Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:225

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Với mong muốn có thêm tài liệu cho công tác QLĐT theo HCTC và đồng bộ hóa cách quản lý đối với các trường ĐH ngoài công lập dựa vào ICT, luận án "Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT" đề xuất một số biện pháp QLĐT theo học chế tín chỉ tại các trường ĐH ngoài công lập dựa vào ICT từ đó làm căn cứ tiếp cận đề xuất quy trình quản lý phù hợp với các trường ĐH ngoài công lập3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ---------- TRỊNH THỊ THU QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP DỰA VÀO ICT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Hà Nội, 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM ---------- TRỊNH THỊ THU QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP DỰA VÀO ICT Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS Trần Huy Hoàng PGS.TS Phó Đức Hòa Hà Nội, 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận án do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực. Tôi xin cam đoan các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Tôi xin nhận toàn bộ trách nhiệm nếu có sự sao chép, thiếu trung thực nào trong sản phẩm luận án tiến sĩ này. Tác giả luận án NCS. Trịnh Thị Thu i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT QLĐT Quản lý đào tạo CLĐT Chất lượng đào tạo HCTC Học chế tín chỉ GDĐH Giảng dạy đại học ĐHNCL Đại học ngoài công lập GD&ĐT Giáo dục và đào tạo ĐH Đại học CTĐT Chương trình đào tạo KTĐG Kiểm tra đánh giá ĐT Đào tạo HTTC Hệ thống tín chỉ CVHT Cố vấn học tập ICT Công nghệ thông tin – truyền thông GV Giảng viên HS Học Sinh QLGD Quản lý giảng dạy NCL Ngoài công lập HĐQT Hội đồng quản trị KT-XH Kinh tế - Xã hội ĐTTT Đào tạo trực tuyến ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. ii DANH MỤC BẢNG ........................................................................................ vii DANH MỤC HÌNH ........................................................................................ viii MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. ........................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 4 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ........................................ 5 8. Những luận điểm cần bảo vệ ........................................................................ 7 9. Đóng góp mới của luận án. ........................................................................... 7 10. Cấu trúc của luận án ................................................................................... 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP DỰA VÀO ICT ...................................................................................................................... 9 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................. 9 1.1.1. Các nghiên cứu về đào tạo và quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ ........................... 9 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý đào tạo dựa vào ICT..................................................... 17 1.1.3. Những vấn đề luận án cần giải quyết và hướng tới ................................ 20 1.2. Công nghệ thông tin – Truyền thông ............................................................... 20 1.2.1 Khái niệm ..................................................................................................................... 20 1.2.2 Ứng dụng ICT trong giáo dục .................................................................................... 22 1.3 Đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT ........................................................ 24 1.3.1. Đào tạo ....................................................................................................................... 24 1.3.2. Tín chỉ và học chế tín chỉ ........................................................................................... 24 iii
1.3.3. Đào tạo theo học chế tín chỉ ...................................................................................... 26 1.3.4 Đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT ................................................................. 31 1.3.5 Hoạt động đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT ............................................... 38 1.4. Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT ....................................................................................................................... 48 1.4.1. Hệ thống các văn bản chỉ đạo ................................................................................... 48 1.4.2. Các trường đại học ngoài công lập .......................................................................... 50 1.4.3. Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT .................................................. 53 1.4.4.Các thành tố quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ ở trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT .......................................................................................................................... 55 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo học chế tín chỉ dựa vào ICT .... 65 1.5.1. Yếu tố khách quan ...................................................................................................... 65 1.5.2. Yếu tố chủ quan .......................................................................................................... 67 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 72 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP DỰA VÀO ICT ................................................................................................ 73 2.1. Khái quát về mẫu điều tra ................................................................................. 73 2.2. Giới thiệu về công tác điều tra khảo sát ........................................................... 74 2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................. 74 2.2.2. Nội dung khảo sát.............................................................................................. 74 2.2.3. Cách tiến hành khảo sát .................................................................................... 74 2.2.4. Xử lý kết quả điều tra ........................................................................................ 74 2.3. Thực trạng đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường đại học ngoài công lập ........................................................................................................................... 77 2.3.1. Thực trạng nhận thức về vị trí vai trò cá nhân trong thực hiện đào tạo theo học chế tín chỉ .............................................................................................................................. 77 2.3.2. Thực trạng mục tiêu đào tạo ..................................................................................... 80 2.3.3. Thực trạng nội dung, chương trình đào tạo ............................................................. 80 2.3.4.Thực trạng về phương thức đào tạo........................................................................... 85 2.3.5. Thực trạng hoạt động dạy và hoạt động học............................................................ 89 2.3.6. Đánh giá kết quả học tập của SV .............................................................................. 93 iv
2.4. Thực trạng quản lý theo học chế tín chỉ tại trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT ............................................................................................................... 95 2.4.1. Thực trạng quản lý tuyển sinh ................................................................................... 95 2.4.2. Thực trạng quản lý đội ngũ ....................................................................................... 96 2.4.3. Thực trạng quản lý chương trình đào tạo ................................................................ 97 2.4.4. Thực trạng quản lý quá trình đào tạo ....................................................................... 98 2.4.5. Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo ............................................................ 114 2.4.6. Thực trạng quản lý hồ sơ học tập ........................................................................... 115 2.5. Thực trạng quản lý các yếu tố ảnh hưởng ..................................................... 116 2.5.1. Các yếu tố khách quan ........................................................................................... 116 2.5.2. Yếu tố chủ quan....................................................................................................... 117 2.6. Đánh giá chung thực trạng .............................................................................. 119 2.6.1 Ưu điểm...................................................................................................................... 119 2.6.2 Hạn chế ...................................................................................................................... 120 2.7. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ theo hướng dựa vào ICT ............................................................................................................. 121 2.7.1. Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại Châu âu................................................. 121 2.7.2. Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ ở một số quốc gia Châu Á và Nam Mỹ ..... 125 Kết luận chương 2 ......................................................................................... 129 CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP DỰA VÀO ICT .................................................................................................................. 131 3.1. Nguyên tắc đề xuất ........................................................................................... 131 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................................... 131 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, hiệu lực .......................................................... 131 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học, tính cập nhật và tính khả thi ........................ 132 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ......................................................................... 132 3.2. Biện pháp quản lý đào tạo học chế tín chỉ dựa vào ICT. ............................ 133 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức đào tạo bồi dưỡng nâng cao nhận thức CBQL, GV, CVHT, SV về đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT.............................................................. 133 3.3.2. Biện pháp 2: Quản lý xây dựng quy trình và phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT ................................................................................................................. 135 v
3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng năng lực ứng dụng ICT cho giảng viên, cố vấn học tập, sinh viên ................................................................................................................ 139 3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo ứng dụng ICT trong thiết kế môi trường thông tin quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ ............................................................................................... 146 3.2.5. Biện pháp 5: Mô hình quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ dựa và ICT.............. 154 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ và mô hình quản lý ICT trong quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ. ............................ 157 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................... 158 3.5. Thử nghiệm biện pháp 5 – Đề xuất mô hình quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT ....................................................................................................... 160 3.5.1. Khái quát về quá trình thử nghiệm ......................................................................... 161 3.5.2. Kế hoạch và phương pháp tiến hành thử nghiệm .................................................. 163 3.5.3. Kết quả thử nghiệm ............................................................................... 164 3.6. Phân tích kết quả thử nghiệm ......................................................................... 170 3.6.1. Tổng hợp kết quả thử nghiệm .................................................................................. 170 3.6.2. Nhận xét về kết quả thử nghiệm .............................................................................. 176 Kết luận chương 3 ......................................................................................... 177 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 179 1. Kết luận ...................................................................................................... 179 1.1. Về mặt lý luận .................................................................................................... 179 1.2. Về mặt thực tiễn ................................................................................................ 179 2. Khuyến nghị ............................................................................................... 180 2.1. Khuyến nghị đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo................................................. 181 2.2. Khuyến nghị đối với các cơ sở giáo dục đại học ngoài công lập .................... 181 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ...................................... 182 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 183 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 191 vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô mẫu điều tra ........................................................................ 73 Bảng 2.2. Đánh giá kết quả lựa chọn từng nội dung theo điểm trung bình ...... 76 Bảng 2.3 Ý kiến về khó khăn trong đào tạo theo học chế tín chỉ (tỷ lệ %) ...... 77 Bảng 2.4 Đánh giá thực trạng xây dựng nội dung, chương trình đào tạo ....... 83 Bảng 2.5. Thực trạng đánh giá kết quả học tập của SV trong đào tạo theo học chế tín chỉ .......................................................................................................... 94 Bảng 2.6: Thực trạng quản lý công tác tuyển sinh ........................................... 96 Bảng 2.7. Thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên ............................................ 98 Bảng 3.1: Tổng hợp ý kiến đánh giá của chuyên gia giáo viên, CBQL, GV, CVHT về mức độ cần thiết và khả thi của các Biện pháp............................... 158 Bảng 3.2; 3.3: Tần xuất hội tụ điểm số sau thử nghiệm ở mẫu CBQL .......... 166 Bảng 3.4: Kết quả so sánh điểm số giữa sau thử nghiệm và trước thử nghiệm 171 Bảng 3.5: Bảng so sánh giá trị trung bình điểm số của: ................................ 172 Bảng 3.6: Bảng thể hiện giá trị phép kiểm chứng T – Test ............................ 172 Bảng 3.7: Bảng đánh giá giá trị P .................................................................. 172 Bảng 3.8: Mức độ ảnh hưởng trong nghiên cứu này được thể hiện như sau 173 Bảng 3.9: Bảng quy định mức độ ảnh hưởng ................................................. 173 vii
DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Các bước triển khai chương trình đào tạo........................................ 30 Hình 1.2. Mô hình quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT ............. 56 Hình 1.3: Quy trình Thiết lập các tín chỉ. ......................................................... 58 Hình 2. 1. Đánh giá tính hiệu quả của PP dạy học .......................................... 86 Hình 2.2. Nhu cầu sử dụng thiết bị dạy học ...................................................... 88 Hình 2.3. Mức độ đáp ứng của thiết bị dạy học................................................ 89 Hình 2. 4. Tỷ lệ sinh viên lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch học tập. ......... 92 Hình 2.5. Thực trạng quản lý mục tiêu đào tạo ................................................ 99 Hình 2.6. Đánh giá về quản lý mục tiêu đào tạo dựa vào ICT ....................... 101 Hình 2.7. Đánh giá mức độ thực hiện Tổ chức xây dựng NDCT đào tạo ...... 102 Hình 2.8. Đánh giá quản lý xây dựng NDCT đào tạo dựa vào ICT ............... 103 Hình 2.9. Đánh giá về mức độ thuận tiện trong ứng dụng ICT ...................... 104 Hình 2.10. Hiệu quả tổ chức thực hiện nội dung đào tạo dựa vào ICT ......... 104 Hình 2.11. Đánh giá về quản lý phương thức đào tạo dựa vào ICT .............. 106 Hình 2.12. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học dựa vào ICT ......................... 107 Hình 2.13. Thực trạng quản lý Thiết bị dạy học dựa vào ICT ........................ 108 Hình 2.14. Quản lý đào tạo theo HCTC dựa vào ICT .................................... 110 Hình 2.15. Thực trạng quản lý công tác giảng dạy dựa vào ICT ................... 110 Hình 2.16. Thực trạng công tác quản lý giảng viên dựa vào ICT .................. 112 Hình 2.17. Tác động ICT trong quản lý giảng viên dựa vào ICT ................... 112 Hình 2.18. Thực trạng các hình thức kiểm tra đánh giá các học phần .......... 113 Hình 3.1: Khung sơ đồ xác định năng lực nghề nghiệp ................................. 136 Hình 3.2. Sơ đồ quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ ..................................... 149 Hình 3. 3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ và mô hình quản lý ICT trong quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ. ............. 157 Hình 3.4. Tần xuất hội tụ tiến điểm số đánh giá trước và sau thử nghiệm của CVHT và GV.................................................................................................... 167 Hình 3.5. Tần xuất hội tụ điểm số sau thử nghiệm ở mẫu SV ........................ 168 Hình 3. 6: Sơ đồ mô tả dữ liệu thử nghiệm ..................................................... 171 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Đào tạo theo học chế tín chỉ là phương thức đào tạo theo triết lý “Tôn trọng sinh viên, xem sinh viên là trung tâm của quá trình đào tạo”. Lần đào tạo theo học chế tín chỉ được tổ chức tại trường Đại học Harvard, Hoa kỳ vào năm 1872, phương thức đào tạo này khuyến khích tính tự chủ của học sinh và ngay lập tức lan rộng ra khắp Bắc Mỹ và thế giới. Theo đánh giá của Tổ chức ngân hàng thế giới (World Bank), thì đào tạo học chế tín chỉ, không chỉ có hiệu quả đối với các nước phát triển mà còn rất hiệu quả đối với các nước đang phát triển. Ở Việt Nam, trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai đào tạo theo học chế tín chỉ từ năm học 1993-1994 và đã đạt được nhiều kết quả tốt đẹp. Trong “Chương trình hành động của chính phủ” thực hiện nghị quyết số 37/2004/QH11 khóa XI, kỳ họp thứ sáu của Quốc hội về giảng dạy đã chỉ rõ: “Mở rộng, áp dụng học chế tín chỉ trong đào tạo đại học, đại học , trung học chuyên nghiệp …”. Đề án đổi mới giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020 đã được Chính phủ phê duyệt cũng khẳng định: “… xây dựng học chế tín chỉ thích hợp cho giáo dục đại học ở nước ta và vạch ra lộ trình hợp lý để toàn bộ hệ thống giáo dục đại học chuyển sang đào tạo theo học chế tín chỉ…”. Cho đến nay, cả nước đã có hơn 20 trường trong toàn quốc chuyển đổi sang đào tạo theo học tín chỉ với lộ trình và bước đi hợp lý. Đào tạo theo học chế tín chỉ đã được đánh giá là phương thức đào tạo rèn luyện tính chủ động cho sinh viên, giúp sinh viên nâng cao tinh thần tự học , tự rèn luyện để đạt được mục tiêu học tập. Bản chất của đào tạo theo học chế tín chỉ là luôn tạo điều kiện tốt nhất cho sinh viên phát huy cao độ năng lực của bản thân. 1.2. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành TW khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW ban hành ngày 04/11/2013) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập 1
quốc tế, đã xác định mục tiêu cụ thể: Đối với giảng dạy đại học, tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất và năng lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của sinh viên .... Các trường đại học ngoài công lập vốn linh động trong tổ chức hoạt động giáo dục. Đào tạo theo học chế tín chỉ yêu cầu các trường phải chủ động trong việc xây dựng chương trình đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra. Với đặc điểm chủ động trong thực hiện cơ chế tài chính, trường ĐH ngoài công lập được đánh giá là phù hợp và phát huy tính chủ động trong thiết kế, xây dựng chương trình đào tạo nhằm hình thành năng lực cho người học đáp ứng mục tiêu chuẩn đầu ra. Thực tế cho thấy, mặc dù được trao quyền tự chủ nhưng nhiều trường ĐH ngoài công lập thực hiện đào tạo theo học chế tín chỉ chưa thực sự hiệu quả, thực tiễn cho thấy số lượng sinh viên nhập học từ năm 2018 đến năm 2021 của trường ĐH Việt Bắc mỗi năm chưa tới 100 em, Trường ĐH Hòa Bình khoảng từ 150-250 em. Từ những số lượng như trên phần nào khẳng định được chất lượng đào tạo cũng như quá trình tổ chức thực hiện dẫn đến người học không yên tâm tham gia học tập. Khi tiếp cận thực tế ở các trường ngoài công lập cho thấy đội ngũ cán bộ giảng viên còn thiếu, đa phần đều là giáo viên thỉnh giảng và cán bộ ở các đơn vị hành chính tham gia công tác giảng dạy, chính vì thế tính hệ thống trong khâu quản lý điều hành chưa cao, Nhà quản lý khi cần huy động lực lượng tức thời là tương đối khó. Để giúp các trường ĐH ngoài công lập chủ động hơn trong công tác quản lý đào tạo và vận hành, rất cần có một hệ thống quản lý ứng dụng ICT để nâng cao trách nhiệm và thay đổi nhận thức trong công tác quản lý điều hành đối với cán bộ, giảng viên và nhân viên trong bối cảnh đặc thù của các trường ĐH ngoài công lập về vấn đề thiếu cán bộ giảng viên cả số lượng và chất lượng. Bên cạnh đó, trong xu thế phát triển của công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), việc ứng dụng ICT vào đào tạo và quản lý đào tạo đặc biệt đào tạo theo học chế tín chỉ là một lợi thế giúp thu hẹp khoảng cách không gian, thời gian, giúp nâng cao năng lực quản lý của cơ sở đào tạo. Tuy nhiên, nhiều cơ sở giáo dục chưa bắt nhịp được với xu thế này, đa phần việc sử dụng máy 2
tính như một công cụ làm việc và chưa có sự đầu tư trong ứng dụng ICT vào đào tạo và quản lý đào tạo nên hiệu quả đào tạo chưa cao và còn gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý đào tạo. Để bắt nhịp với xu thế hiện nay, các trường ĐH nói chung và ĐH ngoài công lập nói riêng rất cần một hệ thống quản lý trình tự có tính liên thông trong các khâu thực hiện, giúp cho người quản lý nắm được tổng thể công việc để chỉ đạo và phối hợp công việc với các đơn vị chức năng, người giảng viên có thể cập nhật lịch trình giảng dạy và thiết kế bài giảng, tham gia giảng dạy ở bất cứ đâu, người học cập nhật kịp thời kế hoạch đào tạo và thuận tiện trao đổi thông tin với giảng viên, cố vấn học tập (CVHT). 1.3. Với những lý do nêu trên, việc chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT” là một việc làm cấp thiết và hữu ích. Hy vọng nghiên cứu sẽ góp phần quan trọng đối với các trường ĐH ngoài công lập nói riêng và hệ thống GDĐH nói chung trong nghiên cứu, tham khảo, vận dụng vào thực tiễn QLĐT theo HCTC nhằm đáp ứng yêu cầu ĐT theo HCTC; đồng thời là tài liệu tư vấn cho Bộ GD-ĐT, UBND địa phương có cái nhìn khách quan trong công tác quản lý, chỉ đạo toàn diện đối với các trường ĐH ngoài công lập phát huy được vai trò, hiệu quả trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các trường ĐH ngoài công lập trong hệ thống GDĐH Việt Nam. 2. Mục đích nghiên cứu Với mong muốn có thêm tài liệu cho công tác QLĐT theo HCTC và đồng bộ hóa cách quản lý đối với các trường ĐH ngoài công lập dựa vào ICT, Đề tài đề xuất một số biện pháp QLĐT theo học chế tín chỉ tại các trường ĐH ngoài công lập dựa vào ICT từ đó làm căn cứ tiếp cận đề xuất quy trình quản lý phù hợp với các trường ĐH ngoài công lập. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. 3.1. Khách thể nghiên cứu. Hoạt động đào tạo và quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ ở các trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT. 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu. Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường đại học ngoài công lập dựa vào ICT. 4. Giả thuyết khoa học Đào tạo và quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ hiện nay đang là hình thức đào tạo phù hợp với xu thế phát triển của xã hội, việc áp dụng ICT vào quản lý đã mang lại nhiều lợi thế trong đào tạo và quản lý đào tạo. Thực tế cho thấy, các cơ sở giáo dục Đại học đặc biệt các cơ sở giáo dục ĐH ngoài công lập chưa tận dụng được lợi thế này nên chưa phát huy được thế mạnh của ICT trong quản lý và tổ chức trong đào tạo. Các biện pháp về quản lý dựa vào ICT trong đào tạo theo học chế tín chỉ được đề xuất đồng bộ và phù hợp sẽ tác động tích cực trong việc nâng cao chất lượng đào tạo các trường đại học ngoài công lập góp phần đáp ứng nhu cầu nhân lực phục vụ hiệu quả công tác quản lý đào tạo trong thời đại 4.0. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về QLĐT theo HCTC dựa vào ICT ở các trường ĐH ngoài công lập. 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng QLĐT theo HCTC dựa vào ICT trong các trường ĐH ngoài công lập. 5.3. Đề xuất các biện pháp trong quản lý đào tạo. Khảo nghiệm và thử nghiệm các biện pháp QLĐT theo HCTC dựa vào ICT các trường ĐH ngoài công lập ở Việt Nam. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu. Nghiên cứu về quản lý đào tạo theo HCTC dựa vào ICT (bao gồm cả chính quy và không chính quy) tại các trường ĐH ngoài công lập. 6.2. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài giới hạn nghiên cứu việc quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT tại 5 trường ĐH ngoài công lập: Đại học Hòa Bình, Đại học Thăng Long, Đại học Duy Tân, Đại học Công nghệ Đồng Nai, Đại học Việt Bắc. 4
6.3. Giới hạn về khách thể điều tra Đề tài tập trung điều tra các mẫu sau: Tổng cộng 854 mẫu, trong đó - 254 Cán bộ quản lý, cố vấn học tập, cán bộ phòng đào tạo và giáo viên của 5 trường ĐH ngoài công lập - 600 sinh viên của 5 trường ĐH ngoài công lập 6.4. Thời gian nghiên cứu Thời gian tiến hành nghiên cứu: Từ năm 2018 đến năm 2022 Thời gian khảo nghiệm: Từ tháng 01/2020 đến tháng 06/2020 Thời gian thử nghiệm: Từ tháng 9/2020 đến tháng 5/2021 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp luận - Phương pháp tiếp cận hệ thống: là cách xác định và tiếp cận thông tin và quản lý một cách có hệ thống các quá trình có liên quan lẫn nhau đối với mục tiêu chung đề ra. - Phương pháp tiếp cận duy vật lịch sử: là phương pháp nghiên cứu dựa trên các chủ thể trong việc xác định phạm vi, phương pháp, cách thức, phương tiện tác động nhằm tạo ra những biến đổi cho phù hợp và hiệu quả - Phương pháp tiếp cận biện chứng hay còn gọi là phương pháp luận: là phương pháp trao đổi, thảo luận giữa 2 hay nhiều người với những ý kiến và ý tưởng khác nhau để tìm ra ý kiến chung nhất. 7.2. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp đọc và tìm kiếm tài liệu: là phương pháp đọc có chọn lọc, phân tích và tóm gọn những thông tin quan trọng nhất của tài liệu có liên quan tới nội dung cần nghiên cứu - Phương pháp phân tích tổng hợp: là phương pháp phân tích tài liệu để tìm ra cấu trúc, các xu hướng phát triển từ đó tổng hợp lại để xây dựng thành một hệ thống khái niệm, phạm trù tiến tới tạo thành lý thuyết khoa học mới. - Phương pháp so sánh và diễn dịch là phương pháp được sử dụng để xây dựng khung lý luận cho luận án. 7.3. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 5
7.3.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Đề tài đã tiến hành lập phiếu điều tra, sử dụng bảng câu hỏi đã soạn sẵn với hệ thống câu hỏi nhằm thu thập ý kiến của CBQL,GV, CVHT và SV về đào tạo và QLĐT theo HCTC. Đối tượng điều tra là Ban giám hiệu, trưởng phòng đào tạo, các trưởng Khoa, các trưởng bộ môn, giảng viên trực tiếp giảng dạy, các cố vấn học tập, các sinh viên được đào tạo theo học chế tín chỉ. 7.3.2. Phương pháp tọa đàm (trò chuyện, phỏng vấn) Thu thập các thông tin qua việc trao đổi trực tiếp với các CBQL, Ban giám hiện cụ thể là Phó Hiệu trưởng phụ trách đào tạo, giảng viên, cố vấn học tập, sinh viên về quá trình đào tạo và QLĐT để khẳng định thêm tính đúng đắn của các thông tin định lượng 7.3.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Nhằm phân tích, khái quát hóa, hệ thống hóa những công trình đã nghiên cứu, những kết luận khoa học trước đó về những nội dung có liên quan tới đào tạo và QLĐT theo HCTC, từ đó nhằm rút ra bài học kinh nghiệm từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả cao hơn. 7.3.4. Phương pháp chuyên gia Phương pháp này được sử dụng để thăm dò ý kiến chuyên gia về các nội dung nghiên cứu, các kết luận của đề tài nhằm khẳng định tính đúng đắn, tính khoa học của các kết luận được đưa ra 7.4. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học. Sử dụng các phần mềm phân tích số liệu SPSS, Excel để xử lý các thông tin điều tra thống kê để tổng hợp, phân tích so sánh và đánh giá các thông tin điều tra từ đó rút ra kết luận khoa học. 7.5. Phương pháp thử nghiệm Trong khuôn khổ luận án, giải pháp được cho là cần thiết và khả thi nhất sẽ được thử nghiệm trong phạm vi hẹp, kết quả thử nghiệm được phân tích nhằm khẳng định tính đúng đắn, tính phù hợp của giải pháp được đề xuất. 6
8. Những luận điểm cần bảo vệ Luận điểm 1: Đào tạo theo học chế tín chỉ là một xu thế tất yếu khách quan, tăng cường tính chủ động cho sinh viên, tăng cường tính dân chủ trong đào tạo, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ đã phát huy hiệu quả quản lý giáo dục song để có chất lượng giáo dục toàn diện hơn cần quan tâm tới quy trình quản lý có ứng dụng ICT nhằm phát huy hơn nữa vai trò quản lý giáo dục trong nâng cao hiệu quả giáo dục, đặc biệt giáo dục đại học. Một quy trình quản lý khoa học dựa vào ICT sẽ giúp nâng cao hiệu quả, đặc biệt trong quản lý giáo dục đại học theo HCTC dựa vào ICT. Luận điểm 2: Đánh giá thực trạng về nhận thức cũng như những hạn chế của các trường ĐH ngoài công lập trong hoạt động QLĐT theo học chế tín chỉ để từ đó đề xuất biện pháp QLĐT dựa vào ICT nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, phù hợp với thực tế hiện nay. Luận điểm 3: Kết quả nghiên cứu về quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào ICT đã đưa ra được mô hình ứng dụng ICT, trong đó, các nghiệp vụ quản lý, các thông tin quản lý được số hóa khoa học nhằm đảm bảo hỗ trợ các thao tác nghiệp vụ trong quản lý và yêu cầu về lưu trữ, xử lý thông tin nhằm hỗ trợ công tác quản lý đạt được hiệu quả mong muốn. 9. Đóng góp mới của luận án. 9.1. Ý nghĩa lý luận. Đề tài hệ thống hoá được cơ sở lý luận về quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ dựa vào Công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). 9.2. Ý nghĩa thực tiễn. Đánh giá được thực trạng QLĐT theo HCTC trong các trường ĐH ngoài công lập ở Việt Nam hiện nay, thực trạng quản lý đào tạo học chế tín chỉ dựa vào ICT, những hạn chế, nguyên nhân cần khắc phục, từ đó xây dựng hệ thống các biện pháp QLĐT theo HCTC dựa vào ICT trong các trường ĐH ngoài công lập ở Việt Nam. 7
10. Cấu trúc của luận án Ngoài mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận án cấu trúc thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường ĐH ngoài công lập dựa vào ICT Chương 2: Cơ sở thực tiễn về quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường ĐH ngoài công lập dựa vào ICT Chương 3: Biện pháp quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ tại các trường ĐH ngoài công lập dựa vào ICT 8
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOÀI CÔNG LẬP DỰA VÀO ICT 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu về đào tạo và quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ Trên thế giới, đào tạo theo học chế tín chỉ được coi là một cuộc cách mạng trong giảng dạy đại học, đã được chuẩn bị và tích lũy âm thầm trong suốt thời kỳ cận hiện đại. Sau nhiều nghiên cứu và thử nghiệm, năm 1872 Viện Đại học Harvard đã thay thế hệ thống chương trình đào tạo theo niên chế bằng hệ thống chương trình mềm dẻo cấu thành bởi các môđun mà mỗi sinh viên có thể lựa chọn. Đây là chương trình đào tạo mới mẻ và hiệu quả, có sức hấp dẫn và lan tỏa nhanh chóng khắp toàn cầu. Bắt đầu từ vùng Bắc Mỹ, tiếp sau đó nhiều nước trên thế giới thuộc Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Philippin, Đài Loan, Hàn Quốc, Thái Lan, Malaisia, Indonesia, Ấn Độ, Senegal, Mozambic, Nigeria, Uganda, Camơrun, Trung Quốc... Đào tạo theo học chế tín chỉ trở thành xu thế mang tính thời đại, làm thay đổi nội dung, phương pháp, Hình thức, quy trình đào tạo, nâng cao hiệu quả và chất lượng đào tạo trong hệ thống các trường đại học đại học . Phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ với triết lý tập trung hướng vào sinh viên đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, các nhà lý luận. Trong các công trình nghiên cứu, các nhà khoa học đều đi tìm bản chất của tín chỉ, su thế của phương thức đào tạo này để thay đổi từ nhận thức đến hành động về giảng dạy đào tạo bậc cao. Hệ thống tín chỉ trong đào tạo đầu tiên được phát triển bởi Viện Đại học Harvard, Mỹ vào năm 1872. Đến đầu thế kỷ XX hệ thống tín chỉ được áp dụng rộng trong hầu hết các trường đại học ở Mỹ. Tiếp sau đó hệ thống này được các nước ở Bắc Mỹ, Nhật Bản, Philippin, Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan, Malaisia, Indonesia, Ấn Độ và nhiều nước khác lần lượt áp dụng. Năm 1999 Bộ trưởng đặc trách giáo dục đại học ở 29 nước trong Liên minh châu Âu đã ký Tuyên ngôn Bologna nhằm Hình thành “Không gian 9
Giáo dục đại học Châu Âu” và triển khai áp dụng học chế tín chỉ trong toàn bộ hệ thống này [. Cùng với sự phát triển của đào tạo theo học chế tín chỉ, nhiều công trình nghiên cứu về học chế tín chỉ đã được công bố. Trong phạm vi bao quát của luận án, có khoảng hơn 60 định nghĩa về tín chỉ và các luận giải về đào tạo theo học chế tín chỉ, trong đó có một số các tác giả và quan niệm tiêu biểu: Năm 1995, học giả James Quann đã trình bày cách hiểu của ông về tín chỉ: “Tín chỉ học tập là một đại lượng đo toàn bộ thời gian bắt buộc của một sinh viên bình thường để học một môn học cụ thể, bao gồm: (1) thời gian lên lớp; (2) thời gian ở trong phòng thí nghiệm, thực tập hoặc các phần việc khác đã được quy định ở thời khóa biểu; và (3) thời gian dành cho đọc sách, nghiên cứu, giải quyết vấn đề, viết hoặc chuẩn bị bài”. Bàn về những bất cập của đào tạo theo học chế tín chỉ, James Heffernan, (1973) viết trong tài liệu “The Credits of the Credit Hour: The history, Use and Shortcomings of the Credits System”[15], tác giả bàn về giờ tín chỉ: lịch sử, sử dụng và bất cập của hệ thống tín chỉ đang được sử dụng trong các nước đang phát triển . Từ phân tích các nguyên nhân làm xuất hiện đào tạo theo học chế tín chỉ, Jesica M. Shedd bước đầu phân tích mô hình quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ, đó là quản lý mục tiêu, nội dung và chương trình đào tạo. Jesica M. Shedd xác định đây là khâu quyết định chất lượng quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ [91]. Mặc dù vậy, nhiều vấn đề còn bỏ ngỏ: vai trò của giảng viên, tính chủ dộng tích cực của sinh viên, môi trường đào tạo, các biện pháp quản lý công nghệ thông tin trong đào tạo theo học chế tín chỉ… chưa được nghiên cứu. Đào tạo theo học chế tín chỉ ở Việt Nam được triển khai chưa lâu v trên à thực tế cũng chưa nhiều công trình khoa học tổng kết về quy trình đào tạo theo học chế tín chỉ. Tuy nhiên, vấn đề đào tạo theo học chế tín chỉ với những biến đổi sâu sắc trong mục tiêu, chương trình, chuẩn đầu vào và đầu ra của quy trình đào tạo đã thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học Việt Nam. 10