Đề án tốt nghiệp Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:71

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đưa ra các quan điểm cơ bản, hệ thống giải pháp mang tính đặc thù nhằm bảo đảm quyền khiếu nại và giải pháp căn bản cũng như nâng cao về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VIẾT LUÂN GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP - LUẬT HÀNH CHÍNH Hà Nội, 9/2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VIẾT LUÂN GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP - LUẬT HÀNH CHÍNH, MÃ SỐ: 8380102 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. LÊ THỊ HOA Hà Nội, 9/2024
LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan rằng đề án tốt nghiệp giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội là do chính bản thân mình tự nghiên cứu và viết dưới sự chỉ dẫn của giáo viên hướng dẫn. Trong đề án của em có tham khảo và trích dẫn một cách đầy đủ và trung thực một số tài liệu tham khảo. Em xin chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật và chấp nhận những hình thức kỷ luật mà Học viện đã quy định nếu sai quy định.
LỜI CẢM ƠN Trải qua quá trình học tập 02 năm (2022-2024) tại Học viện Hành chính Quốc Gia, em cảm thấy mình rất vinh dự được học tập, nghiên cứu tại Học viện. Em muốn dành những dòng này để gửi lời cảm ơn chân thành nhất, bày tỏ sự biết ơn đến thầy, cô về sự hỗ trợ và định hướng tận tâm của thầy, cô trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề án tốt nghiệp của em. Quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề án tốt nghiệp không hề dễ dàng, nhưng có cô TS. Lê Thị Hoa bên cạnh, đã hướng dẫn thật tận tình và chu đáo để em hoàn thiện đề án tốt nghiệp này. Từ quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề án, em học được rất nhiều từ kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghiên cứu và tư duy logic trong nghiên cứu khoa học. Những lời nhận xét, góp ý từ cô là những kinh nghiệm quý báu đã giúp em hoàn thiện đề án có chất lượng và hiệu quả. Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn cô TS. Lê Thị Hoa và các thầy cô trong Khoa Nhà nước và pháp luật, Ban Đào tạo - Học viện Hành chính Quốc Gia vì sự tận tâm và lòng nhiệt huyết đã đồng hành cùng em trong quá trình hoàn thiện đề án tốt nghiệp này. Chúc các thầy, cô luôn có sức khỏe, thành công trong công việc giảng dạy, nghiên cứu và sẽ tiếp tục giữ ngọn lửa đam mê và lan tỏa truyền đạt kiến thức cho các thế hệ học viên sau này. Trân trọng cảm ơn các thầy, cô! Học viên Phạm Viết Luân
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ NXB Nhà xuất bản UBND Uỷ ban nhân dân HĐND Hội đồng nhân dân GQKN Giải quyết Khiếu nại TS Tiến sĩ TP Thành phố KN Khiếu nại GPMB Giải phóng mặt bằng BT Bồi thường HT Hỗ trợ TĐC Tái định cư QĐHC Quyết định hành chính
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1. Lý do xây dựng đề án........................................................................................ 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu. ..................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ........................... 5 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề án Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội .................................. 5 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 6 6. Hiệu quả/lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn. ..................................... 7 7. Kết cấu đề án. .................................................................................................... 7 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA CHỦ TỊCH UBND CẤP TỈNH ......................................................................................................... 8 1.1. Khái quát chung về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ................................... 8 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. ....................... 8 1.1.2. Đối tượng khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ...................................... 10 1.2. Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh12 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh ..................................................................... 12 1.2.2. Thẩm quyền đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong việc giải quyết khiếu nại ở lĩnh vực đất đai ...................................................................... 16 1.2.3. Các yêu cầu cần thiết khi giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh ..................................................................... 17 1.2.4. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh ................................................................................... 20
1.3. Các yếu tố đảm bảo giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh. ................................................................................................... 23 1.3.1. Yếu tố nhận thức của Chủ tịch UBND cấp tỉnh người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai................................................. 23 1.3.2. Yếu tố về sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan quá trình giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh ......................................................................................... 24 1.3.3. Yếu tố mức độ hoàn thiện của pháp luật. ......................................... 25 1.3.4. Yếu tố con người đóng vai trò đảm bảo của các chủ thể tham gia giải quyết khiếu nại đất đai............................................................................... 25 Kết luận chương 1 ............................................................................................... 26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA CHỦ TỊCH UBND THÀNH PHỐ HÀ NỘI.......... 27 2.1. Khái quát chung điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của thành phố Hà Nội ảnh hưởng đến giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội ................................................................................................ 27 2.2. Thực trạng khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của thành phố Hà Nội.......... 28 2.2.1. Khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư ................................... 28 2.2.2. Khiếu nại về việc cấp, thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất .................................................................................................................. 31 2.2.3. Khiếu nại về quyết định xử phạt vi phạm hành chính về vi phạm chế độ quản lý, sử dụng đất đai ...................................................................... 34 2.2.4. Khiếu nại việc giải quyết các tranh chấp về đất đai của các cơ quan nhà nước ................................................................................................... 36 2.3. Kết quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội ................................................................................................ 39
2.3.1. Kết quả giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội năm 2021-2023 ................................ 39 2.3.2. Kết quả giải quyết khiếu nại về việc cấp, thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội năm 2021-2023 .................................................................................................................. 40 2.3.3. Kết quả giải quyết khiếu nại về xử phạt vi phạm hành chính về vi phạm chế độ quản lý, sử dụng đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội năm 2021-2023 .................................................................................. 41 2.4. Đánh giá chung kết quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội ............................................................................ 42 2.4.1. Ưu điểm ........................................................................................... 44 2.4.2. Hạn chế ........................................................................................... 45 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế .............................................................. 46 Kết luận chương 2 ............................................................................................... 48 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA CHỦ TỊCH UBND THÀNH PHỐ HÀ NỘI VÀ LỘ TRÌNH, CÁC NGUỒN LỰC BẢO ĐẢM THỰC HIỆN .................................................................................................. 49 3.1. Các giải pháp tổng quát hoàn thiện pháp luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai. ....................................................................................................... 49 3.1.1. Hoàn thiện pháp luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại ................ 49 3.1.2. Nâng cao hiểu biết và chấp hành pháp luật của người khiếu nại đất đai. ............................................................................................................ 49 3.1.3. Tăng cường nhân lực giải quyết khiếu nại đất đai ........................ 50 3.1.4. Cải cách thủ tục hành chính và đầu tư tài chính cho giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. ........................................................................ 50
3.2. Giải pháp bảo đảm giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội. .................................................................................. 51 3.3. Giải pháp khác.............................................................................................. 53 3.3.1. Huy động lực lượng bổ trợ tư pháp tham gia giải quyết khiếu nại 53 3.3.2. Thành lập Hội đồng tư vấn giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội ............................................. 53 3.3.3 Áp dụng về công nghệ thông tin trong việc giải quyết khiếu nại .... 54 3.4. Lộ Trình thực hiện. ...................................................................................... 54 3.5. Các nguồn lực, tổ chức thực hiện................................................................ 55 3.5.1 Các nguồn lực bên trong: ................................................................. 55 3.5.2. Các nguồn lực bên ngoài: ................................................................ 56 Kết luận chương 3 ............................................................................................... 57 KẾT LUẬN .................................................................................................... 58 KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 59 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 60
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Đất đai là tài nguyên vô cùng quý báu của mỗi quốc gia, dân tộc. Ở Việt Nam Nhà nước làm đại diện chủ sở hữu cho người dân về đất đai. Sau thời kỳ đổi mới, pháp luật của Việt Nam đã có sự chuyển biến mạnh mẽ trong việc mở rộng trao nhiều quyền cho người sử dụng đất nhằm đảm bảo cho họ được khai thác, sử dụng tối đa hiệu quả đối với thửa đất. Nhà nước ta ngày càng có tư duy quản lý chính sách đất đai với nhiều thay đổi từ cách hạn chế nhiều quyền của người dân thực hiện các quyền của chủ thể sử dụng đất đai sang cách trao quyền mở rộng cho các chủ thể sử dụng đất được nhiều quyền sử dụng và định đoạt về đất đai. Kể từ khi đất nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, pháp luật về khiếu nại và pháp luật đất đai cũng phải thay đổi phù hợp với tình hình thực tế. Đòi hỏi hệ thống pháp luật nói chung cũng như pháp luật đất đai nói riêng phải thay đổi kịp thời nhằm điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, trong thực tiễn pháp luật về khiếu nại và pháp luật đất đai vẫn có nhiều hạn chế, bất cập, bộc lộ nhiều yếu kém chưa theo kịp đời sống xã hội dẫn đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong giải quyết khiếu nại về đất đai chưa coi trọng quyền và lợi ích của người sử dụng đất dẫn đến các vụ việc khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ngày càng tăng lên. Thành phố Hà Nội với vị trí là trái tim, thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nên đất đai đóng vai trò càng quan trọng là tài sản vô giá, có giá trị đặc biệt đối với đời sống của mỗi một gia đình, mỗi một người dân thủ đô. Trải qua quá trình đô thị hóa, thủ đô ngày càng phát triển sâu rộng sau khi mở rộng địa giới hành chính từ năm 2008, theo đó, cần có nhu cầu sử dụng nhiều đất để phát triển dự án kinh tế, thương mại, bất động sản cũng như các công trình phúc lợi, công cộng phục vụ cho người dân ngày càng trở nên bức thiết. Do đó thành phố Hà Nội có chủ trương thu hồi đất của người dân ngày càng nhiều, quyền lợi của người dân bị mất đất chưa đảm bảo chính đáng
2 về quyền cơ bản như: ăn, ở dẫn đến ngày càng nhiều vụ việc người dân trên địa bàn thành phố khiếu nại về đất đai, chiếm tỷ lệ rất lớn trong các vụ việc khiếu nại. Với những lý do nêu trên, em nhận thấy việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại đất đai trên địa bàn TP Hà Nội còn nhiều bất cập, hạn chế. Tỷ lệ vụ việc khiếu nại không giảm mà dự báo ngày càng có dấu hiệu tăng lên, tình trạng khiếu nại về đất đai thường xuyên, liên tục, diễn biến rất phức tạp gây mất tình hình an ninh trật tự trên địa bàn thủ đô vì khiếu nại đông người liên quan đến thu hồi đất đai, nhà cửa, giải phóng mặt bằng, tái định cư, tranh chấp đất đai. Trước thực tiễn đó, cần có nhiều đề xuất, kiến nghị, giải pháp để cải thiện tình trạng này. Vì vậy em xin chọn đề án: “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội.” để làm đề án tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sỹ theo định hướng ứng dụng chuyên ngành Luật Hiến pháp, Luật hành chính tại Học viện Hành chính Quốc Gia. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu. * Đề tài nghiên cứu khoa học, tạp chí và sách: Trước tiên là Giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam của tác giả GS.TS Phạm Hồng Thái, PGS.TS Bùi Tiến Đạt NXB Đại học Quốc gia Hà Nội , xuất bản (năm 2019) và giáo trình Luật Hành chính Việt Nam của Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB Công an nhân dân xuất bản (năm 2021); Giáo trình Luật hành chính Việt Nam của tác giả Nguyễn Cửu Việt, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia- Sự thật (năm 2013); Trong các giáo trình này tác giả giới thiệu những khái niệm, đặc điểm, phân tích sự hoàn thiện pháp luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại của nước ta, tác giả cung cấp tiêu chí cách phân biệt giữa các khái niệm quyền yêu cầu, quyền kiến nghị, quyền khiếu nại, việc phân định thẩm quyền giải quyết khiếu nại và khiếu kiện hành chính. Đề tài khoa học Pháp luật về giải quyết tranh chấp đất đai năm 2014 của Trường Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh do TS. Lưu Quốc Thái làm chủ nhiệm Đề tài. Thông qua đề tài đã đưa những dấu hiệu như khái niệm, đặc điểm
3 phân loại của tranh chấp đất đai. Đề tài có giá trị tham khảo, hỗ trợ bổ sung kiến thức lý luận cho cán bộ và cơ quan nhà nước trực tiếp trong việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Đề tài “Thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về thu hồi đất ở Việt Nam hiện nay - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” của Thanh tra Chính phủ năm 2016, do TS. Đinh Văn Minh làm chủ nhiệm đã phân tích làm rõ những vấn đề lý luận như khái niệm thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất để giải phóng mặt bằng. Đề tài Khiếu nại, tố cáo hành chính- cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp của Thanh Tra Chính phủ năm 2011, đề tài cấp nhà nước do TS. Lê Tiến Hào làm chủ nhiệm, thông qua đề tài, tác giả cung cấp các cơ sở lý luận về khiếu nại, tố cáo cũng như đánh giá được thực trạng khiếu nại, tố cáo của cả nước do Thanh tra chính phủ nghiên cứu, đưa ra các giải pháp hữu hiệu nhằm làm giảm các vụ việc khiếu nại, tố cáo trong những năm 2011. Bài viết: Giám sát đối với hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính, Tạp chí nội chính số 37 (năm 2016) của tác giả Võ Phan Lê Nguyễn. Bài viết tác giả đưa ra được cơ chế giám sát đối với các hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính của các cơ quan nhà nước, đồng thời đưa ra những giải pháp nâng cao cơ chế giám sát giải quyết khiếu nại hành chính của Việt Nam. * Luận văn Tiến sỹ và Thạc sỹ: Luận án Tiến sỹ luật học “Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân ở nước ta hiện nay” của tác giả Nguyễn Tuấn Khanh năm 2013. Đề tài này tác giả đưa ra các phương hướng và các giải pháp đồng bộ nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong cơ chế đảm bảo pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân nói chung trong việc đáp ứng việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới. Luận án Tiến sỹ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai của tác giả Võ Phan Lê Nguyễn, Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh (2018). Tác giả đã nghiên cứu rất sâu những hoạt
4 động khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Việt Nam. Thông qua luận án, tác giả đã đưa ra những giải pháp cụ thể để hạn chế và giảm được những vụ việc khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Luật án Tiến sỹ Luật học Thực hiện pháp luật về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, Việt Nam của tác giả Lê Duyên Hà (năm 2017). Tác giả nghiên cứu đầy đủ các quy định của khiếu nại hành chính nói chung cũng như đánh giá được thực trạng khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai của các tỉnh Tây Nguyên. Qua đó tác giả kiến nghị, đưa ra những giải pháp để khắc phục, hạn chế các khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai tại các tỉnh Tây Nguyên. Luật án Tiến sỹ Luật học Giải quyết khiếu kiện hành chính trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam của tác giả Nguyễn Danh Tú (năm 2013. Thông qua Luật văn, tác giả nguyên cứu những quy định của lý luận cơ sở và pháp luật của khiếu kiện hành chính. Đồng thời tác giả đã đưa ra những giải pháp cơ bản để làm giảm các vụ việc khiếu kiện trong điều kiện Việt Nam xây dựng Nhà nước pháp quyền. Luận văn Thạc sỹ Luật học “Pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai và thực tiễn thi hành tại tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Nguyễn Việt Hùng, Viện Đại học Mở Hà Nội, (2017). Luật văn Thạc sỹ Luật hành chính, luật hiến pháp “Giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội” của tác giả Nguyễn Xuân Trường, Học viện Hành chính Quốc Gia, (2016). Nhìn chung các công trình được nghiên cứu rất đa dạng và chi tiết đã phần nào làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận theo quy định của pháp luật và thực tiễn giải quyết khiếu nại đất đai của các địa phương dựa trên cơ sở nghiên cứu các Luật khiếu nại 2011 cũng như Luật Đất đai 2013 đang có hiệu lực thi hành. Hiện nay, pháp luật và thực tiễn có nhiều chuyển biến đã và đang đặt ra nhiều vấn đề cần tiếp tục phải làm sáng tỏ. Bên cạnh đó, chưa thấy có đề tài nào
5 nghiên cứu thực tiễn về việc Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trong giai đoạn hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề án Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội * Đối tượng nghiên cứu: Đề án tập trung nghiên cứu về hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội. * Phạm vi nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu việc giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội trong lĩnh vực đất đai. Thông qua việc nghiên cứu các quy định chung của pháp luật về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, về trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại đất đai và thực tiễn của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội đã giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, nhà nước ta có thể đánh giá được tính hợp pháp đúng đắn của các quyết định hành chính và các hành vi hành chính của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc ban hành trong việc quản lý đất đai. + Phạm vi về không gian: Đề án nghiên cứu thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội giải quyết của các hộ dân trên tại các quận, huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội + Phạm vi về thời gian: Đề án nghiên cứu về thực trạng giải quyết khiếu nại đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội trong những năm gần đây, số liệu cụ thể từ năm 2021đến năm 2023. 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề án Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội * Mục tiêu nghiên cứu: Thông qua việc nghiên cứu phân tích làm rõ một số vấn đề cơ bản về lý luận , thực tiễn về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, đề án xây dựng đưa ra các quan điểm cơ bản, hệ thống giải pháp mang tính đặc thù nhằm bảo đảm quyền khiếu nại và giải pháp căn bản cũng như nâng cao về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay.
6 * Nhiệm vụ nghiên cứu: - Khảo sát tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước có liên quan đến đề án, đánh giá những giá trị của các công trình đó và xác định những vấn đề trọng tâm nghiên cứu của đề án. - Làm sáng tỏ cơ sở lý luận về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, trong đó, phân tích các khái niệm, đặc điểm, vai trò giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Rút ra các giá trị tham khảo vận dụng cho thành phố Hà Nội trên cơ sở nghiên cứu thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội. - Phân tích những yếu tố tác động tới khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội; khảo sát, đánh giá đúng thực trạng khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội; rút ra các nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế và bài học kinh nghiệm trong khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Phân tích, luận chứng các quan điểm và đề xuất, lộ trình và nguồn lực thực hiện hệ thống các giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội hiện nay. 5. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu nội dung Chương 1: cơ sở lý luận, pháp lý về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch UBND cấp tỉnh em sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác- Lê Nin kết hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật. Tại Chương 2: Thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, các phương pháp được sử dụng bao gồm: - Phương pháp phân tích - Phương pháp thống kê, tổng hợp - Phương pháp so sánh, đối chiếu - Phương pháp chứng minh
7 Đối với Chương 3: Giải pháp bảo đảm thực hiện giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và lộ trình, các nguồn lực bảo đảm thực hiên, em áp dụng phương pháp phân tích và phương pháp thống kê, tổng hợp. 6. Hiệu quả/lợi ích của đề án ứng dụng trong thực tiễn. + Đề án đưa ra những nhận định, đánh giá về thực trạng hoạt động khiếu nại của người dân trên địa bàn thành phố Hà Nội và thực trạng giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội tìm ra những nguyên nhân phát sinh ngày càng nhiều về khiếu nại về đất đai, đồng thời đưa ra những giải pháp nâng cao giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội nhằm giảm thiểu các vụ việc khiếu nại liên quan đến lĩnh vực đất đai. + Đề án có thể ứng dụng thực tiễn cho các cán bộ, công chức, cơ quan hành chính, cá nhân có thẩm quyền trong việc thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở các quận, huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội hoặc dùng làm nguồn tài liệu tham khảo để nghiên cứu cho người học. 7. Kết cấu đề án. Nội dung chính của đề án gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận, pháp lý về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh Chương 2: Thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Chương 3: Giải pháp bảo đảm thực hiện giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và lộ trình, các nguồn lực bảo đảm thực hiện
8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI CỦA CHỦ TỊCH UBND CẤP TỈNH 1.1. Khái quát chung về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Theo từ điển Anh - Việt do NXB Khoa học xã hội Việt Nam ấn hành xuất bản năm 2005 thì "khiếu nại" là kêu ca, phàn nàn, than phiền; dưới nghĩa danh từ "khiếu nại" là sự than phiền [49, tr. 29]. Theo cuốn Thuật ngữ pháp lý phổ thông của Đại học Luật Hà Nội-NXB Công an nhân dân năm 1998 thì khiếu nại là việc yêu cầu cơ quan nhà nước, trước tiên là tổ chức xã hội hoặc người có chức vụ giải quyết việc vi phạm quyền hoặc lợi ích hợp pháp của bản thân người khiếu nại hay người khác [1, tr. 206]. Các khái niệm này cho phép chúng ta xác định chính xác hơn bản chất khiếu nại, vì nó bao trùm các khiếu nại phát sinh trong các lĩnh của đời sống xã hội; nó không những phản ánh được các khiếu nại của công dân đối với việc làm hoặc không làm của cơ quan nhà nước, cán bộ, viên chức làm việc trong các cơ quan đó. Để hiểu một cách thống nhất trên cả nước về khái niệm khiếu nại về hành chính, Điều 2 Luật Khiếu nại hiện hành đã quy định về khiếu nại như sau: Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền lợi ích hợp pháp của mình. Như vậy có thể hiểu, khái niệm khiếu nại trong lĩnh vực đất đai là: việc công dân, tổ chức, cơ quan đề nghị người có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền thực hiện trong quá trình quản lý đất đai khi có căn cứ cho rằng các quyết định, hành vi đó là xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
9 * Khiếu nại trong lĩnh vực đất đai có những điểm như sau: Thứ nhất, chủ thể của khiếu nại trong lĩnh vực đất đai bao gồm: cá nhân, cơ quan hoặc tổ chức có thẩm quyền được nhà nước giao quyền sử dụng đất theo quy định. Chủ thể của khiếu nại trong lĩnh vực đất đai gắn liền với chủ thể được giao quyền sử dụng đất trên thực tế. Trong quá trình sử dụng đất của mình phát sinh mâu thuẫn với việc quản lý nhà nước của các cơ quan có thẩm quyền, khi có đủ điều kiện thì thực hiện quyền khiếu nại của mình. Theo pháp luật về dân sự, cá nhân tự mình thực hiện quyền khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, còn cơ quan, tổ chức không tự mình thực hiện mà thông qua người đại diện hợp pháp của mình thực hiện quyền khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Thứ hai, nội dung của khiếu nại trong lĩnh vực đất đai rất phong phú, đa dạng do nhu cầu sử dụng của mỗi chủ thể có quyền lợi bị xâm phạm khác nhau nên nội dung khiếu nại là khác nhau. Lĩnh vực quản lý đất đai của nhà nước rất rộng, có thể kể đến như: giao đất, cho thuê đất; cấp, thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; giải quyết tranh chấp đất đai. Cùng với hệ thống chính quyền với 63 tỉnh, thành phố, quản lý đa dạng các chủ thể sử dụng đất, hệ thống pháp luật đất đai phức tạp và sâu rộng… là những yếu tố góp phần tạo nên sự đa dạng của nội dung khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Thứ ba, khiếu nại trong lĩnh vực đất đai gây ra nhiều hệ lụy xấu cho xã hội, chẳng hạn: mất an ninh trật tự, các trường hợp khiếu nại sai gây lãng phí nguồn nhân lực của Nhà nước và xã hội… Đặc điểm này xuất phát từ thực trạng rằng khiếu nại trong lĩnh vực đất đai luôn chiếm tỷ lệ lớn, khiếu nại trong lĩnh vực đất đai thường có nhóm khiếu nại đông người liên quan đến vấn đề thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Các nhóm khiếu nại đông người trong lĩnh vực đất đai thường khiếu nại nhiều cấp, khiếu nại trực tiếp tại các trụ sở của các cơ quan quản lý từ địa phương đến trung ương. Thành phần trong đoàn khiếu nại đông người chủ yếu lại là nông dân, công nhân, người lớn tuổi
10 với mức độ hiểu biết pháp luật thấp gây ra tình trạng náo loạn, mất an ninh trật tự tại các cơ quan nhà nước và khu vực xung quanh. Bên cạnh đó, kết quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai cho thấy các trường hợp khiếu nại sai rất nhiều, người khiếu nại không chấp nhận kết quả giải quyết khiếu nại do nhận thức chủ quan của mình mà không có những yếu tố khác. Hệ quả là các cơ quan nhà nước phải bố trí nhân lực, tài chính ... để giải quyết khiếu nại gây ra sự lãng phí. 1.1.2. Đối tượng khiếu nại trong lĩnh vực đất đai a. Quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai là văn bản do cơ quan quản lý hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành để quản lý trong lĩnh vực đất đai. Đặc điểm: + Các quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai được ban hành thường chỉ áp dụng một lần cho các chủ thể là cá nhân, cơ quan, tổ chức nhất định. Quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai là những văn bản áp dụng pháp luật luật nhằm thực thi những quy định của pháp luật đất đai trên thực tế. Quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai có thể được ban hành bởi nhiều người có thẩm quyền trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước: từ trung ương đến địa phương, từ những người có thẩm quyền chung cũng như những người có thẩm quyền chuyên môn. + Mục đích và nội dung quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai liên quan đến hoạt động quản lý và sử dụng đất đai. Cụ thể: mục đích của quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai là thực hiện một hành vi về quản lý, sử dụng đất đai của cơ quan nhà nước hoặc buộc một chủ thể nào đó phải thực hiện đúng các quy định của pháp luật về đất đai (quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc quyết định giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực đất đai). Nội dung của quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai thể hiện ý chí, mong muốn của cơ quan quản lý nhà nước về đất đai đối với các chủ thể sử dụng đất đai. Quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai được thể hiện dưới các hình
11 thức văn bản khác nhau có thể là nghị quyết, nghị định, quyết định, chỉ thị, thông tư. Điều 204 Luật Đất đai 2013 có quy định quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai là đối tượng khiếu nại có thể là: quyết định về thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư, quyết định giao đất, quyết định cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng hoặc cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất, quyết định cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc gia hạn thời gian sử dụng đất, quyết định giải quyết tranh chấp đất đai. b. Hành vi hành chính. Khái niệm về hành vi hành chính được nêu trong Luật khiếu nại 2011 như sau: Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công cụ theo quy định của pháp luật. Hành vi hành chính trong lĩnh vực đất đai của cá nhân có thẩm quyền (cán bộ, công chức) có thể bị khiếu nại là hành vi khi giải quyết thủ tục hành chính về quản lý đất đai như chậm thực hiện, thực hiện không đúng, gây khó khăn cho người dân sử dụng đất khi thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai. Đặc điểm của hành vi hành chính trong lĩnh vực đất đai: + Hành vi hành chính trong lĩnh vực đất đai được biểu hiện có thể dưới dạng hành động hoặc không hành động. Cơ quan hành chính Nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong quản lý đất đai thực hiện không đúng với quy định của pháp luật đất đai yêu cầu họ phải thực hiện công việc cụ thể trong thời hạn cho phép hoặc họ không thực hiện trách nhiệm, nghĩa vụ mà họ phải thực hiện theo quy định của pháp luật đất đai. + Chủ thể thực hiện hành vi hành chính là cơ quan hành chính nhà nước hoặc cơ quan, tổ chức hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước được giao thực hiện quản lý trong lĩnh vực đất đai.