Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của thông tin kế toán đến quyết định chiến lược của nhà quản trị và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp thương mại tại các tỉnh thành phía Nam Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:344

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của luận án "Ảnh hưởng của thông tin kế toán đến quyết định chiến lược của nhà quản trị và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp thương mại tại các tỉnh thành phía Nam Việt Nam" là xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu về ảnh hưởng của thông tin kế toán đến ra quyết định chiến lược và hiệu quả hoạt động của các DN thương mại tại các tỉnh thành phía nam VN. Bên cạnh đó nghiên cứu kiểm định ảnh hưởng gián tiếp của thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động thông qua ra quyết định chiến lược.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của thông tin kế toán đến quyết định chiến lược của nhà quản trị và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp thương mại tại các tỉnh thành phía Nam Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH VŨ THANH LONG ẢNH HƯỞNG CỦA THÔNG TIN KẾ TOÁN ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CHIẾN LƯỢC CỦA NHÀ QUẢN TRỊ VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TẠI CÁC TỈNH THÀNH PHÍA NAM VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2023
i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH VŨ THANH LONG ẢNH HƯỞNG CỦA THÔNG TIN KẾ TOÁN ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CHIẾN LƯỢC CỦA NHÀ QUẢN TRỊ VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI TẠI CÁC TỈNH THÀNH PHÍA NAM VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 9.34.03.01 Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Ngọc Toàn TS. Nguyễn Thị Thu TP. Hồ Chí Minh – Năm 2023
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án “Ảnh hưởng của thông tin kế toán đến quyết định chiến lược của nhà quản trị và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp thương mại tại các tỉnh thành phía nam Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Người hướng dẫn khoa học. Kết quả nghiên cứu của luận án là trung thực. Nội dung của luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2023 Nghiên cứu sinh Vũ Thanh Long
iii LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến hai giảng viên hướng dẫn là TS. Phạm Ngọc Toàn và TS. Nguyễn Thị Thu. Trong suốt quá trình làm luận án, hai giảng viên đã luôn tận tình theo sát hỗ trợ, định hướng nghiên cứu, giải đáp những vướng mắc cũng như nhắc nhở tôi hoàn thành kế hoạch. Nhờ vậy, tôi đã có thêm động lực và luôn nỗ lực cố gắng để hoàn thành luận án này. Bên cạnh đó, tôi xin chân thành cảm ơn Trưởng/Phó Khoa Kế toán, các giảng viên Khoa Kế toán và những giảng viên đã giảng dạy và cung cấp cho tôi những kiến thức bổ ích trong suốt quá trình học tập tại Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Tôi cũng chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Nhà trường, Lãnh đạo Viện đào tạo Sau đại học và các anh chị quản lý của Viện đào tạo Sau đại học đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành các thủ tục trong quá trình học tập cũng như thực hiện luận án. Cuối cùng, tôi chắc rằng mình sẽ không thể hoàn thành luận án này nếu không có sự hỗ trợ và động viên từ phía những người thân trong gia đình. Do vậy, tôi xin gửi lời cảm ơn và biết ơn sâu sắc nhất đến những người thân của tôi. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2023 Nghiên cứu sinh Vũ Thanh Long
iv MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... xi DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................... xii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................ xiv TÓM TẮT .................................................................................................................xv PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Sự cần thiết của đề tài .............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu ...............................................................3 3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu và đối tượng khảo sát ........................4 4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................5 5. Đóng góp của luận án ..............................................................................................6 6. Kết cấu luận án ........................................................................................................7 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .........................................................9 1.1. Giới thiệu..............................................................................................................9 1.2. Tổng quan nghiên cứu về ảnh hưởng của thông tin kế toán đến quyết định chiến lược và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp......................................................9 1.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới .............................................................................9 1.2.1.1. Ảnh hưởng thông tin kế toán đến ra quyết định chiến lược ...........................9 1.2.1.2. Ảnh hưởng của ra quyết định chiến lược đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ........................................................................................................................18
v 1.2.1.3. Ảnh hưởng thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ....28 1.2.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ..........................................................................33 1.2.2.1. Ảnh hưởng thông tin kế toán đến ra quyết định chiến lược .........................33 1.2.2.2. Ảnh hưởng của ra quyết định chiến lược đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ........................................................................................................................36 1.2.2.3. Ảnh hưởng thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ...39 1.3. Nhận xét các nghiên cứu trước và xác định khoảng trống nghiên cứu ..............44 1.3.1. Nhận xét các nghiên cứu trước .......................................................................44 1.3.2. Khoảng trống nghiên cứu và hướng nghiên cứu của luận án..........................46 Kết luận chương 1 .....................................................................................................48 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ......................................................................49 2.1. Giới thiệu............................................................................................................49 2.2. Tổng quan các khái niệm nghiên cứu ................................................................49 2.2.1. Tổng quan thông tin kế toán............................................................................49 2.2.1.1. Khái niệm thông tin kế toán .........................................................................49 2.2.1.2. Nội dung thông tin kế toán ...........................................................................50 2.2.2. Tổng quan về ra quyết định chiến lược ...........................................................52 2.2.2.1. Khái niệm nghiên cứu ..................................................................................52 2.2.2.2. Quy trình ra quyết định ................................................................................53 2.2.3. Khái niệm hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ...........................................55
vi 2.2.4. Quan hệ giữa TTKT, ra quyết định chiến lược và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp .............................................................................................................57 2.3. Lý thuyết nền......................................................................................................58 2.3.1. Lý thuyết thông tin hữu ích (Decision usefulness theory) ..............................58 Nội dung lý thuyết .....................................................................................................58 Vận dụng lý thuyết thông tin hữu ích vào nội dung nghiên cứu của luận án ...........59 2.3.2. Lý thuyết thông tin bất cân xứng (Asymmetric Information Theory) ............60 Nội dung lý thuyết .....................................................................................................60 Vận dụng lý thuyết thông tin bất cân xứng vào nội dung nghiên cứu của luận án ...61 2.3.3. Lý thuyết hành vi quản lý của H.A.Simon (management behavior by H.A. Simon theory) ............................................................................................................62 Nội dung lý thuyết:....................................................................................................62 Vận dụng lý thuyết hành vi quản lý vào nội dung nghiên cứu của luận án ..............63 2.4. Xây dựng các giả thuyết nghiên cứu ..................................................................64 2.4.1. Ảnh hưởng của thông tin kế toán đến ra quyết định chiến lược .....................64 2.4.2. Ảnh hưởng của thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động..............................65 2.4.3. Ảnh hưởng của ra quyết định chiến lược đến hiệu quả hoạt động..................66 2.4.4. Ảnh hưởng trung gian của ra quyết định chiến lược.......................................68 2.5. Mô hình nghiên cứu đề xuất...............................................................................69 Kết luận chương 2 .....................................................................................................71
vii CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................72 3.1. Giới thiệu............................................................................................................72 3.2. Khung nghiên cứu và quy trình nghiên cứu .......................................................72 3.3. Đo lường các biến trong mô hình nghiên cứu....................................................74 3.3.1. Thang đo thông tin kế toán..............................................................................75 3.3.2. Thang đo ra quyết định chiến lược..................................................................84 3.3.3. Thang đo hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp .............................................85 3.4. Nghiên cứu sơ bộ ...............................................................................................88 3.4.1. Nghiên cứu định tính (thảo luận chuyên gia) ..................................................88 3.4.1.1. Mục đích thảo luận nhóm chuyên gia ..........................................................88 3.4.1.2. Các bước thảo luận nhóm chuyên gia ..........................................................88 3.4.1.3. Lựa chọn chuyên gia và phương pháp thu thập dữ liệu ...............................89 3.4.2. Nghiên cứu định lượng sơ bộ ..........................................................................90 3.4.2.1. Mục đích.......................................................................................................90 3.4.2.2. Quy trình phân tích sơ bộ định lượng ..........................................................91 3.5. Nghiên cứu định lượng chính thức.....................................................................92 3.5.1. Đối tượng khảo sát và phương pháp thu thập dữ liệu .....................................92 3.5.2. Phương pháp chọn mẫu và cỡ mẫu .................................................................93 3.5.3. Phương pháp phân tích dữ liệu .......................................................................93
viii Kết luận chương 3 .....................................................................................................97 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN .................................98 4.1. Giới thiệu............................................................................................................98 4.2. Kết quả nghiên cứu định tính (thảo luận chuyên gia) ........................................98 4.2.1. Kết quả thảo luận chuyên gia về sự phù hợp của mô hình .............................98 4.2.2. Kết quả thảo luận chuyên gia về sự phù hợp của thang đo ...........................102 4.3. Kết quả nghiên cứu sơ bộ định lượng ..............................................................120 4.3.1. Đánh giá sơ bộ độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha ........................121 4.3.2. Phân tích nhân tố khám phá ..........................................................................127 4.4. Kết quả nghiên cứu định lượng chính thức ......................................................132 4.4.1. Thông tin mẫu khảo sát .................................................................................132 4.4.2. Kiểm định độ tin cậy thang đo ......................................................................133 4.4.3. Kiểm định giá trị hội tụ của thang đo............................................................134 4.4.4. Kiểm định giá trị phân biệt của thang đo ......................................................136 4.4.5. Kiểm định mô hình cấu trúc ..........................................................................142 4.4.5.1. Đánh giá hiện tượng đa cộng tuyến ...........................................................142 4.4.5.2. Đánh giá mức độ giải thích của biến độc lập cho phụ thuộc R2 ................142 4.4.5.3. Đánh giá sự phù hợp khả năng dự báo .......................................................143 4.4.5.4. Đánh giá hệ số ảnh hưởng f2 ......................................................................143
ix 4.4.5.5. Kết quả kiểm định các giả thuyết về ảnh hưởng trực tiếp .........................144 4.4.5.6. Kết quả kiểm định các giả thuyết về ảnh hưởng gián tiếp .........................144 4.4.5.6.1. Kiểm tra ảnh hưởng gián tiếp ..................................................................144 4.4.5.6.2. Kiểm tra bổ sung ảnh hưởng gián tiếp ....................................................146 4.5. Bàn luận kết quả nghiên cứu ............................................................................147 4.5.1. Bàn luận kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng thông tin kế toán đến ra quyết định chiến lược ........................................................................................................147 4.5.2. Bàn luận kết quả nghiên cứu về ảnh thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động của DN.....................................................................................................................149 4.5.3. Bàn luận kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng quyết định chiến lược đến hiệu quả hoạt động của DN .............................................................................................150 4.5.4. Bàn luận kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng trung gian của ra quyết định chiến lược từ tác động gián tiếp của thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động ...............151 Kết luận chương 4 ...................................................................................................153 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý ...............................................................154 5.1. Giới thiệu..........................................................................................................154 5.2. Kết luận ............................................................................................................154 5.3. Hàm ý ...............................................................................................................157 5.3.1. Hàm ý về lý thuyết ........................................................................................157 5.3.2. Hàm ý về thực tiễn ........................................................................................158 5.4. Hạn chế của nghiên cứu và các hướng nghiên cứu tiếp theo ...........................160
x DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ........................................................1 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................1 PHỤ LỤC .................................................................................................................30
xi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT NỘI DUNG BCTC Báo cáo tài chính CA Cronbach’s Alpha CMKT Chuẩn mực kế toán CT Công ty DN Doanh nghiệp FASB Hội đồng chuẩn mực kế toán tài chính Mỹ HĐQT Hội đồng quản trị HQPTC Hiệu quả phi tài chính HQHĐ Hiệu quả hoạt động HQTC Hiệu quả tài chính HTTT Hệ thống thông tin IASB Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế KQHĐKD Kết quả hoạt động kinh doanh KT Kế toán KTNB Kiểm toán nội bộ KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính NQL Nhà quản lý QĐ Quyết định QTCT Quản trị công ty TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TTCK Thị trường chứng khoán TTKT Thông tin kế toán VN Việt Nam
xii DANH MỤC CÁC BẢNG TÊN BẢNG Trang Bảng 3.1: Thang đo các nhóm khái niệm trong nghiên cứu 75 Bảng 3.2: Thang đo thông tin kế toán tài chính 76 Bảng 3.3: Thang đo thông tin kế toán quản trị 82 Bảng 3.4: Thang đo ra quyết định chiến lược 84 Bảng 3.5: Thang đo hiệu quả hoạt động 86 Bảng 3.6: Các tiêu chí kiểm định mô hình đo lường 94 Bảng 3.7: Các tiêu chí kiểm định mô hình cấu trúc 94 Bảng 3.8: Quy trình kiểm tra ảnh hưởng trung gian theo Baron và Kenny 95 (1986) Bảng 3.9: Điều kiện cho các tiêu chí CI và VAF 96 Bảng 4.1: Thang đo Thông tin kế toán (Kết quả phỏng vấn định tính) 109 Bảng 4.2: Thang đo ra quyết định chiến lược (Kết quả phỏng vấn định tính) 117 Bảng 4.3: Thang đo Hiệu quả hoạt động (Kết quả phỏng vấn định tính) 119 Bảng 4.4: Đặc điểm mẫu nghiên cứu sơ bộ 120 Bảng 4.5: Kết quả CA thang đo sự phù hợp 121 Bảng 4.6: Kết quả CA thang đo trung thực 122 Bảng 4.7: Kết quả CA thang đo dễ hiểu 122 Bảng 4.8: Kết quả CA thang đo so sánh 123 Bảng 4.9: Kết quả CA thang đo phạm vi rộng 123 Bảng 4.10: Kết quả CA thang đo kịp thời 124 Bảng 4.11: Kết quả CA thang đo đồng bộ 125 Bảng 4.12: Kết quả CA thang đo tích hợp 125 Bảng 4.13: Kết quả CA thang đo ra quyết định chiến lược 125 Bảng 4.14: Kết quả CA thang đo tài chính 126 Bảng 4.15: Kết quả CA thang đo phi tài chính 127 Bảng 4.16: Kết quả EFA thang đo TTKT 129
xiii Bảng 4.17: Đặc điểm DN khảo sát 132 Bảng 4.18: Kiểm định độ tin cậy thang đo 134 Bảng 4.19: Kiểm định giá trị hội tụ của thang đo 135 Bảng 4.20: AVE và tương quan giữa các cấu trúc 137 Bảng 4.21: Bảng hệ số tải chéo 138 Bảng 4.22: Kết quả đánh giá giá trị phân biệt thang đo bằng hệ số HTMT 141 Bảng 4.23: Kết quả đánh giá hệ số phóng đại phương sai (VIF) 142 Bảng 4.24: Bảng kết quả đánh giá hệ số R2 142 Bảng 4.25: Bảng kết quả đánh giá khả năng dự báo ngoài mẫu 143 Bảng 4.26: Bảng kết quả đánh giá hệ số ảnh hưởng f2 143 Bảng 4.27: Kết quả kiểm định về ảnh hưởng gián tiếp 144 Bảng 4.28: Kiểm định ảnh hưởng của TTKT đến HQHĐ 145 Bảng 4.29: Kiểm định ảnh hưởng của TTKT đến ra quyết định chiến lược 145 Bảng 4.30: Kiểm định ảnh hưởng của ra QĐ chiến lược đến HQHĐ 145 Bảng 4.31: Kiểm định ảnh hưởng gián tiếp riêng biệt (Specific Indirect 146 Effects) Bảng 4.32: Kiểm định ảnh hưởng gián tiếp tổng hợp (Total Indirect 146 Effects) Bảng 4.33: Kết quả kiểm định bổ sung ảnh hưởng gián tiếp 146
xiv DANH MỤC HÌNH TÊN HÌNH Trang Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất 70 Hình 3.1. Khung nghiên cứu 73 Hình 3.2. Quy trình nghiên cứu 74
xv TÓM TẮT Tên đề tài: Ảnh hưởng của thông tin kế toán đến quyết định chiến lược của nhà quản trị và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp thương mại tại các tỉnh thành phía nam Việt Nam. Tóm tắt: Lợi ích của thông tin kế toán (TTKT) đã được công nhận trong các nghiên cứu trước đây tuy nhiên vẫn còn ít nghiên cứu về ảnh hưởng của TTKT đến ra quyết định (QĐ) chiến lược của nhà quản trị, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động (HQHĐ) của các doanh nghiệp thương mại. Do vậy, nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu kiểm định ảnh hưởng của TTKT đến ra QĐ chiến lược của nhà quản trị và HQHĐ, ảnh hưởng của ra QĐ chiến lược của nhà quản trị đến HQHĐ của các DN thương mại. Nghiên cứu cũng kiểm định ảnh hưởng gián tiếp của TTKT đến HQHĐ thông qua ra QĐ chiến lược của nhà quản trị. Bằng việc sử dụng phần mềm SmartPLS 4 với 419 mẫu khảo sát chính thức cùng đáp viên chủ yếu là nhà quản trị cấp trung và cấp cao ở các doanh nghiệp thương mại tại các tỉnh thành phía nam Việt Nam, tác giả đã kiểm định bốn giả thuyết trong mô hình nghiên cứu của luận án. Kết quả cho thấy: (1) Thông tin kế toán có ảnh hưởng tích cực đến ra quyết định chiến lược; (2) Thông tin kế toán cũng có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động; (3) Ra quyết định chiến lược có tác động tích cực đến hiệu quả hoạt động; (4) Ra quyết định chiến lược đóng vai trò trung gian cho ảnh hưởng gián tiếp của thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động. Qua đó, nghiên cứu mang lại hàm ý lý thuyết bằng cách bổ sung vào dòng nghiên cứu TTKT và ra QĐ chiến lược. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng mang lại một số hàm ý quản lý cho các doanh nghiệp thương mại ở các tỉnh thành phía nam Việt Nam, từ đó, có thể góp phần hỗ trợ các DN này trong tiến trình củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt động. Từ khóa: thông tin kế toán; quyết định chiến lược; hiệu quả hoạt động, doanh nghiệp thương mại.
xvi ABSTRACT Topic title: the effect of accounting information on strategic decisions of managers and performance of commercial businesses in the southern provinces of vietnam. Abstract: The benefits of accounting information have been acknowledged in previous studies, yet there is still limited research on the impact of accounting information on managers’ strategic decision making, which improves operational performance of commercial businesses. Thus, this study was conducted to test the impact of accounting information on strategic decision making of managers and operational performance, the impact of strategic decision making of managers on operational performance of commercial businesses. Besides, the study tests the indirect impact of accounting information on the operational performance through strategic decision-making of managers. By using SmartPLS 4 software with 419 official survey samples in which respondents are mostly middle-level and senior managers in commercial businesses in the southern provinces of Vietnam, the author tested four hypotheses in the research model of the thesis. The findings indicated that: (1) Accounting information has a positive impact on strategic decision making; (2) Accounting information also has a positive effect on operational performance; (3) Strategic decision making has a positive impact on operational performance; (4) Strategic decision making mediates the indirect impact of accounting information on operational performance. Therefore, the study brings theoretical implications by adding to the line of accounting information research and strategic decision making. In addition, the study also provides some managerial implications for commercial businesses in the southern provinces of Vietnam, which contributes to supporting these businesses in their performance improvement and enhancement. Keywords: accounting information; strategic decisions; operational performance, commercial businesses.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Thông tin kế toán có vai trò trọng yếu đối với việc đóng góp thông tin cho lãnh đạo kiểm soát và điều hành DN, nó là nền tảng cho việc ra các QĐ chiến lược và điều hành của lãnh đạo DN, đồng thời cũng là nguồn thông tin quan trọng và cần thiết cho nhiều đối tượng khác nhau như các cổ đông, ngân hàng, cơ quan thuế… DN càng phát triển thì mức độ cần thiết về thông tin kế toán cũng tăng dần. TTKT gồm TTKT tài chính và TTKT quản trị giúp người điều hành tại các DN thương mại ra các QĐ chiến lược tốt nhất từ đó giúp DN đạt được HQHĐ cao nhất. Để các DN thương mại tồn tại và tiếp tục hoạt động trong giai đoạn đại dịch bùng phát và bất ổn về mặt chính trị do chiến tranh gây ra trên thế giới thì thông tin kế toán càng trở nên quan trọng nhằm phục vụ công tác quản lý và điều hành DN, là cơ sở cho NQL ra các quyết định chiến lược của DN. Do đó việc xem xét ảnh hưởng của thông tin kế toán đến ra quyết định chiến lược nâng cao hiệu quả hoạt động tại các DN thương mại VN là vấn đề cần thiết hiện nay. Đặc biệt là TPHCM và các tỉnh đông nam bộ (Bình Dương, Đồng Nai) là nơi có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, dân số đông, có sự đóng góp lớn cho nguồn thu ngân sách nhà nước. Vì vậy vai trò của DN thương mại có ý nghĩa rất lớn cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn hội nhập. Vì những lý do này tác giả quyết định chọn các DN thương mại ở phía nam VN để nghiên cứu cho luận án là cần thiết và phù hợp trong thời điểm hiện nay. Để thích nghi với môi trường kinh doanh luôn thay đổi và gặp nhiều khó khăn, các DN luôn tìm kiếm và sử dụng nhiều phương pháp để hỗ trợ cho việc ra quyết định chiến lược của NQL tốt nhất, trong đó sử dụng thông tin kế toán giữ vai trò quan trọng trong việc giúp NQL định hướng, lèo lái DN đạt các mục tiêu. TTKT có thể ảnh hưởng đến việc ra QĐ của NQL theo hai cách: trực tiếp như đầu vào cho các QĐ hoặc gián tiếp đến hành vi của NQL (Wall & Greiling, 2011). KTTC và KTQT có vai trò quan trọng trong việc người quản trị dùng thông tin này khi ra QĐ, Dănescu và cộng sự (2015). TTKT tỷ lệ thuận với việc ra QĐ chiến lược liên quan đến thị trường và sản xuất (Kariyawasam, 2016). Các DN có chất lượng TTKT cao
2 hơn đầu tư vốn hiệu quả hơn và ra QĐ của các NQL tốt hơn (Cho và Kang, 2019). TTKT tác động đến lợi nhuận của các DN, (Patel, 2015). Việc ra QĐ chiến lược là yếu tố then chốt và có tác động lớn đến HQHĐ của DN. Ra QĐ là yếu tố không thể thiếu của NQL trong bất kỳ loại hình tổ chức nào (Nooraie, 2012). Các QĐ chiến lược, khi được thực hiện một cách chính xác, là cơ hội để định vị lại và sắp xếp lại tổ chức cho “phù hợp” hơn (Harrison, 1996). Theo đó, việc ra QĐ chiến lược thành công cho phép một tổ chức duy trì vị thế cạnh tranh, gắn kết hoạt động nội bộ với môi trường bên ngoài và tồn tại trước các mối đe dọa và thách thức, trong khi ngược lại, do yếu tố không thể thiếu của chúng trong DN, một QĐ chiến lược hiệu quả không tốt có thể dẫn đến sự suy sụp của một tổ chức và dẫn đến sự lúng túng của DN, thiệt hại kinh tế lớn cho các bên liên quan hoặc thậm chí phá sản (Mueller và cộng sự, 2007). Sự tham gia của người quản lý vào việc ra QĐ nhằm tạo ra môi trường làm việc cùng hướng về mục tiêu chung, trong đó cả cấp quản lý và người lao động đều tự nguyện đóng góp để nâng cao HQHĐ của tổ chức (Noah, 2008). Để đạt HQHĐ của DN cao điều cần thiết nhất là các chủ DN phải cung cấp các QĐ kinh doanh chiến lược tốt và hiệu quả (Rehman và cộng sự, 2012). Từ các nghiên cứu trước cho thấy TTKT sẽ góp phần tăng cường hiệu quả của việc ra quyết định chiến lược, giúp nâng cao HQHĐ cho các DN. Các nghiên cứu trên thế giới cũng như ở VN được tác giả tìm hiểu đều nhấn mạnh lợi ích của TTKT và tập trung nghiên cứu nhiều về TTKT quản trị mà ít có nguyên cứu xem xét ảnh hưởng các khía cạnh của TTKT đến việc ra quyết định chiến lược nhằm tăng cường HQHĐ của DN thương mại. Ngoài ra việc đo lường HQHĐ của DN cũng chỉ tập trung vào HQHĐ tài chính điều này có thể dẫn đến sai lầm của NQL trong việc điều hành DN. Để ứng phó với đại dịch COVID-19 và hậu quả từ đại dịch sẽ là một trong những thách thức lớn nhất cho DN trong thời đại này. NQL sẽ chịu trách nhiệm chính trong công cuộc điều hướng rủi ro cho DN. Chính các NQL sẽ phải xác định thời điểm và phương pháp thích hợp để ra các quyết định chiến lược. Vì vậy, nghiên cứu đánh giá một cách có hệ thống về ảnh hưởng của TTKT ở hai khía cạnh TTKT tài chính và TTKT quản trị đến việc ra các
3 QĐ chiến lược và HQHĐ của DN được xem xét đồng thời hai khía cạnh gồm HQHĐ tài chính và hoạt động phi tài chính tại các DN thương mại là rất cần thiết. Điều này giúp cho NQL thấy được tầm quan trọng của thông tin kế toán, có định hướng đầu tư vào hệ thống kế toán một cách phù hợp, từ đó NQL sẽ có được thông tin kế toán nhanh chóng, đầy đủ và chính xác, để NQL ra quyết định chiến lược tốt hơn và HQHĐ vượt trội, từ đó giúp DN vượt qua tình hình khó khăn hiện nay và nâng cao năng lực cạnh tranh để phát triển không ngừng. Nhận thức được tính cấp thiết này tác giả chọn đề tài “Ảnh hưởng của TTKT đến ra quyết định chiến lược của nhà quản trị và HQHĐ của các DN thương mại tại các tỉnh thành phía nam VN” làm luận án tiến sĩ của mình 2. Mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu Mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của luận án là xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu về ảnh hưởng của TTKT đến ra quyết định chiến lược và HQHĐ của các DN thương mại tại các tỉnh thành phía nam VN. Bên cạnh đó nghiên cứu kiểm định ảnh hưởng gián tiếp của TTKT đến HQHĐ thông qua ra quyết định chiến lược. Mục tiêu cụ thể Các mục tiêu cụ thể gồm: - Nghiên cứu ảnh hưởng của TTKT đến ra quyết định chiến lược của các DN thương mại tại các tỉnh thành phía nam VN. - Nghiên cứu ảnh hưởng của TTKT đến HQHĐ của các DN thương mại tại các tỉnh thành phía nam VN. - Nghiên cứu ảnh hưởng của ra QĐ chiến lược đến HQHĐ của các DN thương mại tại các tỉnh thành phía nam VN. - Nghiên cứu ảnh hưởng gián tiếp của TTKT đến HQHĐ thông qua ra quyết định chiến lược của NQL ở các DN thương mại tại các tỉnh thành phía nam VN. Câu hỏi nghiên cứu Từ các mục tiêu đề xuất trên tác giả muốn tìm câu trả lời cho bốn câu hỏi nghiên cứu sau đây: