Đề án tốt nghiệp Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án “Thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” nhằm mục tiêu nghiên cứu lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả, giảm thiểu thời gian và đảm bảo việc thực hiện các thủ tục chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký, chứng thực hợp đồng, giao dịch trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương nói riêng và cả nước nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI VĂN HUẤN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƢƠNG ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI VĂN HUẤN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƢƠNG ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP MÃ SỐ: 8 38 01 02 VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN: TS. TRẦN NGHỊ & TS. TRẦN THỊ HẢI YẾN Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan Đề án tốt nghiệp này là do chính tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Trần Nghị (công tác tại Bộ Nội vụ) và TS. Trần Thị Hải Yến (công tác tại Học viện Hành chính Quốc gia). Các số liệu và nội dung được trình bày trong Đề án tốt nghiệp đều đảm bảo tính trung thực, đây là những thông tin chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Những tài liệu và nội dung được tham khảo từ các nguồn khác đều được ghi chép chính xác và đầy đủ trong danh mục tài liệu tham khảo./. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2024 Tác giả Bùi Văn Huấn
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, em đặc biệt gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Trần Nghị và TS. Trần Thị Hải Yến là những thầy cô giáo hướng dẫn khoa học đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và động viên em trong suốt quá trình thực hiện Đề án tốt nghiệp này. Đồng thời, em cũng xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô đang công tác tại Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo mọi điều kiện cho em hoàn thành kế hoạch học tập tại nhà trường. Trong quá trình nghiên cứu, em đã cố gắng tìm hiểu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm, tiếp thu ý kiến của TS. Trần Nghị và TS. Trần Thị Hải Yến. Tuy nhiên, do kiến thức còn hạn chế, kinh nghiệm thực tế chưa nhiều nên Đề án tốt nghiệp không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy, cô để có thể hoàn thiện Đề án tốt nghiệp tốt hơn./. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2024 Tác giả Bùi Văn Huấn
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ đầy đủ BCĐCCHC Ban Chỉ đạo cải cách hành chính BTP Bộ Tư pháp CP Chính phủ QĐ Quyết định NQ Nghị quyết UBND Ủy ban nhân dân UBTVQH Ủy ban Thường vụ Quốc hội SL Sắc lệnh TT Thông tư
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Kết quả thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên từ năm 2021 đến năm 2023…... .......................................................................................................... 31
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do xây dựng Đề án................................................................................ 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .............................................................. 2 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của đề án ....................... 3 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu của đề án ............................................................ 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ............................................................... 4 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án ........................................... 4 4.1. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................... 4 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 5 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 5 6. Lợi ích của Đề án, ứng dụng Đề án trong thực tiễn ............................... 6 7. Kết cấu đề án .............................................................................................. 6 NỘI DUNG ..................................................................................................... 8 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ ............................. 8 1.1. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................ 8 1.1.1. Thực hiện pháp luật ............................................................................. 8 1.1.2. Chứng thực ........................................................................................... 8 1.1.3. Pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ...................... 9 1.2. Thực hiện pháp luật chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ....... 10 1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................................................................................. 12 1.2.2. Thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã.................... 13
1.2.3. Nội dung thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................................................................................. 15 1.2.4. Vai trò của Ủy ban nhân dân cấp xã trong thực hiện pháp luật về chứng thực .................................................................................................... 16 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ, TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƢƠNG ................................................. 19 2.1. Khái quát về địa lý, điều kiện kinh tế, xã hội của thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng................................................................................ 19 2.2. Thực trạng thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng .................... 19 2.2.1. Cơ cấu tổ chức hoạt động Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...................................................... 20 2.2.2. Trình tự, thủ tục thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ..... 22 2.2.2.1. Trình tự, thủ tục chứng thực bản sao từ bản chính tại Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................................................................ 22 2.2.2.2. Trình tự, thủ tục chứng thực chữ ký tại Ủy ban nhân dân cấp xã 24 2.2.2.3. Trình tự, thủ tục chứng thực hợp đồng, giao dịch tại Ủy ban nhân dân cấp xã ..................................................................................................... 27 2.2.3. Kết quả thực hiện pháp luật chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................ 30 2.3. Đánh giá tình hình thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dƣơng .. 32 2.3.1. Ưu điểm ............................................................................................... 32 2.3.2. Hạn chế ............................................................................................... 34 2.3.3. Nguyên nhân ....................................................................................... 40
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP VÀ LỘ TRÌNH ĐẢM BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ ........................................................................................................................ 43 3.1. Giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ........................................................................................... 43 3.1.1. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về chứng thực ................................... 43 3.1.2. Tăng cường cải cách hành chính tại Ủy ban nhân dân cấp xã ....... 44 3.1.3. Nâng cao hiệu quả tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về chứng thực .................................................................................................... 46 3.1.4. Nâng cao tinh thần, trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã trong quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện chứng thực theo thẩm quyền ...... 47 3.1.5. Xây dựng, đội ngũ nhân lực làm công tác chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................................................................ 49 3.2. Lộ trình, nguồn lực đảm bảo thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã .............................................................................. 51 KẾT LUẬN ................................................................................................... 53 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 54
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng Đề án Thực hiện các văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về cải cách hành chính, gần đây nhất là Quyết định số 42/QĐ-BCĐCCHC ngày 18 tháng 3 năm 2024 của Ban Chỉ đạo Cải cách hành chính của Chính phủ đã ban hành Kế hoạch hoạt động năm 2024. Mục tiêu của kế hoạch là tăng cường trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan hành chính các cấp, trong việc thực hiện cải cách hành chính. Đồng thời, kế hoạch yêu cầu triển khai đồng bộ, toàn diện và hiệu quả Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030, được ban hành kèm theo Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15 tháng 7 năm 2021 của Chính phủ và Quyết định số 3109/QĐ-UBND ngày 30 tháng 12 năm 2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương cho giai đoạn 2021-2025, cùng với Kế hoạch số 6898/KH-UBND ngày 29 tháng 12 năm 2023 của tỉnh Bình Dương về Cải cách hành chính năm 2024. Nhằm phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và cơ quan có thẩm quyền chứng thực, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 23/2015/NĐ-CP về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và hợp đồng, giao dịch. Nghị định này đã giải quyết nhiều hạn chế còn tồn tại trong công tác chứng thực hiện nay, đặc biệt ở cấp địa phương. Cụ thể, thẩm quyền của UBND cấp xã trong công tác chứng thực được quy định rõ ràng và mở rộng hơn. Tuy nhiên, quá trình thực hiện Nghị định số 23/2015/NĐ-CP đã gặp không ít khó khăn, nhất là trong việc chứng thực hợp đồng và giao dịch. Đề án mong muốn nghiên cứu và xác định những hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã thông qua thực tế áp dụng các quy định này tại UBND cấp xã thuộc địa bàn thành phố Tân Uyên. Trên cơ sở đó,
2 đề xuất các giải pháp và lộ trình nhằm bảo đảm quy định pháp luật về chứng thực được thực hiện hiệu quả tại UBND cấp xã. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trước đề tài “Thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” đã có nhiều tác giả, nhà nghiên cứu đi trước nghiên cứu về các vấn đề có liên quan như sau: - Bộ Tư pháp, “Đặc san tuyên truyền pháp luật số 02/2015 – Chủ đề pháp luật về chứng thực”, Vũ Thị Thảo (2015), Hà Nội. Bài viết dẫn ra các khái niệm về chứng thực tư nhiều gốc độ khác nhau, khái quát lên quá trình hình thành và phát triển của pháp Luật Chứng thực ở Việt Nam. - Bài viết “Thẩm quyền của UBND cấp xã trong công tác chứng thực theo Nghị định số 23/2015/NĐ-CP của Chính phủ” của tác giả Hứa Thị Minh Hồng đăng tải trên trang tin điện tử Trường Chính trị tỉnh Thái Nguyên năm 2016. Bài viết nghiên cứu về thẩm quyền của UBND cấp xã trong việc thực hiện pháp luật về chứng thực theo quy định tại Nghị định số 23/2015/NĐ-CP; các tồn tại, bất cập trong công tác chứng thực và giải pháp khắc phục. - Nguyễn Thu Hương, “Áp dụng pháp luật về chứng thực – qua thực tiễn huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội” luận văn thạc sĩ bảo vệ năm 2018 tại Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, nghiên cứu việc áp dụng pháp luật về chứng thực trên địa bàn huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội; làm rõ những khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân và giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về chứng thực đối với UBND cấp xã trên địa bàn huyện Phúc Thọ. - Nguyễn Thành Trung, “Chứng thực của Ủy ban nhân dân phường từ thực tiễn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội” Luận văn thạc sĩ bảo vệ năm 2019 tại Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội, khai quát thực trạng thực hiện pháp luật về chứng thực của UBND phường từ thực tiễn quận Bà Đinh, thành
3 phố Hà Nội. - Bài viết “Nhiều bất cập trong thực hiện quy định về chứng thực” của tác giả Bình An đăng tải trên trang tin điện tử Báo pháp luật năm 2021. Bài viết ghi nhận kết quả tổng kết 6 năm của một số địa phương về thực hiện Nghị định số 23/2015/NĐ-CP của Chính phủ, thông qua đó đánh giá những kết quả đạt được, những khó khăn vướng mắc để xem xét đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định này. - Bài viết “Nâng cao hiệu quả hoạt động chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã” của tác giả Nguyễn Mạnh Linh đăng tải trên trang tin điện tử Tạp chí dân chủ và pháp luật năm 2024. Bài viết phân tích thực trạng áp dụng pháp luật về chứng thực và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã trong thời gian tới. Có thể thấy các công trình nghiên cứu nêu trên cơ bản đã khái quát đầy đủ hệ thống cơ sở lý luận của thực hiện pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã. Tuy nhiên các bài viết/công trình chỉ dừng ở mức độ lý luận, chưa đưa ra được các biện pháp đảm bảo tổ chức thực hiện; đặc biệt là chưa có công trình nào nghiên cứu về việc thực hiện pháp luật tại thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Do đó, trên cơ sở kế thừa kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước, Đề án sẽ hệ thống lại cơ sở lý luận, đưa ra giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về chứng thực của UBND cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của đề án 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu của đề án Đối tượng nghiên cứu chính của Đề án “Thực hiện pháp luật về chứng
4 thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” là quá trình thực hiện các quy định pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Cụ thể, Đề án sẽ tập trung nghiên cứu, đánh giá việc tuân thủ các quy định pháp luật về chứng thực của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác chứng thực tại các xã, phường trên địa bàn thành phố Tân Uyên; các khía cạnh như trình tự, thủ tục chứng thực; năng lực, thái độ làm việc của công chức làm công tác chứng thực; công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác chứng thực tại các UBND cấp xã, cũng như việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình thực hiện chứng thực. 3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Về nội dung: Đề án tập trung nghiên cứu việc thực hiện các quy định của pháp luật về chứng thực thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã đối với các hoạt động chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng, giao dịch…. - Về không gian: Đề án nghiên cứu trong phạm vi UBND các xã, phường trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. - Về mặt thời gian: Trong giai đoạn từ 01/01/2021 đến 01/01/2024 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án 4.1. Mục tiêu nghiên cứu Đề án “Thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” nhằm mục tiêu nghiên cứu lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả, giảm thiểu thời gian và đảm bảo việc thực hiện các thủ tục chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký, chứng thực hợp đồng, giao dịch trên địa bàn thành phố Tân Uyên,
5 tỉnh Bình Dương nói riêng và cả nước nói chung. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nhiệm vụ thứ 01: Nghiên cứu, đánh giá việc tuân thủ các quy định pháp luật về chứng thực của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác chứng thực tại UBND các xã, phường trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương, tập trung khảo sát, phân tích các khía cạnh như trình tự, thủ tục chứng thực, năng lực chuyên môn, thái độ làm việc của công chức làm công tác chứng thực để đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật. - Nhiệm vụ thứ 02: Nghiên cứu, đánh giá công tác quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động chứng thực của cơ quan chức năng cấp trên đối với UBND cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Việc rà soát, phân tích công tác quản lý, giám sát này sẽ giúp xác định được những ưu điểm, hạn chế và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhằm bảo đảm tính tuân thủ pháp luật trong hoạt động chứng thực. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành Đề án “Thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương”, học viên sử dụng phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu như sau: - Phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật, các quan điểm của Đảng về công tác quản lý nhà nước bằng pháp luật, chính sách của nhà nước về cải cách hành chính, cải cách tư pháp. - Phương pháp nghiên cứu thu thông tin, tài liệu thứ cấp từ các báo cáo, kết quả khảo sát, điều tra của các cơ quan nhà nước, các tổ chức, các công trình nghiên cứu khoa học, sách báo, tạp chí liên quan đến việc thực hiện pháp
6 luật về chứng thực tại UBND cấp xã. - Phương pháp lịch sử cụ thể, phương pháp phân tích và phương pháp diễn giải các sự kiện, hoạt động diễn ra liên quan đến công tác thực hiện pháp luật về chứng thực của UBND cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương trong thời gian nghiên cứu đề án đã xác định (từ 01/01/2021 đến ngày 01/01/2024) 6. Lợi ích của Đề án, ứng dụng Đề án trong thực tiễn Trước hết, Đề án sẽ giúp đánh giá được thực trạng thực hiện pháp luật về chứng thực tại UBND các xã, phường trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương một cách toàn diện, đa chiều. Các vấn đề như tuân thủ pháp luật của công chức làm công tác chứng chứng thực, công tác quản lý, giám sát, điều kiện cơ sở vật chất và mức độ hài lòng của người dân sẽ được phản ánh rõ nét. Từ đó, có thể đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm đảm bảo việc thực hiện công tác chứng thực ở đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Bên cạnh đó, Đề án còn mang lại lợi ích cho người dân khi giúp nâng cao chất lượng dịch vụ chứng thực của UBND cấp xã, sẽ đưa ra các kiến nghị để cải thiện các khía cạnh chưa tốt để đáp ứng nhu cầu của người dân. 7. Kết cấu đề án Ngoài phần mục lục, mở đầu và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung Đề án được chia thành 03 chương, cụ thể như sau: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã Chƣơng 2. Thực trạng thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương
7 Chƣơng 3. Quan điểm, giải pháp đảm bảo tổ chức thực hiện pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương
8 NỘI DUNG CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Thực hiện pháp luật Thực hiện pháp luật được xem xét trong bối cảnh, quy trình “quản lý nhà nước bằng pháp luật”. Đây là bước tiếp nối tất yếu của hoạt động xây dựng pháp luật, bao gồm toàn bộ các hoạt động nhằm hiện thực hóa các quy phạm pháp luật, đưa chúng đi vào cả đời sống nhà nước và xã hội cũng như vào các hoạt động của các cơ quan, tổ chức và công dân. Về bản chất sâu xa, thực hiện pháp luật chính là quá trình chuyển hóa pháp luật thành hiện thực, làm nổi bật và phát huy giá trị tiềm ẩn của nó trong thực tế cuộc sống hàng ngày. Dựa trên tính chất của việc thực thi các quy phạm pháp luật, khoa học pháp lý đã cụ thể hóa rằng hoạt động thực hiện này được diễn ra thông qua bốn loại hình thức cụ thể: tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật, sử dụng pháp luật và áp dụng pháp luật. Các hình thức này không tồn tại biệt lập mà thường xâm nhập lẫn nhau, trong đó các chủ thể thường xuyên phải đồng thời triển khai áp dụng nhiều hình thức khác nhau. Trong đó, hình thức áp dụng pháp luật đóng vai trò đặc biệt khi được xác định là hoạt động do các chủ thể có thẩm quyền đảm trách. Hình thức này không chỉ là một phần của việc thực thi pháp luật mà còn là giai đoạn mà ở đó các chủ thể có thẩm quyền tổ chức hướng dẫn và hỗ trợ cho các chủ thể khác trong việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả các quy định của pháp luật. Trong lĩnh vực khoa học pháp lý, khái niệm thực hiện pháp luật có thể được hiểu theo nhiều cách đa dạng. Giáo trình "Lý luận nhà nước và pháp luật" của Trường Đại học Luật Hà Nội đã cung cấp một định nghĩa rằng: “Thực hiện
9 pháp luật là hoạt động có mục đích rõ ràng nhằm hiện thực hóa các quy định của pháp luật, đưa chúng vào đời sống, biến thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật.” Từ đây, có thể khái quát rằng “việc thực hiện pháp luật chính là việc triển khai các hoạt động mang tính chủ đích nhằm chuyển hóa quy định pháp luật thành hiện thực, để chúng trở thành những hành vi hợp pháp trong đời sống của các chủ thể pháp luật”. 1.1.2. Chứng thực Chứng thực có nguồn gốc từ từ "Notarius" trong tiếng Latinh và tương ứng với "Notary" trong tiếng Anh, mang ý nghĩa là ghi chép. Ở Việt Nam, chứng thực được hiểu là việc công nhận tính xác thực của một sự việc; ví dụ như xác thực lời khai hoặc đảm bảo tính chính xác của thông tin. Một số nhà nghiên cứu cho rằng “chứng thực là hành động mà các cơ quan có thẩm quyền thực hiện để xác nhận tính chính xác và thật sự của giấy tờ, văn bản, chữ ký của cá nhân cũng như các thông tin và sự kiện pháp lý, nhằm phục vụ cho các quan hệ dân sự, kinh tế, và hành chính”. Tương tự, tác giả Nguyễn Thị Thúy Vân quan niệm rằng “chứng thực là việc các cơ quan, tổ chức theo quy định của pháp luật chứng nhận tính chính xác và thật sự của giấy tờ, văn bản so với bản gốc, xác nhận chữ ký cá nhân, và mức độ chính xác về thời gian, địa điểm, năng lực hành vi dân sự, ý chí tự nguyện của các bên tham gia hợp đồng hay giao dịch”. Theo Nghị định số 23/2015/NĐ-CP, chứng thực bản sao từ bản chính là quy trình mà cơ quan có thẩm quyền căn cứ vào bản gốc để đảm bảo bản sao khớp với bản chính. Chứng thực chữ ký là việc kiểm tra và khẳng định chữ ký trên văn bản đúng với chữ ký của người yêu cầu chứng thực. Chứng thực hợp đồng, giao dịch bao gồm xác nhận thời gian và địa điểm ký kết,
10 cũng như quyền năng hành vi dân sự, ý chí tự nguyện và chữ ký của các bên tham gia. Một số người nhầm lẫn giữa chứng thực và công chứng, tuy nhiên hai hoạt động này có sự khác biệt rõ ràng. Theo Luật công chứng, công chứng viên xác nhận tính xác thực và hợp pháp của hợp đồng hay giao dịch dân sự bằng văn bản. Công chứng đảm bảo tính pháp lý và không trái đạo đức xã hội của văn bản gốc khi dịch từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài hoặc ngược lại. Điều này thường yêu cầu trách nhiệm về nội dung của hợp đồng. Ngược lại, chứng thực chỉ liên quan đến hình thức, nghĩa là xác nhận tính đúng đắn của hình thức giấy tờ hoặc hợp đồng, chứ không chịu trách nhiệm về nội dung. Ví dụ, khi chứng thực một bản sao văn bằng hoặc chứng chỉ, người chứng thực chỉ xác nhận hành vi pháp lý xảy ra mà không chịu trách nhiệm về nội dung. Tổng hợp lại, “chứng thực là quá trình qua đó các cơ quan hay tổ chức có thẩm quyền theo pháp luật xác nhận tính chính xác và thật sự của giấy tờ, văn bản, chữ ký cá nhân, thông tin cá nhân, sự kiện pháp lý cũng như các yếu tố khác như thời gian và địa điểm ký kết hợp đồng hay giao dịch”. 1.1.3. Pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã Mỗi quốc gia có những phương thức và công cụ quản lý xã hội riêng, nhưng phương pháp quản lý xã hội hiệu quả thường là thông qua pháp luật. Tại nước ta, ngoài pháp luật, việc kết hợp với các quy phạm xã hội khác để quản lý mang lại nhiều hiệu quả tích cực. Các quy phạm hiện nay rất đa dạng, bao gồm: quy phạm chính trị do các cơ quan và tổ chức của Đảng ban hành; quy phạm do tổ chức chính trị - xã hội ban hành; quy phạm đạo đức, phong tục, tôn giáo, và quy phạm pháp luật. Trong số đó, pháp luật là những quy tắc chung, phổ biến, được nhà nước ban hành và thực hiện để điều chỉnh các mối quan hệ xã hội. Nhà nước ta là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì
11 nhân dân nên pháp luật thể hiện ý chí của giai cấp công nhân, nông dân, tầng lớp trí thức và các lao động khác trong xã hội. Pháp luật bảo vệ lợi ích của phần đông nhân dân. Thông qua pháp luật, ý chí của nhân dân thành ý chí của Nhà nước. Pháp luật không chỉ mang tính giai cấp và tính xã hội mà còn phản ánh hiện thực xã hội và các quy luật khách quan của đời sống. Nghị định số 31/CP ngày 18/5/1996 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động công chứng nhà nước lần đầu tiên đã đưa ra nền tảng lý luận cho khái niệm pháp luật về chứng thực của UBND cấp xã. Theo đó: Ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã thuộc tỉnh chứng thực các việc do pháp luật quy định và chứng thực bản sao giấy tờ từ bản chính, ngoại trừ các trường hợp được quy định tại khoản 1, 2 Điều 18 của Nghị định mà Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn chứng thực. Hiến pháp năm 2013 quy định rằng Ủy ban nhân dân ở cấp địa phương do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, đồng thời là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân và cơ quan nhà nước cấp trên. Điều 35 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2020) cũng xác định rằng UBND cấp xã có nhiệm vụ kiến nghị và tổ chức thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã; thực hiện ngân sách địa phương; cùng với thực thi các nhiệm vụ và quyền hạn được cơ quan nhà nước cấp trên phân cấp và ủy quyền. Từ các căn cứ trên có thể định nghĩa rằng “pháp luật về chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã là tập hợp các quy định điều chỉnh hoạt động chứng thực của họ, bao gồm thẩm quyền, trình tự, thủ tục chứng thực và hiệu lực pháp lý của việc chứng thực”.