Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp theo hướng chuẩn hóa

Chia sẻ: Buctranhdo Buctranhdo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:198

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận án là đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên môn GDCT và thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên môn GDCT trường TCCN. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên môn GDCT trường TCCN theo hướng chuẩn hóa nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nghề nghiệp theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp theo hướng chuẩn hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM -----    ----- TRẦN SÂM PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP THEO HƢỚNG CHUẨN HÓA Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục Mã số : 62 14 01 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS ĐẶNG QUỐC BẢO; 2. TS PHẠM QUANG SÁNG. Hà Nội, 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM -----    ----- TRẦN SÂM PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP THEO HƢỚNG CHUẨN HÓA Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục Mã số : 62 14 01 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS ĐẶNG QUỐC BẢO 2. TS PHẠM QUANG SÁNG Hà Nội, 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận án này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu phản ảnh trong Luận án là khách quan, trung thực và kết quả nghiên cứu chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào khác./. Tác giả Luận án TRẦN SÂM
LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Đặng Quốc Bảo và TS Phạm Quang Sáng đã tận tình hƣớng dẫn, định hƣớng và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành Luận án này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Lãnh đạo và cán bộ, chuyên viên Trung tâm Đào tạo và Bồi dƣỡng, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Quý thầy, cô giáo, các Nhà khoa học, quản lý và các chuyên gia đã định hƣớng, góp ý và giúp đỡ trong quá trình học tập, nghiên cứu, hoàn thành và bảo vệ Luận án này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo và tập thể chuyên viên Vụ Giáo dục Chuyên nghiệp, Vụ Giáo dục Đại học đã tạo điều kiện, ủng hộ, động viên về tinh thần, thời gian và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận án. Tôi xin trân thành cảm ơn các cán bộ quản lý và thầy cô trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục chính trị trong các trƣờng trung cấp chuyên nghiêp và các cơ sở có đào tạo trình độ trung cấp chuyên nghiệp trên cả nƣớc đã tạo điều kiện, ủng hộ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình công tác, nghiên cứu và thu thập tài liệu, số liệu hoàn thành Luận án. Cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, ngƣời thân đã ủng hộ, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu! Tác giả Luận án TRẦN SÂM
i MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................................ v DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ .............................................................................................. vi MỞ ĐẦU ....................................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................... 3 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................ 3 3.1. Khách thể nghiên cứu .................................................................................................. 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học...................................................................................................... 3 5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu................................................................................. 3 5.1. Nội dung nghiên cứu.................................................................................................... 3 5.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................... 4 6. Phƣơng pháp tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu ................................................. 4 6.1. Phương pháp tiếp cận.................................................................................................. 4 6.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể .................................................................................. 5 7. Luận điểm bảo vệ .......................................................................................................... 6 8. Đóng góp mới của luận án ........................................................................................... 7 9. Bố cục của luận án ........................................................................................................ 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP THEO HƢỚNG CHUẨN HÓA VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ ..................................................................................................................... 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................................. 8 1.1.1. Các nghiên cứu về đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên ..................... 8 1.1.2. Nghiên cứu về giáo dục chính trị và đội ngũ giáo viên môn học ........................... 16 1.2. Các khái niệm cơ bản .............................................................................................. 26 1.2.1. Giáo dục chính trị ................................................................................................... 26 1.2.2. Giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp ..................... 26 1.2.3. Đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp ........ 27 1.2.4. Phát triển đội ngũ giáo viên môn giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp ............................................................................................................................... 28 1.2.5. Chuẩn hóa và chuẩn hóa đội ngũ giáo viên môn giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp ............................................................................................................ 30 1.3. Đặc trƣng và yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trƣờng trung cấp chuyên nghiệp ................................................................................... 31 1.3.1. Một số quan điểm phát triển đội ngũ giáo viên ...................................................... 31 1.3.2. Đặc điểm của giáo viên và giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp ................................................................................................................... 34 1.3.3. Một số đặc trưng phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị ................ 39 1.3.4. Yêu cầu đối với công tác phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị .... 45
ii 1.4. Phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trƣờng trung cấp chuyên nghiệp theo tiếp cận quản lý nguồn nhân lực và chuẩn hóa....................................... 47 1.4.1. Phát triển đội ngũ giáo viên theo tiếp cận quản lý nguồn nhân lực ...................... 47 1.4.2. Phát triển đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa .............................................. 52 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp theo tiếp cận quản lý nguồn nhân lực và chuẩn hóa................................ 57 1.5. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển đội ngũ giáo viên giáo dục nghề nghiệp và giáo viên môn GDCT theo hƣớng chuẩn hóa ............................................................... 64 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP ..................................................... 71 2.1. Giới thiệu tổ chức khảo sát ..................................................................................... 71 2.2. Khái quát về đào tạo trung cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam ............................... 74 2.2.1. Chủ trương chung về phát triển trung cấp chuyên nghiệp ..................................... 74 2.2.2. Mạng lưới, quy mô và cơ cấu đào tạo trung cấp chuyên nghiệp ........................... 77 2.2.3. Đội ngũ giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp ............................................... 78 2.2.4. Đầu tư tài chính và cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy và học ................... 79 2.3. Thực trạng dạy học môn Giáo dục chính trị trong trƣờng trung cấp chuyên nghiệp...............................................................................................................................81 2.3.1. Giới thiệu chung về chương trình môn giáo dục chính trị…….......………………..81 2.3.2. Tình hình sử dụng phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập ....... 80 2.3.3. Các điều kiện đảm bảo chất lượng ......................................................................... 81 2.4. Thực trạng đội ngũ và phát triển đội ngũ giáo viên chính trị trƣờng trung cấp chuyên nghiệp………………………………………………………………………… 85 2.4.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị ........................................... 83 2.4.2. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên chính trị .................................................. 93 2.5. Đánh giá chung về phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trƣờng trung cấp chuyên nghiệp .............................................................................................. 101 2.5.1. Điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi và khó khăn ...................................................... 101 2.5.2. Nguyên nhân của vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp .................................................................................... 102 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ............................................................................................... 106 CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP THEO HƢỚNG CHUẨN HÓA .............. 108 3.1. Định hƣớng phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trƣờng trung cấp chuyên nghiệp và nguyên tắc đề xuất giải pháp……………………………… 108 3.1.1. Định hướng phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp………………………………………………………………………………… 108 3.1.2. Nguyên tắc đề xuất giái pháp ............................................................................... 119 3.2. Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trƣờng trung cấp chuyên nghiệp ........................................................................................................ 122 3.2.1. Xây dựng Khung năng lực giáo viên môn giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp ................................................................................................................. 122
iii 3.2.2. Chỉ đạo hoàn thiện quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên môn giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp .................................................................................... 132 3.2.3. Tổ chức nâng cao năng lực giảng dạy, giáo dục cho đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị theo hướng chuẩn hóa ............................................................................... 136 3.2.4. Thực hiện thường xuyên hoạt động kiểm tra, đánh giá giáo viên môn Giáo dục chính trị theo hướng chuẩn hóa ..................................................................................... 138 3.2.5. Cải tiến chính sách tạo động lực phát triển đội ngũ giáo viên và hình thành “môi trường hợp tác làm việc, học tập cởi mở thân thiện” trong đội ngũ giáo viên môn giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp ............................................................... 143 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp đƣợc đề xuất .................................................... 146 3.4. Khảo nghiệm và thử nghiệm các giải pháp đƣợc đề xuất .................................. 147 3.4.1. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp................................ 147 3.4.2. Thử nghiệm giải pháp ........................................................................................... 150 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 156 1. KẾT LUẬN ................................................................................................................ 156 2. KIẾN NGHỊ ................................................................................................................ 157 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ................................................................. 160 ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ..................................................... 160 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................................... 161 PHỤ LỤC ........................................................................................................................................ PL 1. Phiếu hỏi về phẩm chất của ngƣời giáo viên môn GDCT trƣờng TCCN ................... PL 2. Phiếu hỏi về năng lực của ngƣời giáo viên môn GDCT trƣờng TCCN ..................... PL 3. Phiếu hỏi ý kiến về hình thức và điều kiện bồi dƣỡng ĐNGV môn GDCT ............... PL 4. Tổng hợp ý kiến đánh giá về tính cần thiết và khả thi của các giải pháp ................... PL 5. Phiếu khảo sát thực trạng và nhu cầu đào tạo, bồi dƣỡng .......................................... PL 6. Phiếu xin ý kiến học viên tham dự lớp tập huấn giáo viên chính trị .......................... PL 7. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC TCCN (2013-2015) PL 8. THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN GDCT Ở TRƢỜNG TCCN PL 9: Đại cƣơng giáo trình “Khái luận Hệ thống lý luận tư tưởng Mao Trạch Đông và CNXH mang màu sắc Trung Quốc” với Bản gốc chƣơng trình bằng tiếng Trung
iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á BCHTW : Ban Chấp hành Trung ƣơng BTGTW : Ban Tuyên giáo Trung ƣơng CĐ, CĐN : Cao đẳng, cao đẳng nghề CNH-HĐH : Công nghiệp hóa – hiện đại hóa CNXH : Chủ nghĩa Xã hội ĐCSVN : Đảng Cộng sản Việt Nam ĐH : Đại học ĐNGV : Đội ngũ giáo viên GDCT : Giáo dục chính trị GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GDNN : Giáo dục Nghề nghiệp GV/ GVCT : Giáo viên/ Giáo viên chính trị KNL : Khung nămg lực NNL : Nguồn nhân lực NVSP : Nghiệp vụ sƣ phạm TCCN; THCN : Trung cấp chuyên nghiệp; Trung học chuyên nghiệp. TCN : Trung cấp nghề. THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông UBND : Ủy ban Nhân dân UNDP : Chƣơng trình phát triển Liên hiệp quốc UNESCO : Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hiệp quốc WTO : Tổ chức Thƣơng mại Thế giới XHCN : Xã hội Chủ nghĩa.
v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng Tên bảng Trang 2.1 Mạng lƣới và quy mô các cơ sở đào tạo TCCN 77 2.2 Trình độ đào tạo của ĐNGV TCCN năm học 2012 – 2013 78 2.3 Số lƣợng giáo viên môn GDCT trƣờng TCCN (2013-2015) 84 2.4 Số lƣợng, cơ cấu ĐNGV môn GDCT theo giới tính, dân tộc và Đảng viên 84 2.5 Số lƣợng và tỷ lệ giáo viên môn GDCT theo thành phần giáo viên 86 2.6 Thực trạng trình độ đào tạo của ĐNGV môn GDCT (2013 - 2015) 87 2.7 Thực trạng chuyên ngành đào tạo của ĐNGV môn GDCT (2013- 2015) 88 2.8 Thực trạng nghiệp vụ sƣ phạm của ĐNGV môn GDCT (2013-2015) 89 2.9 Thực trạng thâm niên công tác và kinh nghiệm giảng dạy của ĐNGV môn 90 GDCT trƣờng TCCN (2013-2015) 2.10 Kết quả khảo sát vị trí việc làm mà giáo viên môn GDCT đảm nhiệm 91 2.11 Kết quả đáp ứng yêu cầu vị trí công việc của giáo viên môn GDCT 92 2.12 Kết quả đánh giá thực hiện kế hoạch phát triển ĐNGV môn GDCT 93 2.13 Thực trạng thu hút, tuyển chọn và tuyển dụng ĐNGV môn GDCT 95 2.14 Thực trạng bố trí, sử dụng và quản lý ĐNGV môn GDCT 96 2.15 Thực trạng hoạt động đào tạo bồi dƣỡng ĐNGV môn GDCT 97 2.16 Thực trạng công tác đánh giá ĐNGV môn GDCT 98 2.17 Thực trạng thực hiện chính sách đãi ngộ đối với ĐNGV môn GDCT 100 3.1 Một số ch tiêu chủ yếu phát triển nhân lực thời k 2011- 2020 114 3.2 Dự thảo Khung năng lực giáo viên môn GDCT trƣờng TCCN 123 3.3 Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp 149 3.4 Kết quả đánh giá về mức độ cần thiết của giáo viên môn GDCT tham gia 152 đánh giá thử nghiệm 3.5 Kết quả đạt đƣợc sau tập huấn bồi dƣỡngcủa giáo viên môn GDCT tham gia 153 đánh giá thử nghiệm
vi DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ Hình Tên hình Trang 1.1 Nhu cầu cá nhân (Maslow) 32 1.2 Đặc trƣng phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN 40 1.3 Mô hình quản lý nguồn nhân lực Leonard Nadle 49 1.4 Quy trình quản lý nguồn nhân lực trong tổ chức 50 1.5 Mô hình năng lực con ngƣời 53 2.1 Mối tƣơng quan giữa bồi dƣỡng, phát triển nghề nghiệp và phát 61 triển đội ngũ giáo viên. 2.2 Sơ đồ hệ thống giáo dục quốc dân (theo Luật Giáo dục 2005) 76 2.3 Mạng lƣới và quy mô cơ sở đào tạo TCCN năm 2014 - 2015 77 2.4 Trình độ đào tạo của ĐNGV trƣờng TCCN năm học 2012-2013 79 2.5 Cơ cấu của ĐNGV môn GDCT về giới tính năm học 2013-2014 84 2.6 Cơ cấu đảng viên của ĐNGV môn GDCT năm học 2013-2014 85 2.7 Sự phát triển ĐNGV môn GDCT trong và ngoài công lập 85 2.8 Sự phát triển của ĐNGVCT về trình độ đào tạo (2013-2015) 86 2.9 Cơ cấu trình độ chuyên môn đào tạo của ĐNGV môn GDCT 87 2.10 Cơ cấu của ĐNGV môn GDCT theo chuyên ngành đào tạo 88 2.11 Cơ cấu ĐNGV môn GDCT theo nghiệp vụ sƣ phạm (2013 – 2014) 90 2.12 Cơ cấu ĐNGVCT xét theo thâm niên công tác và kinh nghiệm 91 giảng dạy năm học 2013 – 2014. 3.1 Sơ đồ Quy trình chuẩn hóa 140 3.2 Sơ đồ về mối quan hệ hữu cơ giữa các giải pháp đƣợc đề xuất 146
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nhân loại đang trong thời đại toàn cầu hóa với nền “Kinh tế tri thức”, phát triển xã hội đƣợc dựa trên nhiều yếu tố nhƣ: nhân lực, vật lực, tài lực song ch có yếu tố con ngƣời mới tạo ra động lực bền vững cho sự phát triển xã hội. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của yếu tố con ngƣời, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn quan tâm đến giáo dục, đào tạo và tạo điều kiện xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên (ĐNGV); Ch thị số 40-CT/TW của Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, “Phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt” [27];. Quan điểm này đƣợc Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI nhấn mạnh: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá,…, trong đó phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”[28,tr.130]; theo đó, Đại hội xác định: Phát triển đội ngũ nhà giáo với cơ cấu hợp lý, có chất lƣợng sẽ là động lực quan trọng để đổi mới và nâng cao chất lƣợng GD&ĐT, góp phần quan trọng tạo ra nguồn nhân lực chất lƣợng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu phát triển của xã hội và hội nhập quốc tế với các giải pháp cơ bản phát triển ĐNGV, trong đó giải pháp: "xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng"[23,tr.216], là khâu then chốt, là tiền đề đổi mới GD&ĐT hiện nay. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI (Nghị quyết số 29 của Đảng) về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, trong đó nội dung phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý luôn đƣợc quan tâm, cụ thể:“Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế”;“Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo”, “Đổi mới mạnh mẽ mục tiêu, nội dung, phương pháp đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của nhà giáo theo yêu cầu nâng cao chất lượng, trách nhiệm, đạo đức và năng lực nghề nghiệp”[29]. Ngày nay, do tác động của nền kinh tế thị trƣờng và sự mở cửa hội nhập sâu rộng với các nƣớc trong khu vực và thế giới, cùng tác động của mặt trái trong cuộc sống hàng ngày đang có những biểu hiện đáng lo ngại nhƣ: đạo đức, lối sống có nhiều biểu hiện lệch chuẩn, văn hóa giao tiếp ứng xử thiếu lòng tự trọng, ý thức chấp hành pháp luật không nghiêm. Đặc biệt là hiện tƣợng phai nhạt lý tƣởng cách mạng, suy thoái về đạo đức, lối sống, sống thiếu hoài bão, ƣớc mơ, thiếu bản lĩnh chính trị, thờ ơ, mơ hồ về chính trị,.. ở một bộ thanh niên, học sinh, sinh viên, những ngƣời đƣợc coi là tƣơng lai, là chủ nhân tƣơng lai của đất nƣớc. Do đó, yêu cầu cấp bách
2 hiện nay là cần nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh trƣờng TCCN về vị trí, tầm quan trọng, ý nghĩa, giá trị của việc học tập môn Giáo dục chính trị (GDCT) và những tri thức khoa học, nhân văn, cách mạng của môn học này. Môn học GDCT nằm trong chƣơng trình khung giáo dục trung cấp chuyên nghiệp (TCCN)[15]; Môn học có mục tiêu giáo dục con ngƣời giác ngộ, có tri thức khoa học về chính trị, hình thành thế giới quan và nhân sinh quan khoa học, phƣơng pháp tƣ duy và phƣơng pháp làm việc biện chứng, có hiểu biết về Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, Đƣờng lối cách mạng của Ðảng; thúc đẩy hoạt động tự giác có chí hƣớng thực hiện các lý tƣởng chủ nghĩa xã hội và mục tiêu của cách mạng Việt Nam là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Một trong những nhân tố quyết định đến sự thành bại hay hiện thực hóa đƣợc mục tiêu giáo dục tƣ tƣởng chính trị, đạo đức tác phong, lối sống cho học sinh ở trƣờng TCCN thuộc về ĐNGV môn GDCT. Đây là một bộ phận cán bộ, giáo viên trƣờng TCCN, lực lƣợng nòng cốt có vai trò quan trọng thực hiện chức năng truyền bá Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, đƣờng lối cách mạng Đảng Cộng sản Việt Nam; giúp học sinh TCCN hình thành thế giới quan khoa học, phƣơng pháp luận Mácxít, bồi dƣỡng tƣ duy, năng lực thực hành. Đây còn là lực lƣợng tiên phong trong tuyên truyền quan điểm, chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc và chiến sỹ trung thành đấu tranh trên mặt trận tƣ tƣởng, lý luận, góp phần bảo vệ Đảng và chính quyền vô sản; đồng thời, giáo dục tƣ tƣởng chính trị, đạo đức, lối sống văn hóa, nề nếp làm việc khoa học. Thực hiện Nghị quyết 29 của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo hướng chuẩn hóa, cần có đƣợc một hệ thống các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN. Xuất phát từ những vấn đề trên, NCS chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trường trung cấp chuyên nghiệp theo hướng chuẩn hóa”1 để nghiên cứu và với mong muốn góp phần hoàn thiện cơ sở khoa học (lý luận và thực tiễn) làm cơ sở đề xuất các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa đáp ứng công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam. 1 Luật Giáo dục nghề nghiệp (Luật số 74/2014/QH13) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2015 quy định: “Giáo dục nghề nghiệp là một bậc học của hệ thông giáo dục quốc dân nhằm đào tạo trình độ sơ cấp, trình độ trung cấp và trình độ cao đẳng”; “Cơ sở giáo dục nghề nghiệp bao gồm: Trung tâm giáo dục nghề nghiệp, Trường trung cấp, Trường cao đẳng” (Khoản 1, Điều 5). Nhƣ vậy, tên gọi các nhà trƣờng loại hình có tên “trƣờng trung cấp” theo Luật sẽ bao gồm các trƣờng trung cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề. Vì vậy, mọi kiến giải nêu trong Luận án này về đội ngũ giáo viên môn GDCT trƣởng TCCN vẫn còn nguyên giá trị, ý nghĩa thực tiễn đối với các nhà trƣờng trung cấp hiện nay.
3 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở khoa học và đề xuất các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa. 4. Giả thuyết khoa học Phát triển ĐNGV trong đào tạo TCCN là một yếu tố quan trọng để cho phép mỗi cơ sở đào tạo và cả hệ thống đáp ứng tốt nhất nhu cầu mới đang đặt ra trong đào tạo nhân lực có trình độ trung cấp. Tuy nhiên nhận thức về phát triển ĐNGV, chuẩn hóa ĐNGV nói chung và ĐNGV môn GDCT nói riêng trong đào tạo trung cấp còn rất khác nhau ở nƣớc ta; nếu cụ thể hóa đƣợc nội dung và điều kiện phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa, thì việc đánh giá thực trạng và tìm kiếm giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN sẽ có căn cứ lý luận, việc thực hiện các nội dung quản lý ĐNGV có tính mục tiêu và khả thi hơn. Phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa còn hạn chế, năng lực giáo viên còn nhiều bất cập so với yêu cầu đảm bảo chất lƣợng GDCT; nếu xác định khung năng lực giáo viên môn GDCT trƣờng TCCN và đề xuất đƣợc các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT theo hƣớng chuẩn hóa có cơ sở khoa học (lý luận và thực tiễn) thì ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN sẽ phát triển bền vững đáp ứng đƣợc các yêu cầu nâng cao chất lƣợng GDNN nói chung và công tác giáo dục lý tƣởng chính trị, đạo đức, phẩm chất, phong cách làm việc công nghiệp cho đội ngũ lao động mới. 5. Nội dung và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nội dung nghiên cứu - Nghiên cứu xác lập cơ sở lý luận về phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa. - Đánh giá thực trạng ĐNGV môn GDCT và thực trạng phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN. - Đề xuất các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục nghề nghiệp theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa. - Thăm dò ý kiến về các giải pháp đƣợc đề xuất và thử nghiệm một giải pháp trong điều kiện cho phép nhằm minh chứng tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp.
4 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Địa bàn nghiên cứu: Về số liệu thống kê và các dữ liệu thứ cấp khác đƣợc luận án sử dụng bao quát hết các trƣờng TCCN và cơ sở giáo dục đào tạo TCCN từ trung ƣơng đến địa phƣơng trên cả nƣớc và một số cơ sở đào tạo giáo viên ngành GDCT trình độ đại học. Về dữ liệu sơ cấp: Luận án đã thực hiện khảo sát bằng phiếu hỏi với đối tƣợng điều tra gồm: Cán bộ quản lý các cấp (trƣờng/cơ sở đào tạo TCCN, cấp khoa, tổ trƣởng bộ môn) có liên quan trực tiếp đến quản lý ĐNGV môn GDCT và giáo viên trực tiếp giảng dạy môn học này ở các trƣờng TCCN trong cả nƣớc. Tổng số phiếu điều tra: 300 phiếu. - Thời gian nghiên cứu, đánh giá thực trạng đội ngũ và phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN: 3 năm (2013-2016). 6. Phƣơng pháp tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp tiếp cận Để giải quyết vấn đề nghiên cứu, luận án đã sử dụng các cách tiếp cận cơ bản sau đây: Tiếp cận quản lý nguồn nhân lực, gồm các khâu: Kế hoạch hóa, tổ chức tuyển dụng, sử dụng, đào tạo bồi dƣỡng, kiểm tra, đánh giá, chế độ chính sách. Đây là phƣơng pháp tiếp cận nghiên cứu chủ yếu đề tài nghiên cứu luận án. Tiếp cận quản lý nguồn nhân lực dựa trên (theo) năng lực (Competency - Based Human Resource Management): Hệ thống quản lý nguồn nhân lực dựa trên năng lực tập trung vào việc xác định các năng lực cần thiết để đạt đƣợc hiệu quả thực thi công vụ và phát triển các năng lực đó trong lực lƣợng lao động. Quản lý nguồn nhân lực dựa trên năng lực luôn gắn với việc xác định năng lực, xây dựng khung năng lực và sử dụng khung năng lực đó nhƣ một sợi ch xuyên suốt trong toàn hệ thống tổ chức, từ khâu lập kế hoạch đến tuyển dụng, tổ chức thực thi công tác, khen thƣởng, kỷ luật. Năng lực giáo viên GDCT: Tổ hợp đƣợc hình thành từ các kiến thức, kỹ năng, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, phát triển bản thân và năng lực đào tạo, nghiên cứu khoa học và năng lực hoạt động xã hội phát triển cộng đồng. Tiếp cận chuẩn hóa: Những quy định về chuẩn hóa đối với ĐNGV mà Bộ GDĐT đã ban hành; hình thành chuẩn và quy trình chuẩn hóa đối với ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN; cách thức thực hiện để đạt đƣợc những quy định về chuẩn. Tiếp cận hệ thống: Mối quan hệ giữa các chủ thể quản lý, khách thể/đối tƣợng quản lý; chức năng quản lý; các cơ sở đào tạo, bồi dƣỡng với các trƣờng TCCN sử dụng giáo viên môn GDCT. Phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN là hệ thống gồm nhiều yếu tố có liên quan mật thiết với nhau và có mối quan hệ mật thiết với các hoạt động GD&ĐT. Các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN trong
5 mối tƣơng quan, tác động qua lại đó. Luận án coi ĐNGV là nhân tố có vai trò quan trọng, chủ yếu của quá trình dạy học và đổi mới phƣơng pháp dạy học. Do vậy, phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN gắn liền với xác định mục đích, nhiệm vụ dạy học, xây dựng chƣơng trình, giáo trình, đổi mới phƣơng pháp dạy học và phƣơng pháp kiểm tra đánh giá kết quả nhận thức của học sinh TCCN đối với môn học này. Quan điểm thực tiễn trong nghiên cứu đề tài luận án: Quan điểm thực tiễn trong NCKH đòi hỏi nghiên cứu phải xuất phát từ thực tiễn và phục vụ cho thực tiễn phát triển. Để phát hiện những tồn tại, yếu kém, mâu thuẫn và phân tích sâu sắc những vấn đề của thực tiễn, các công cụ đƣợc luận án sử dụng, gồm: Khảo sát, thăm dò ý kiến, tham vấn, phỏng vấn, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển ĐNGV môn GDCT trong trƣờng TCCN tại Việt Nam; tham vấn, phỏng vấn một số chuyên gia, cán bộ quản lý giáo dục nƣớc ngoài về môn học GDCT (nếu có) và nội dung, chƣơng trình môn học tƣơng tự môn GDCT ở Việt Nam. Bám sát thực tiễn đồng thời đòi hỏi lý luận và thực tiễn luôn gắn bó với nhau, luôn song hành. 6.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: Bao gồm các phƣơng pháp: phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hoá, khái quát hoá... các tài liệu lý‎ luận, các công trình nghiên cứu, các văn bản có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu thuộc đề tài. 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phƣơng pháp điều tra, khảo sát: Bằng phiếu hỏi, phiếu khảo sát, phiếu trƣng cầu ‎kiến giáo viên TCCN nói chung, giáo viên giảng dạy môn GDCT nói riêng và cán bộ quản lý cấp trƣờng TCCN và Bộ, ban ngành Trung ƣơng. + Tiến hành điều tra, thống kê để có đƣợc số lƣợng, cơ cấu, trình độ đào tạo, chuyên ngành đào tạo, nghiệp vụ sƣ phạm, thâm niên công tác và kinh nghiệm giảng dạy của ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN; + Tiến hành khảo sát bằng phiếu hỏi về thực trạng nội dung, chƣơng trình, giáo trình, tài liệu tham khảo, hình thức nghiên cứu, tham khảo tài liệu, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy và học, công tác và hình thức kiểm tra đánh giá kết quả nhận thức của ngƣời học đối với môn học này; + Dùng phiếu hỏi CBQL cấp trƣờng và giáo viên môn GDCT trƣờng TCCN về thực trạng các hoạt động phát triển ĐNGV môn GDCT (từ xây dựng quy hoạch, kế hoạch, thực hiện kế hoạch, tuyển chọn, tuyển dụng, bố trí, sử dụng, quản lý, đào tạo, bồi dƣỡng, đánh giá, xếp loại, thực hiện chính sách ƣu tiên, ƣu đãi, tạo môi trƣờng hợp tác đối với ĐNGV môn học này. + Phân tích, so sánh, đối chiếu kết quả điều tra, khảo sát tìm ra những vấn đề tồn tại, yếu kém của thực tiễn phải giải quyết và định hƣớng cho đề xuất giải pháp.
6 - Phƣơng pháp chuyên gia: Tổ chức seminar, tọa đàm trao đổi về công tác phát triển đội ngũ giáo viên nói chung và giáo viên GDCT nói riêng với các chuyên gia là cán bộ quản lý và các nhà nghiên cứu về phát triển ĐNGV trƣờng TCCN; - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm: Các kinh nghiệm tiên tiến về phát triển đội ngũ giáo viên trƣờng TCCN cần phân tích, tổng kết và rút ra những bài học kinh nghiệm và sau đó đƣa ra những giải pháp ở mức cao hơn. Do hạn chế về thời gian và điều kiện nghiên cứu, luận án tập trung vào việc tham khảo kinh nghiệm có đƣợc từ kết quả của các hội thảo, hội nghị và trao đổi về biện pháp quản l‎ý ĐNGV. - Phƣơng pháp phỏng vấn và phỏng vấn sâu: Tiếp xúc, trao đổi với giáo viên và cán bộ quản lý khoa, phòng, ban, tổ bộ môn ở các trƣờng TCCN nhiều thế hệ; 6.2.3. Phương pháp hỗ trợ Phƣơng pháp xử lý số liệu: Sau khi thu thập các số liệu qua các phiếu trƣng cầu ý kiến, phiếu điều tra, tài liệu,... sử dụng thống kê toán và một số phần mềm tin học để phục cho phân tích, trình bầy luận văn, luận án. Từ đó sẽ làm nổi bật vấn đề mà luận án đề cập đến. 7. Luận điểm bảo vệ 7.1. ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN là nhân tố quyết định đến sự thành bại của công tác tuyên truyền quan điểm, đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng; chính sách, pháp luật của nhà nƣớc và giáo dục tƣ tƣởng chính trị, đạo đức, tác phong, lối sống và phong cách làm việc công nghiệp cho học sinh TCCN. Phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN trên quan điểm quản lý nguồn nhân lực theo hƣớng chuẩn hóa nhằm đảm bảo đủ và ổn định về số lƣợng, mạnh về chất lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đồng thuận về hành động . 7.2. Phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN đã từng bƣớc đáp ứng thực tiễn giáo dục, đào tạo TCCN; tuy nhiên thực tế còn nhiều bất cập, công tác phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN chƣa đƣợc quan tâm đúng mức, hiệu quả chƣa cao còn bất cập về số lƣợng, chất lƣợng, cơ cấu. Đặc biệt, vấn đề chuẩn hóa: về trình độ đào tạo, về năng lực chuyên môn, về nghiệp vụ sƣ phạm và về phẩm chất đối với giáo viên, ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN chƣa quan tâm đúng mức và hiệu quả chƣa cao. 7.3. Đề xuất hệ thống các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN theo hƣớng chuẩn hóa trên cơ sở khoa học (lý luận và thực tiễn); cùng cách thức thực hiện đồng bộ các giải pháp gắn với các chức năng quản lý gồm: kế hoạch, tổ chức, ch đạo, kiểm tra từ cơ quan quản lý trung ƣơng, địa phƣơng tới các trƣờng TCCN nhằm tạo ra các hoạt động đào tạo, đào tạo lại, bồi dƣỡng, tuyển chọn, tuyển dụng, bố trí sử dụng, kiểm tra, đánh giá giáo viên môn GDCT trƣờng TCCN theo chuẩn quy định và khung năng lực đƣợc đề xuất. Hình thành môi trƣởng làm việc thân thiện, hiệu quả cho ĐNGV môn học này.
7 8. Đóng góp mới của luận án 8.1. Về lý luận Góp phần xây dựng và làm sâu sắc thêm lý luận phát triển ĐNGV nói chung và ĐNGV môn GDCT trong trƣờng TCCN nói riêng; nhất là: - Hệ thống các khái niệm, thuật ngữ cơ bản đƣợc trình bầy tƣờng minh, chính xác thêm và phù hợp với nội dung nghiên cứu, làm cơ sở cho việc bảo vệ đƣợc các luận điểm đã đề ra. - Khái quát những đặc trƣng của ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN để quan tâm đến cách làm đặc thù về phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN một cách hiệu quả, chất lƣợng đáp ứng nhu cầu đào tạo nhân lực trình độ trung cấp. - Phƣơng pháp luận và cách tiếp cận đƣợc sử dụng hợp lý đã tạo cơ sở cho nghiên cứu tổng quan, nghiên cứu lý thuyết và cả nghiên cứu thực tiễn. Luận án đã làm giàu thêm lý luận về phát triển ĐNGV dựa trên quản lý nguồn nhân lực theo năng lực và chuẩn hóa trong trƣờng trung cấp. 8.2. Về thực tiễn - Đánh giá đúng thực trạng ĐNGV và phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN hiện nay. - Đề xuất khung năng lực của ĐNGV môn GDCT gồm các tiêu chuẩn, tiêu chí, ch báo và các giải pháp phát triển ĐNGV môn GDCT trƣờng TCCN trong bối cảnh hiện nay. 9. Bố cục của luận án Ngoài các phần: mở đầu, kết luận và khuyến nghị, Luận án gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trƣờng trung cấp theo hƣớng chuẩn hóa. Chƣơng 2. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên môn Giáo dục chính trị trƣờng trung cấp hiện nay. Chƣơng 3. Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên môn giáo dục chính trị trƣờng trung cấp theo hƣớng chuẩn hóa. Cùng các phụ lục và danh mục các tài liệu tham khảo.
8 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MÔN GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP THEO HƢỚNG CHUẨN HÓA VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Liên quan đến vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên (ĐNGV) môn Giáo dục chính trị (GDCT) trƣờng trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) theo hƣớng chuẩn hóa, các nghiên cứu đƣợc triển khai một cách hệ thống trên qui mô rộng trong nƣớc và ngoài nƣớc; có thể khái quát các nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án thành hai nhóm: - Các nghiên cứu về ĐNGV và phát triển ĐNGV; - Nghiên cứu về giáo dục chính trị và ĐNGV môn học này ở trƣờng TCCN. Các nghiên cứu về giáo dục chính trị và phát triển ĐNGV môn học không ch đƣợc tổng quan các nghiên cứu trong nƣớc mà đã chú ý đến các nghiên cứu và kinh nghiệm quốc tế về phát triển ĐNGV của môn học có mục tiêu tƣợng tự nhƣ môn GDCT ở Việt Nam tại một số nƣớc trong khu vực và trên thế giới. 1.1.1. Các nghiên cứu về đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên Bàn về ngƣời thầy giáo XHCN, V.I. Lênin nhiều lần nhấn mạnh: “Chế độ xã hội chủ nghĩa phải thay đổi vị trí xã hội của người giáo viên, phải có trách nhiệm tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người thầy giáo thực hiện nhiệm vụ của họ” [61,tr.24]; từ đó ta có thể nhận thấy ví trí, vai trò ngƣời thầy trong xã hội XHCN luôn đƣợc đề cao và ở Việt Nam cũng vậy. Đánh giá vai trò, nhiệm vụ quan trọng của ngƣời giáo viên, báo cáo tổng kết của UNESCO cho rằng đã có sự thay đổi theo nhiều hƣớng nhƣng điển hình là: (1) Đảm nhận nhiều chức năng hơn, trách nhiệm nặng nề hơn trong lựa chọn nội dung dạy học và giáo dục; (2) Chuyển mạnh từ truyền thụ kiến thức sang việc tổ chức việc học cho học sinh, sử dụng nguồn tri thức của nhân loại. (3) thay đổi tính chất, quan hệ thầy trò; (4) Sử dụng rộng rãi hơn các phƣơng tiện dạy học. Cũng vì thế, J.A.Cômenxki, một nhà giáo dục vĩ đại ngƣời Séc (Tiệp Khắc) là đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa nhân văn, là nhà hoạt động xã hội lớn của Tiệp Khắc trong những năm giữa thế k XVII [116] đã gọi ngƣời giáo viên là ngƣời chuyển giao ngọn đuốc của nền văn minh, là sợi dây chuyền giữa các thế hệ và coi chức vụ mà xã hội trao cho ngƣời giáo viên là chức vụ quang vinh mà dƣới ánh mặt trời này không có chức vụ nào ƣu việt cho bằng.
9 Về vị trí, tầm quan trọng của giáo viên: Raja Roy Singh - nguyên Giám đốc UNESCO khu vực châu Á - Thái Bình Dƣơng cho rằng: Không một hệ thống giáo dục nào có thể vƣơn cao quá tầm những giáo viên làm việc cho nó [95]. Ông nhận định trong bối cảnh hiện nay, giáo viên phải coi ngƣời học có vai trò chủ đạo trong học tập. Chủ tịch Ủy ban Quốc tế về giáo dục thể ký XXI, nguyên Chủ tịch Hội đồng châu Âu (1985-1995), chuyên gia nổi tiếng của UNESCO, Jacques Delors [99] với hàng loạt khẳng định nêu rõ vai trò của ngƣời giáo viên và đội ngũ giáo viên, theo ông: Giáo viên giữ vai trò cốt tử trong việc chuẩn bị cho thể hệ trẻ không những đối mặt với tƣơng lai, với một niềm tin mà còn xây dựng tƣơng lai với quyết tâm và trách nhiệm, ông nhấn mạnh: Giáo viên đóng một vai trò quyết định trong việc hình thành và phát triển thái độ đối với việc học, cả thái độ tích cực lẫn thái độ tiêu cực. Họ còn khơi dậy sự ham hiểu biết, tính tự chủ, tinh thần nghiêm túc khoa học và đƣợc xem là nhƣ một tác nhân của sự thay đổi, thúc đẩy sự hiểu nhau và lòng khoan dung, trở lên sâu sắc hơn trong thế kỷ XXI. Chính khách, nhà giáo dục và nguyên Tổng thống Argentina, Domingo Faustino Sarmiento - ngƣời đặt nền tảng cho hệ thống giáo dục Argentina cho rằng: giáo viên là những ngƣời làm việc tích cực nhất vì sự tiến bộ của dân tộc và đào tạo giáo viên là nhằm phục vụ lợi ích quốc gia [103]. Về giáo viên và quyền lực của giáo viên, quan điểm của Emile Durkheim (Nhà tƣ tƣởng giáo dục ngƣời Pháp) cho rằng: giáo viên phải tự chủ đƣợc những hành vi bạo lực vốn có trong mối quan hệ giữa học sinh và giáo viên, và rằng giáo viên phải là ngƣời chú ý đến tất cả những điều có thể tạo ra cho trẻ em cảm giác đoàn kết trong một tập thể [103]. Về “Đào tạo giáo viên” của Dimitri Glinos – Triết gia, chính khách, nhà cải cách giáo dục Hy Lạp luôn quan tâm đến hai lĩnh vực quan trọng là đào tạo giáo viên và sách giáo khoa. Ông mong muốn xây dựng nên hình ảnh điển hình của những ngƣời giáo viên dƣợc đào tạo cơ bản, có một vai trò sáng tạo trong hệ thống trƣờng học [103,tr.258]. Nhà giáo dục và học giả Nhật Bản, Fukuzawa [103], cho rằng: Thƣợng đế không sinh ra ngƣời này hơn hoặc kém ngƣời kia. Mọi sự bất bình đẳng giữa ngƣời khôn ngoan với ngƣời ngu ngốc, giữa ngƣời giầu với ngƣời nghèo đếu xuất phát từ giáo dục. Pete Hall and Alisa Simeral, các tác giả của cuốn sách “Building Teachers' Capacity for Success” [112] (tạm dịch là Xây dựng năng lực cho giáo viên để thành công) đã cho thấy trong giáo dục giáo viên là sức mạnh quan trọng nhất. Qua đó, các
10 tác giả đã cung cấp một kế hoạch đơn giản giúp giáo viên hình thành năng lực: tạo dựng sự hợp tác, gắn kết về chuyên môn để mang lại kết quả cao hơn cho học sinh. Từ việc nghiên cứu hoạt động của giáo viên, tác giả Robert J.Marzano trong cuốn sách “What Works in Schools” [113] (tạm dịch là: “Làm gì trong trƣờng học”) đã xác định các việc gì mà giáo viên cần phải làm trong trƣờng học và khẳng định rằng: giáo viên là ngƣời có ảnh hƣởng mạnh mẽ nhất đến thành tích, kết quả học tập của học sinh; qua đó, tác giả còn cung cấp cho bạn đọc các hành động cụ thể và khả thi của ngƣời giáo viên nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo. Trong cuốn sách “The Art and Science of Teaching” (tạm dịch là: “Nghệ thuật và khoa học giảng dạy”), tác giả Robert J.Marzano đã cho thấy mặc dù chiến lƣợc, kế hoạch giảng dạy trên lớp đƣợc nghiên cứu, xây dựng một cách rõ ràng, khoa học nhƣng với ngƣời biết sử dụng chúng mới là một nghệ thuật, mà ch ngƣời giáo viên mới làm đƣợc điều này [114]. Theo đó, tác giả cũng trình bày một mô hình đảm bảo chất lƣợng giảng dạy để cân bằng với sự cần thiết của dữ liệu dựa trên nghiên cứu với sự cần thiết không kém quan trọng để hiểu đƣợc điểm mạnh, điểm yếu của từng học sinh với hệ thống 10 câu hỏi nhằm thiết kế giảng dạy thành công. Về chất lượng nhà giáo, Tác giả Nguyễn Văn Cƣờng nêu: Tổ chức Hợp tác Phát triển châu Âu nhận định gồm 5 nội dung: 1/ Kiến thức phong phú về phạm vi chƣơng trình và nội dung bộ môn giảng dạy; 2/ Kỹ năng sƣ phạm, kể cả việc có đƣợc „kho kiến thức‟ về phƣơng pháp giảng dạy, về năng lực sử dụng những phƣơng pháp đó; 3/ Có tƣ duy phản ánh trƣớc mỗi vấn đề và có năng lực tự phê bình, nét rất đặc trƣng của nghề dạy học; 4/ Biết cảm thông và cam kết tôn trọng phẩm giá của ngƣời khác; 5/ Có năng lực quản lý, kể cả trách nhiệm quản lý trong và ngoài lớp học [24]. Những năm qua, các tổ chức giáo dục quốc tế và các nhà khoa học của mỗi nƣớc trong quá trình nghiên cứu luôn coi trọng vị trí, vai trò, chất lƣợng, phẩm chất của giáo viên nói riêng và ĐNGV nói chung và dần đi đến thống nhất những tiêu chí chuẩn hóa ĐNGV, cùng những giải pháp, kinh nghiệm về quản lý, phát triển ĐNGV đáp ứng cải cách giáo dục và đào tạo, cung ứng nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của mội quốc gia và toàn nhân loại. Các nghiên cứu về phát triển ĐNGV với tƣ cách là yếu tố quyết định đến chất lƣợng giáo dục: Nhiều nghiên cứu trong nƣớc và nƣớc ngoài đều cho thấy ĐNGV là một trong những nhân tố quyết định chất lƣợng giáo dục và đào tạo. Một số nghiên cứu đã ch ra giáo viên là ai? Họ có vai trò, chức năng, nhiệm vụ gì? Họ là ngƣời truyền cảm hứng và là yếu tố quan trọng, có ảnh hƣởng đến thành tích, kết quả học tập của học sinh. Về phương diện các cấp độ phát triển giáo viên, Michael Fullan, Andy Hargreaves [117] cho rằng: 1/ Phát triển tâm lý (có 4 cấp độ); 2/ Phát triển chuyên