Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh – Một nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này hy vọng chứng minh được ảnh hưởng của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh – Một nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh. Để đạt mục tiêu cơ bản trên, đề tài hướng vào vấn đề: kiểm định mối quan hệ giữa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường và kết quả hoạt động kinh doanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh – Một nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH --------------------------- CAO HÙNG CƯỜNG ẢNH HƯỞNG CỦA KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG TỔ CHỨC VỚI SỰ THAY ĐỔI MÔI TRƯỜNG ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH - MỘT NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp Hồ Chí Minh – Năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH --------------------------- CAO HÙNG CƯỜNG ẢNH HƯỞNG CỦA KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG TỔ CHỨC VỚI SỰ THAY ĐỔI MÔI TRƯỜNG ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH - MỘT NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản trị Kinh doanh (Hướng nghiên cứu) Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. VÕ THỊ QUÝ Tp Hồ Chí Minh – Năm 2015
LỜI CAM ĐOAN Kính thưa Quý thầy cô, kính thưa Quý độc giả, Tôi tên là Cao Hùng Cường, sinh ngày 12/09/1987 tại Hà Nam, Là học viên Cao học khóa 21 – Lớp Quản trị Kinh Doanh đêm 7 – Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh (MSSV: 7701220125). Tôi xin cam đoan luận văn nghiên cứu sau đây là do bản thân tôi thực hiện. Cơ sở lý luận là tham khảo từ các tài liệu thu thập được từ sách, báo, các nghiên cứu đã được nêu trong phần tài liệu tham khảo. Dữ liệu phân tích trong luận văn là thông tin sơ cấp thu thập thông qua bảng câu hỏi gửi đến những lãnh đạo các doanh nghiệp trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Tôi cam đoan đề tài này không hề sao chép từ các công trình nghiên cứu khoa học nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 11 năm 2015. Học viên Cao Hùng Cường
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian nỗ lực, tôi đã hoàn thành đề tài “Ảnh hưởng của khả năng phản ứng của tổ chức tới sự thay đổi của môi trường kinh doanh đến kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp tại thành phố Hồ Chí Minh”. Trong suốt quá trình thực hiện, tôi đã nhận được sự hướng dẫn và hỗ trợ thông tin nhiệt tình từ quý thầy cô, bạn bè, người thân. Vì vậy, tôi xin phép được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến: - P G S . TS. Võ Thị Quý, là giáo viên hướng dẫn luận văn cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề cương cho đến khi hoàn tất luận văn. - Cảm ơn những kiến thức quý báu về phương pháp nghiên cứu khoa học và quản trị mà các thầy cô đã truyền dạy và cung cấp nhiều tài liệu bổ ích có liên quan trực tiếp đến đề tài của tôi trong chương trình cao học tại Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. - Cảm ơn một số bạn đồng môn thân hữu cũng là các chuyên gia trong lĩnh vực đã nhiệt tình hỗ trợ dịch thuật và tư vấn giúp tôi trong việc điều chỉnh phiếu khảo sát để thu thập dữ liệu được hiệu quả và chính xác hơn. - Cảm ơn các bạn bè, học viên, đồng nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập dữ liệu để phân tích từ nhiều công ty khác nhau tại TP. Hồ Chí Minh. - Và cuối cùng, cảm ơn gia đình đã động viên, ủng hộ tinh thần và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn kịp thời hạn quy định.
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ TÓM TẮT CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ......................................................................................1 1.1 Vấn đề nghiên cứu ..........................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................3 1.3 Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu............................................3 1.4 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài.............................................................................4 1.5 Cấu trúc luận văn ............................................................................................4 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................6 2.1 Các lý thuyết liên quan đến đề tài ...................................................................6 2.1.1 Lý thuyết về khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường ........6 2.1.1.1 Vấn đề về định nghĩa khả năng thích ứng với sự thay đổi môi trường . .............................................................................................................6 2.1.1.2 Định nghĩa khả năng thích ứng ...........................................................7 2.1.1.3 Định nghĩa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường ..8 2.1.1.4 Các thành phần của OA ....................................................................10 2.1.1.5 Mô hình về OA..................................................................................11 2.1.2 Lý thuyết kết quả hoạt động kinh doanh ...................................................15
2.1.2.1 Định nghĩa về đo lường kết quả hoạt động kinh doanh ....................15 2.1.2.2 Hệ thống đo lường kết quả hoạt động kinh doanh ............................16 2.1.2.3 Các chỉ tiêu đo lường kết quả hoạt động kinh doanh........................18 2.1.2.4 Cơ sở lựa chọn các tiêu chí đo lường kết quả hoạt động trong nghiên cứu ...........................................................................................................22 2.2 Mối quan hệ giữa các thành phần của OA và kết quả hoạt động kinh doanh ... .......................................................................................................................22 2.2.1 Giới thiệu nghiên cứu có liên quan ...........................................................23 2.2.2 Kết quả nghiên cứu của Habib Ebrahimpour ............................................24 2.3 Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu ..............................................25 2.3.1 Mô hình nghiên cứu ..................................................................................25 2.3.2 Các giả thuyết nghiên cứu .........................................................................26 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................28 3.1 Thiết kế bảng câu hỏi khảo sát ......................................................................28 3.1.1 Bảng câu hỏi khảo sát ảnh hưởng của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường ...............................................................................................29 3.1.2 Bảng câu hỏi khảo sát kết quả hoạt động kinh doanh ...............................33 3.1.3 Quá trình xây dựng bảng câu hỏi ..............................................................34 3.2 Nghiên cứu định lượng sơ bộ ........................................................................36 3.2.1 Mẫu nghiên cứu và phương pháp thu thập dữ liệu ...................................36 3.2.2 Phương pháp phân tích sơ bộ thang đo .....................................................36 3.2.3 Kết quả nghiên cứu định lượng sơ bộ .......................................................39 3.2.4 Mô hình nghiên cứu chính thức ................................................................41 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................45 4.1 Thống kê mô tả mẫu ......................................................................................45 4.1.1 Mẫu ...........................................................................................................45 4.1.2 Tóm tắt các bước xử lý dữ liệu .................................................................46
4.2 Kiểm định độ tin cậy của các thang đo .........................................................47 4.3 Phân tích nhân tố khám phá EFA..................................................................47 4.4 Tương quan giữa các thành phần của khả năng thích ứng tổ chức và kết quả hoạt động kinh doanh ................................................................................................49 4.5 Phân tích hồi quy và kiểm định các giả thuyết nghiên cứu...........................50 4.5.1 Kiểm định giả thuyết H1 ...........................................................................50 4.5.2 Kiểm định giả thuyết H2 và H3 ................................................................52 4.5.3 Thảo luận kết quả ......................................................................................53 4.6 Tóm tắt các kết quả kiểm định ......................................................................55 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................57 5.1 Kết quả nghiên cứu .......................................................................................57 5.2 Hàm ý quản trị ...............................................................................................58 5.3 Hạn chế của nghiên cứu và những đề xuất cho nghiên cứu khác .................60 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 1 PHỤ LỤC 2 PHỤ LỤC 3 PHỤ LỤC 4 PHỤ LỤC 5 PHỤ LỤC 6 PHỤ LỤC 7
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Cụm từ Nghĩa tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt viết tắt BSC Balanced Scorecard Thẻ điểm cân bằng CNTT Công nghệ thông tin COM Competency Năng lực Exploratory Factor EFA Phân tích nhân tố khám phá Analysis FER Firm Performance Kết quả hoạt động kinh doanh FLE Flexibility Sự linh hoạt Hệ số kiểm định độ phù hợp của mô hình KMO Kaiser-Meyer-Olkin trong EFA Least Significant Kiểm định sự khác biệt có ý nghĩa tối LSD Difference thiểu Organizational Khả năng thích ứng tổ chức với sự thay OA Agility đổi môi trường Principal Component Phương pháp phân tích mô hình thành PCA Analysis phần chính QUI Quickness Sự nhanh chóng Research and R&D Nghiên cứu và phát triển Development Mức ý nghĩa của phép kiểm định (còn Significance of Sig được gọi là xác suất chống lại giả thuyết Testing (p-value) H0) TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh Variance Inflation VIF Nhân tố phóng đại phương sai Factor
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Khảo sát chỉ tiêu đo lường kết quả hoạt động doanh nghiệp ...................22 Bảng 2.2: Tóm tắt kết quả kiểm định ........................................................................24 Bảng 2.3: Các định nghĩa về biến thành phần trong mô hình nghiên cứu ................26 Bảng 3.1: Thang đo sự linh hoạt ...............................................................................30 Bảng 3.2: Thang đo sự nhanh chóng .........................................................................31 Bảng 3.3: Thang đo sự phản hồi ...............................................................................32 Bảng 3.4: Thang đo năng lực ....................................................................................33 Bảng 3.5: Thang đo kết quả hoạt động kinh doanh ..................................................34 Bảng 3.6: Tóm tắt kết quả độ tin cậy trong nghiên cứu sơ bộ ..................................39 Bảng 3.7: Tóm tắt kết quả EFA trong nghiên cứu sơ bộ chạy lần đầu .....................39 Bảng 3.8: Tóm tắt kết quả EFA trong nghiên cứu sơ bộ ..........................................40 Bảng 3.9: Tóm tắt kết quả độ tin cậy trong nghiên cứu sơ bộ sau EFA ...................41 Bảng 3.10: Thang đo sự nhanh chóng chính thức.....................................................42 Bảng 3.11: Thang đo năng lực chính thức ................................................................42 Bảng 3.12: Thang đo kết quả hoạt động kinh doanh chính thức ..............................43 Bảng 4.1: Thông tin mô tả mẫu khảo sát ..................................................................46 Bảng 4.2: Tóm tắt kết quả độ tin cậy ........................................................................47 Bảng 4.3: Tóm tắt kết EFA cho thang đo khả năng thích ứng tổ chức chạy lần đầu48 Bảng 4.4: Tóm tắt kết EFA cho thang đo khả năng thích ứng tổ chức .....................48 Bảng 4.5: Tóm tắt kết EFA cho thang đo kết quả hoạt động kinh doanh .................49 Bảng 4.6: Kết quả phân tích tương quan ...................................................................50 Bảng 4.7: Kết quả phân tích hồi quy .........................................................................51 Bảng 4.8: Kết quả ANOVA cho Lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp................53 Bảng 4.9: Kết quả T-test cho Loại hình doanh nghiệp .............................................53 Bảng 4.10: Tóm tắt kết quả kiểm định ......................................................................55 Bảng 5.1: Hệ số beta chuẩn hóa ................................................................................59
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 2.1: Mô hình của Sharifi và Zhang (1999) .......................................................12 Hình 2.2: Mô hình của Sharp et al. (1999)................................................................13 Hình 2.3: Mô hình của Crocitto and Youssef (2003) ................................................14 Hình 2.4: Mô hình giả thuyết biểu diễn tác động giữa các thành phần của khả năng thích ứng tổ chức đến kết quả hoạt động kinh doanh ...............................................25 Hình 3.1: Sơ đồ tóm tắt quá trình chọn mẫu trong nghiên cứu định tính .................34 Hình 3.2: Quy trình thực hiện các bước trong đề tài nghiên cứu ..............................35 Hình 3.3: Mô hình nghiên cứu biểu diễn tác động giữa các thành phần của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh ...43
TÓM TẮT Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích: (a) Đo lường khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường kinh doanh. (b) Đo lường kết quả hoạt động kinh doanh. (c) Xem xét và so sánh sự tác động của các thành phần của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh. (d) Xác định xem có sự khác biệt giữa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong các lĩnh vực khác nhau hay không. (e) Xác định xem có sự khác biệt giữa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh trong các loại hình doanh nghiệp hay không. Mô hình nghiên cứu được phát triển dựa trên cơ sở lý thuyết về khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường kinh doanh của Charlene A. Yauch (2011) và kết quả hoạt động kinh doanh của Kaplan & Norton (1992, 1996). Nghiên cứu định lượng với một mẫu gồm giám đốc/quản lý của 149 doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh để đánh giá thang đo và phân tích các mô hình hồi quy được thiết lập. Phần mềm xử lý dữ liệu SPSS v22.0 được sử dụng để phân tích. Kết quả kiểm định cho thấy thang đo của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi của môi trường kinh doanh của Charlene A. Yauch (2011) và thang đo kết quả hoạt động kinh doanh (khía cạnh tài chính sử dụng Balanced Scorecard) là phù hợp trong nghiên cứu này. Dữ liệu thống kê cho thấy các thành phần của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường và kết quả hoạt động kinh doanh của mẫu chỉ ở mức độ trung bình. Đồng thời, nghiên cứu cũng chứng minh là không có sự khác biệt giữa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong các lĩnh vực khác nhau cũng như không có sự khác biệt giữa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh trong các loại hình doanh nghiệp là khác nhau.
Về mặt thực tiễn, nghiên cứu giúp cho các nhà lãnh đạo hiểu rõ khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường kinh doanh, cũng như thấy được các tác động bằng con số định lượng của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường kinh doanh đối với khía cạnh tài chính của kết quả hoạt động kinh doanh. Kết quả nghiên cứu cũng bổ sung thêm tài liệu tham khảo về nghiên cứu hành vi tổ chức trong các doanh nghiệp ở Việt Nam.
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU Chương này sẽ giới thiệu ngắn gọn các phần chính như vấn đề nghiên cứu, mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu, phương pháp, phạm vi, những hạn chế, và những tác động của nghiên cứu. 1.1 Vấn đề nghiên cứu Sự hình thành thế giới và qua thời gian chỉ ra rằng tất cả mọi thứ đều nằm trong sự chuyển động. Đây chính là bản chất của thế giới. Sự cần thiết của khả năng tương thích với thế giới thay đổi này là con người mà theo đó có thể thay đổi trong chính bản thân nó. Chấp nhận sự thay đổi là điều cần thiết cho đổi mới, sáng tạo, cải thiện đời sống, cải thiện tổ chức và cho sự phát triển của con người nói chung. Vì thế, chấp nhận sự thay đổi là một phần không thể tách rời của mỗi tổ chức và nó được biết đến là hiện tượng ổn định và liên tục. Khủng hoảng kinh tế đã khiến nhiều tổ chức lựa chọn chiến lược tái cấu trúc và tái cơ cấu để đáp ứng với những thách thức và sự thay đổi của môi trường. Nhưng dường như, những phương pháp tiếp cận và các giải pháp này đã mất dần khả năng của nó để giúp tổ chức vượt qua những thách thức và sự tác động của môi trường bên ngoài và nó tốt hơn nên được thay thế bằng những cách tiếp cận và quan điểm mới hơn. Một phương pháp đáp ứng sự thay đổi tổ chức là khả năng thích ứng tổ chức. Trong thực tế, khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường kinh doanh (Organizational Agility) là một mô hình mới đối với các công ty. Một tổ chức có khả năng thích ứng cao luôn sẵn sàng cho việc học hỏi những điều mới để gia tăng lợi nhuận từ việc nắm bắt các cơ hội mới. Trong những năm gần đây, môi trường kinh doanh thay đổi liên tục, cạnh tranh toàn cầu ngày càng tăng, công nghệ được cập nhật nhanh chóng, chu kỳ sống của sản phẩm được giảm nhanh và các yêu cầu của khách hàng luôn thay đổi. Do đó, để cạnh tranh với các đối thủ cạnh tranh trong các tình huống và môi trường năng động này, không thể phủ nhận thực tế rằng hiệu quả của đo lường kết quả hoạt động là một trong những yếu tố quan trọng nhất để nâng cao khả năng sống sót của
2 công ty (Parida và Kumar, 2006). Bởi nó được kết nối với việc ra quyết định của các nhà quản lý, nâng cao kết quả hoạt động công ty, quản lý bồi thường, thiết lập mục tiêu và chiến lược. Ngoài ra, theo H. James Harrington (1987, p. 43), “Đo lường là bước đầu tiên dẫn đến việc kiểm soát và cuối cùng là để cải thiện. Nếu bạn không thể đo lường một cái gì đó, bạn không thể hiểu được nó. Nếu bạn không thể hiểu được nó, bạn không thể kiểm soát nó. Nếu bạn không thể kiểm soát nó, bạn không thể cải thiện nó”. Zairi (1996, p. 31) cũng lưu ý rằng “các biện pháp đo lường kết quả hoạt động giống như máu của tổ chức, vì nếu như không có chúng sẽ không có quyết định nào có thể được thực hiện”. Nó cũng được trích dẫn “Đo lường có thể biến đổi tổ chức của bạn. Nó không chỉ cho bạn thấy nơi bạn đang ở, mà còn giúp bạn đến bất cứ nơi nào bạn muốn đi” (Spitzer, 2007, p. 1). Hệ thống đo lường kết quả hoạt động công ty bao gồm hai nhóm đó là hệ thống các chỉ số tài chính, và hệ thống các chỉ số phi tài chính. Theo hệ thống đo lường tài chính hoặc hệ thống đo lường truyền thống, kết quả hoạt động công ty được đánh giá bằng các tỷ số tài chính như lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE), lợi nhuận trên tài sản (ROA), lợi nhuận trên đầu tư (ROI), thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS), thị phần... Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu lập luận rằng các quan điểm của kết quả hoạt động công ty không được thể hiện đầy đủ khi sử dụng các tỷ số này (Neely, 2007). Ngoài ra, các chỉ số của hệ thống đo lường phi tài chính như sự hài lòng của khách hàng, lòng trung thành khách hàng, sự hài lòng của nhân viên, năng suất lao động… cũng rất quan trọng với sự tiến triển của kết quả hoạt động công ty trong tương lai. Tuy nhiên, bằng cách sử dụng các phép đo tài chính, kế toán không thể đo lường chúng. Kết quả là, một số lượng lớn các nhà nghiên cứu đã cố gắng tìm kiếm một mô hình tối ưu đánh giá kết quả hoạt động của công ty để đạt được một bức tranh toàn bộ công ty. Hơn nữa, họ cũng tranh luận rằng các công ty phải áp dụng có hiệu quả và chiến lược đo lường hiệu quả hoạt động trong khuôn khổ để có được sự phát triển bền vững trong tương lai.
3 Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên tôi quyết định triển khai thực hiện đề tài: “ẢNH HƯỞNG CỦA KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG TỔ CHỨC VỚI SỰ THAY ĐỔI MÔI TRƯỜNG ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH – MỘT NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH”. Với mong muốn giúp các doanh nghiệp có thể cải thiện kết quả hoạt động trong môi trường luôn thay đổi và cạnh tranh đầy khốc liệt như hiện nay. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu này hy vọng chứng minh được ảnh hưởng của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh – Một nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh. Để đạt mục tiêu cơ bản trên, đề tài hướng vào vấn đề: kiểm định mối quan hệ giữa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường và kết quả hoạt động kinh doanh. Mục tiêu của nghiên cứu này tập trung vào trả lời câu hỏi sau: Các thành phần của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường ảnh hưởng như thế nào tới kết quả hoạt động kinh doanh? 1.3 Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu này được thực hiện tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh, là một trong những trung tâm Kinh tế – Văn hóa – Xã hội lớn nhất ở Việt Nam, nơi tập trung rất nhiều doanh nghiệp dưới nhiều loại hình sở hữu và ngành nghề đa dạng cùng với lực lượng lao động đông đảo. Đối tượng nghiên cứu là các các công ty trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Vì nghiên cứu chỉ được thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh nên kết quả nghiên cứu không mang tính đại diện cho các vùng miền, khu vực khác trong cả nước do bởi mỗi một vùng miền có những phong tục tập quán và các quan niệm sống riêng biệt, mang tính đặc thù địa phương do đó sẽ cho các kết quả khác nhau. Nghiên cứu được thực hiện thông qua 2 giai đoạn chính: Giai đoạn 1: Nghiên cứu sơ bộ được thực hiện thông qua phương pháp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Nghiên cứu định tính được tiến hành bằng
4 cách thảo luận các biến quan sát của các nghiên cứu trước đó, từ đó xây dựng thang đo nháp, nghiên cứu định lượng được thực hiện tiếp theo sẽ thực hiện phỏng vấn 50 người quản lý thuộc 50 tổ chức/công ty theo cách lấy mẫu thuận tiện để hiệu chỉnh thang đo. Giai đoạn 2: Nghiên cứu chính thức được thực hiện dựa trên phương pháp định lượng tiến hành sau khi bảng câu hỏi được hiệu chỉnh từ kết quả nghiên cứu sơ bộ. Bảng câu hỏi các quản lý của các công ty đang làm việc tại các công ty trả lời là công cụ chính để thu thập dữ liệu. Dữ liệu được cập nhật và xử lý bằng phần mềm SPSS. 1.4 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Đề tài có ý nghĩa thực tiễn trong việc nghiên cứu về tác động của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh được thể hiện qua các điểm sau: - Thông qua kết quả nghiên cứu giúp các nhà quản lý các công ty xác định được thành phần nào của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường kinh doanh tác động tích cực đén thành phần nào của kết quả hoạt động kinh doanh của công ty. Từ đó, giúp các nhà quản trị đưa ra định hướng phát triển cho doanh nghiệp để nâng cao kết quả hoạt động. - Đề tài đóng vai trò như một nghiên cứu khám phá và cung cấp bằng chứng về ảnh hưởng của khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh, bên cạnh một loạt các kết quả khác như thỏa mãn nghề nghiệp, xu hướng ở lại hay rời bỏ tổ chức và năng suất làm việc của nhân viên trong tổ chức. 1.5 Cấu trúc luận văn Luận văn này được chia thành các chương sau: - Chương 1 giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu: tóm lược lý do, mục tiêu, ý nghĩa, phạm vi, phương pháp nghiên cứu cũng như cấu trúc và tóm tắt dành cho các nhà quản trị.
5 - Chương 2 trình bày các cơ sở lý thuyết về khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường, kết quả hoạt động kinh doanh, thẻ điểm cân bằng, mối quan hệ giữa khả năng thích ứng với sự thay đổi môi trường với kết quả hoạt động kinh doanh; từ đó, xây dựng mô hình nghiên cứu và phát triển các giả thuyết nghiên cứu. - Chương 3 trình bày phương pháp nghiên cứu để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu đã đề ra. Đồng thời cũng trình bày các kiểm định như độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA cho các thang đo về khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường, kết quả hoạt động kinh doanh theo khía cạnh tài chính của phương pháp thẻ điểm cân bằng. - Chương 4 trình bày phương pháp phân tích thông tin và các kết quả nghiên cứu. - Cuối cùng, chương 5 tóm tắt những kết quả chính của nghiên cứu, những đóng góp, hàm ý của nghiên cứu cho các nhà quản trị cũng như trình bày những hạn chế của nghiên cứu và đề xuất cho các nghiên cứu tiếp theo trong tương lai. Cuối cùng, bằng cách đọc chương này, các độc giả đã phần nào hiểu được mục đích cũng như ý nghĩa của nghiên cứu này. Trong chương tiếp theo, các khái niệm, định nghĩa, lý thuyết liên quan sẽ được trình bày.
6 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT Chương 1 đã giới thiệu sơ lược về mục tiêu và ý nghĩa của nghiên cứu, mối tương quan giữa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường đến kết quả hoạt động kinh doanh của tổ chức. Mục đích của chương này là trình bày các vấn đề về lý thuyết và những nghiên cứu liên quan trước đây trên thế giới. Trên cơ sở đó, xây dựng mô hình nghiên cứu và phát triển thành các giả thuyết nghiên cứu. Chương này gồm có các phần chính như sau: Lý thuyết về khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi tường (Organizational Agility); Lý thuyết về kết quả hoạt động kinh doanh của công ty (Firm Performance); Mối liên hệ giữa các thành phần của khả năng thích ứng tổ chức và kết quả hoạt động kinh doanh; Mô hình nghiên cứu (conceptual framework) và các giả thuyết nghiên cứu của đề tài cũng sẽ được trình bày cụ thể trong chương này. 2.1 Các lý thuyết liên quan đến đề tài 2.1.1 Lý thuyết về khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường 2.1.1.1 Vấn đề về định nghĩa khả năng thích ứng với sự thay đổi môi trường Khả năng thích ứng với sự thay đổi môi trường (Agility, sau đây sẽ gọi tắt là khả năng thích ứng), là một khái niệm kinh doanh, được đặt ra trong các doanh nghiệp sản xuất - đặc biệt là liên quan đến khả năng thích ứng của hệ thống các doanh nghiệp sản xuất (Christopher và Towill 2002). Sau đó, ý tưởng về khả năng thích ứng trong sản xuất đã được mở rộng vào một bối cảnh kinh doanh rộng hơn (Nagel và Dove 1991). Các khái niệm về khả năng thích ứng và ảnh hưởng của nó lên quá trình phát triển sản phẩm như một đặc điểm tổ chức được sinh ra. Năm 1991, một báo cáo của Iacocca khuyến nghị việc thông qua một mô hình sản xuất linh hoạt liên quan đến nền tảng của cạnh tranh, những đặc tính, các yếu tố của khả năng thích ứng. Một số học giả cho rằng Báo cáo quan niệm về khả năng thích ứng còn mập mờ, và khuyến khích làm rõ và hoàn thiện các khái niệm về khả
7 năng thích ứng. Họ khẳng định rằng khái niệm về khả năng thích ứng cần có căn cứ tốt hơn trong lý thuyết quản trị (Yusuf et al. 1999). Tuy nhiên, báo cáo này dường như đã thúc đẩy nhiều nghiên cứu về khả năng thích ứng trong các doanh nghiệp sản xuất (Goldman và cộng sự năm 1995). Cùng với nhau, các nghiên cứu học thuật này đã thúc đẩy phát triển của mô hình sản xuất linh hoạt (AM – agile manufacturing diagram). Vượt qua các doanh nghiệp sản xuất, các nhà nghiên cứu thực hiện mở rộng mô hình, nhấn mạnh khía cạnh khác nhau và phác thảo ra quan điểm khác nhau của khả năng thích ứng. 2.1.1.2 Định nghĩa khả năng thích ứng Từ cuối những năm 1980 cho đến giữa những năm 1990, bùng nổ sự phát triển kinh tế khắp thế giới, nhiều nỗ lực đã được thực hiện để hiểu được nguồn gốc và các yếu tố ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh. Năm 1991, một số nhà khoa học phát hiện ra rằng sự tăng trưởng của những thay đổi trong môi trường kinh doanh là nhanh hơn so với khả năng đáp ứng và khả năng thích ứng với những thay đổi này của các tổ chức truyền thống. Các tổ chức này không thể sử dụng những lợi thế của các cơ hội mà họ đã có. Và tình trạng này có thể dẫn đến phá sản và thất bại trong dài hạn (Hormozi, 2001; Dove, 1994). Trong thời gian này, công nghệ, điều kiện thị trường, nhu cầu khách hàng thay đổi theo các hướng khác nhau và nó khiến tổ chức ngày nay gặp phải các vấn đề như những thay đổi nhanh chóng và không thể dự đoán được. Ngày nay, tổ chức đã phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng do thiếu tính tổ chức và sự hỗn loạn trong môi trường đổi mới công nghệ và những thay đổi trong nhu cầu khách hàng. Do đó, các tổ chức có xu hướng tìm tới các hình thức khác nhau để tồn tại và duy trì vị trí của họ. Một trong những hình thức mới nhất của tổ chức là hình thức tổ chức linh hoạt (agile organization). Một mô hình mới được đưa ra trong một cáo cáo của tổ chức Iacocca được giới thiệu tới công chúng (Goldman và cộng sự., 1991). Khả năng thích ứng là tập hợp các khả năng và năng lực duy trì sự tồn tại và phát triển của tổ chức trong môi trường kinh doanh và điều chỉnh công nghệ thông
8 tin, nhân sự, và quy trình kinh doanh trong một hệ thống đồng nhất và linh hoạt (Jafarnejad và Shahabi, 2008). Như vậy chúng ta có thể nói, khả năng thích ứng là khả năng của tổ chức có thể hiểu và dự đoán thay đổi trong môi trường kinh doanh (Sharifi và Zhang, 1999). Những khả năng này là để phản ứng một cách nhanh chóng với những thay đổi đột ngột và không thể đoán trước và đáp ứng một cách hiệu quả cho khách hàng (Katayama, 1999). Xem chi tiết tóm tắt các định nghĩa về khả năng thích ứng của các tác giả trên thế giới tại PHỤ LỤC 6. 2.1.1.3 Định nghĩa khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường Định nghĩa về khả năng thích ứng tổ chức với sự thay đổi môi trường (Organizational Agility, sau đây sẽ gọi tắt là OA hay khả năng thích ứng tổ chức) được xác định bởi bốn nhà nghiên cứu tại đại học Lehigh (Goldman, Preiss, Nagel, & Dove, 1991), những người mà Quốc hội Mỹ đã yêu cầu viết một báo cáo về chiến lược của các công ty công nghiệp trong thế kỷ 21. Báo cáo này đã xác định rằng hệ thống hiện tại của sản xuất hàng loạt không đủ để đảm bảo cải thiện trong sự gia tăng của cạnh tranh, vốn đã phát triển ở một mức độ cao của sự linh hoạt, đặc biệt là tại Châu Á. Báo cáo kết luận rằng, một hệ thống sản xuất mới phải được ra đời, một trong đó sẽ dựa vào OA, nhằm để đáp ứng nhu cầu tạo ra bởi các yếu tố mới của cạnh tranh. Ngay sau khi báo cáo, AMEF (Agile Manufacturing Enterprise Forum) được tạo ra để khuyến khích và truyền bá quan điểm này trong các doanh nghiệp tại Mỹ. Trong thực tế, các công ty lớn nhất của Mỹ, đặc biệt là trong các lĩnh vực IT và điện thoại, đã được thông qua các khái niệm về OA giữa những năm 1990. Tới đầu những năm 2000, Microsoft đã tự tô vẽ mình rộng rãi trong khẩu hiệu quảng cáo như một “Doanh nghiệp linh hoạt (agile business)”, áp dụng mô hình OA cho cả công ty và cả khách hàng của mình. Các công ty như IBM và Google cũng dựa vào mô hình này để tăng khả năng cạnh tranh (Dyer & Shafer, 1999). Mặc dù các nhóm công nghệ và dịch vụ lớn thường sử dụng các từ ngữ “agile” hay “agility” trong