Bài giảng Quản trị doanh nghiệp - Chương 1: Đại cương về quản trị doanh nghiệp

Chia sẻ: Bfvhgfff Bfvhgfff | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

233
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Quản trị doanh nghiệp Chương 1: Đại cương về quản trị doanh nghiệp trình bày về doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường, quản trị doanh nghiệp, các trường phái lý thuyết ứng dụng trong quản trị doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Quản trị doanh nghiệp - Chương 1: Đại cương về quản trị doanh nghiệp

Bµi gi¶ng Qu¶n trÞ doanh nghiÖp (Dïng cho sinh viªn ngoµi ngµnh QTKD) nh÷ng néi dung chÝnh  Ch¬ng I: ®¹i c¬ng vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp  Ch¬ng II: c¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp  Ch¬ng III: th«ng tin vµ quyÕt ®Þnh trong qTDN  Ch¬ng IV: Ho¹ch ®Þnh ch¬ng tr×nh qtdn  Ch¬ng V: c«ng t¸c kiÓm so¸t trong doanh NhiÖp  Ch¬ng VI: qu¶n trÞ nh©n sù trong doanh nhiÖp 1
Ch¬ng I: §¹i c¬ng vÒ qu¶n trÞ dN I. Doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 1. Kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp 2. C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp II. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1. Kh¸i niÖm qu¶n trÞ doanh nghiÖp 2. B¶n chÊt cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp 3. C¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ III. C¸c trêng ph¸i lý thuyÕt øng dông trong qtdn 1. Trêng ph¸i lý thuyÕt qu¶n trÞ khoa häc 2. Trêng ph¸i lý thuyÕt qu¶n trÞ hµnh chÝnh 3. Trêng ph¸i t©m lý x· héi 4. Trêng ph¸i hÖ thèng 5. Trêng ph¸i qu¶n trÞ NhËt B¶n I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 1. Kh¸i niÖm doanh nghiÖp - Tæng qu¸t: DN lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña con ngêi vµ x· héi, vµ th«ng qua ho¹t ®éng h÷u Ých ®ã ®Ó kiÕm lêi. - Theo LuËt DN hiÖn hµnh cña ViÖt Nam (ban hµnh lÇn ®Çu n¨m 1999, söa ®æi bæ sung n¨m 2005 vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc tõ 01/07/2006): DN lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng KD. 2
I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2. C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp 2.1. C¨n cø vµo h×nh thøc së h÷u 2.1.1. Doanh nghiÖp mét chñ së h÷u a. Doanh nghiÖp Nhµ níc b. Doanh nghiÖp t nh©n c. C«ng ty TNHH mét thµnh viªn 2.1.2. Doanh nghiÖp nhhiÒu chñ së h÷u a. C«ng ty hîp danh b. C«ng ty TNHH hai thµnh viªn trë lªn c. C«ng ty cæ phÇn d. Hîp t¸c x· I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2. C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp 2.2. C¨n cø vµo quy m« a. Doanh nghiÖp quy m« lín b. Doanh nghiÖp quy m« võa c. Doanh nghiÖp quy m« nhá 2.3. C¨n cø vµo môc tiªu ho¹t ®éng a. Doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh b. Doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých 2.4. C¨n cø vµo ngµnh kinh tÕ – kü thuËt a. Doanh nghiÖp n«ng nghiÖp b. Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp c. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i d. Doanh nghiÖp dÞch vô 3
I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.1.1. Doanh nghiÖp mét chñ së h÷u a. Doanh nghiÖp Nhµ níc - Kh¸i niÖm: Lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ níc ®Çu t vèn thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu KT-XH do Nhµ níc giao. - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + Lµ mét ph¸p nh©n thuéc së h÷u Nhµ níc + Cã thÈm quyÒn kinh tÕ b×nh ®¼ng so víi c¸c DN kh¸c vµ h¹ch to¸n ®éc lËp trong ph¹m vi vèn ®iÒu lÖ + Gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ vµ ®îc giao chøc n¨ng kinh doanh hoÆc chøc n¨ng ho¹t ®éng c«ng Ých + Cã trô së chÝnh ®Æt trªn l·nh thæ ViÖt Nam (Chó ý: Theo quy ®Þnh cña LuËt DN th× chËm nhÊt sau 4 n¨m c¸c DNNN ph¶i chuyÓn ®æi thµnh C«ng ty cæ phÇn hoÆc C«ng ty TNHH) I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.1.1. Doanh nghiÖp mét chñ së h÷u b. Doanh nghiÖp t nh©n - Kh¸i niÖm: Lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n lµm chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + Do 1 ngêi bá vèn ra, tù lµm chñ, ®ång thêi còng lµ ngêi qu¶n lý DN. Mét ngêi chØ ®îc phÐp thµnh lËp 1 DNTN + Kh«ng cã t c¸ch ph¸p nh©n, tøc lµ chñ doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n vÒ mäi kho¶n nî cña doanh nghiÖp + Chñ DN lµ ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt, cã thÓ trùc tiÕp hoÆc thuª ngêi qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh + Chñ DN cã quyÒn cho thuª hoÆc b¸n DN do m×nh së h÷u + Kh«ng ®îc ph¸t hµnh bÊt kú lo¹i chøng kho¸n nµo 4
I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.1.1. Doanh nghiÖp mét chñ së h÷u c. C«ng ty TNHH 1 thµnh viªn - Kh¸i niÖm: Lµ doanh nghiÖp do mét tæ chøc hoÆc mét c¸ nh©n lµm chñ së h÷u - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + Chñ DN cã quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò ho¹t ®éng SX- KD ®îc quy ®Þnh trong §iÒu lÖ c«ng ty + Chñ së h÷u chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c trong ph¹m vi sè vèn ®iÒu lÖ + Chñ së h÷u cã quyÒn chuyÓn nhîng mét phÇn hoÆc toµn bé vèn ®iÒu lÖ cho tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c + Cã t c¸ch ph¸p nh©n kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh + Kh«ng ®îc quyÒn ph¸t hµnh cæ phÇn I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.1.2. Doanh nghiÖp nhiÒu chñ së h÷u a. C«ng ty hîp danh - Kh¸i niÖm: Lµ doanh nghiÖp ph¶i cã Ýt nhÊt 2 thµnh viªn lµ chñ së h÷u chung cña c«ng ty, cïng kinh doanh díi mét tªn chung (gäi lµ thµnh viªn hîp danh). Ngoµi c¸c thµnh viªn hîp danh cã thÓ cã c¸c thµnh viªn gãp vèn - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + Thµnh viªn hîp danh ph¶i lµ c¸ nh©n vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ c¸c nghÜa vô cña c«ng ty + Thµnh viªn gãp vèn chØ chÞu tr¸ch nhiÖm trong ph¹m vi sè vèn gãp vµo c«ng ty + Cã t c¸ch ph¸p nh©n kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh + Kh«ng ®îc ph¸t hµnh bÊt kú lo¹i chøng kho¸n nµo 5
I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.1.2. Doanh nghiÖp nhiÒu chñ së h÷u b. C«ng ty TNHH 2 thµnh viªn trë lªn - Kh¸i niÖm: Lµ doanh nghiÖp trong ®ã c¸c thµnh viªn cã thÓ lµ tæ chøc hoÆc c¸ nh©n, sè lîng thµnh viªn kh«ng vît qu¸ 50 cïng cam kÕt gãp vèn thµnh lËp c«ng ty - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + Thµnh viªn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c trong ph¹m vi sè vèn gãp vµo doanh nghiÖp + Thµnh viªn muèn chuyÓn nhîng mét phÇn hoÆc toµn bé vèn gãp tríc hÕt ph¶i chuyÓn nhîng cho c¸c thµnh viªn cßn l¹i råi míi ®îc chuyÓn nhîng cho ngêi ngoµi + Cã t c¸ch ph¸p nh©n kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh + Kh«ng ®îc quyÒn ph¸t hµnh cæ phÇn I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.1.2. Doanh nghiÖp nhiÒu chñ së h÷u c. C«ng ty cæ phÇn - Kh¸i niÖm: Lµ doanh nghiÖp trong ®ã vèn ®iÒu lÖ ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. Thµnh viªn së h÷u cæ phÇn gäi lµ cæ ®«ng, cæ ®«ng cã thÓ lµ tæ chøc hoÆc c¸ nh©n, sè lîng tèi thiÓu lµ 3 vµ kh«ng h¹n chÕ sè lîng tèi ®a - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + Cæ ®«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c trong ph¹m vi sè vèn gãp vµo doanh nghiÖp + Cæ phiÕu lµ chøng chØ do c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn quyÒn së h÷u mét hoÆc mét sè cæ phÇn, cã thÓ ghi tªn hoÆc kh«ng ghi tªn + Cæ ®«ng cã quyÒn tù do chuyÓn nhîng cæ phÇn trõ trêng hîp quy ®Þnh bëi LuËt ph¸p + Cã t c¸ch ph¸p nh©n kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký KD + Cã quyÒn ph¸t hµnh chøng kho¸n c¸c lo¹i ®Ó huy ®éng vèn 6
I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.1.2. Doanh nghiÖp nhiÒu chñ së h÷u d. Hîp t¸c x· (LuËt HTX cã hiÖu lùc 01/07/04) - Kh¸i niÖm: HTX lµ tæ chøc kinh tÕ tËp thÓ do c¸c c¸ nh©n, hé gia ®×nh, ph¸p nh©n (x· viªn) cã nhu cÇu, lîi Ých chung tù nguyÖn gãp vèn, gãp søc lËp ra theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña tËp thÓ vµ cña tõng x· viªn tham gia HTX. Cïng gióp nhau thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng SX-KD vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn, gãp phÇn ph¸t triÓn KT-XH cña ®Êt níc. - §Æc ®iÓm c¬ b¶n: + §¹i héi x· viªn cã quyÒn quyÕt ®Þnh cao nhÊt, bÇu ra Ban qu¶n trÞ lµm nhiÖm vô ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña HTX + Thu nhËp cña x· viªn ®îc ph©n phèi chñ yÕu theo lao ®éng + Cã thÓ huy ®éng cæ phÇn cña x· viªn hoÆc ngêi ngoµi HTX ®Ó t¨ng vèn I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.2. C¨n cø vµo quy m«  Tiªu chÝ x¸c ®Þnh quy m«: - Sè lao ®éng sö dông - ChØ tiªu vÒ vèn, tµi s¶n - ChØ tiªu vÒ doanh thu, lîi nhuËn - KÕt hîp 2 trong 3 tiªu chÝ trªn  DN quy m« lín  DN quy m« võa  DN quy m« nhá  Th«ng thêng ph©n lµm 2 lo¹i lµ quy m« lín vµ quy m« võa & nhá 7
I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng *Tiªu chÝ x¸c ®Þnh DNV&N mét sè níc Quèc gia Sè lao ®éng Tæng vèn (TS¶n) Doanh thu Lîi nhuËn Australia
I. Dn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2.4. C¨n cø vµo ngµnh kinh tÕ – kü thuËt a. Doanh nghiÖp n«ng nghiÖp - Lµ nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, híng vµo viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp b. Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp - Lµ nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong hÜnh vùc c«ng nghiÖp nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm b»ng c¸ch sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ c. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i - Lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸, híng vµo viÖc khai th¸c c¸c dÞch vô trong kh©u ph©n phèi hµng ho¸ ®Õn tay ngêi tiªu dïng. Tøc lµ thùc hiÖn mua vµo b¸n ra ®Ó kiÕm lêi. d. Doanh nghiÖp dÞch vô - Lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô nh»m cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng gi¸ trÞ gia trong qu¸ tr×nh sö dông c¸c s¶n phÈm II. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1. Kh¸i niÖm qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1.1. C¸c c¸ch tiÕp cËn vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp a. Theo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp YÕu tè Kho S¶n xuÊt Kho B¸n hµng ®Çu vµo b. Theo hÖ thèng ho¹t ®éng kinh doanh C¸c yÕu tè bªn trong doanh nghiÖp C¸c yÕu tè thuéc m«i trêng ngµnh C¸c yÕu tè thuéc m«i trêng vÜ m« 9
II. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1. Kh¸i niÖm qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1.2. Kh¸i niÖm qu¶n trÞ doanh nghiÖp * QTDN lµ mét qu¸ tr×nh t¸c ®éng liªn tôc, cã tæ chøc, cã híng ®Ých cña chñ DN lªn tËp thÓ nh÷ng ngêi lao ®éng trong DN nh»m khai th¸c mét c¸ch tèt nhÊt nh÷ng tiÒm n¨ng vµ c¬ héi ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng SXKD nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra theo ®óng luËt ®Þnh vµ th«ng lÖ x· héi. - XÐt vÒ mÆt tæ chøc-kü thuËt gåm 3 néi dung chÝnh lµ: + Chñ thÓ qu¶n trÞ + §èi tîng qu¶n trÞ + Môc tiªu cña doanh nghiÖp - XÐt vÒ mÆt kinh tÕ – x· héi th× QTDN nh»m: + Lµm doanh nghiÖp ngµy cµng ph¸t triÓn + Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cho chñ DN + Tèi ®a ho¸ lîi Ých cña mäi ®èi tîng h÷u quan II. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 2. B¶n chÊt cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp 2.1. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ mét khoa häc - Sö dông c¸c quy luËt kinh tÕ, tù nhiªn, x· héi - Tõ thùc tÕ kinh doanh h×nh thµnh m«n häc QTDN - VËn dông ph¬ng ph¸p ®o lêng hiÖn ®¹i, thµnh tùu cña khoa häc 2.2. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ mét nghÖ thuËt - Xö lý c¸c mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi - Phèi kÕt hîp c¸c ho¹t ®éng nh»m ®¹t môc ®Ých chung - Sù nh¹y bÐn, khÐo lÐo trong qu¸ tr×nh qu¶n trÞ 2.3. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ mét nghÒ - Ph¶i ®i häc ®Ó cã kiÕn thøc thùc hiÖn tèt ®îc c«ng viÖc - T¹o ra thu nhËp ®Ó nu«i sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh - X¸c ®Þnh râ vÞ trÝ vµ nhiÖm vô, kh¶ n¨ng th¨ng tiÕn… 10
II. Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 3. C¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ - Theo nhµ kinh tÕ häc ngêi Ph¸p, Henry Fayol (1916): 1) Dù kiÕn 3) Phèi hîp 5) KiÓm tra 2) Tæ chøc 4) ChØ huy - Theo Gulick (Mü) vµ Urwich (Anh) – 1937: 1) Dù kiÕn 3) Nh©n sù 5) Phèi hîp 7) Ng©n s¸ch 2) Tæ chøc 4) ChØ huy 6) B¸o c¸o - Tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980 ®Õn ®Çu 1990 theo c¸c nhµ khoa häc Mü lµ Jame Stoner vµ Stephen Robbins chia thµnh 4 chøc n¨ng: 1) LËp kÕ ho¹ch 3) L·nh ®¹o 2) Tæ chøc 4) KiÓm tra - Ngµy nay phæ biÕn theo híng t¸c ®éng cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ: 1) Ho¹ch ®Þnh 3) §iÒu khiÓn 2) Tæ chøc 4) KiÓm so¸t - Theo c¸c lÜnh vùc cã: nh©n sù, tµi chÝnh, s¶n xuÊt, marketing… III. lý thuyÕt øng dông trong Qtdn 1. Trêng ph¸i lý thuyÕt qu¶n trÞ khoa häc (Taylor – Mü, 1856-1915; Gantt – Mü, 1861-1919; «ng bµ Gilbreth – Mü, 1868-1972): - X¸c ®Þnh cho ®îc ph¬ng ph¸p còng nh tiªu chuÈn c«ng viÖc - X©y dùng thêi gian biÓu cho c¸c thao t¸c ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc - TÝnh to¸n, thö nghiÖm ®Ó gi¶m thiÓu c¸c thao t¸c thõa, t¨ng n¨ng suÊt 2. Trêng ph¸i lý thuyÕt qu¶n trÞ hµnh chÝnh (Fayol – Ph¸p, 1841-1925; Weber, 1864-1920; Barnard, 1886-1961): - NhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè mÖnh lÖnh, quyÒn hµnh, cÊp bËc trong DN - §iÒu hµnh DN b»ng nh÷ng nguyªn t¾c ®· ®îc quy ®Þnh tõ tríc 3. Trêng ph¸i t©m lý x· héi (Mayo – Mü, 1880-1949; Maslow, 1908-1970): - NhÊn m¹nh ®Õn yÕu tè con ngêi, tÝnh nh©n v¨n, nh©n b¶n trong DN - Con ngêi cã nhu cÇu vËt chÊt vµ nhu cÇu vÒ mÆt tinh thÇn - CÇn ®¸p øng tèt c¶ 2 nhu cÇu ®ã dÉn ®Õn t¨ng n¨ng suÊt - T¹o ra nÐt v¨n ho¸ trong giao tiÕp, mèi quan hÖ tèt víi nh©n viªn 11
III. lý thuyÕt øng dông trong Qtdn 4. Trêng ph¸i hÖ thèng trong QTDN - Ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn khi xem xÐt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò - NhÊn m¹nh ®Õn ph¬ng ph¸p khoa häc - Sö dông c¸c m« h×nh to¸n häc vµ thèng kª - Quan t©m ®Õn c¸c yÕu tè kinh tÕ kü thuËt h¬n lµ t©m lý x· héi 5. Trêng ph¸i qu¶n trÞ NhËt B¶n * Lý thuyÕt Z cña Gouchi: - Chñ tr¬ng lµm viÖc suèt ®êi cho DN (DN nh mét gia ®×nh) - Chó träng vµo viÖc tËp thÓ hîp t¸c (cïng bµn b¹c vµ ®i ®Õn Q§) * Lý thuyÕt Kaizen cña Massakiimai : - §iÓm cèt lâi lµ thùc hiÖn nh÷ng c¶i tiÕn nhá, c¶i tiÕn dÇn dÇn - T¹o t tëng chó träng ®Õn qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng viÖc - Híng vÒ con ngêi vµ nh÷ng nç lùc cña con ngêi - Vai trß cña ngêi qu¶n lý trong viÖc ñng hé vµ khuyÕn khÝch nh©n viªn Ch¬ng II: c¬ cÊu tæ chøc qtdN I. C¬ chÕ qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1. C¬ chÕ qu¶n trÞ doanh nghiÖp truyÒn thèng 2. §æi míi c¬ chÕ qu¶n trÞ doanh nghiÖp II. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ 2. Nguyªn t¾c x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc 3. Bé phËn vµ cÊp qu¶n trÞ trong c¬ cÊu tæ chøc 4. Mèi liªn hÖ trong c¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ III. ChÕ ®é mét thñ trëng trong QTDN 1. Thùc chÊt vµ tÝnh tÊt yÕu 2. Chøc danh, vÞ trÝ vµ mèi quan hÖ c¸c chøc danh 12
Ch¬ng II: c¬ cÊu tæ chøc qtdN IV. Tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1. Yªu cÇu tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ DN 2. Ph©n c«ng trong bé m¸y qu¶n trÞ DN 3. Tæ chøc c¸c phßng chøc n¨ng V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ dn 1. M« h×nh tæ chøc theo s¶n phÈm 2. M« h×nh tæ chøc theo ®Þa bµn kinh doanh 3. M« h×nh tæ chøc theo ®èi tîng kh¸ch hµng 4. M« h×nh tæ chøc theo ®¬n vÞ kinh doanh chiÕn lîc 5. M« h×nh tæ chøc theo bé phËn chøc n¨ng 6. M« h×nh tæ chøc hçn hîp 7. M« h×nh tæ chøc theo ma trËn I. C¬ chÕ qu¶n trÞ DN 1. C¬ chÕ qu¶n trÞ doanh nghiÖp truyÒn thèng - §¶ng l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp - Gi¸m ®èc phô tr¸ch qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh DN - TËp thÓ nh÷ng ngêi lao ®éng tham gia qu¶n lý DN 2. §æi míi c¬ chÕ qu¶n trÞ DN - TiÕp tôc ph¸t huy vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng trong DN nhµ níc, tuy nhiªn §¶ng kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc chuyªn m«n cña Gi¸m ®èc - Ph¸t huy sù tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp cña tËp thÓ ngêi lao ®éng th«ng qua c¸c tæ chøc ®¹i diÖn. - §Ò cao vai trß cña bé m¸y ®iÒu hµnh DN (H§ qu¶n trÞ, Ban G§…), ®Æc biÖt lµ vai trß, tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n, quyÒn lîi cña G§. - §Æt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ môc tiªu hµng ®Çu - Ph©n ®Þnh râ ngêi chñ së h÷u vµ ngêi chñ qu¶n lý DN 13
II. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ DN 1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ C¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ tæng hîp c¸c bé phËn kh¸c nhau cã mèi liªn hÖ vµ quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, ®îc chuyªn m«n ho¸, ®îc giao nh÷ng tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n nhÊt ®Þnh vµ ®îc bè trÝ theo tõng cÊp nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ vµ c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp 2. Nguyªn t¾c x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc QTDN - Phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n trÞ DN míi - Ph¶i cã môc tiªu thèng nhÊt - Tr¸ch nhiÖm ph¶i râ rµng, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm ph¶i t¬ng xøng - Cã sù mÒm dÎo vÒ tæ chøc. - Cã sù chØ huy tËp trung thèng nhÊt vµo mét ®Çu mèi. - Cã ph¹m vi kiÓm so¸t h÷u hiÖu. - §¶m b¶o t¨ng hiÖu qu¶ trong kinh doanh. II. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ DN 3. C¸c bé phËn vµ c¸c cÊp trong c¬ cÊu tæ chøc QTDN - Bé phËn qu¶n trÞ: Lµ mét bé phËn riªng biÖt cã chøc n¨ng qu¶n trÞ nhÊt ®Þnh (nh phßng kü thuËt, phßng tæ chøc, phßng KD, phßng marketing…) - CÊp qu¶n trÞ: Lµ sù thèng nhÊt c¸c bé phËn qu¶n trÞ ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh (nh cÊp doanh nghiÖp, cÊp ®¬n vÞ KD, cÊp chøc n¨ng…) * Bé phËn QT chia chøc n¨ng QT theo chiÒu ngang, cÊp QT chia chøc n¨ng QT theo chiÒu däc. 4. Mèi liªn hÖ trong c¬ cÊu tæ chøc QT - Liªn hÖ trùc thuéc: Lµ liªn hÖ gi÷a thñ trëng víi nh©n viªn trong bé phËn, gi÷a c¸n bé chØ huy trùc tuyÕn víi cÊp trªn vµ cÊp díi. - Liªn hÖ chøc n¨ng: Lµ liªn hÖ gi÷a c¸c bé phËn cã cïng chøc n¨ng víi nhau vµ liªn hÖ gi÷a cÊp trªn víi nh©n viªn chøc n¨ng cÊp díi. - Liªn hÖ t vÊn: Lµ liªn hÖ gi÷a c¸c chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc víi DN, hoÆc lµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c héi ®ång theo lo¹i c«ng viÖc víi c¸c bé phËn trong DN. 14
III. ChÕ ®é mét thñ trëng trong QTDN 1. Thùc chÊt vµ tÝnh tÊt yÕu cña chÕ ®é mét thñ trëng - Thùc chÊt: quyÒn quyÕt ®Þnh ®îc trao cho mét ngêi, ngêi ®ã cã toµn quyÒn trong ph¹m vi m×nh phô tr¸ch, mäi ngêi ph¶i tu©n theo. - TÝnh tÊt yÕu: + XuÊt ph¸t tõ tÝnh biÖn chøng gi÷a tËp trung vµ d©n chñ + XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu vÒ sù chÝnh x¸c, kÞp thêi cña quyÕt ®Þnh + XuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ trong ph©n c«ng lao ®éng 2. C¸c chøc danh thñ trëng, vÞ trÝ, mèi quan hÖ tõng chøc - Quan hÖ gi÷a c¸c chøc danh thñ trëng: + Gi¸m ®èc lµ thñ trëng cÊp trªn vµ cao nhÊt trong DN + TT cÊp díi ph¶i phôc tïng nghiªm chØnh thñ trëng cÊp trªn + TT bé phËn cã toµn quyÒn Q§ vµ chÞu tr¸ch nhiÖm trong bé phËn + TT mçi cÊp thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n… + TÊt c¶ cÊp phã ®Òu lµ ngêi gióp viÖc cho TT cïng cÊp + Mäi ngêi trong bé phËn ®Òu ph¶i thõa hµnh Q§ cña cÊp trªn III. ChÕ ®é mét thñ trëng trong QTDN 2. C¸c chøc danh thñ trëng, vÞ trÝ, mèi quan hÖ tõng chøc - C¸c chøc danh thñ trëng vµ vÞ trÝ chøc danh danh: T Chøc danh TT VÞ trÝ Ph¹m vi ¶nh Ngêi gióp viÖc CÊp díi T hëng 1 Gi¸m ®èc TT cÊp cao nhÊt Toµn DN C¸c phã G§ Mäi ngêi toµn DN trong DN 2 Qu¶n ®èc TT cÊp cao nhÊt ¬ Trong ph©n C¸c phã Q§ Mäi ngêi ph©n xëng SX xëng trong PX 3 §èc c«ng TT cÊp cao nhÊt Trong ca lµm Thêng kh«ng Mäi ngêi trong ca lµm viÖc viÖc cã cÊp phã trong ca 4 Tæ trëng TT cÊp cao nhÊt Trong tæ Tæ phã Mäi ngêi trong tæ trong tæ 5 Trëng TT cÊp cao nhÊt Trong phßng Phã phßng Mäi ngêi phßng trong phßng trong phßng 15
IV. Tæ chøc bé m¸y QTDN 1. Yªu cÇu cña tæ chøc bé m¸y - §¶m b¶o hoµn thµnh mäi nhiÖm vô cña DN - Thùc hiÖn nghiªm tóc chÕ ®é mét thñ trëng - Phï hîp víi quy m«, ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt cña DN - §¶m b¶o võa tinh gi¶n, võa hiÖu qu¶ 2. Ph©n c«ng trong bé m¸y qu¶n trÞ ®iÒu hµnh DN - Gi¸m ®èc doanh nghiÖp: giao tr¸ch nhiÖm cao nhÊt trong DN - C¸c phã gi¸m ®èc: gióp viÖc cho gi¸m ®èc theo m¶ng c«ng viÖc - Trëng c¸c bé phËn: trùc tiÕp phô tr¸ch ho¹t ®éng cña bé phËn 3. Tæ chøc c¸c phßng chøc n¨ng - Phßng chøc n¨ng: phô tr¸ch nh÷ng lÜnh vùc cô thÓ trong DN - Tr¸ch nhiÖm: hoµn thµnh nhiÖm vô vµ phèi hîp hoµn thµnh Nvô chung - C¸c bíc ®Ó x¸c ®Þnh vµ thµnh lËp c¸c phßng chøc n¨ng: + Bíc 1: Ph©n tÝch sù phï hîp gi÷a chøc n¨ng vµ bé phËn qu¶n trÞ + Bíc 2: LËp s¬ ®å tæ chøc nh»m m« h×nh ho¸ mèi quan hÖ + Bíc 3: TÝnh to¸n ®Ó ®Þnh biªn lao ®éng trong phßng cho phï hîp V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 1. M« h×nh tæ chøc theo s¶n phÈm - Tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ theo dßng s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm - Mçi dßng s¶n phÈm cã ®Çy ®ñ c¸c bé phËn chøc n¨ng riªng Tæng G§ Phô tr¸ch SP A Phô tr¸ch SP B Phô tr¸ch SP C 16
V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 1. M« h×nh tæ chøc theo s¶n phÈm - ¦u ®iÓm: + Ph©n bæ nguån lùc vµ giao nhiÖm vô mét c¸ch râ rµng, cô thÓ + T¹o ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c bé phËn + §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¬n gi¶n vµ chÝnh x¸c + §Ò xuÊt dÔ dµng, gi¶i quyÕt t×nh huèng nhanh chãng + Ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mçi s¶n phÈm. + Nhµ qu¶n trÞ cÊp cao nhÊt cã thêi gian tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò lín. + Am hiÓu vÒ nhu cÇu vµ øng xö nhanh víi nh÷ng thay ®æi trong nhu cÇu cña kh¸ch hµng. V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 1. M« h×nh tæ chøc theo s¶n phÈm - Nhîc ®iÓm: + T¨ng chi phÝ vµ nguån lùc do cã nhiÒu bé phËn chøc n¨ng + DÔ g©y ra sù tranh giµnh nguån lùc gi÷a c¸c bé phËn. + Khã kh¨n trong viÖc phèi hîp gi÷a c¸c bé phËn víi nhau + DÔ kh«ng ®¹t ®îc môc tiªu toµn doanh nghiÖp + Cã thÓ lµm gi¶m h×nh ¶nh, uy tÝn cña doanh nghiÖp 17
V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 2. M« h×nh tæ chøc theo ®Þa bµn kinh doanh - Nh»m bao phñ thÞ trêng vÒ mÆt ®Þa lý - Mçi khu vùc, ®Þa bµn hµnh chÝnh ®Òu cã ®¹i diÖn Tæng gi¸m ®èc Phô tr¸ch Phô tr¸ch Phô tr¸ch Khu vùc miÒn b¾c Khu vùc miÒn trung Khu vùc miÒn nam V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 2. M« h×nh tæ chøc theo ®Þa bµn kinh doanh - ¦u ®iÓm: + Cã thÓ ®Ò ra c¸c ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng phï hîp theo ®Æc ®iÓm nhu cÇu cña tõng khu vùc thÞ trêng cô thÓ. + Cã kh¶ n¨ng thÝch nghi víi c¸c thay ®æi nhanh vÒ nhu cÇu tiªu dïng vµ m«i trêng kinh doanh trªn tõng ®Þa bµn. + Gi¶m ®îc chi phÝ liªn quan ®Õn vËn chuyÓn. + Sö dông ®îc nguån nh©n lùc ®· ®îc ®µo t¹o phï hîp víi tõng khu vùc. + Khai th¸c ®îc lîi thÕ vÒ nguån lùc t¹i tõng khu vùc. - Nhîc ®iÓm: + Khã duy tr× ho¹t ®éng mét c¸ch nhÊt qu¸n ë c¸c khu vùc. + §ßi hái cã nhiÒu c¸n bé qu¶n trÞ. + Khã phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c khu vùc. + Khã kh¨n trong viÖc kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n trÞ cÊp cao nhÊt. 18
V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 3. M« h×nh tæ chøc theo ®èi tîng kh¸ch hµng - §èi tîng kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp cã thÓ lµ b¸n bu«n, b¸n lÎ vµ cho thuª - M« h×nh nµy c¨n cø vµo tõng ®èi tîng ®Ó thiÕt lËp bé phËn chuyªn tr¸ch Gi¸m ®èc Bé phËn b¸n bu«n Bé phËn b¸n lÎ Bé phËn cho thuª V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 3. M« h×nh tæ chøc theo ®èi tîng kh¸ch hµng - ¦u ®iÓm: + T¹o ra sù hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ tõng ®èi tîng kh¸ch hµng. + T¹o ®iÒu kiÖn x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh s¸t víi nhu cÇu kh¸ch hµng. - Nhîc ®iÓm: + Tranh giµnh quyÒn lùc dÉn ®Õn sù kÐm hiÖu qu¶. + ThiÕu sù chuyªn m«n ho¸ theo chøc n¨ng. 19
V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 4. M« h×nh tæ chøc theo ®¬n vÞ kinh doanh chiÕn lîc - Thùc chÊt lµ m« h×nh tËp ®oµn hay c«ng ty mÑ-con - Mçi ®¬n vÞ kinh doanh chiÕn lîc chÝnh lµ mét doanh nghiÖp thµnh viªn Tæng Gi¸m ®èc Gi¸m ®èc DN A Gi¸m ®èc DN B Gi¸m ®èc DN C V. C¸c m« h×nh tæ chøc bé m¸y QTDN 4. M« h×nh tæ chøc theo ®¬n vÞ kinh doanh chiÕn lîc - ¦u ®iÓm: + TiÕp cËn nguån lùc hiÖu qu¶ khi c¸c ®¬n vÞ ®îc bè trÝ theo khu vùc. + Cho phÐp doanh nghiÖp thÝch øng nhanh víi sù thay ®æi cña thÞ trêng. + T¹o ®iÒu kiÖn huÊn luyÖn vµ ph¸t triÓn c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp cao. + Gi¶m bít g¸nh nÆng cho nhµ qu¶n trÞ cÊp cao - Nhîc ®iÓm: + T¨ng chi phÝ qu¶n lý vµ chi phÝ vÒ nh©n viªn do viÖc trïng lÆp trong chøc n¨ng qu¶n lý cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh chiÕn lîc. + Khã kh¨n cho viÖc n¾m b¾t th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi ®èi víi qu¶n trÞ cÊp cao do ph¶i qua nhiÒu cÊp qu¶n trÞ vµ dÔ bÞ bãp mÐo th«ng tin. + C¸c ®¬n vÞ kinh doanh dÔ m¾c vµo viÖc chØ tËp trung vµo lîi nhuËn tríc m¾t kh«ng chó ý tíi dµi h¹n ¶nh hëng tíi môc tiªu chung. + Khã kh¨n trong viÖc duy tr× h×nh ¶nh nhÊt qu¸n vÒ doanh nghiÖp 20