Báo cáo sáng kiến: Một số kinh nghiệm về việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong giờ tập đọc lớp 3

CỘNG HÒA XàHỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> Độc lập – Tự do – Hạnh phúc<br /> <br /> BÁO CÁO SÁNG KIẾN<br /> <br /> Tên sáng kiến: “Một số kinh nghiệm về việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh <br /> trong giờ tập đọc lớp 3”<br /> <br /> I. Tác giả sáng kiến<br /> Họ và tên: Vũ Minh Chung<br /> Chức vụ: Giáo viên – Trường Tiểu học Ngọc Xuân, thành phố Cao <br /> Bằng<br /> II. Lĩnh vực áp dụng<br /> Dạy phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 3 trong trường tiểu học.<br /> III. Thực trạng trước khi áp dụng sáng kiến<br /> Qua thực tế  giảng dạy trong thời gian năm học 2015 ­ 2016, tôi được <br /> phân công giảng dạy và chủ nhiệm lớp 3B, tôi nhận thấy:   <br /> ­ Kĩ năng đọc của các em chưa tốt, một số ít em còn đọc ngắc ngứ chưa  <br /> lưu loát, đọc lặp lại từ, ngắt nghỉ  hơi chưa đúng chỗ. Phát âm sai, lẫn giữa  <br /> phụ  âm đầu, thanh hỏi/ thanh ngã, thanh ngã/ thanh nặng, và phát âm chưa  <br /> chính xác phụ âm đầu x/s, ch/tr, l/n...<br /> ­ Kĩ năng đọc diễn cảm còn chưa tốt, cách thể  hiện lời nhân vật, cảm  <br /> xúc nhân vật chưa thể hiện rõ và chưa phân biệt được lời của nhân vật trong <br /> câu chuyện. <br /> Qua tìm hiểu tôi nhận thấy nguyên nhân dẫn tới thực trạng đó là: Đa số <br /> các em chưa nhận thức được tầm quan trọng của phân môn tập đọc và chưa có <br /> động lực rèn đọc, xong với đặc điểm tâm lí lứa tuổi các em còn ham chơi chưa  <br /> chú ý đến việc học tập. Do vậy mà học sinh không có thói quen, không có ý <br /> thức trong việc rèn đọc, thậm chí không cần quan tâm đến việc đọc đúng và  <br /> diễn cảm nên dẫn tới việc hiểu nội dung văn bản chưa chính xác.<br /> Do vậy mà khó đảm bảo yêu cầu cần đạt đối với phân môn tập đọc ở <br /> lớp 3. Cụ  thể  kết quả khảo sát chất lượng đầu năm học 2015 ­ 2016 đối với <br /> phân môn Tập đọc như sau:<br /> HS đọc to,  Đọc ngắc <br /> HS đọc lưu  HS đọc <br /> lưu loát  ngứ, phát âm <br /> Năm học TS loát, diễn  được bài, <br /> chưa diễn  sai, lẫn dấu <br /> cảm. còn hơi vấp.<br /> cảm. thanh.<br /> 2015 ­ 2016 27 5 = 18,5 % 10 = 37 % 7 = 26 % 5 = 18,5 %<br /> <br /> Với tầm quan trọng của việc đọc văn bản và với thực trạng trên tôi  <br /> mạnh dạn đưa ra: “Một số kinh nghiệm về việc rèn đọc cho học sinh trong giờ <br /> tập đọc lớp 3”. Để  nhằm nâng cao chất lượng đọc cho học sinh trong năm <br /> học.<br /> IV. Bản chất của sáng kiến<br /> 1. Tính mới<br /> Sáng kiến được áp dụng lần đầu trong năm học 2015 – 2016 tại Trường  <br /> Tiểu học Ngọc Xuân. Không trùng với các sáng kiến đã được công nhận trước  <br /> đó.<br /> 1.2. Tính sáng tạo, tính khoa học<br /> Với các giải pháp này tôi nhận thấy các em học sinh chủ động, sáng tạo  <br /> hơn và đặc biệt là phù hợp với đặc điểm tâm lí lứa tuổi. Được thể hiện trong <br /> các giải pháp cụ thể sau:<br /> Giải pháp 1: Rèn kĩ năng đọc đúng<br /> Đọc đúng là sự  tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, <br /> không mắc lỗi.<br /> Muốn sửa lỗi, giáo viên phải nắm được khả năng của học sinh và có kế <br /> hoạch luyện đọc cho từng em. Rèn luyện cho học sinh thể hiện chính xác các <br /> âm vị Tiếng việt.<br /> VD cách ngắt hơi trong câu sau: Cháu vẫn nhớ năm ngoái được về quê, /  <br /> thả diều cùng anh Tuấn trên đê / và đêm đêm / ngồi nghe bà kể chuyện cổ tích  <br /> dưới ánh trăng.// <br /> Hay với những bài thơ  lục bát thì nhịp thơ  phổ  biến là 2/4 và 4/4. Với  <br /> thể thơ chữ, nhịp 3/2 và 2/3. <br /> Cách khắc phục (thực hiện cả  với đối tượng học sinh đọc ngắc ngứ, <br /> phát âm sai, lẫn các dấu thanh): Đối với một bài thơ, đoạn văn, câu văn học <br /> sinh đọc cá nhân thành tiếng chưa ngắt nghỉ hơi đúng, tôi yêu cầu một HS khác <br /> đứng tại chỗ nêu cách ngắt nghỉ hơi đúng và đánh dấu lại chỗ ngắt nghỉ hơi và <br /> cho HS đọc, GV đọc mẫu lại câu, rồi cho học sinh đọc cá nhân. Để các em đọc  <br /> đúng, Giáo viên lựa chọn từ  ngữ  mà học sinh trong lớp hay mắc để  các em  <br /> luyện đọc. Tuy nhiên trong quá trình dạy học tôi luôn thay đổi hình thức tổ <br /> chức dạy học. Tùy theo từng nội dung bài học.<br /> Chọn cách chia nhóm phù hợp với nội dung từng bài. Khi nội dung yêu <br /> cầu không khác nhau, ít có chênh lệch về  độ  khó nên chia nhóm ngẫu nhiên.  <br /> Khi nội dung cần có sự  phân hóa về  độ  khó, dễ  tôi chia nhóm cùng trình độ. <br /> Khi nội dung kiến thức cần có sự  hỗ  trợ  lẫn nhau như  các bài ôn tập thì nên  <br /> chia nhóm đủ trình độ. Cách chia nhóm như vậy sẽ giúp các em được làm việc <br /> với nhiều đối tượng trình độ khác nhau.<br /> Thành lập nhóm tự  quản học sinh, và nêu rõ vai trò nhiệm vụ  của các  <br /> nhóm. Chia nhóm và bầu nhóm trưởng để điều hành các bạn trong nhóm, đồng <br /> thời phải tập huấn nhóm tự  quản của lớp để  các em có thể  hỗ  trợ  giáo viên <br /> giúp các bạn trong nhóm hoàn thành tốt các bài tập đề ra.<br /> Giải pháp 2:  Rèn kĩ năng đọc lưu loát<br />         Đọc lưu loát là đọc đúng tốc độ. Hướng dẫn học sinh làm chủ  tốc độ <br /> đọc bằng cách đọc mẫu để học sinh đọc thầm theo. Ngoài ra, cho học sinh đọc <br /> tiếp nối trên lớp, đọc thầm, đọc nhóm đôi có sự  kiểm tra của giáo viên, của  <br /> bạn để điều chỉnh tốc độ đọc đúng.<br /> Muốn học sinh đọc nhanh đúng tốc độ còn cần có sự  chuẩn bị bài tốt ở <br /> nhà của học sinh. Ngoài ra thường xuyên rèn cho học sinh kĩ năng: nhìn nhẩm <br /> một nhóm chữ gồm hai đến ba tiếng liền kề nhau và định hình trong đầu tiếng <br /> mà em sẽ  phải phát âm tiếp theo. Khi học sinh tự mình rèn được kĩ năng này <br /> các em sẽ đọc nhanh và lưu loát hơn và không còn đọc ngắc ngứ.<br /> Ví dụ: Khi dạy bài (Bận – sách Tiếng việt 3, tập 1).<br /> Giáo viên đọc diễn cảm bài thơ với giọng vui, khẩn trương. Chú ý cách  <br /> nhấn giọng, ngắt nhịp giữa các dòng thơ.<br /> Trời thu / bận xanh /<br /> Sông Hồng / bận chảy /<br /> Cái xe / bận chạy /<br /> Lịch bận / tính ngày /<br /> Còn con / bận bú /<br /> Bận ngủ / bận chơi /<br /> Bận / tập khóc cười /<br /> Bận / nhìn ánh sáng //<br /> Qua cách đọc của giáo viên, hình thành cho học sinh bước đầu cách đọc <br /> đúng để cảm nhận cái hay của bài thơ làm nền cho luyện đọc lưu loát.<br /> Tổ chức cho học sinh đọc từng dòng thơ, khổ thơ nhằm hướng dẫn gợi  <br /> ý "tạo tình huống" để học sinh nhận xét, giải thích và tự tìm ra cách đọc.<br /> Trong quá trình luyện đọc giáo viên luôn phải chú ý sửa sai về cách phát <br /> âm, cách đọc đúng. Việc này giúp cho học sinh hình thành cách đọc lưu loát.<br /> Giải pháp 3. Rèn kĩ năng đọc diễn cảm <br /> Là việc đọc thể  hiện kỹ năng làm chủ  ngữ  điệu, cường độ  giọng,... để <br /> biểu đạt đúng ý nghĩ và tình cảm mà tác giả  đã gửi gắm trong bài đọc. Thể <br /> hiện năng lực đọc ở trình độ cao.<br /> Ví dụ: Khi một học sinh đọc bài: Nắng phương nam – Tiếng việt 3 – tập  <br /> 1. Yêu cầu học sinh đọc thể hiện được giọng các nhân vật trong bài, phân biệt  <br /> được lời người dẫn chuyện. Khi đọc lời người dẫn chuyện thì đọc với giọng  <br /> nhẹ nhàng, thong thả, nhưng sôi nổi ở cụm từ "ríu rít chuyện trò", nhấn giọng  <br /> ở  từ  "sững lại". Giọng nhân vật Phương: "Nè sắp nhỏ  kia! đi đâu vậy" cần  <br /> đọc cao giọng đối với các câu hỏi của các nhân vật. Cần đọc dồn và nhanh ở  <br /> từ "gì vậy? gì vậy?". Giọng đọc thư của Vân cũng cần thể hiện với giọng nhẹ  <br /> nhàng.     <br /> Khi học sinh đó đọc đúng, rõ ràng, lưu loát, tôi tập trung rèn kĩ năng đọc  <br /> diễn cảm. Việc đọc thể  hiện kỹ  năng làm chủ  ngữ  điệu, cường độ  giọng,.... <br /> Khi dạy Học sinh đọc diễn cảm, tôi hướng dẫn các em luyện tập để  từng  <br /> bước đạt được những yêu cầu theo mức độ từ thấp đến cao như sau: <br /> + Biết thể hiện ngữ điệu phù hợp với từng loại câu.<br /> + Biết đọc phân biệt lời kể của tác giả với nhân vật.<br />  + Biết đọc phân biệt lời của các nhân vật sao cho phù hợp với đặc điểm <br /> lứa tuổi và tính cách của từng nhân vật.<br /> + Biết thể  hiện ngữ  điệu phù hợp với tình huống miêu tả  hay thái độ, <br /> cảm xúc của tác giả. <br /> Qua kết quả đọc của học sinh, giáo viên dẫn dắt, gợi ý để học sinh phát <br /> huy ưu điểm, khắc phục những hạn chế và tìm ra cách đọc hợp lí.<br /> Giải pháp 4: Rèn kĩ năng đọc và trình bày trước lớp<br /> Đọc trước lớp là phần kiểm tra kĩ năng đọc của các em trong nhóm, do  <br /> vậy mà tôi luôn rèn cho các em kĩ năng đọc to rõ ràng và để khuyến khích học  <br /> sinh đọc tốt. Tôi cho học sinh thi đọc giữa các nhóm, từ bạn yếu nhất trong các  <br /> nhóm sẽ thi với nhau rồi chọn bạn đọc tốt nhất trong mỗi lượt đọc. Thi đọc cá  <br /> nhân để  chọn ra bạn đọc tốt nhất trong lớp. Cho học sinh thấy rõ rằng: kết  <br /> quả đọc trước lớp chính là kết quả thảo luận của nhóm. Điều đó cũng chính là  <br /> động lực giúp các em tích cực thảo luận nhóm hiệu quả  hơn. Hay tôi thường  <br /> xuyên động viên các em khi các em thảo luận nhóm chính là lúc các em tập <br /> luyện để chuẩn bị cho một hội thi đọc trước lớp.<br /> Ngoài việc học trên lớp, tôi thường phát động học sinh mỗi tuần phải  <br /> đọc một bài thơ hay một câu chuyện ở báo thiếu niên, để đến giờ sinh hoạt có <br /> thể đọc thơ hoặc kể chuyện cho cả lớp cùng nghe, tuyên dương những em học <br /> sinh có giọng đọc hay, kể chuyện hấp dẫn.<br /> ­ Trong buổi học thứ hai tôi thường đọc cho các em nghe một bài thơ, bài  <br /> văn hay.<br /> ­ Tôi đã phân loại chất lượng đọc của từng em, dành thời gian giúp đỡ,  <br /> hướng dẫn các em cách đọc đúng, đọc diễn cảm.<br /> ­ Tôi cũng đã tổ  chức cho các em tự  học nhóm  ở  lớp, tôi chọn em có <br /> giọng đọc tốt, em có có giọng đọc khá và em có giọng đọc yếu tạo thành một <br /> nhóm, để các em cùng giúp đỡ nhau tiến bộ.<br /> Giải pháp 5: Kĩ năng đọc và đánh giá của giáo viên<br /> ­ Trong giờ tập đọc, học sinh thường lắng nghe giọng đọc mẫu của cô  <br /> (thầy) để đọc theo cho đúng. Chính vì vậy muốn học sinh đạt được những yêu  <br /> cầu về  đọc, ngoài việc sử  dụng các giải pháp trên thì đòi hỏi mỗi giáo viên <br /> cần  phải có kỹ  năng đọc tốt, giọng đọc chuẩn. Giáo viên đọc mẫu toàn bài <br /> phải gây được cảm xúc, tạo hứng thú và tâm thế học đọc cho học sinh.<br /> ­ Cách đánh giá học sinh cũng là một động lực giúp các em học tập tích <br /> cực và tiến bộ hơn. Tôi thường xuyên hướng dẫn học sinh cách nhận xét bạn <br /> và tự  nhận ra lỗi của mình khi mình đọc bài.Tránh chê bai bạn và xúc phạm <br /> bạn, hãy nhận xét bằng những lời động viên tích cực để  bạn mạnh dạn hơn <br /> khi hợp tác. Đồng thời giáo viên cũng nhận xét đánh giá về sự tiến bộ của học  <br /> sinh, tránh so sánh học sinh này với học sinh khác mà đánh giá dựa trên sự tiến  <br /> bộ của học sinh.<br /> 2. Hiệu quả<br /> Thời gian thực nghiệm sáng kiến này được tôi áp dụng trong năm học <br /> 2015­ 2016, chất lượng được nâng lên rõ rệt, tôi nhận thấy các em đã nói, viết, <br /> nghe, đọc cảm thụ Tiếng Việt tốt hơn, thông hiểu tốt  nội dung bài đọc và có <br /> thể trả lời đúng các câu của bài tập đọc. Các em mạnh dạn, tự tin, nói lưu loát,  <br /> rõ ràng, mạch lạc hơn, biết lắng nghe tích cực.Từ  đó, ý thức học tập của các <br /> em được nâng cao, các em yêu thích và hứng thú hơn trong các giờ học tập đọc.<br /> Kết quả cuối năm học cụ thể như sau  <br />   <br /> HS đọc lưu  HS đọc to, lưu  HS đọc được  Đọc ngắc ngứ, <br /> loát, diễn  loát chưa diễn  bài, còn hơi  phát âm sai, lẫn <br /> Năm  TSHS cảm cảm vấp dấu thanh<br /> học Đầu  Cuối  Đầu  Cuối  Đầu  Cuối  Đầu  Cuối <br /> năm năm năm năm năm năm năm năm<br /> <br /> <br /> 2015­ 27 5/27 =  17/27  10/27 =  6/27=  7/27 =  3/27  =  5/27=  1/27 = 4 <br /> 2016 18,5 % = 63 % 37 % 22 % 26 % 11 % 18,5 % %<br /> <br /> 3. Khả năng và các điều kiện cần thiết để áp dụng<br /> ­ Sáng kiến này có khả năng áp dụng ở các lớp 3 trong các trường tiểu <br /> học<br /> ­ Để  thực hiện có hiệu quả  các giải pháp trên, điều quan trọng là giáo <br /> viên phải xem xét cụ thể hoàn cảnh, điều kiện của lớp mình mà xây dựng nội <br /> dung phù hợp cho từng tiết học cụ thể, và được học sinh trong lớp cùng ủng <br /> hộ  thực hiện. Khi thực hiện các giải pháp trên giáo viên cần linh hoạt, chú ý <br /> đến đối tượng học sinh và mục tiêu giáo dục, không áp dụng một cách máy <br /> móc, cứng nhắc, đơn điệu để đạt được hiệu quả giáo dục cao nhất.<br /> 4.  Thời gian và những người tham gia tổ  chức áp dụng sáng kiến <br /> lần đầu<br /> ­ Sáng kiến này được thực hiện trong năm học 2015 ­ 2016. Sáng kiến  <br /> tiếp tục được tôi áp dụng trong những năm học tiếp theo.<br /> ­ Giáo viên và học sinh cùng thực hiện sáng kiến.<br /> V. Kết luận<br /> Trong quá trình thực hiện và áp dụng sáng kiến bản thân tôi thấy kết  <br /> quả  rất khả quan, trong giảng dạy áp dụng phương pháp linh hoạt, kích thích <br /> được học sinh hứng thú học tập môn Tập đọc. Phát huy tính tích cực chủ động <br /> sáng tạo của học sinh. Nhìn chung việc áp dụng sáng kiến này tôi thấy các em  <br /> đã đạt được kết quả  tốt. Từ  chỗ  lớp còn nhiều học sinh đọc chưa đúng, lưu  <br /> loát và diễn cảm. Đến nay hầu hết các em đã đọc bài tốt và hiểu nội dung qua  <br /> từng bài học. Trên đây là một số kinh nghiNg ọc Xuân, ngày 5 tháng 4 năm 2017<br /> ệm c ủa tôi về việc rèn kĩ năng đọc <br /> cho học sinh trong giờ tập đọc lớp 3. Người viết.<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  Vũ Minh Chung<br />