Đề tài tốt nghiệp cử nhân Điều dưỡng hệ VHVL: Dự phòng chăm sóc loét tì đè cho bệnh nhân nằm lâu

ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Loét tì đè là một vấn đề sức khỏe lớn ở các bệnh viện, cơ sở y tế và ngay cả<br /> trong chăm sóc bệnh nhân ở nhà. Đây là hậu quả của quá trình bị tì đè kéo dài gây<br /> thiếu máu nuôi tổ chức và chết tế bào, thường xảy ra ở những bệnh nhân phải nằm<br /> lâu do các bệnh mãn tính khác[4].<br /> Theo Barratt (1990), khối lượng công việc của điều dưỡng Hồi sức cấp cứu<br /> tăng lên 50% khi có loét tì đè cuất hiện [11]. Nghiên cứu của Woodbury và<br /> Houghton năm 2004 trên 14000 bệnh nhân ở 45 cơ sở y tế tại Canada cho tỷ lệ<br /> mắc ước tính của loét tì đè là 26,2%. Tỷ lệ hiện mắc ở các đơn vị Hồi sức cấp cứu<br /> thay đổi từ 14%-41%, cao hơn gấp 3 lần so với tỷ lệ ở các bệnh viện đa khoa<br /> thông thường [15]. Các dữ liệu cũng cho thấy 10% bệnh nhân đến viện xuất hiện<br /> loét tì đè trong đó 70% là người cao tuổi. Theo Langemo và cộng sự (1989) 60%<br /> bệnh nhân vào cấp cứu có biểu hiện ở hai tuần đầu tiên, tuy nhiên 15% bệnh nhân<br /> cao tuổi xuất hiện loét tì đè ở tuần đầu tiên [14]. Nguy cơ loét tì đè tăng đến 74%<br /> khi kết hợp các yếu tố bất động, suy giảm hệ miễn dịch và giảm khối cơ (Harris &<br /> Fraser, 2004) [12].<br /> Thời gian nằm viện, chi phí chăm sóc y tế, chất lượng cuộc sống của bệnh<br /> nhân giảm, tăng tỷ lệ bệnh tật và thậm chí là tử vong là những hệ quả tất yếu của<br /> loét tì đè. Nếu đã mắc thì rất khó điều trị, chính vì thế vấn đề dự phòng chăm sóc<br /> loét tì đè đang dần trở thành một ưu tiên cho công tác chăm sóc điều dưỡng. [11],<br /> [4], [10], [6], [14] Thêm vào đó, nguyên nhân hay gặp nhất chính là thiếu vận<br /> động, điều mà điều dưỡng y tá và người chăm sóc bệnh nhân hoàn toàn có thể dự<br /> phòng [11]. Nguyễn Thế Bình và cộng sự nghiên cứu trên 51 bệnh nhân chấn<br /> thương cột sống ngực thắt lưng ở bệnh viện Việt Đức cho thấy tỷ lệ loét là 3l,5 %<br /> ở bệnh nhân có liệt tủy [9].<br /> Với sự phát triển không ngừng về kinh tế xã hội, số lượng người cao tuổi<br /> 1<br /> <br /> ngày một tăng cùng với sự gia tăng tỷ lệ các bệnh mãn tính (đái tháo đường, tim<br /> mạch, bệnh khớp, …), các tai nạn lao động và sinh hoạt khiến người bệnh hạn chế<br /> vận động thì loét tì đè không phải là một hiện tượng hiếm gặp. Mặc dù có nhiều<br /> tiến bộ trong việc chăm sóc bệnh nhân có nguy cơ cao nhưng điều trị loét tì đè vẫn<br /> là vấn đề thách thức với y học. Chính vì vậy, chúng tôi viết chuyên đề “Dự phòng<br /> chăm sóc loét tì đè cho bệnh nhân nằm lâu” này với hai nội dung sau:<br /> 1) Mô tả các yếu tố nguy cơ và bệnh sinh loét tì đè<br /> 2) Mô tả quy trình điều dưỡng dự phòng chăm sóc loét tì đè ở những<br /> bệnh nhân nằm lâu<br /> <br /> 2<br /> <br /> Thang Long University Library<br /> <br /> CHƯƠNG 1<br /> TỔNG QUAN<br /> Da là hệ thống cơ quan lớn nhất trong cơ thể. Da có đặc tính dai và bền để<br /> bảo vệ các lớp mô dưới da chống lại không khí, nước, các chất lạ, và vi khuẩn. Da<br /> rất nhạy cảm với chấn thương và có những khả năng tự lành đặc biệt. Tuy nhiên dù<br /> có khả năng đàn hồi nhưng da không thể chịu được áp lực kéo dài, lực đè hoặc sự<br /> chà xát quá mức [4].<br /> 1.1.Cấu tạo của da.<br /> Da gồm 3 lớp: thượng bì, trung bì, hạ bì và các phần phụ của da [2].<br /> <br /> 3<br /> <br /> Hình 1.1: Cấu tạo mô học da bình thường<br /> 1.1.1. Thượng bì(còn gọi là biểu bì, epidermis)<br /> Trên các lát cắt mô học của da bình thường, ranh giới giữa thượng bì và<br /> trung bì không bằng phẳng mà lồi lõm do có nhiều nhú của thượng bì như những<br /> ngón tay ăn sâu vào trung bì. Những chỗ lồi lên của trung bì giữa các nhú thượng<br /> bì gọi là nhú trung bì.Thượng bì chia ra thành năm lớp: lớp đáy, lớp gai, lớp hạt,<br /> lớp sáng và lớp sừng [2].<br /> - Lớp đáy: Còn gọi là lớp sinh sản. Gồm có một hàng tế bào đứng trên màng đáy<br /> thẳng góc với mặt da.Tế bào hình trụ hay vuông, ranh giới ít rõ ràng, nhân hình<br /> 4<br /> <br /> Thang Long University Library<br /> <br /> bầu dục khá lớn, tế bào chất ưa kiềm. Nằm xen kẽ giữa hàng tế bào đáy là những<br /> tế bào sáng có tua, đó là hắc tố bào (mélanocyte). Trung bình khoảng 10 tế bào<br /> đáy có một tế bào mélanocyte (khoảng 1155 tế bào mélanocyte/mm2 da). Lớp tế<br /> bào đáy có nhiệm vụ sinh sản những tế bào mới thay thế những tế bào cũ đã bị<br /> phân hủy. Hắc tố bào có nhiệm vụ sản xuất ra melanin.<br /> - Lớp gai: Đây là lớp dày nhất của thượng bì, có từ 5-12 hàng tế bào, ở các hàng<br /> dưới thì tế bào lớn hình đa giác có trục thẳng đứng, càng lên trên tế bào càng nhỏ<br /> lại, có hình thoi nằm song song với mặt da, tế bào chất ưa toan. Nối liền tế bào này<br /> với tế bào kia bằng cầu nối liên bào làm cho lớp gai liên kết chặt chẽ với nhau.<br /> - Lớp hạt: Có từ 2-4 lớp, tế bào dẹt hơn tế bào gai, nằm song song với mặt da,<br /> nhân sáng hơn và có hiện tượng đang hư biến. Lớp hạt là lớp cuối cùng còn nhân<br /> và cầu nối. Lớp hạt không có ở niêm mạc.<br /> - Lớp sáng: Chỉ có ở lòng bàn tay, bàn chân, nó nằm trên lớp hạt, có từ 2-3 hàng<br /> tế bào. Tế bào hình dẹt kéo dài chứa albumin có chất éléidin.<br /> - Lớp sừng: Là lớp ngoài cùng của thượng bì, tiếp xúc trực tiếp với môi trường,<br /> gồm những tế bào dẹt không nhân ưa toan (acid), xếp thành những phiến mỏng<br /> chồng lên nhau.<br /> Như vậy thượng bì luôn ở tình trạng sinh sản, những tế bào mới ở lớp cơ bản, già<br /> cỗi, hư biến rồi bong ra ở lớp sừng.<br /> 1.1.2. Trung bì (còn gọi là chân bì)<br /> Về cấu trúc trung bì gồm 3 phần:<br /> - Những sợi chống đỡ: sợi tạo keo là những sợi thẳng không phân nhánh cấu tạo<br /> bởi những chuổi polypeptit (khoảng 20 sợi axit amin). Sợi tạo keo có thể bị phá<br /> hủy bởi men Colagenaza do vi khuẩn tiết ra. Sợi chun là những sợi lớn hơn có<br /> phân nhánh, nó bắt nguồn từ sợi tạo keo. Sợi lưới tạo thành màng lưới mỏng bao<br /> 5<br /> <br />