Đề án tốt nghiệp Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Pháp luật về chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã – từ thực tiễn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Pháp luật về chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã – từ thực tiễn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh" nhằm nghiên cứu các cơ sở pháp lý liên quan đến chứng thực tại UBND cấp xã và thực tiễn triển khai tại UBND Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Phân tích ưu điểm, hạn chế của các quy định hiện hành, đưa ra giải pháp hoàn thiện các quy định về chứng thực tại UBND trên địa bàn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Pháp luật về chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã – từ thực tiễn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THÁI GIÀU PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ – TỪ THỰC TIỄN PHƯỜNG 8, QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THÁI GIÀU PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ – TỪ THỰC TIỄN PHƯỜNG 8, QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH MÃ SỐ: 8380102 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. PHAN HẢI HỒ VÀ TS. LÊ VĂN QUYẾN Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2024
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam kết đề án này là kết quả nghiên cứu của riêng tác giả. Những số liệu, kết quả nghiên cứu và trích dẫn trong đề án đảm bảo mang tính xác thực và có minh chứng cụ thể rõ ràng, nhằm trình bày ra những kết luận từ việc nghiên cứu khoa học của đề án, chưa từng có bất kỳ một công trình nào nghiên cứu như tác giả. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2024 TÁC GIẢ ĐỀ ÁN Lê Thái Giàu
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin nói lời cảm ơn chân thành đối với Ban Giám đốc Học viện, Khoa sau Đại học, Khoa Nhà nước và Pháp luật cùng toàn thể Thầy, Cô Học viện Hành chính quốc gia quan tâm, chỉ bảo và truyền tải qua suốt quá trình tác giả nghiên cứu tại trường. Đặc biệt tác giả xin trân trọng cảm ơn TS. Phan Hải Hồ và TS. Lê Văn Quyến đã nhiệt tình giúp đỡ, hướng dẫn trong suốt thời gian triển khai thực hiện đề tài và hoàn thiện đề án. Xin cảm ơn UBND Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh đã cung cấp những thông tin phục vụ cho quá trình nghiên cứu cũng như những tài liệu liên quan. Tác giả cũng xin phép gửi lời cảm ơn đến toàn thể gia đình, người thân, quý bạn bè, đối tác, đồng nghiệp đã đóng góp những bổ sung, chia sẻ thông tin hữu ích và tài liệu hỗ trợ việc nghiên cứu, luôn cổ vũ tinh thần giúp tác giả có thể hoàn thành tốt đề án này. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã kết hợp tìm hiểu, bổ sung kiến thức từ nhiều nguồn tư liệu, tham khảo, đúc kết kinh nghiệm thực tế, tiếp thu ý kiến của TS. Phan Hải Hồ và TS. Lê Văn Quyến để hoàn thành đề án. Tuy nhiên, do kiến thức còn có sự chưa hiểu biết đầy đủ, thực tế trải nghiệm của tác giả chưa nhiều nên đề án vẫn chưa thể tránh khỏi có những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được những góp ý, tiếp thu đóng góp của các thầy cô, người hướng dẫn, cũng như những đóng góp của các bạn đọc để từ đó học hỏi, và công việc nghiên cứu hoàn thiện hơn nữa trong những công trình tiếp theo của mình. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Lê Thái Giàu
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT CỤM TỪ ĐẦY ĐỦ 1 UBND Ủy ban nhân dân 2 CCCD Căn cước công dân 3 CQHC Cơ quan hành chính 4 XHCN Xã hội chủ nghĩa 5 TTHC Thủ tục hành chính 6 HCNN Hành chính nhà nước
DANH MỤC BẢNG Tên STT Tên bảng Trang hiệu Kết quả việc thực hiện pháp luật về chứng thực tại 1 2.1 UBND trên địa bàn Phường 8, Quận 10 26 năm 2022, 2023
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Tên STT Tên biểu đồ Trang hiệu Kết quả thực hiện chứng thực tại địa bàn Phường 8, 1 2.1 Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh 28 năm 2022, 2023
MỤC LỤC PHẦN 1. MỞ ĐẦU ....................................................................................... 1 1. Lý do xây dựng đề án........................................................................ 1 2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu .................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................... 3 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................... 4 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................... 4 6. Hiệu quả của đề án ứng dụng trong thực tiễn ................................... 5 7. Kết cấu của đề án .............................................................................. 5 PHẦN 2. NỘI DUNG .................................................................................... 6 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ ................................................................... 6 1.1. Khái niệm, đặc điểm vai trò, của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ..................................................................................... 6 1.1.1. Khái niệm pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ....................................................................................................... 6 1.1.2. Đặc điểm của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ................................................................................................... 7 1.1.3. Vai trò của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ....................................................................................................... 10 1.2. Nội dung pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã .... 12 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN PHƯỜNG 8, QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............................................................. 23 2.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động chứng thực tại Ủy ban nhân dân Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. .............................. 23 2.2. Đánh giá thực trạng nội dung pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh ............................... 24 2.2.1. Một số ưu điểm ................................................................... 24 2.2.2. Một số hạn chế, vướng mắc ................................................ 29
2.2.3. Nguyên nhân của ưu điểm và hạn chế ................................ 34 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP, LỘ TRÌNH HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN PHƯỜNG 8, QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ... 37 3.1. Sự cần thiết và định hướng hoàn thiện pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................................................... 37 3.1.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................................................... 37 3.1.2. Định hướng hoàn thiện pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã........................................................................................ 40 3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ............................................................................................................ 43 3.2.1. Giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã .................................................................. 43 3.2.2. Giải pháp đảm bảo những điều kiện cần thiết nhằm xây dựng pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã ..................... 48 3.3. Lộ trình tổ chức thực hiện ............................................................... 53 KẾT LUẬN .................................................................................................... 57 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Trong cuộc sống hàng ngày, việc chứng thực là một phần quan trọng không thể thiếu đối với mỗi cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp. Điều này bắt nguồn từ sự cần thiết của việc xác minh thông tin, giấy tờ để tham gia vào các hoạt động giao dịch, hành chính và kinh doanh. Các giấy tờ như thẻ căn cước công dân, sổ hộ khẩu, giấy phép lái xe, chứng chỉ hành nghề, bằng tốt nghiệp, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp...đều là những văn bản quan trọng để chứng minh danh tính, quyền lợi và nghề nghiệp của mỗi người. Tuy nhiên, trong thực tế, việc chỉ cấp một bản duy nhất của mỗi loại giấy tờ khiến cho việc sử dụng chúng trong nhiều giao dịch khác nhau trở nên khó khăn. Do đó, nhu cầu về chứng thực và xác nhận giá trị pháp lý của các văn bản, hợp đồng, chữ ký ngày càng trở nên quan trọng. Chính vì vậy, việc quy định rõ ràng về hoạt động chứng thực là điều cần thiết để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong các giao dịch của cộng đồng. Xuất phát từ những hạn chế, vướng mắc thực tiễn trong quá trình triển khai thực hiện pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã, vì vậy cần phải đề ra những giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, bất cập trong pháp luật, đảm bảo tính hiệu quả của pháp luật và xuất phát từ yêu cầu thực hiện công cuộc cải cách thủ tục hành chính. Để giải quyết vấn đề này, việc hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật về chứng thực là cần thiết. Các quy định cần được điều chỉnh sao cho phản ánh đúng nhu cầu chứng thực của người dân và đồng thời cung cấp hướng dẫn rõ ràng cho cán bộ chứng thực. Việc này sẽ giúp cho quá trình chứng thực diễn ra một cách chính xác, thuận lợi hơn. Hoạt động chứng thực của UBND cấp xã bao gồm việc xác nhận tính hợp pháp của chữ ký, con dấu trên các loại giấy tờ, văn bản do cá nhân, tổ chức lập ra. Hoạt động này góp phần đảm bảo tính xác thực, tính pháp lý và quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia giao dịch. Do gắn liền với nhu cầu thiết yếu của người dân trong đời sống hàng ngày như: đăng ký khai sinh, kết hôn, làm hộ chiếu,
2 chứng thực hợp đồng lao động,...Nên hoạt động chứng thực tại UBND cấp xã có khối lượng lớn, đòi hỏi sự chuyên môn hóa và phải hoàn thành trong một khoản thời gian nhất định. Do đó, vấn đề tìm hiểu, phân tích pháp luật về lĩnh vực chứng thực nói chung và phân tích, đánh giá pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã nói riêng là thực sự cần thiết, xét về hai khía cạnh lý luận khoa học pháp lý và ứng dụng thực tế. Qua một số mặt còn tồn tại nêu trên, tác giả đã đúc kết và quyết định chọn đề tài “Pháp luật về chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã – từ thực tiễn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh” là đề tài để làm đề án tốt nghiệp. Đề án nghiên cứu nhằm phân tích, phát hiện các thiếu sót trong các văn bản pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã kể từ khi triển khai thi hành những quy định này tại UBND cấp xã tại địa bàn Phường 8, Quận 10, từ đó để đề xuất những giải pháp, nhằm nâng cao hiệu quả thi hành các quy định của pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã. 2. Tổng quan về tình hình nghiên cứu đề án Tình hình gần đây cũng có một số lượng lớn nghiên cứu vào lĩnh vực pháp luật về hoạt động chứng thực nói chung và pháp luật về hoạt động chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã nói riêng. Tuy nhiên, những công trình đó thường chủ yếu nghiên cứu với nhiều cách thức, quản lý nhà nước về lĩnh vực chứng thực, Hoạt động chứng thực dưới góc độ áp dụng pháp luật. Những nghiên cứu này vẫn chưa đi sâu tìm hiểu pháp luật về chứng thực. Một vài đề tài nghiên cứu có nhắc đến pháp luật về chứng thực nhưng theo hệ thống văn bản pháp luật đã không còn giá trị pháp lý trong triển khai. Cụ thể có một số đề tài nghiên cứu như sau: Chuyên đề: “Nâng cao hiệu quả hoạt động chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã” - Tạp chí Dân chủ và Pháp luật Kỳ 2 (Số 399), tháng 2/2024; Sách: “Hướng dẫn văn bản pháp luật về Công chứng, chứng thực, giám định tư pháp và hộ tịch”, của Luật gia Nguyễn Ngọc Điệp hệ thống, xuất bản năm 2022; Đặc san tuyên truyền pháp luật: Pháp luật về chứng thực, Vũ Thị Thảo - Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực – Bộ Tư pháp (2015);
3 Luận án tiến sĩ: “Quản lý nhà nước về công chứng, chứng thực ở việt nam”, của tác giả Phan Hải Hồ, năm 2012; Luận văn thạc sĩ: “Phân cấp quản lý nhà nước về công chứng, chứng thực (qua thực tiễn tại TpHCM)” của tác giả Phan Hải Hồ, năm 2008; Mặc dù vậy vẫn chưa có một đề án nào nghiên cứu một cách tổng thể để bổ sung thêm những điểm thiếu sót vào trong các quy định của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn quá trình này tại Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Đề án: “Pháp luật về chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã – từ thực tiễn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh” được xem như là một công trình nghiên cứu để đóng góp một phần vào việc đánh giá các điều khoản trong các văn bản pháp luật về chứng thực thẩm quyền của UBND cấp xã, dựa trên thực tiễn tại phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Thông qua đề án nghiên cứu này tác giả hy vọng có thể bổ sung, cung cấp thêm thông tin để có một cái nhìn thực tế trên địa bàn Phường 8, Quận 10 nhằm rút ra những bất cập, khó khăn của pháp luật về chứng thực đang thực thi trên thực tế để đưa ra tổng quát các giải pháp, kiến nghị sửa đổi, thay thế, bổ sung, góp phần hoàn thiện quy định pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã, đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả và thực tế triển khai trong quá trình thực hiện. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề án nghiên cứu hoạt động chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn tại UBND Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Đề án tìm hiểu để phân tích tính pháp lý trong những văn bản quy phạm pháp luật về chứng thực nằm trong phạm vi phân quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã và thực tiễn triển khai những quy định pháp luật trong lĩnh vực chứng thực tại Ủy ban nhân dân Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, chủ yếu phân tích sâu vào nội dung chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng, giao dịch.
4 Về thời gian: Đề án đánh giá những quy định của pháp luật tại UBND Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2022 đến năm 2023. Về không gian: Đề án nghiên cứu khía cạnh pháp luật ở nước ta và nghiên cứu tình hình thực tế thi hành những quy định pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã đã được triển khai tại địa bàn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục đích nghiên cứu Đề án nghiên cứu các cơ sở pháp lý liên quan đến chứng thực tại UBND cấp xã và thực tiễn triển khai tại UBND Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Phân tích ưu điểm, hạn chế của các quy định hiện hành, đưa ra giải pháp hoàn thiện các quy định về chứng thực tại UBND trên địa bàn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Một là, Hệ thống hóa cơ sở pháp lý và triển khai thi hành trong thực tế về hoạt động chứng thực tại UBND cấp xã, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả thực hiện chức năng của cơ quan hành chính nhà nước. Hai là, giải thích một vài nội dung pháp lý gắn với hoạt động chứng thực, đánh giá kết quả thi hành những quy định đặt ra trong lĩnh vực chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã và thực tế thi hành những quy định của pháp luật về chứng thực tại ủy ban nhân dân Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Ba là, đề xuất phương án hoàn thiện quy định pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của đề án Đề án được thực hiện dựa vào nền tảng vận dụng về những quy luật chung nhất của sự vận động và phát triển trong tự nhiên, xã hội và tư duy, phương pháp luận duy vật biện chứng, các tư tưởng và quan điểm của Đảng, nhà nước về Pháp luật, Sự thống nhất giữa lý luận với thực tiễn quản lý nhà nước, về quyền công dân, quyền con người… trong pháp luật về chứng thực nói chung và pháp luật về chứng thực của UBND cấp xã nói riêng trong cả quá trình hoạt động nghiên cứu đề án.
5 Về phương pháp tổng hợp thông tin, tư liệu: Đề án cần tìm kiếm nhiều dữ liệu nên đã sử dụng nhiều cách nghiên cứu tài liệu sơ cấp qua những đề tài nghiên cứu, kết quả từ những cuộc khảo sát, điều tra của các cơ quan nhà nước, các tổ chức, các buổi thảo luận nghiên cứu khoa học, ấn phẩm, đặc san chuyên ngành, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, văn bản của cơ quan nhà nước, xin ý kiến tư vấn từ các nhà chuyên môn. Ngoài ra, tác giả đề án có chọn thêm một vài phương pháp nghiên cứu khoa học như phương pháp phân tích, liệt kê được trình bày qua Chương 1, phương pháp trình bày, quy nạp, đối chiếu, đánh giá trong Chương 2 và phương pháp phân tích, tổng hợp… trong Chương 3. 6. Hiệu quả của đề án ứng dụng trong thực tiễn Đề án có ý nghĩa về cả hai khía cạnh, trong lý luận và triển khai thực tế chẳng hạn quá trình thiết lập những quy định pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã , nhận xét, đánh giá được một số quy định của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã trên nền tảng đó quá trình thi hành pháp luật về chứng thực tại địa bàn Phường 8, Quận 10, Ngoài ra cũng nêu ra những điều còn thiếu sót và các nguyên nhân của hạn chế, qua đó đưa ra các phương hướng và giải pháp cụ thể để duy trì sự hoàn thiện những quy định pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã trong quá trình tiếp theo. 7. Kết cấu của đề án Ngoài phần mục lục, mở đầu và danh mục tài liệu tham khảo, đề án được chia làm 2 phần cụ thể như sau: Phần mở đầu, Phần nội dung: Chương 1. Cơ sở lý luận của pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã; Chương 2. Thực trạng áp dụng pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã từ thực tiễn Phường 8, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh; Chương 3. Định hướng, giải pháp, lộ trình hoàn thiện pháp luật về chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn phường 8, quận 10, thành phố hồ chí minh
6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG THỰC TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN CẤP XÃ 1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã 1.1.1. Khái niệm pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã Chứng thực là hoạt động mang tính chất hành chính do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền căn cứ vào bản chính, bản gốc xác nhận tính chuẩn xác, chứng nhận tính có thực của các giấy tờ, văn bản, chữ ký của cá nhân, các sự kiện pháp lý, thông tin cá nhân để tổ chức, cá nhân sử dụng trong các quan hệ dân sự, kinh tế, hành chính theo quy định của pháp luật. Chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã là một hình thức hoạt động mang tính chất hành chính được Ủy ban nhân dân cấp xã tiến hành theo phạm vi được phân quyền nhằm xác nhận tính chuẩn xác, hợp pháp của các giấy tờ, văn bản, tài liệu, chữ ký của cá nhân, những sự kiện pháp lý, những thông tin cần thiết để tổ chức, cá nhân dùng vào mục đích của mình trong những quan hệ dân sự, kinh tế, hành chính được pháp luật quy định cụ thể. Chứng thực của UBND gồm 4 hoạt động chứng thực như sau: Cấp bản sao từ sổ gốc, Chứng thực bản sao từ bản chính, Chứng thực chữ ký, Chứng thực hợp đồng, giao dịch. Tuy nhiên trong phạm vi đề án này sẽ không đề cập đến vấn đề cấp bản sao từ sổ gốc. Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, pháp luật là một công cụ đóng vai trò rất quan trọng để duy trì trật tự, nghiêm túc thực hiện các luật lệ và sự tăng trưởng vươn lên của xã hội. Trong thời kỳ hội nhập quốc tế như hiện nay, Đảng và nhà nước ta đã nêu rõ khẳng định rằng vai trò quản lý xã hội bằng pháp luật là điều kiện tiên quyết giữ gìn sự an toàn, an ninh của quốc gia. Chính vì vậy, Điều 8 Hiến pháp năm 2013 ghi nhận: Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. [18]
7 Ủy ban nhân dân ở cấp chính quyền địa phương do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. [18] Căn cứ khoản 3, Điều 1, Nghị quyết số 131/2020/QH14 ngày 16 tháng 11 năm 2020 của Quốc hội về Tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh: Chính quyền địa phương ở phường tại Thành phố là Ủy ban nhân dân phường. Ủy ban nhân dân phường là cơ quan hành chính nhà nước ở phường, thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Nghị quyết này, theo phân cấp của Ủy ban nhân dân Thành phố, Ủy ban nhân dân quận, Ủy ban nhân dân thành phố thuộc Thành phố và theo ủy quyền của Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận, thành phố thuộc Thành phố. [22] Từ khái niệm về chứng thực và khái niệm về chứng thực tại UBND cấp xã, có thể quan niệm pháp luật về chứng thực như sau: Pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã là tổng thể những quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận và được đảm bảo thực hiện bằng pháp luật nhằm điều chỉnh phù hợp hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc xác nhận tính chính xác, để xác minh của các giấy tờ, văn bản, chữ ký của cá nhân, các sự kiện pháp lý, thông tin cá nhân để tổ chức, cá nhân là có thực để sử dụng trong những quan hệ dân sự, kinh tế, hành chính. 1.1.2. Đặc điểm của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã Một là, những quy định của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã là một trong những bộ phận của pháp luật về chứng thực. Các cơ quan có thẩm quyền thi hành pháp luật về chứng thực ở nhiều mức độ và lĩnh vực khác nhau, như Phòng Tư pháp cấp huyện, UBND cấp xã, cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan đại diện lãnh sự và các cơ quan khác được ủy quyền thực hiện chức năng lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài... Mỗi cơ quan có thẩm quyền chứng thực với các nội dung, lĩnh vực cụ thể, tuân thủ các quy định chi tiết về trình tự, thủ tục. Như vậy, UBND cấp xã được xem như một chủ thể chính của
8 quá trình chứng thực và được pháp luật giao cho những thẩm quyền tương thích với những đặc thù của UBND cấp xã, pháp luật còn có quy định chi tiết những bước, hướng dẫn thi hành thủ tục nhằm giúp cho UBND cấp xã thi hành những thẩm quyền được phân bổ. Vì vậy, pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã là một thành phần của pháp luật về chứng thực. Hai là, bản chất của chứng thực là chứng nhận tính pháp lý của tài liệu theo quy định của pháp luật Những giấy tờ, tài liệu đã được chứng thực bởi cơ quan có thẩm quyền có hiệu lực pháp lý mà người nhận hồ sơ không được đề nghị đưa ra bản chính để so sánh, trong trường hợp nếu nghi ngờ có sự giả mạo thì có quyền yêu cầu minh chứng. Chứng thực chủ yếu là xác nhận về mặt hình thức. Ủy ban nhân dân các cấp thi hành thủ tục chứng thực có vi phạm đều phải chịu trách nhiệm theo luật định. Trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong hoạt động chứng thực, người làm công tác chứng thực nếu thiếu sự kiểm tra hoặc cố ý làm không đúng pháp luật quy định thì tuỳ thuộc vi phạm ít nhiều có thể bị xử lý kỷ luật hoặc chịu trách nhiệm khác theo luật định; khi có gây ra tổn thất thì phải bồi thường theo luật định. Đặc điểm này được thể hiện chi tiết khi so sánh với công chứng, công chứng khác so với chứng thực là nó chú trọng vào nội dung đối với từng hợp đồng cụ thể, từng giao dịch, công chứng viên phải kiểm tra đúng quy định pháp luật về tính hợp pháp đối với hợp đồng, giao dịch đó, thông qua quá trình bảo đảm tính hợp pháp để tránh nhiều sơ suất, nâng cao hiệu quả pháp lý, trong đó tài liệu được công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên xác nhận và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng. Ba là, pháp luật về chứng thực là pháp luật về hình thức (pháp luật về thủ tục là chủ yếu) và có sự liên kết chặt chẽ với pháp luật về nội dung thuộc các chuyên ngành pháp luật khác. Pháp luật về chứng thực chủ yếu là pháp luật về thủ tục, nên phụ thuộc vào nhiều lĩnh vực khác như đất đai, tài sản liên quan đến đất... và cần tuân thủ chặt chẽ các quy định của các lĩnh vực khác. Nếu không tuân thủ đúng, có thể dẫn đến
9 xung đột và làm cho văn bản chứng thực trở nên không hợp lệ. Ví dụ: Pháp luật trong lĩnh vực đất đai (pháp luật nội dung) quy định rằng người sở hữu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà trên đó ghi rõ còn chưa trả đủ tiền sử dụng đất thì không được thực hiện các hoạt động mua bán, nếu trong trường hợp này người thi hành hoạt động chứng thực vẫn tiến hành giao dịch, hợp đồng đó sẽ không có giá trị. Bốn là, pháp luật chứng thực giúp kết nối hệ thống luật với nhau, nó là sự giao thoa trong hệ thống pháp luật. Hệ thống pháp luật Việt Nam rất đa dạng, quy định đầy đủ có thể nói bất kỳ lĩnh vực nào trong cuộc sống của chúng ta cũng được pháp luật điều chỉnh: từ bất động sản, đất đai, đấu thầu, mua bán, xác minh giao dịch… Do đó, có thể nói, pháp luật chứng thực đóng vai trò quan trọng trong việc liên kết với mọi loại văn bản khác trong hệ thống pháp luật, đặc biệt là trong lĩnh vực dân sự, hành chính, hôn nhân và gia đình. Quá trình xử lý các thủ tục hành chính, nhất là việc thực hiện các giao dịch về dân sự, đất đai, nhà ở… đều cần sự tin cậy và xác nhận. Pháp luật về chứng thực được coi là nền tảng để tạo ra lòng tin trong mọi giao dịch. Sự tin tưởng và trung thực là yếu tố không thể thiếu để thực hiện các giao dịch và thủ tục. Do đó, pháp luật chứng thực đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm sự tin cậy. Có thể nói, đây là một công cụ rất cần thiết và hết sức quan trọng. Công cụ này một mặt đảm bảo được sự tin tưởng, phòng ngừa sự thiếu trung thực giữa các bên với nhau, mặt khác đề phòng có sự tranh chấp xảy ra, vi phạm quy định pháp luật, đảm bảo sự ổn định xã hội. Pháp luật chứng thực đang tiến xa hơn để tạo ra những công cụ hữu ích và tiện lợi hơn. Các phương tiện như chứng thực điện tử, chữ ký điện tử đang được nghiên cứu và áp dụng, từ đó làm cho hoạt động chứng thực ngày càng phong phú và hiệu quả hơn. Pháp luật chứng thực đóng vai trò vô cùng đặc biệt trong việc triển khai các văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật nói chung. Cho nên, khi tham gia quá trình dự thảo hình thành văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực chứng thực cần tập trung cao: đó là văn bản quy phạm pháp luật ở lĩnh vực chứng
10 thực cần chỉ ra được các quy định vừa đảm bảo tính thống nhất của tính chất trong hoạt động chứng thực, mà vẫn đảm bảo tính hợp lý với hệ thống pháp luật chuyên ngành khác có liên quan nhằm không xảy ra tình trạng chồng chéo giữa những văn bản pháp luật với nhau. 1.1.3. Vai trò của pháp luật về chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp xã Vai trò của pháp luật về chứng thực tại UBND cấp xã rất quan trọng, đảm bảo rằng mọi hoạt động chứng thực diễn ra đúng quy trình và không có vi phạm nào xảy ra. Các vai trò cơ bản bao gồm: Một là, Hình thành hệ thống pháp lý của quá trình chứng thực và quản lý của nhà nước trong khi thi hành chứng thực nằm trong thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã Dựa trên những quy định của pháp luật về chứng thực, cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận biết được quyền, nghĩa vụ thuộc phạm vi của họ khi có trường hợp đề nghị được thực hiện chứng thực; các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thi hành chứng thực sẽ tuân thủ chấp hành nghiêm chỉnh theo quy định pháp luật nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Về khía cạnh quản lý hành chính, lĩnh vực chứng thực là một trong những nhiệm vụ, dịch vụ cung ứng của cơ quan có thẩm quyền khi thi hành nhiệm vụ, quyền hạn và được đảm bảo tuân thủ theo pháp luật. Từ đó qua quá trình quản lý nhà nước, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ hiểu rõ mục đích và sự cần thiết sử dụng bản sao chứng thực, văn bản có chứng thực chữ ký, từ đó đề xuất chính sách phù hợp để đảm bảo hoạt động này có tính hợp lý với yêu cầu kiểm tra, theo dõi và ngăn chặn việc lạm dụng tạo ra thất thoát trong xã hội. Hai là, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của mỗi công dân, tổ chức trong quá trình diễn ra các quan hệ dân sự, kinh tế, hành chính. Pháp luật về chứng thực của UBND cấp xã góp phần tạo nền tảng để nâng cao quyền, nghĩa vụ, nhu cầu đối với mỗi cá nhân, tổ chức khi diễn ra những quan hệ, giao dịch. Do bản sao được chứng thực từ bản chính có hiệu lực pháp lý thay thế như bản chính đã sử dụng để so sánh xác nhận khi diễn ra những giao dịch, trừ khi pháp luật có đề cập thêm quy định khác. Chữ ký được chứng thực có hiệu
11 lực xác nhận rằng người có đề nghị chứng thực đã thực hiện ký vào, là cơ sở nhằm quy định rõ trách nhiệm của đối tượng đã ký vào nội dung của tài liệu, văn bản. Hợp đồng, giao dịch được xác thực cung cấp bằng chứng về thời điểm, địa chỉ mà những thành phần tham gia đã ký kết; khả năng hành vi dân sự, ý chí tinh thần, chữ ký hoặc dấu điểm chỉ của mỗi thành phần tham gia khi quan hệ hợp đồng, giao dịch. Hoạt động chứng thực ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội, bảo vệ quyền lợi của công dân và tổ chức. Đảm bảo môi trường pháp lý cho các giao dịch, giảm rủi ro cho người dân, thúc đẩy giải quyết thủ tục hành chính. Trong xã hội hiện đại, nhu cầu giao dịch tăng cao, đặc biệt là ở các khu đô thị và thành phố. Quá trình tăng cường hệ thống pháp luật về chứng thực giúp đảm bảo vững chắc cho hành lang pháp lý của người dân khi có yêu cầu về các thủ tục chứng thực. Đồng thời, nâng cao trình độ dân trí về pháp lý, tăng cường trách nhiệm của công dân đối với xã hội và nhà nước. Ba là, tạo hành lang pháp lý để đảm bảo việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của cơ quan hành chính nhà nước, các cá nhân có thẩm quyền trong quá trình thực hiện hoạt động chứng thực. Quá trình hình thành nên một hệ thống pháp lý nhằm đảm bảo đúng quy trình thực hiện quyền và nghĩa vụ của cơ quan hành chính nhà nước và các cá nhân có thẩm quyền khi diễn ra quá trình chứng thực là rất cần thiết. Điều này bao gồm việc thiết lập các quy định về hành vi cấm, biện pháp xử lý vi phạm, thủ tục khiếu nại và kiểm tra. Những quy định này giúp tạo ra một cơ chế pháp lý để đảm bảo sự nghiêm túc và công bằng trong việc xử lý các trường hợp vi phạm và đưa ra các biện pháp trừng phạt phù hợp. Việc này không chỉ giúp ngăn chặn hành vi vi phạm mà còn tạo ra sự răn đe đối với những ai không tuân thủ quy định. Vì vậy, vai trò này đặt ra yêu cầu các quy định về vấn đề này phải linh hoạt, khả thi... Bốn là, đẩy mạnh hơn nữa trong công cuộc cải cách thủ tục hành chính, góp phần hình thành nền hành chính kiến tạo và phục vụ Việc dùng bản sao được chứng thực từ bản gốc mang lại hiệu quả tương đương với bản chính khi diễn ra giao dịch, trừ khi pháp luật đề cập thêm quy định