Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:192

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nhà nước đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM nhằm đánh giá thực trạng hệ thống pháp luật Việt Nam về quản lý nhà nước và thực tiễn thực thi pháp luật đối với các trường đại học trên địa bàn TP.HCM; chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân làm cơ sở cho việc nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với đội ngũ này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ HÙNG ĐIỆP ĐỀ TÀI: QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ HÙNG ĐIỆP ĐỀ TÀI: QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 9 34 04 03 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS. Lê Chi Lan 2. TS. Đặng Thị Minh HÀ NỘI - 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của bản thân dưới sự hướng dẫn của tập thể giảng viên hướng dẫn. Các số liệu, kết qủa trình bày trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định của Học viện Hành chính Quốc gia. Tác giả luận án Lê Hùng Điệp
LỜI CẢM ƠN Luận án này được hoàn thành với sự hướng dẫn, định hướng và giúp đỡ nhiệt tình của Quý Thầy, Cô, các cơ quan, đơn vị. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Ban Quản lý đào tạo, Phòng Quản lý sau đại học, Khoa Nhà nước và Pháp luật cùng tất cả Quý Thầy, Cô Học viện Hành chính Quốc gia. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Đảng ủy Khối cao đẳng, đại học Thành phố Hồ Chí Minh, Ban Giám hiệu Trường đại học Sài Gòn cùng Ban giám hiệu, cán bộ giảng viên các trường đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện, hỗ trợ cung cấp số liệu, thông tin và tham gia phỏng vấn, khảo sát để tôi có thể hoàn thành luận án này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc nhất tới PGS.TS. Lê Chi Lan và TS. Đặng Thị Minh đã trực tiếp hướng dẫn khoa học, định hướng, tận tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi hoàn thành luận án này. Mặc dù đã cố gắng để hoàn thiện, tuy nhiên luận án cũng khó tránh khỏi những thiếu sót. Nghiên cứu sinh rất mong muốn nhận được sự góp ý, định hướng của Quý Thầy, Cô để luận án được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng 12 năm 2024 Tác giả luận án Lê Hùng Điệp
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án .................................................................. 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án ............................................ 3 2.1. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 3 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án ............................................. 4 3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 4 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 4 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án ..................... 4 4.1. Phương pháp luận....................................................................................... 4 4.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 5 5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học .................................................. 6 5.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................... 6 5.2. Giả thuyết khoa học ................................................................................... 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án....................................................... 6 6.1. Ý nghĩa lý luận ........................................................................................... 6 6.2. Ý nghĩa thực tiễn ........................................................................................ 7 7. Những đóng góp mới của luận án .................................................................. 7 8. Cấu trúc của luận án ....................................................................................... 7 Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ......................................................................................................... 6 1.1. Các nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước đối với giáo dục đại học ..... 6 1.2. Các công trình nghiên cứu về đội ngũ giảng viên đại học ...................... 13 i
1.3. Nhận xét chung về tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ............................................................................................ 23 1.3.1. Nhận xét chung ...................................................................................... 23 1.3.2. Những nội dung luận án kế thừa và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ....................................................................................................... 25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...................................................................................... 28 Chương 2: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC ............................................... 29 2.1. Đội ngũ giảng viên các trường đại học ..................................................... 29 2.1.1. Khái niệm .............................................................................................. 29 2.1.2. Phân loại đội ngũ giảng viên các trường đại học................................. 32 2.1.3. Đặc điểm của đội ngũ giảng viên các trường đại học .......................... 36 2.1.4. Vai trò của đội ngũ giảng viên trong đổi mới giáo dục đại học ........... 38 2.2. Hoạt động quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học ....................................................................................................................... 40 2.2.1. Khái niệm .............................................................................................. 40 2.2.2. Chủ thể và đối tượng quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học ................................................................................................. 41 2.2.3. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học ............................................................................................................. 43 2.2.4. Nội dung quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học ................................................................................................................... 45 2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học ............................................................................................. 52 2.3.1. Yếu tố chính trị ...................................................................................... 52 2.3.2. Yếu tố pháp lý ........................................................................................ 53 ii
2.3.3. Yếu tố về năng lực của các cơ quan nhà nước và cán bộ công chức ... 54 2.3.4. Yếu tố về kinh tế - xã hội ....................................................................... 55 2.3.5. Điều kiện phát triển của vùng miền, địa phương .................................. 56 2.3.6. Yếu tố khoa học công nghệ.................................................................... 57 2.3.7. Xu thế tự chủ đại học ............................................................................ 58 2.3.8. Yếu tố thuộc về bản thân đội ngũ giảng viên ........................................ 60 2.4. Kinh nghiệm của các nước và giá trị tham khảo đối với Việt Nam ...... 62 2.4.1. Kinh nghiệm từ Trung Quốc ................................................................. 62 2.4.2. Kinh nghiệm từ Singapore .................................................................... 68 2.4.3. Kinh nghiệm từ Hàn Quốc .................................................................... 71 2.4.4. Giá trị tham khảo đối với Việt Nam ...................................................... 74 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...................................................................................... 78 Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................................................................. 80 3.1. Điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của TP. Hồ Chí Minh tác động đến phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học .......................................... 80 3.2. Thực trạng đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................... 83 3.2.1. Về số lượng và cơ cấu ........................................................................... 85 3.2.2. Về trình độ............................................................................................. 89 3.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh .................................. 98 3.3.1. Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học.................................................................. 98 3.3.2. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giảng viên............ 104 iii
3.3.3. Xây dựng tổ chức bộ máy và nhân sự ................................................. 105 3.3.4. Xây dựng và quản lý dữ liệu đội ngũ giảng viên ................................ 108 3.3.5. Thanh tra, kiểm tra đội ngũ giảng viên các trường đại học ............... 109 3.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ................................... 110 3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................. 110 3.4.2. Hạn chế ............................................................................................... 111 3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 114 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................... 119 Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................................ 121 4.1. Phương hướng tăng cường quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ......................... 121 4.1.1. Quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh phải gắn liền với việc cụ thể hóa các chủ trương của Đảng về nhà giáo và chiến lược phát triển giáo dục của Nhà nước ..... 121 4.1.2. Quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn TP.HCM phải gắn với yêu cầu hội nhập quốc tế và sự thích ứng linh hoạt với bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 ...................................................... 125 4.1.3. Quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học phải phù hợp, đáp ứng nhu cầu thực tiễn đặt ra trong phát triển đại học của TP.HCM ....................................................................................................................... 126 4.2. Giải pháp tăng cường quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ................................ 128 4.2.1. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về đội ngũ giảng viên ............................................................................................... 128 iv
4.2.2. Đổi mới cơ chế tuyển dụng và đánh giá đội ngũ giảng viên đại học........ 130 4.2.3. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch để tiếp tục phát triển đội ngũ giảng viên cả về chất lượng, cơ cấu hợp lý .................................................................... 131 4.2.4. Tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên đại học ................................................................................................................. 132 4.2.5. Tiếp tục hoàn thiện chính sách đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ giảng viên 135 4.2.6. Hoàn thiện cơ sở dữ liệu để quản lý đội ngũ giảng viên .................... 137 4.2.7. Tăng cường và đảm bảo hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra về quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học ............................. 139 4.2.8. Tăng cường hợp tác quốc tế và thúc đẩy sự liên kết giữa các trường đại học trên địa bàn TP.HCM ............................................................................. 139 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 .................................................................................... 143 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 145 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 148 Phụ lục 1. PHIẾU ĐIỀU TRA XIN Ý KIẾN (Dành cho giảng viên đại học) 159 Phụ lục 2. PHIẾU ĐIỀU TRA XIN Ý KIẾN (Dành cho các giảng viên cấp quản lý Trưởng, Phó trưởng khoa và tương đương) .................................................. 166 Phụ lục 3. BẢNG ĐIỀU TRA CHUYÊN SÂU ................................................. 172 Phụ lục 4. SỐ LƯỢNG GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM HỌC 2022-2023 .......................................... 176 v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CQNN : Cơ quan nhà nước ĐNGV : Đội ngũ giảng viên GV : Giảng viên QLNN : Quản lý nhà nước TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh VBPL : Văn bản pháp luật vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Số lượng, cơ cấu đội ngũ giảng viên đại học ở Trung Quốc, năm 2020. . 63 Bảng 2: Số lượng đội ngũ giảng viên, sinh viên đại học ở Singapore, từ năm 2011 – 2020 ......................................................................................................................... 68 Bảng 3: Số lượng cơ cấu đội ngũ giảng viên, sinh viên đại học ở Hàn Quốc, từ năm 2011 – 2021 ............................................................................................................. 73 Bảng 4: Số lượng giảng viên, số lượng sinh viên và tỷ lệ SV/GV của các trường đại học trên địa bàn TP.HCM năm 2023. ..................................................................... 86 Bảng 5: Cơ cấu ĐNGV từng trường đại học trên địa bàn TP.HCM phân theo trình độ chuyên môn năm 2023. ...................................................................................... 93 Bảng 6: Thống kê số lượng công trình nghiên cứu khoa học ở các trường đại học trên địa bàn TP.HCM năm 2021. ............................................................................ 96 Biểu đồ 1: Số lượng ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2015 – 2022. ..................................................................................................................... 86 Biểu đồ 2: Cơ cấu ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM phân theo trình độ chuyên môn năm 2015 và năm 2022 ................................................................. 90 Biểu đồ 3: Kết quả khảo sát nguyên nhân giảng viên các trường đại học trên địa bàn TP.HCM không tham gia hoặc chủ nhiệm đề tài nghiên cứu khoa học. ................ 98 Hình 1: Mô hình tổ chức và các mặt hoạt động của tổ chức liên kết các cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ................................................ 141 vii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án Thứ nhất, xuất phát từ chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam đã được Đảng và Nhà nước xác định là yêu cầu cấp thiết nhằm phục vụ cho mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã xác định mục tiêu phát triển giáo dục đại học là tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất và năng lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của người học. Hoàn thiện mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học, cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo phù hợp với quy hoạch phát triển nhân lực quốc gia; trong đó, có một số trường và ngành đào tạo ngang tầm khu vực và quốc tế. Đa dạng hóa các cơ sở đào tạo phù hợp với nhu cầu phát triển công nghệ và các lĩnh vực, ngành nghề; yêu cầu xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. Trong bối cảnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo từ trung ương đến địa phương cần thay đổi tư duy, bám sát định hướng đổi mới, phát huy tối đa và hiệu quả vai trò quản lý nhà nước trong hoạch định, triển khai thực hiện và giám sát thực hiện các chính sách phát triển giáo dục đại học, tiến tới trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học. Bên cạnh khung pháp lý đã được hình thành trong Luật Giáo dục Đại học năm 2012 và sửa đổi, bổ sung năm 2018 đang tạo thuận lợi cho đổi mới và phát triển giáo dục đại học ở Việt Nam, một số thành quả cũng đã được ghi nhận, việc thực thi vai trò quản lý nhà nước về giáo dục đại học vẫn còn một số khó khăn, thách thức, còn nhiều điểm chưa phù hợp với điều kiện tự chủ đại học, còn chưa thật phù hợp với thông lệ quốc tế, làm ảnh hưởng quá trình hội nhập quốc tế của giáo dục đại học Việt Nam. Thứ hai, xuất phát từ vị trí, vai trò của ĐNGV đối với giáo dục đại học. ĐNGV là “lực lượng sản xuất đặc biệt tạo ra sản phẩm là nguồn nhân lực”, là chủ thể, nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học, dịch vụ và sự phát triển của nhà trường, đồng thời là chủ thể định hướng kiến tạo sự phát triển bền 1
vững của xã hội. Quản lý ĐNGV là một hoạt động có ý nghĩa quan trọng đối với các cơ sở giáo dục đại học. Trong bối cảnh tự chủ đại học hiện nay, cùng với những cải cách trong chính sách tiền lương, hoạt động này càng trở nên thiết yếu và có ảnh hưởng quyết định đến sự thành công của từng cơ sở giáo dục. Để phát triển hiệu quả đội ngũ giảng viên tại các cơ sở giáo dục đại học, cần thực hiện một cách đồng bộ và hợp lý các nội dung liên quan đến số lượng, chất lượng và cơ cấu, nhằm tối ưu hóa nhiệm vụ giảng dạy của từng cơ sở đào tạo, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của toàn bộ hệ thống giáo dục quốc gia. Thứ ba, đứng trước sự bùng nổ của cách mạng công nghiệp 4.0, mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội đều chuyển biến mạnh mẽ. Đào tạo nguồn nhân lực nhằm đáp ứng sự phát triển và đòi hỏi ngày càng cao trong kỷ nguyên số là một thách thức chung của giáo dục đại học và các trường đại học hiện nay. Các trường đại học phải điều chỉnh, thay đổi rất nhiều mặt từ cơ cấu tổ chức, phương thức quản trị, chương trình đào tạo và đặc biệt, phải xây dựng được ĐNGV đảm bảo về mặt số lượng, chất lượng, cơ cấu hợp lý. Thứ tư, giáo dục đại học trong thời đại chuyển đổi số những năm gần đây đã đặt ra yêu cầu ĐNGV phải trở thành những người tiên phong trong việc đổi mới tư duy, nâng cao trình độ chuyên môn, cải tiến phương pháp giảng dạy và phát triển kỹ năng nghề nghiệp. Công tác đào tạo, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, nâng cao kỹ năng, năng lực đáp ứng nhu cầu việc làm mới, thích ứng với điều kiện của nền kinh tế số và đổi mới công nghệ vẫn đang được thực hiện. Đặc biệt, cần chú trọng đến việc rèn luyện kỹ năng ngoại ngữ và công nghệ thông tin để có thể nhanh chóng nắm bắt các xu hướng mới và sử dụng thành thạo các thiết bị công nghệ cũng như phần mềm trong quá trình giảng dạy, kiểm tra, đánh giá sinh viên và thực hiện nghiên cứu khoa học. Thứ năm, xuất phát từ thực tiễn QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM thời gian qua bên cạnh những kết quả, thành tựu đạt được, vẫn còn nhiều mặt hạn chế. Số lượng, tỷ lệ, cơ cấu ĐNGV đại học chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu trước mắt và lâu dài. Chất lượng ĐNGV đại học hiện nay còn chưa 2
thực sự tương xứng với những yêu cầu đặt ra trước sự phát triển của đất nước và hội nhập quốc tế. Tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ ngày càng tăng, nhưng khả năng cập nhật kiến thức, ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng mềm của một bộ phận giảng viên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của quá trình đổi mới giáo dục. Nhiều giảng viên phải dành phần lớn thời gian cho công tác giảng dạy, ít có thời gian tập trung cho hoạt động nghiên cứu khoa học. Những hạn chế nêu trên đã ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng đào tạo đại học. Do đó, việc củng cố vai trò của quản lý nhà nước, hoàn thiện các chủ trương, chính sách và quy định pháp luật nhằm giải quyết những khó khăn, tạo động lực cho đội ngũ giảng viên các trường đại học phát triển về số lượng, nâng cao chất lượng với cơ cấu và tỷ lệ hợp lý là một yếu tố quan trọng và cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Xuất phát từ những cơ sở cấp thiết đó, tác giả đã lựa chọn Luận án “Quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực tiễn QLNN đối với ĐNGV các trường đại học nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tham khảo các công trình nghiên cứu liên quan đến phạm vi và đối tượng nghiên cứu của luận án, phân tích những vấn đề các công trình đã giải quyết mà luận án có thể kế thừa và xác định những vấn đề đặt ra luận án cần tiếp tục nghiên cứu, giải quyết. - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về QLNN đối với ĐNGV các trường đại học: Làm rõ các khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung QLNN và các yếu tố ảnh hưởng đến QLNN đối với ĐNGV các trường đại học. 3
- Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM nhằm đánh giá thực trạng hệ thống pháp luật Việt Nam về QLNN và thực tiễn thực thi pháp luật đối với các trường đại học trên địa bàn TP.HCM; chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân làm cơ sở cho việc nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường QLNN đối với đội ngũ này. - Nghiên cứu, tổng hợp các quan điểm, định hướng và mục tiêu phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học và đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Các trường đại học trên địa bàn TP.HCM (Không bao gồm các trường đại học thuộc khối an ninh, quốc phòng và các trường đại học thành viên thuộc Đại học Quốc gia TP.HCM). - Phạm vi thời gian: Từ năm 2013 đến năm 2024 (Tính từ năm 2013 là thời điểm Luật Giáo dục đại học 2012 chính thức có hiệu lực). - Phạm vi về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu nội dung QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Phương pháp luận Luận án được nghiên cứu và thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; quan điểm của Đảng, định hướng của ngành Giáo dục về phát triển nguồn nhân lực và nguồn nhân lực giáo dục; về vai trò của nhà giáo; các quan điểm của Đảng và pháp luật Nhà nước thể hiện cách nhìn nhận các vấn đề liên quan đến QLNN, đến phát triển nguồn 4
nhân lực trong bối cảnh hội nhập quốc tế, trong xu thế phát triển của cách mạng khoa học công nghệ 4.0 và chuyển đổi số. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện được mục đích và các nhiệm vụ nghiên cứu, luận án sử dụng các phương pháp cụ thể như sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Luận án có sự tham khảo và tiếp tục kế thừa các văn bản, tài liệu về chủ trương, chính sách pháp luật liên quan đến đối tượng nghiên cứu; đồng thời có khai thác những báo cáo, số liệu thống kê liên quan qua các giai đoạn. Các tài liệu thứ cấp được tổng hợp, phân tích, so sánh nhằm tổng kết vấn đề lý luận về QLNN đối với ĐNGV các trường đại học và tiếp tục phân tích, đánh giá thực tiễn QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM. - Phương pháp điều tra xã hội học: Xây dựng các phiếu điều tra, khảo sát thực tế, sử dụng bảng hỏi. Đối tượng khảo sát: ĐNGV ở một số trường đại học trên địa bàn TP.HCM, số lượng: 350 phiếu khảo sát (300 phiếu cho giảng viên, 50 phiếu cho các giảng viên cấp quản lý Trưởng, Phó trưởng khoa và tương đương). Hình thức khảo sát: Gửi phiếu khảo sát trực tiếp, đồng thời gửi phiếu khảo sát trực tuyến thông qua nền tảng Google Forms. Cụ thể: + Số phiếu phát ra: 350 phiếu; + Số phiếu thu về: 332 phiếu, đạt tỷ lệ 94,8%; + Xử lý số liệu: Phụ lục số 1, số 2 của luận án. - Phương pháp chuyên gia: Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã trực tiếp tham khảo ý kiến các nhà quản lý thuộc lĩnh vực nghiên cứu, các nhà khoa học, các giảng viên, những người có kinh nghiệm liên quan đến đề tài luận án. Đối tượng phỏng vấn: Công chức lãnh đạo, QLNN về giáo dục và đào tạo; Ban Giám hiệu, số lượng: 30 người, trong đó: + Công chức lãnh đạo, công chức trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo: 10 người; 5
+ Ban Giám hiệu trường đại học: 20 người. 5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 5.1. Câu hỏi nghiên cứu - QLNN đối với ĐNGV các trường đại học được dựa trên cơ sở khoa học nào? - Thực trạng QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM hiện nay được tổ chức thực hiện, kết quả như thế nào? - Để tăng cường QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM cần có những giải pháp nào? Triển khai các giải pháp đó ra sao? Để thực hiện các giải pháp đó thì cần những điều kiện gì? 5.2. Giả thuyết khoa học - ĐNGV các trường đại học có vai trò quan trọng, quyết định chất lượng đào tạo của các trường đại học, góp phần tạo ra đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. - QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM trong bối cảnh hội nhập hiện nay thực sự là vấn đề cấp thiết. Hoạt động QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP. HCM ngày càng được quan tâm và có nhiều giải pháp để nâng cao số lượng, chất lượng đội ngũ giảng viên, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế, bất cập trong công tác QLNN. Nếu tăng cường QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP. HCM sẽ nâng cao chất lượng của ĐNGV và chất lượng đào tạo của cơ sở giáo dục đại học nói chung có thể đáp ứng nhu cầu và yêu cầu của xã hội trong bối cảnh hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận án đã hệ thống hóa, bổ sung và phát triển được cơ sở lý luận QLNN đối với ĐNGV các trường đại học. Đề tài còn phân tích thực tiễn quản lý giảng viên đại học ở một số quốc gia như Trung Quốc, Singapore, Hàn Quốc có giá trị tham khảo đối với Việt Nam. 6
6.2. Ý nghĩa thực tiễn Qua việc phân tích thực tiễn tại các trường đại học trên địa bàn TP.HCM, luận án đã đưa ra được một số phương hướng và giải pháp góp phần tăng cường QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM, là tài liệu tham khảo cho cơ quan hoạch định chính sách phát triển nguồn nhân lực; các cơ quan xây dựng pháp luật. Các số liệu, thống kê trong đề tài cũng có thể mang giá trị tham khảo cho những đề tài nghiên cứu tiếp theo. 7. Những đóng góp mới của luận án - Luận án góp phần hệ thống hóa và phân tích, làm rõ hơn hệ thống lý luận khoa học về QLNN đối với ĐNGV các trường đại học, đặc biệt phân tích sâu vào vai trò của QLNN đối với nhóm đối tượng mang tính đặc thù này. - Luận án đưa ra những đánh giá cụ thể và có hệ thống về thực trạng QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM. Từ đó, phân tích những bất cập, hạn chế về pháp luật cũng như hạn chế trong áp dụng pháp luật về QLNN đối với ĐNGV các trường đại học trên địa bàn TP.HCM. - Luận án đề xuất một hệ thống các giải pháp để tăng cường QLNN đối với ĐNGV trên địa bàn TP.HCM, bao gồm các giải pháp hoàn thiện pháp luật về QLNN đối với ĐNGV các trường đại học, giải pháp về tổ chức thực hiện các quy định, chính sách, giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động QLNN. - Luận án đề xuất mô hình trong việc thúc đẩy sự liên kết giữa các trường đại học trên địa bàn TP.HCM. 8. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được kết cấu gồm 04 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án Chương 2: Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học 7
Chương 3: Thực trạng quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh Chương 4: Phương hướng và giải pháp tăng cường quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. 8
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Các nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước đối với giáo dục đại học Cuốn sách chuyên khảo mang tên “Quản lý nhà nước về giáo dục đại học: Kinh nghiệm của Trung Quốc và khuyến nghị đối với Việt Nam” do tác giả Mai Ngọc Anh biên soạn, là kết quả nghiên cứu của đề tài cấp nhà nước KHGD/16- 20.ĐT003, thuộc Chương trình Khoa học và Công nghệ quốc gia giai đoạn 2016 – 2020. Cuốn sách tập trung phân tích, đánh giá hệ thống chính sách đối với giáo dục đại học và kết quả thực hiện chính sách phát triển giáo dục đại học và kết quả thực hiện hiện chính sách phát triển giáo dục đại học của Trung Quốc từ năm 1978 đến nay trên bốn phương diện lớn: (i) Chiến lược phát triển giáo dục đại học, quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học, đầu tư ngân sách và ngành đào tạo trọng điểm; (ii) Chính sách, quy định về tự chủ đại học; (iii) Quản lý nhà nước đối với đảm bảo chất lượng giáo dục đại học và kiểm định chất lượng đại học và (iv) Chính sách, quy định đối với hỗ trợ sinh viên. Đồng thời, tác giả đã phân tích thực trạng chiến lược, chính sách đối với phát triển giáo dục đại học của Việt Nam thời gian qua và đề xuất một số khuyến nghị về giáo dục đại học ở Việt Nam trong những năm tiếp theo. Ở khía cạnh quản lý nhà nước đối với ĐNGV, nhóm tác giả đã có những phân tích, so sánh giữa quá trình quy hoạch, thu hút, tuyển dụng, sử dụng, tôn vinh và đãi ngộ giữa Việt Nam và Trung Quốc; đồng thời khuyến nghị một số giải pháp cần thực hiện để thu hút và khuyến khích Tác giả Đoàn Văn Dũng trong Luận án Tiến sĩ Quản lý công “Quản lý nhà nước về chất lượng giáo dục đại học”1 đã làm rõ nội hàm, các yếu tố cấu thành của khái niệm “chất lượng giáo dục đại học”, vai trò của Nhà nước đối với chất lượng giáo dục đại học và các nội dung quản lý nhà nước về chất lượng giáo dục đại học. Theo tác giả, một trong những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đại học 1 [40] 6