Lợi nhuận<br /> <br /> sinh sản<br /> quản lí sinh<br /> sản (4, 5)<br /> <br /> năng suất<br /> +<br /> <br /> thức ăn (2)<br /> +<br /> <br /> gièng vμ c«ng t¸c<br /> gièng tr©u bß<br /> <br /> sức khoẻ<br /> <br /> +<br /> <br /> chuồng trại<br /> (3)<br /> <br /> giống<br /> (1)<br /> kỹ thuật<br /> chăn nuôi<br /> (6, 7, 8, 9)<br /> <br /> 1<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> GIỚI THIỆU CÁC GIỐNG TRÂU BÒ<br /> <br /> GIỚI THIỆU MỘT SỐ GIỐNG TRÂU BÒ<br /> CHỌN LỌC TRÂU BÒ GIỐNG<br /> NHÂN GIỐNG TRÂU BÒ<br /> CHƯƠNG TRÌNH GIỐNG<br /> TỔ CHỨC ĐÀN<br /> QUẢN LÝ PHỐI GIỐNG<br /> CÔNG TÁC GIỐNG TRÂU BÒ Ở VIỆT<br /> NAM<br /> <br /> CÁC GIỐNG TRÂU BÒ NỘI:<br /> - Trâu Việt Nam<br /> - Bò Vàng Việt Nam<br /> - Bò Lai Sind<br /> MỘT SỐ GIỐNG TRÂU BÒ NGOẠI:<br /> - Các giống bò kiêm dụng<br /> - Các giống bò sữa<br /> - Các giống bò thịt<br /> - Giống trâu Mura<br /> 3<br /> <br /> CÁC GIỐNG TRÂU BÒ NỘI<br /> <br /> 4<br /> <br /> Tr©u néi<br /> (Bubalus bubalis)<br /> <br /> 5<br /> <br /> Nguån gèc: Thuéc nhãm tr©u ®Çm lÇy (swamp<br /> buffalo)<br /> Ngo¹i h×nh<br /> * §Çu: h¬i bÐ; tr¸n vµ sèng mòi th¼ng, cã<br /> con h¬i vâng; tai nhá, mäc ngang, hay<br /> ve vÈy; sõng dµi, dÑt, h×nh c¸nh cung,<br /> h−íng vÒ say vµ h¬i vÓnh lªn trªn<br /> * Cæ: Con c¸i cæ nhá vµ hÑp, con ®ùc cæ to<br /> trßn<br /> * YÕm: kh«ng cã<br /> * U vai: kh«ng cã<br /> * L−ng th¼ng, m«ng xu«i, ngùc në<br /> * Bông: to, trßn<br /> * §u«i: dµi ®Õn kheo, tËn cïng cã chßm<br /> l«ng<br /> Mµu l«ng: ®a sè cã mµu ®en x¸m, d−íi hÇu vµ<br /> øc cã khoang mµu tr¾ng; kho¶ng 5-10%6cã<br /> l«ng mµu tr¾ng (tr©u b¹c)<br /> <br /> https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/<br /> <br /> 1<br /> <br /> Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam<br /> Tr©u néi<br /> <br /> Bß vµng<br /> <br /> (Bubalus bubalis)<br /> <br /> ThÓ träng:<br /> S¬ sinh: 28-30 kg<br /> Tr−ëng thµnh: c¸i 400-450 kg;<br /> ®ùc 450-500 kg<br /> Sinh s¶n: 2 løa/3 n¨m<br /> S÷a:<br /> Chu kú: 5-7 th¸ng * 3 kg/ngµy<br /> Mì s÷a: 9-12%<br /> ThÞt: ThÞt xÎ: 48%;<br /> Søc kÐo: Trung b×nh: 600-800N<br /> ThÝch nghi: chÞu ®ùng kham khæ,<br /> kh¸ng bÖnh tèt, thÝch nghi víi<br /> 7<br /> khÝ hËu nãng Èm<br /> <br /> Bß vµng<br /> (Bos Indicus)<br /> <br /> ThÓ träng:<br /> S¬ sinh: 14-15 kg<br /> Tr−ëng thµnh: c¸i 200-250 kg; ®ùc 250-300 kg<br /> Sinh s¶n:<br /> Phèi gièng lÇn ®Çu: 20-24 th¸ng tuæi<br /> Tû lÖ ®Î hµng n¨m 70-80%<br /> S÷a:<br /> Chu kú: 4-5 th¸ng * 2 kg/ngµy<br /> Mì: 5%<br /> ThÞt: ThÞt xÎ: 50-52%; PhÈm chÊt: thÞt hång, Ýt mì,<br /> khÈu vÞ tèt, th¬m<br /> Søc kÐo: Trung b×nh: c¸i 380-400N; ®ùc 440-490N<br /> Tèi ®a: c¸i 1000-1500N; ®ùc 12001800N<br /> ThÝch nghi: chÞu ®ùng kham khæ, kh¸ng bÖnh tèt,<br /> thÝch nghi víi thêi tiÕt khÝ hËu nhiÒu vïng trong<br /> n−íc<br /> 9<br /> <br /> Bß Lai Sind<br /> <br /> ThÓ träng:<br /> S¬ sinh: 17-19 kg<br /> Tr−ëng thµnh: c¸i 250-300 kg; ®ùc 350-450<br /> kg<br /> Sinh s¶n:<br /> Phèi gièng lÇn ®Çu: 18-24 th¸ng tuæi<br /> Kho¶ng c¸ch løa ®Î kho¶ng 15 th¸ng<br /> S÷a:<br /> Chu kú: 6-9 th¸ng * 4-7 kg/ngµy<br /> Mì: 5-5,5%<br /> ThÞt: ThÞt xÎ: 48%<br /> Søc kÐo: Trung b×nh: 560-600N<br /> <br /> (Bos Indicus)<br /> <br /> ? Ngo¹i h×nh<br /> * §Çu: Con c¸i ®Çu thanh, sõng ng¾n;<br /> Con ®ùc ®Çu to, sõng dµi; m¹ch m¸u vµ g©n<br /> mÆt næi râ<br /> * M¾t: tinh, lanh lîi<br /> • Cæ: Con c¸i cæ thanh, con ®ùc cæ to;<br /> l«ng cæ th−êng ®en<br /> * YÕm: kÐo dµi tõ hÇu ®Õn x−¬ng øc<br /> * U vai: con ®ùc cao, con c¸i kh«ng cã<br /> * L−ng vµ h«ng: th¼ng, h¬i réng<br /> * B¾p thÞt: në nang<br /> * M«ng: h¬i xu«i, hÑp vµ ng¾n<br /> * Ngùc: s©u nh−ng h¬i lÐp<br /> * Bông: to, trßn nh−ng kh«ng sÖ<br /> * Bèn ch©n: thanh, 2 ch©n tr−íc th¼ng, 2 ch©n sau ®i<br /> th−êng ch¹m kheo<br /> 8<br /> ? Mµu l«ng: vµng t−¬i, n©u thÉm hay c¸nh gi¸n<br /> <br /> Bß Lai Sind<br /> Nguån gèc: KÕt qu¶ t¹p giao gi÷a bß<br /> Sindhi vµ bß vµng ViÖt Nam<br /> Ngo¹i h×nh: trung gian gi÷a 2 gièng bß<br /> trªn<br /> * §Çu: hÑp; tr¸n gå; tai to vµ côp<br /> * Rèn vµ yÕm: rÊt ph¸t triÓn, kÐo dµi tõ<br /> hÇu ®Õn rèn, cã nhiÒu nÕp nh¨n<br /> * U vai: næi râ<br /> * L−ng ng¾n, ngùc s©u, m«ng dèc<br /> * BÇu vó kh¸ ph¸t triÓn<br /> * §u«i dµi, chãt ®u«i th−êng kh«ng cã<br /> x−¬ng<br /> Mµu l«ng: vµng hoÆc sÉm, mét sè con cã<br /> 10<br /> v¸ tr¾ng<br /> <br /> CÁC GIỐNG BÒ KIÊM DỤNG<br /> <br /> Tèi ®a: c¸i 1300-2500N; ®ùc 20003000N<br /> ThÝch nghi: ChÞu ®ùng kham khæ, kh¸ng bÖnh<br /> tèt, thÝch nghi víi khÝ hËu nãng Èm<br /> 11<br /> <br /> https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/<br /> <br /> 12<br /> <br /> 2<br /> <br /> Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam<br /> Bß Red Sindhi<br /> <br /> Bß Shahiwal<br /> <br /> • Nguån gèc: Pakistan<br /> • Mµu l«ng: ®á c¸nh d¸n hay n©u thÉm<br /> • Ngo¹i h×nh: th©n ng¾n, ch©n cao, m×nh lÐp,<br /> tai to vµ rò xuèng, cã yÕm vµ nÕp gÊp da d−íi<br /> rèn vµ ©m hé rÊt ph¸t triÓn. Bß ®ùc cã u vai rÊt<br /> cao, ®Çu to, tr¸n gå, réng, sõng ng¾n, cæ<br /> ng¾n, v¹m vì, ngùc s©u nh−ng kh«ng në. Bß<br /> c¸i cã ®Çu vµ cæ nhá h¬n, phÇn sau ph¸t triÓn<br /> h¬n phÇn tr−íc, vó ph¸t triÓn, nóm vó to, dµi,<br /> tÜnh m¹ch næi râ.<br /> • ThÓ vãc:<br /> bß ®ùc 450-500kg,<br /> bß c¸i 350-380kg.<br /> • Søc s¶n xuÊt s÷a:<br /> 1400-2100kg/chu kú 270-290 ngµy<br /> mì s÷a 5-5,5%.<br /> • ThÝch nghi: khÝ hËu nãng Èm, chÞu ®ùng<br /> kham khæ vµ kh¸ng bÖnh tèt.<br /> 13<br /> <br /> Bß N©u Thuþ Sü<br /> (Brown Swiss)<br /> <br /> • Nguån gèc: Thuþ Sü<br /> • Mµu l«ng:<br /> N©u<br /> • Ngo¹i h×nh:<br /> §Çu ng¾n, tr¸n dµi vµ réng, måm<br /> réng, sõng ng¾n, cong, gèc sõng<br /> tr¾ng. Th©n h×nh dµi, ngùc në,<br /> s©u, réng, s−ên bông thon. Bèn<br /> ch©n ch¾c ch¾n khoÎ m¹nh, t−<br /> thÕ v÷ng vµng, mãng ®en. BÇu vó<br /> ph¸t triÓn.<br /> • ThÓ vãc: bß c¸i 650-700kg<br /> bß ®ùc 800-950kg<br /> • Søc s¶n xuÊt s÷a:<br /> 3500-4500kg/chu kú<br /> mì s÷a 3,5-4%.<br /> • ThÝch nghi: ThÝch nghi víi vïng<br /> nói cao, chÞu nãng tèt h¬n bß15HF.<br /> <br /> • Nguån gèc:<br /> Pakistan<br /> • Mµu l«ng: ®á vµng hay vµng<br /> thÉm<br /> • Ngo¹i h×nh:<br /> t−¬ng tù nh−<br /> bß Sind ®á, nh−ng bÇu vó ph¸t<br /> triÓn h¬n<br /> • ThÓ vãc: bß c¸i 360-380kg, bß<br /> ®ùc 470-500kg<br /> • Søc s¶n xuÊt s÷a:<br /> 2100-2300kg/chu kú 9 th¸ng<br /> mì s÷a 5-5,5%.<br /> • ThÝch nghi:<br /> khÝ hËu nãng<br /> Èm, chÞu ®ùng kham khæ vµ<br /> 14<br /> kh¸ng bÖnh tèt.<br /> <br /> • Nguån gèc: Vïng Golstand, Thuþ Sü<br /> • Mµu l«ng: §á n©u v¸ tr¾ng, l«ng ®Çu<br /> th−êng cã mµu tr¾ng.<br /> • Ngo¹i h×nh: ngùc s©u, réng. Bé x−¬ng<br /> ch¾c ch¾n. C¬ ph¸t triÓn tèt.<br /> • H−íng s¶n xuÊt: kiªm dông thÞt-s÷a<br /> - ThÞt: tr−ëng thµnh bß ®ùc 1000kg, bß<br /> c¸i 750kg. Nu«i d−ìng tèt bª ®ùc nÆng<br /> 517kg, bª c¸i 360kg lóc 1 n¨m tuæi. Bª<br /> 6-12 th¸ng tuæi cho t¨ng träng 12001350g/ngµy. Nu«i d−ìng tèt bª ®ùc giÕt<br /> thÞt lóc 14-16 th¸ng tuæi cã tû lÖ thÞt xÎ<br /> 66%.<br /> - S÷a:<br /> 3500-4000 kg s÷a/chu kú 300 ngµy<br /> tû lÖ mì s÷a 3,9-4%<br /> • ThÝch nghi: khÝ hËu «n ®íi<br /> 16<br /> <br /> Bß Hµ Lan (Holstein Friesian)<br /> CÁC GIỐNG BÒ SỮA<br /> <br /> 17<br /> <br /> Nguån gèc: Hµ Lan<br /> Ngo¹i h×nh: toµn th©n cã d¹ng c¸i nªm<br /> * §Çu con c¸i ®Çu dµi, nhá, thanh, sõng<br /> ng¾n; Con ®ùc ®Çu th«; Sõng nhá, ng¾n,<br /> chÜa vÒ phÝa tr−íc; Tr¸n ph¼ng hoÆc h¬i<br /> lâm<br /> * Cæ thanh, dµi võa ph¶i, kh«ng cã yÕm<br /> * Vai-L−ng-M«ng n»m trªn mét ®−êng<br /> th¼ng<br /> *BÇu vó rÊt ph¸t triÓn, tØnh m¹ch vó ngo»n<br /> ngoÌo næi râ<br /> * Bèn ch©n th¼ng, 2 ch©n sau do·ng<br /> Mµu l«ng: cã 3 d¹ng chÝnh: lang tr¾ng ®en<br /> (chiÕm −u thÕ), lang tr¾ng ®á, toµn th©n ®en<br /> 18<br /> riªng ®Ønh tr¸n vµ chãt ®u«i tr¾ng.<br /> <br /> https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/<br /> <br /> 3<br /> <br /> Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam<br /> Bß Hµ Lan (Holstein Friesian)<br /> ThÓ träng:<br /> S¬ sinh: 36-42 kg<br /> Tr−ëng thµnh: c¸i 550-650 kg; ®ùc<br /> 800-1000 kg<br /> Sinh s¶n:Kho¶ng c¸ch løa ®Î 12-13<br /> th¸ng<br /> S÷a:<br /> S¶n l−îng: 4000-6000 kg/chu kú 10<br /> th¸ng (nước ta)<br /> Mì s÷a: 3,5%<br /> ThÞt: ThÞt xÎ: 40-45%<br /> ThÝch nghi: chÞu nãng vµ chÞu ®ùng<br /> kham khæ kÐm, dÔ c¶m nhiÔm bÖnh tËt;<br /> chØ nu«i thÝch nghi tèt ë nhiÖt ®é d−íi<br /> 19<br /> 20oC<br /> <br /> Bß A.F.S.<br /> <br /> • Nguån gèc: Anh (®¶o Jersey)<br /> • Mµu l«ng: Vµng s¸ng hoÆc sÉm,<br /> cã thÓ cã ®èm tr¾ng ë bông, ch©n<br /> vµ ®Çu<br /> • Ngo¹i h×nh:<br /> §Çu nhÑ, mÆt cong, m¾t låi, cæ thµnh dµi<br /> vµ cã yÕm kh¸ ph¸t triÓn. Vai cao vµ dµi.<br /> Ngùc s©u, x−¬ng s−ên dµi. L−ng dµi, réng.<br /> M«ng dµi, réng vµ ph¼ng. Bông to, trßn.<br /> Bèn ch©n m¶nh, kho¶ng c¸ch gi÷a hai<br /> ch©n réng. §u«i nhá. BÇu vó ph¸t triÓn tèt<br /> c¶ vÒ phÝa tr−íc vµ phÝa sau, tÜnh m¹ch vó<br /> to vµ dµi.<br /> • ThÓ vãc: bß c¸i 350-400kg,<br /> bß ®ùc 450-500kg<br /> • Søc s¶n xuÊt s÷a:<br /> 3000-5000kg/chu kú 305 ngµy<br /> •<br /> mì s÷a 4,5-5,2%, mµu vµng, h¹t to<br /> 20<br /> • ThÝch nghi: chÞu nãng tèt h¬n bß Holstein<br /> <br /> CÁC GIỐNG BÒ THỊT<br /> <br /> (Australian Friesian Sahiwal)<br /> • Nguån gèc: Australia (lai gi÷a<br /> bß HF vµ bß Sahiwal)<br /> • Mµu l«ng: lang tr¾ng ®en/®á<br /> • Ngo¹i h×nh: trung gian gi÷a<br /> bß HF vµ bß Sahiwal, bÇu vó<br /> ph¸t triÓn<br /> • ThÓ vãc: bß c¸i 350-450kg,<br /> bß ®ùc 600-800kg<br /> • Søc s¶n xuÊt s÷a:<br /> 3500kg-4000/chu kú<br /> mì s÷a 4-4,2%.<br /> • ThÝch nghi: cã kh¶ n¨ng chÞu<br /> nãng kh¸ tèt<br /> <br /> Bß Jersey<br /> <br /> 21<br /> <br /> 22<br /> <br /> Bß Brahman<br /> • Nguån gèc: Mü (kÕt qu¶ lai 4<br /> gièng bß Zebu víi nhau)<br /> • Mµu l«ng: tr¾ng gio hoÆc ®á<br /> • Søc s¶n xuÊt thÞt:<br /> Khi tr−ëng thµnh bß ®ùc n¨ng 680900kg, bß c¸i nÆng 450-630kg.<br /> Lóc 1 n¨m tuæi con ®ùc n¨ng<br /> kho¶ng 375kg, con c¸i nÆng<br /> 260kg.<br /> T¨ng träng cña bª ®ùc tõ 6-12<br /> th¶ng tuæi kho¶ng 900-1000g/ngµy.<br /> Tû lÖ thÞt xÎ kho¶ng 52-58%.<br /> 23<br /> <br /> • Nguån gèc: bß thÞt nhiÖt ®íi ®−îc<br /> t¹o ra ë Australia b»ng c¸ch lai<br /> gi÷a bß Shorthorn víi bß Brahman.<br /> • Mµu l«ng:<br /> ®á<br /> • Søc s¶n xuÊt thÞt:<br /> Tr−ëng thµnh bß ®ùc nÆng 8201000kg, bß c¸i nÆng 550-680kg.<br /> Lóc 1 n¨m tuæi con ®ùc nÆng<br /> 450kg, con c¸i nÆng 325kg.<br /> Bª ®ùc 6-12 th¸ng tuæi ®−îc nu«i<br /> d−ìng tèt cho t¨ng träng 10001200g/ngµy vµ cho tû lÖ thÞt xÎ 5560% khi giÕt thÞt lóc 14-16 th¸ng<br /> tuæi.<br />