Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Cơ chế điều hành tỷ giá hối đoái của Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:93

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nững vấn đề lý luận và thực tiễn về tỷ giá hối đoái và cơ chế điều hành tỷ giá của Việt Nam trong thời gian qua, đồng thời nghiên cứu kinh nghiệm sử dụng tỷ giá hối đoái trong xây dựng và phát triển kinh tế của một số nước trên thế giới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Cơ chế điều hành tỷ giá hối đoái của Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM HỒNG LƯ SANG SANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
-1- MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU trang 1 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI trang 3 1.1 Khaùi nieäm tyû giaù trang 3 1.2 Caùc loaïi tyû giaù trang 4 1.2.1 Phaân loaïi theo ñoái töôïng trang 4 1.2.2 Tyû giaù thöïc vaø tyû giaù danh nghóa trang 5 1.2.3 Tyû giaù kinh doanh ngoaïi teä trang 6 1.3 Caùc cô cheá ñieàu haønh tyû giaù trang 7 1.3.1 Heä thoáng tyû giaù coá ñònh trang 7 1.3.2 Heä thoáng tyû giaù thaû noåi trang 7 1.3.3 Heä thoáng tyû giaù hoãn hôïp giöõa coá ñònh vaø thaû noåi trang 8 1.3.4 Caùc cheá ñoä tyû giaù hieän haønh trang 9 1.4 Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán tyû giaù trang 13 1.4.1 Quan heä cung caàu trang 13 1.4.2 Möùc ñoä laïm phaùt trang 14 1.4.3 Laõi suaát ngaân haøng trang 15 1.4.4 Thu nhaäp töông ñoái trang 16 1.4.5 Kieåm soaùt cuûa Chính phuû trang 16 1.4.6 Kyø voïng trang 17 1.4.7 Nhöõng nhaân toá khaùc trang 17 1.5 AÛnh höôûng cuûa tyû giaù ñeán neàn kinh teá trang 18 1.5.1 Tyû giaù hoái ñoaùi vaø ngoaïi thöông trang 18 1.5.2 Tyû giaù hoái ñoaùi vaø saûn löôïng, coâng aên vieäc laøm, laïm phaùt trang 19 1.6 Kinh nghieäm ñieàu haønh cuûa caùc quoác gia trang 20 1.6.1 Kinh nghieäm ñieàu haønh tyû giaù ôû Trung Quoác trang 20 1.6.2 Kinh nghieäm ñieàu haønh tyû giaù ôû Thaùi Lan trang 21 1.6.3 Kinh nghieäm ñieàu haønh tyû giaù ôû Chi Leâ trang 21 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG VEÀ CÔ CHEÁ ÑIEÀU HAØNH TYÛ GIAÙ CUÛA VIEÄT NAM 2.1 Giai ñoaïn tyû giaù coá ñònh trang 23
-2- 2.1.1 Giai ñoaïn tröôùc naêm 1989 trang 23 2.1.2 Giai ñoaïn 1989-1992 trang 28 2.2 Giai ñoaïn ñieàu chænh theo tyû giaù lieân ngaân haøng trang 33 2.2.1 Töø 1993-1999 trang 33 2.2.2 Giai ñoaïn töø thaùng 02/1999 ñeán nay trang 38 2.3 Nhaän xeùt & yeâu caàu hoaøn thieän cô cheá ñieàu haønh tyû giaù cuûa Vieät Nam 2.3.1 Öu nhöôïc ñieåm trang 42 2.3.2 Yeâu caàu hoaøn thieän cô cheá ñieàu haønh tyû giaù trang 45 CHÖÔNG 3 XAÂY DÖÏNG CÔ CHEÁ ÑIEÀU HAØNH TYÛ GIAÙ CUÛA VIEÄT NAM 3.1 Muïc tieâu cuûa chính saùch tyû giaù trang 51 3.2 Loä trình thöïc hieän cô cheá ñieàu haønh tyû giaù cuûa Vieät Nam trong gia ñoaïn 2005- 2015 3.2.1 Trong trung haïn (2005-2010) trang 54 3.2.2 Trong daøi haïn trang 55 3.3 Nhöõng giaûi phaùp hoå trôï cho loä trình trang 57 3.3.1 Vaän duïng döï baùo tyû giaù trang 57 3.3.2 Chính saùch laõi suaát trang 58 3.3.3 Phoái hôïp caùc chính saùch taøi chính tieàn teä trang 59 3.3.4 Caùc giaûi phaùp khaùc trang 66 KEÁT LUAÄN trang 68 PHUÏ LUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
-3- PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Trong moät neàn kinh teá thò tröôøng môû, thöông maïi quoác teá trôû thaønh phoå bieán, vieäc thanh toaùn giöõa caùc quoác gia vôùi nhau phaûi söû duïng tieàn teä cuûa nöôùc naøy hay nöôùc khaùc. Ñeå thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi tieàn teä nhö vaäy, caùc quoác gia phaûi döïa vaøo tyû giaù hoái ñoaùi. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, tyû giaù hoái ñoaùi laø moät coâng cuï kinh teá vó moâ chuû yeáu ñeå ñieàu tieát caùn caân thöông maïi quoác teá theo muïc tieâu ñaõ ñònh tröôùc cuûa moät quoác gia. Vieäc thay ñoåi tyû giaù seõ aûnh höôûng ñeán caùc lónh vöïc, caùc doanh nghieäp coù thu chi ngoaïi teä töø ñoù aûnh höôûng ñeán toaøn boä neàn kinh teá... Tyû giaù hoái ñoaùi khoâng chæ coù taùc ñoäng ñeán giaù caû haøng hoùa trong nöôùc, maø coøn taùc ñoäng raát lôùn xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa, cuõng nhö ñeán xuaát nhaäp khaåu tö baûn (voán). Vì vaäy, noù taùc ñoäng ñeán toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Vôùi nhöõng taùc ñoäng lôùn nhö vaäy cuûa tyû giaù ñeán neàn kinh teá laøm cho caùc nhaø quaûn lyù nhaø nöôùc ôû moïi quoác gia ñeàu muoán quaûn lyù, ñieàu tieát tyû giaù, söû duïng tyû giaù nhö moät coâng cuï ñieàu tieát neàn kinh teá theo nhöõng muïc tieâu kinh teá-xaõ hoäi ñaõ vaïch ra. Ñoái vôùi nöôùc ta, moät nöôùc ñang trong giai ñoaïn taêng tröôûng vaø phaùt trieån, tieán tôùi hoäi nhaäp caøng ñoøi hoûi phaûi xaùc ñònh moät chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi thích hôïp ñeå coù theå khuyeán khích, taän duïng nguoàn löïc saûn xuaát trong vaø ngoaøi nöôùc, thuùc ñaåy caùc hoaït ñoäng thöông maïi, du lòch, kieàu hoái... goùp phaàn tích cöïc cho phaùt trieån kinh teá, cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Ñoái töôïng & phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Nhöõng vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn veà tyû giaù hoái ñoaùi vaø cô cheá ñieàu haønh tyû giaù cuûa Vieät Nam trong thôøi gian qua, ñoàng thôøi nghieân cöùu kinh nghieäm söû duïng tyû giaù hoái ñoaùi trong xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi.
-4- Phöông phaùp nghieân cöùu: Ñeà taøi döïa treân cô sôû phöông phaùp luaän duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû cuøng vôùi caùc phöông phaùp toång hôïp, phaân tích, so saùnh, ñoái chieáu... ñoàng thôøi keát hôïp vôùi caùc hoïc thuyeát kinh teá hieän ñaïi, kinh nghieäm ñieàu haønh tyû giaù hoái ñoaùi cuûa moät soá nöôùc, töø ñoù ñöa ra phöông höôùng hoaøn thieän cô cheá ñieàu haønh tyû giaù cuûa nöôùc ta. Vì vaán ñeà tyû giaù laø moät vaán ñeà phöùc taïp neân noäi dung cuûa ñeà taøi chæ giôùi haïn nghieân cöùu tyû giaù ôû goùc ñoä: Löïa choïn cheá ñoä tyû giaù vaø Ñieàu chænh tyû giaù. Noäi dung nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi bao goàm 3 chöông: - Chöông 1: Toång quan veà tyû giaù hoái ñoaùi. - Chöông 2: Thöïc traïng veà cô cheá ñieàu haønh tyû giaù ôû Vieät Nam. - Chöông 3: Loä trình thöïc hieän cô cheá quaûn lyù tyû giaù hoái ñoaùi cuûa Vieät Nam trong giai ñoaïn 2005-2015. YÙ nghóa khoa hoïc & thöïc tieãn cuûa ñeà taøi: Qua vieäc nghieân cöùu lyù luaän veà tyû giaù, hoïc hoûi kinh nghieäm ñieàu haønh cuûa caùc nöôùc khaùc nhau treân theá giôùi, cuøng vôùi thöïc tieãn ñieàu haønh tyû giaù ôû Vieät Nam trong nhöõng naêm qua, tìm ra nhöõng toàn taïi, vöôùng maéc vaø ñöa ra bieän phaùp khaéc phuïc nhaèm hoaøn thieän cô cheá ñieàu haønh tyû giaù cuûa Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay ñeå coù theå söû duïng hieäu quaû hôn coâng cuï ñieàu tieát naøy thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån. Ñoàng thôøi, ñöa ra loä trình thöïc hieän cô cheá ñieàu haønh tyû giaù cho Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2015. Vôùi söï coá gaéng vaø mong muoán hoaøn thaønh toát ñeà taøi nghieân cöùu nhöng ñeà taøi khoâng traùnh khoûi nhöõng haïn cheá vaø sai soùt. Raát mong nhaän ñöôïc söï chæ daãn vaø ñoùng goùp cuûa quí Thaày Coâ vaø baïn beø.
-5- CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI 1.1 KHAÙI NIEÄM TYÛ GIAÙ Ñaõ töø laâu vieäc trao ñoåi mua baùn khoâng chæ giôùi haïn trong phaïm vi moät nöôùc maø coù söï tham gia cuûa nhieàu quoác gia khaùc nhau. Khi ñoù, caùc quan heä thanh toaùn, tín duïng trong giao dòch ngoaïi thöông giöõa caùc beân ñoøi hoûi phaûi söû duïng ñôn vò tieàn teä cuûa moät trong hai nöôùc nhöng cuõng coù theå laø ñoàng tieàn cuûa nöôùc thöù ba. Vì vaäy, vaán ñeà chuyeån ñoåi ñoàng tieàn nöôùc naøy sang tieàn nöôùc khaùc ñeå xaùc ñònh giaù trò giao dòch, thanh toaùn coù yù nghóa raát quan troïng. Muoán thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi ñoù phaûi döïa vaøo moät möùc qui ñoåi xaùc ñònh, hay noùi caùch khaùc laø phaûi döïa vaøo tyû giaù hoái ñoaùi. Tuøy theo töøng thôøi kyø vaø phöông phaùp tieáp caän ngöôøi ta ñöa ra nhieàu khaùi nieäm khaùc nhau veà tyû giaù. Theo quan ñieåm coå ñieån thì tyû giaù hoái ñoaùi laø tyû leä so saùnh ngang giaù (ngang giaù vaøng) giöõa ñoàng tieàn cuûa hai nöôùc. Coøn theo quan ñieåm kinh teá hieän ñaïi, tyû giaù hoái ñoaùi laø giaù maø ngöôøi ta phaûi traû khi mua hoaëc baùn moät ngoaïi teä. Vaø treân thò tröôøng ngoaïi hoái, tyû giaù laø giaù caû cuûa tieàn teä nöôùc naøy ñöôïc tính baèng ñôn vò tieàn teä nöôùc khaùc. Nhö vaäy, tyû giaù hoái ñoaùi laø söï so saùnh moái töông quan giaù trò giöõa hai ñoàng tieàn vôùi nhau; hay ñoù laø giaù chuyeån ñoåi cuûa moät ñoàng tieàn nöôùc naøy trong quan heä so saùnh vôùi caùc ñoàng tieàn khaùc. Coøn ôû Vieät Nam, theo muïc 8/ ñieàu 4, nghò ñònh soá 63/1998 cuûa Chính phuû: “Tyû giaù hoái ñoaùi laø giaù caû cuûa moät ñôn vò tieàn teä nöôùc ngoaøi tính baèng ñôn vò tieàn teä cuûa Vieät Nam”. Chuùng ta ñònh nghóa tyû giaù theo quan ñieåm hieän ñaïi, tyû giaù laø giaù caû, laø soá tieàn maø chuùng ta phaûi traû (nhaän ñöôïc) khi chuùng ta mua (baùn) moät ngoaïi teä naøo ñoù. Caùch ñònh nghóa naøy döïa vaøo phöông phaùp yeát giaù tröïc tieáp laáy ngoaïi teä laø
-6- ñoàng yeát giaù, coøn noäi teä laø ñoàng ñònh giaù hay noùi khaùc hôn laø laáy ngoaïi teä laøm moät ñôn vò ñeå so saùnh vôùi soá löôïng tieàn teä trong nöôùc. Ví duï: Ngaøy 23/05/2005, taïi Vieät Nam 1USD = 15.845 VND 1AUD = 11.884 VND 1EUR = 19.776 VND 1GBP = 28.792 VND 1HKD = 2.018 VND 1SGD = 9.474 VND 1.2 CAÙC LOAÏI TYÛ GIAÙ Coù nhieàu loaïi tyû giaù khaùc nhau tuøy theo caùch phaân loaïi 1.2.1 Phaân loaïi theo ñoái töôïng - Tyû giaù chính thöùc: laø tyû giaù do Ngaân haøng Trung öông cuûa moãi nöôùc coâng boá, noù phaûn aùnh chính thöùc veà giaù trò ñoái ngoaïi cuûa ñoàng noäi teä. Treân cô sôû tyû giaù chính thöùc coäng hay tröø bieân ñoä ñeå coù theå aán ñònh tyû giaù mua, baùn ngoaïi teä. Tyû giaù chính thöùc ñöôïc duøng ñeå tính thueá xuaát nhaäp khaåu, traû nôï nöôùc ngoaøi vaø caùc hoaït ñoäng coù lieân quan. Noù laøm cô sôû ñeå caùc ngaân haøng thöông maïi xaùc ñònh tyû giaù mua baùn ngoaïi teä. Noù coøn laø tyû giaù chuaån ñeå hình thaønh caùc tyû giaù treân thò tröôøng. Tyû giaù chính thöùc laø coâng cuï maïnh meõ ñeå ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá ñaëc bieät trong lónh vöïc ngoaïi thöông. - Tyû giaù thò tröôøng: laø loaïi tyû giaù ñöôïc hình thaønh treân thò tröôøng ngoaïi teä moät caùch coâng khai vaø hôïp phaùp. Tyû giaù thò tröôøng bò chi phoái bôûi quan heä cung caàu veà ngoaïi hoái. Trong tyû giaù thò tröôøng phaân bieät hai loaïi tyû giaù: y Tyû giaù môû cöûa: tyû giaù ñöôïc coâng boá vaøo luùc thò tröôøng giao dòch ngoaïi hoái môû cöûa hoaït ñoäng.
-7- y Tyû giaù ñoùng cöûa: tyû giaù hình thaønh vaøo thôøi ñieåm cuoái cuøng cuûa phieân giao dòch ngoaïi teä, ñaây laø tyû giaù phaûn aùnh quan heä cung caàu veà ngoaïi teä treân thò tröôøng ngoaïi hoái. 1.2.2 Tyû giaù thöïc vaø tyû giaù danh nghóa - Tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa laø khaùi nieäm ño löôøng giaù caû töông quan cuûa hai ñoàng tieàn. Tyû giaù danh nghóa chính laø giaù cuûa moät ñoàng tieàn ñöôïc bieåu thò thoâng qua ñoàng tieàn khaùc maø khoâng ñeà caäp ñeán töông quan söùc mua haøng hoùa vaø dòch vuï giöõa chuùng. Tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa goàm tyû giaù hoái ñoaùi nieâm yeát treân caùc thò tröôøng hoái ñoaùi theá giôùi, tyû giaù chính thöùc coâng boá taïi caùc Ngaân haøng, tyû giaù thò tröôøng töï do khoâng naèm trong kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc (tyû giaù khoâng chính thöùc). - Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ñöôïc ñieàu chænh bôûi töông quan giaù caû trong nöôùc vaø giaù caû ngoaøi nöôùc. Khi tyû giaù danh nghiaõ taêng hay giaûm khoâng coù nghóa laø gia taêng hay suït giaûm söùc caïnh tranh thöông maïi quoác teá. Nhöng tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ñaïi dieän cho khaû naêng caïnh tranh quoác teá cuûa moät quoác gia. Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc laø töông quan giöõa giaù caû cuûa haøng maäu dòch vaø giaù caû cuûa haøng phi maäu dòch. Tuøy theo phöông phaùp yeát giaù tieàn teä cuûa töøng quoác gia, tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ñöôïc tính nhö sau: y Yeát giaù giaùn tieáp: Noäi teä laø ñoàng yeát giaù, ngoaïi teä laø ñoàng ñònh giaù. Phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc duøng ôû moät soá nöôùc nhö Anh, Myõ, UÙc... Khi ñoù, coâng thöùc tính tyû giaù hoái ñoaùi thöïc: NER1 x CIP RER = CIP * Trong ñoù: NER1: Tyû giaù danh nghóa tính baèng soá ñôn vò ngoaïi teä treân soá ñôn vò noäi teä CPI: Möùc giaù trong nöôùc CPI*: Möùc giaù nöôùc ngoaøi
-8- y Yeát giaù tröïc tieáp: Ngoaïi teä laø ñoàng yeát giaù coøn noäi teä laø ñoàng ñònh giaù. Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng ôû caùc nöôùc coøn laïi vaø dó nhieân ôû nöôùc ta cuõng duøng phöông phaùp yeát giaù naøy (nhö ñaõ ñeà caäp trong phaàn 1.1). Ta coù coâng thöùc tính tyû giaù thöïc nhö sau: NER2 x CPI * RER = CPI Trong ñoù: NER2: Tyû giaù danh nghóa tính baèng soá ñôn vò noäi teä treân soá ñôn vò ngoaïi teä CPI: Möùc giaù trong nöôùc CPI*: Möùc giaù nöôùc ngoaøi Nhö vaäy, trong tröôøng hôïp naøy neáu möùc giaù haøng hoùa trong nöôùc baèng vôùi möùc giaù haøng hoùa nöôùc ngoaøi, thì tyû giaù thöïc seõ baèng vôùi tyû giaù giao ngay treân thò tröôøng, nghóa laø tyû giaù danh nghóa seõ baèng vôùi tyû giaù thöïc. Coøn neáu möùc giaù haøng hoùa trong nöôùc lôùn hôn möùc giaù haøng hoùa nöôùc ngoaøi thì tyû giaù thöïc seõ nhoû hôn tyû giaù giao ngay treân thò tröôøng vaø ngöôïc laïi. 1.2.3 Tyû giaù kinh doanh ngoaïi teä Ñoù laø tyû giaù do caùc ngaân haøng, caùc toå chöùc ñöôïc pheùp kinh doanh ngoaïi teä coâng boá goàm: tyû giaù mua vaø tyû giaù baùn, trong caùc loaïi ñoù coù phaân bieät tyû giaù tieàn maët, tyû giaù chuyeån khoaûn. Ngoaøi ra, coøn toàn taïi nhieàu loaïi tyû giaù trong giao dòch kinh doanh ngoaïi teä nhö: - Tyû giaù ñieän hoái: laø tyû giaù mua baùn ngoaïi hoái trong ñoù ngaân haøng chuyeån tieàn baèng ñieän. Tyû giaù naøy nhanh choùng vaø chính xaùc, laø cô sôû ñeå xaùc ñònh caùc loaïi tyû giaù khaùc. - Tyû giaù thö hoái: laø tyû giaù mua baùn trong ñoù ngaân haøng chuyeån tieàn baèng thö, tyû giaù thö hoái thöôøng thaáp hôn tyû giaù ñieän hoái. - Tyû giaù giao ngay (Spot): tyû giaù aùp duïng cho ngaøy hoâm nay nhöng giao dòch ngoaïi teä trong voøng 2 ngaøy sau ñoù.
-9- - Tyû giaù kyø haïn (Forward): tyû giaù aùp duïng cho ngaøy giao dòch ngoaïi teä trong töông lai sau ngaøy thoûa thuaän giao dòch töø 1-12 thaùng. - Tyû giaù cheùo: laø tyû giaù giöõa hai ñoàng tieàn ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua moät ñoàng tieàn khaùc laøm trung gian. Coâng thöùc tính: A/B = A/C * C/B Ví duï: 1USD = 15.750 VND vaø 1AUD = 12.000 VND, thì USD/AUD = USD/VND * VND/AUD = USD/VND * 1/ AUD/ VND = 15.750/ 12000= 1,3125 1.3 CAÙC CÔ CHEÁ ÑIEÀU HAØNH TYÛ GIAÙ Khoâng phaûi ngay töø ñaàu caùc cô cheá ñieàu haønh tyû giaù ñöôïc xaùc ñònh vaø hình thaønh (Phuï luïc1) maø chuùng ñaõ traõi qua nhieàu bieán coá cuõng nhö nhieàu thay ñoåi, vaø ñöôïc phaân chia nhö sau. 1.3.1 Heä thoáng tyû giaù coá ñònh Trong moät heä thoáng tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh, tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc giöõ khoâng ñoåi hoaëc chæ ñöôïc pheùp cho dao ñoäng trong moät phaïm vi raát heïp. Neáu moät tyû giaù hoái ñoaùi baét ñaàu dao ñoäng quaù nhieàu, caùc chính phuû coù theå can thieäp ñeå duy trì tyû giaù hoái ñoaùi trong voøng giôùi haïn cuûa phaïm vi naøy. Trong moâi tröôøng tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh, nhieäm vuï quaûn lyù cuûa caùc coâng ty ña quoác gia trôû neân deã daøng hôn vì khoâng caàn quan taâm nhieàu ñeán söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù. Nhöng ngöôïc laïi chính phuû laïi gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc ñieàu haønh vaø quaûn lyù tyû giaù. 1.3.2 Heä thoáng tyû giaù thaû noåi Tyû giaù thaû noåi töï do laø tyû giaù maø möùc cuûa noù ñöôïc hình thaønh töï phaùt treân thò tröôøng, do quan heä cung caàu quyeát ñònh, bò taùc ñoäng bôûi thay ñoåi möùc giaù, caùc möùc laõi suaát khaùc nhau vaø taêng tröôûng kinh teá, khoâng coù söï can thieäp cuûa chính phuû. Nhö vaäy, theo heä thoáng naøy, caùc coâng ty ña quoác gia phaûi daønh nhieàu thôøi gian cho vieäc tính toaùn vaø quaûn lyù caùc ruûi ro do dao ñoäng tyû giaù. Coøn Chính phuû
- 10 - chæ tham gia thò tröôøng ngoaïi hoái vôùi tö caùch laø moät thaønh vieân bình thöôøng, coù nghóa laø Chính phuû coù theå mua vaøo hoaëc baùn ra moät ngoaïi teä naøo ñoù phuïc vuï cho muïc ñích cuûa Chính phuû chöù khoâng nhaèm muïc ñích can thieäp leân tyû giaù. Cô cheá naøy coù nhöng öu ñieåm: - Cheá ñoä tyû giaù thaû noåi caùch ly nhöõng taùc ñoäng daây chuyeàn cuûa quoác gia naøy vôùi quoác gia khaùc. Caùc vaán ñeà moät nöôùc gaëp nhö laïm phaùt, thaát nghieäp... khoâng nhaát thieát seõ laây nhieãm sang caùc nöôùc khaùc trong moâi tröôøng tyû giaù hoái ñoaùi thaû noåi töï do. (Phuï luïc 2) - Moät lôïi ñieåm khaùc cuûa tyû giaù thaû noåi töï do laø caùc ngaân haøng trung öông khoâng bò ñoøi hoûi phaûi lieân tuïc duy trì tyû giaù hoái ñoaùi trong bieân ñoä ñaõ ñònh. Vì vaäy, hoï khoâng bò buoäc phaûi thöïc hieän moät chính saùch can thieäp coù theå taïo neân nhöõng taùc ñoäng khoâng thuaän lôïi ñoái vôùi neàn kinh teá chæ ñeå kieåm soaùt tyû giaù. Hôn nöõa, caùc chính phuû coù theå thöïc thi nhöõng chính saùch maø khoâng caàn baän taâm laø caùc chính saùch ñoù coù duy trì ñöôïc tyû giaù trong bieân ñoä quy ñònh hay khoâng. Neáu tyû giaù khoâng ñöôïc pheùp thaû noåi, caùc nhaø ñaàu tö seõ ñaàu tö voán cuûa mình vaøo baát cöù nöôùc naøo coù laõi suaát cao nhaát. Ñieàu naøy coù theå seõ laøm cho chính phuû cuûa caùc nöôùc coù laõi suaát thaáp haïn cheá voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñem ra khoûi nöôùc mình. Nhö vaäy, seõ coù nhieàu haïn cheá doøng voán vaø hieäu quaû cuûa thò tröôøng taøi chính bò giaûm suùt. 1.3.3 Heä thoáng tyû giaù hoãn hôïp giöõa coá ñònh vaø thaû noåi Laø tyû giaù thaû noåi nhöng coù söï can thieäp cuûa Chính phuû ñeå taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi phuïc vuï chieán löôïc chung cuûa nöôùc mình. Trong cheá ñoä tyû giaù thaû noåi töï do, Chính phuû giöõ thaùi ñoä thuï ñoäng, ñeå cho thò tröôøng quyeát ñònh giaù trò ñoàng tieàn nöôùc mình. Treân thöïc teá ít coù nöôùc naøo thaû noåi töï do maø traùi laïi hoï can thieäp baèng nhöõng coâng cuï taøi chính, döï tröõ ngoaïi teä, chính saùch kinh teá, keå caû giaûi phaùp haønh chính....
- 11 - Loaïi hình tyœ giaù naøy hieän ñang ñöôïc aùp duïng ôœ haàu heát caùc nöôùc, tuy nhieân möùc ñoä ñieàu tieát cuœa moãi nöôùc moãi khaùc vôùi nhöõng ñaëc tröng ña daïng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa töøng quoác gia. Ñeán nay noù toàn taïi döôùc caùc hình thöùc sau. 1.3.4 Caùc cheá ñoä tyû giaù hieän haønh c Thaû noåi hoaøn toaøn (Free Float, Independently Float) Nhaø nöôùc khoâng can thieäp vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái, tyû giaù hoái ñoaùi do cung caàu thò tröôøng quyeát ñònh. Khi xaûy ra bieán ñoäng, tyû giaù seõ töï ñieàu chænh thoâng qua cung caàu thò tröôøng. Treân thöïc teá khoâng coù quoác gia naøo treân theá giôùi coù cheá ñoä tyû giaù thaû noåi hoaøn toaøn. d Thaû noåi coù quaûn lyù khoâng xaùc ñònh ñöôøng ñi tyû giaù (Managed float without pre-announced path) Trong cheá ñoä tyû giaù naøy, Ngaân haøng Trung öông thænh thoaûng can thieäp vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái. Neáu can thieäp tröïc tieáp, seõ laøm thay ñoåi cô caáu cuûa döï tröõ ngoaïi teä (tuyø thuoäc vaøo can thieäp höõu hieäu hay voâ hieäu). Neáu can thieäp giaùn tieáp, döï tröõ ngoaïi teä seõ khoâng thay ñoåi. e Vuøng muïc tieâu (Target Zone) Ngaân haøng Trung öông xaùc ñònh moät bieân ñoä danh nghóa coá ñònh ñeå tyû giaù hoái ñoaùi dao ñoäng. Neáu thò tröôøng ñaåy tyû giaù ra ngoaøi bieân ñoä, thì Ngaân haøng Trung öông seõ can thieäp ñeå ñöa tyû giaù trôû veà phaïm vi bieân ñoä ban ñaàu. Ñoä roäng cuûa bieân ñoä seõ xaùc ñònh möùc ñoä thaû noåi hoaëc möùc ñoä coá ñònh maø heä thoáng hoái ñoaùi nöôùc ñoù ñang theo ñuoåi. Chaúng haïn tröôùc ñaây, theo qui ñònh cuûa cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi trong Coäng ñoàng chaâu AÂu, neáu quoác gia naøo coù bieân ñoä laø +/-2.25% thì heä thoáng tyû giaù nöôùc ñoù ñöôïc xem laø coá ñònh, coøn bieân ñoä trong khoaûng +/-25% thì heä thoáng tyû giaù ñoù ñöôïc xem nhö thaû noåi. Cheá ñoä vuøng muïc tieâu coù moät lôïi theá laø keát hôïp öu ñieåm cuûa caû cheá ñoä tyû giaù thaû noåi vaø coá ñònh. Khi heä thoáng hoaït ñoäng trong bieân ñoä, tyû giaù hoái ñoaùi theo vuøng muïc tieâu coù theå ñoùng vai troø haáp thuï nhöõng ñoät bieán ñoái vôùi neàn kinh teá.
- 12 - Ngoaøi ra, vieäc qui ñònh bieân ñoä coøn taïo ra ñoä tin caäy ñoái vôùi heä thoáng vì vaäy laøm taêng yeáu toá kyø voïng vaø giaûm ruûi ro do ñoät bieán gaây ra. Tuy nhieân, cheá ñoä tyû giaù theo vuøng muïc tieâu raát deã bò taán coâng bôûi ñaàu cô tyû giaù, ñaëc bieät laø khi bieân ñoä qui ñònh quaù heïp, khi caùc bieán soá thöïc cuûa neàn kinh teá vaø caùc chính saùch vó moâ trong nöôùc khoâng coøn phuø hôïp vôùi bieân ñoä. Vieäc qui ñònh laïi bieân ñoä nhieàu laàn coù theå laøm suy giaûm loøng tin vaøo chính saùch tyû giaù cuûa quoác gia vaø taïo ra söï baát oån kinh teá. f Bieân ñoä haï daàn (Sliding Band) Ñaây laø cheá ñoä tyû giaù theo vuøng muïc tieâu coù theå ñieàu chænh ñöôïc. Ngaân haøng Trung öông tuy khoâng cam keát baûo veä bieân ñoä cho tröôùc nhöng vaãn can thieäp töøng thôøi kyø ñeå ñieàu chænh bieân ñoä khi caàn thieát. Vì vaäy, caùc neàn kinh teá coù tyû leä laïm phaùt cao coù theå aùp duïng cheá ñoä tyû giaù naøy baèng caùch xaùc ñònh bieân ñoä vaø ñieàu chænh nhaèm traùnh tyû giaù hoái ñoaùi leân quaù cao. Tuy vaäy, khoù xaùc ñònh bieân ñoä hôïp lyù, taïo ra tình theá khoâng chaéc chaén chính saùch tuøy yù maø Ngaân haøng Trung öông phaûi ñi theo. g Bieân ñoä dòch chuyeån daàn (Crawling Band) Trong cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi theo bieân ñoä dòch chuyeån, Ngaân haøng Trung öông xaùc ñònh moät bieân ñoä luoân dòch chuyeån theo 2 caùch: - Xaùc ñònh bieân ñoä dòch chuyeån “nhìn veà phía sau” töùc laø bieân ñoä ñöôïc xaùc nhaän döïa treân söï cheânh leäch laïm phaùt trong quaù khöù. - Xaùc ñònh bieân ñoä dòch chuyeån “nhìn veà phía tröôùc” töùc laø döïa treân tyû leä laïm phaùt kyø voïng trong töông lai, hoaëc bieân ñoä ñöôïc söû duïng theo moät möùc naøo ñoù maø Ngaân haøng Trung öông nhaém ñeán. Ngaân haøng Trung öông xaùc ñònh bieân ñoä maø khoâng caàn phaûi nhieàu laàn ñieàu chænh ñeå ñaït ñeán vò trí caân baèng trung taâm. Tuy nhieân, bieân ñoä nhìn veà phía sau coù theå daãn ñeán laïm phaùt cao hôn, coøn bieân ñoä nhìn veà phía tröôùc coù theå laøm cho tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc ñònh quaù cao do ñoàng tieàn ñöôïc ñònh vöôït giaù trò thöïc cuûa noù.
- 13 - h Cheá ñoä tyû giaù coá ñònh coù dòch chuyeån daàn theo bieân ñoä (Crawling Peg) Ñaây laø chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc xem laø giaûi phaùp ñeå phaù giaù töøng böôùc ñoàng tieàn cuûa moät quoác gia. Ngaân haøng Trung öông aán ñònh moät möùc tyû giaù coá ñònh ñoàng thôøi cho pheùp thò tröôøng giao dòch vôùi moät bieân ñoä coäng tröø, dao ñoäng töø heïp ñeán roäng tuøy theo möùc ñoä phaù giaù ñoàng tieàn. Trong cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi naøy, ngaân haøng Trung öông coù theå söû duïng nhieàu chæ tieâu kinh teá ñeå aán ñònh tyû giaù danh nghóa. Thoâng thöôøng, cheá ñoä tyû giaù coá ñònh theo bieân ñoä dòch chuyeån duøng ñeå giaûm laïm phaùt nhö trong tröôøng hôïp bieân ñoä “nhìn veà phía sau”. Ngoaøi ra, tyû giaù danh nghóa luoân ñöôïc ñieàu chænh theo kieåu “nhích daàn” töøng böôùc vaø toång möùc ñieàu chænh sau khi ñöôïc xaùc ñònh seõ ñöôïc chia ra nhieàu tyû leä khaùc nhau vaø ñöôïc ñieàu chænh daàn xuyeân suoát trong moät thôøi kyø. Chaúng haïn, neáu Ngaân haøng Trung öông coù keá hoaïch phaù giaù VND 6% trong moät naêm thì coù theå chia thaønh 12 thaùng, moãi thaùng ñieàu chænh 0,5%. Cheá ñoä coá ñònh ñieàu chænh daàn laø moät trong nhöõng hình thöùc cuûa cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh, vì vaäy giuùp kieåm soaùt laïm phaùt hieäu quaû vaø taïo ra taâm lyù an toaøn, tin töôûng. Tuy nhieân, cheá ñoä naøy cuõng boäc loä nhöôïc ñieåm: - Neáu döï tröõ ngoaïi teä khoâng ñaày ñuû thì tyû giaù coá ñònh naøy coù theå suïp ñoå do khoâng ñuû khaû naêng baûo veä möùc ñieàu chænh maø Ngaân haøng Trung öông xaùc ñònh tröôùc. - Raát deå tieâu hao ngoaïi teä ñeå baûo veä muïc tieâu ñieàu chænh. - Ñöôøng ñi cuûa tyû giaù ñöôïc xaùc ñònh tröôùc, thöôøng laø ñuùng theo kyø voïng neân thöôøng taïo ra taâm lyù gaêm giöõ ngoaïi teä, taïo aùp löïc thieáu huït ngoaïi teä treân thò tröôøng. i Cheá ñoä tyû giaù coá ñònh coù ñieàu chænh (Fixed but adjustable Rate) Tuy chính thöùc coá ñònh tyû giaù nhöng Ngaân haøng Trung öông seõ khoâng ñöa ra cam keát naøo ñeå duy trì tyû giaù coá ñònh ñaõ coâng boá. Ngoaøi ra, Nhaø nöôùc cuõng khoâng thoâng qua chính saùch taøi chính tieàn teä ñeå ñaûm baûo raèng caùc chính saùch taøi chính
- 14 - naøy seõ phuïc vuï cho muïc ñích coá ñònh tyû giaù. Vì vaäy, Nhaø nöôùc coù theå can thieäp vaøo tyû giaù khi thaáy caàn thieát ñeå duy trì oån ñònh caùc muïc tieâu kinh teá vó moâ khaùc. Do tính chaát can thieäp khi thaáy caàn thieát neân Heä thoáng tyû giaù coá ñònh coù ñieàu chænh tuy coá ñònh nhöng vaãn coù theå linh hoaït. Trong cheá ñoä naøy, aùp löïc thò tröôøng coù theå taïo nguy cô laïm phaùt khi ñieàu chænh laïi tyû giaù. Ngoaøi ra, thò tröôøng seõ khoâng ñoaùn ñöôïc tín hieäu hoaït ñoäng can thieäp cuûa Chính phuû. j Cheá ñoä tyû giaù vôùi cô cheá hoäi ñoàng tieàn teä (Currency Board) Trong cheá ñoä naøy, Hoäi ñoàng tieàn teä (thay cho Ngaân haøng Trung öông) coá ñònh tyû giaù theo “moät ngoaïi teä neo” vaø cam keát trong daøi haïn baûo veä tyû giaù theo luaät ñònh ñaõ thoâng qua tröôùc, ngay caû phaûi hy sinh caùc muïc tieâu tieàn teä khaùc. Beân caïnh ñoù, Nhaø nöôùc coøn ñaûm baûo khaû naêng chuyeån ñoåi ñoàng tieàn nöôùc mình ñeå laáy “nogaïi teä neo” theo tyû giaù coá ñònh vaøo baát cöù luùc naøo. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, Nhaø nöôùc phaûi coù löôïng ngoaïi teä ñuû maïnh, toái thieåu phaûi töông vôùi toång tieàn maët ñang löu thoâng trong nöôùc. Cô cheá naøy laø giaûi phaùp toát nhaát ñeå kieàm cheá laïm phaùt ñoái vôùi quoác gia coù tyû leä laïm phaùt phi maõ. Neàn kinh teá theo cô cheá naøy seõ coù laõi suaát thaáp, ñaây laø yeáu toá quan troïng kích thích ñaàu tö phaùt trieån kinh teá. Vì muïc tieâu cuûa cheá ñoä naøy laø coá ñònh tyû giaù neân caùc quoác gia seõ phaûi traû giaù ñoái vôùi caùc muïc tieâu kinh teá khaùc. Hoäi ñoàng tieàn teä laäp ra ñeå thay theá Ngaân haøng Trung öông neân moät soá chöùc naêng quan troïng cuûa Ngaân haøng Trung öông khoâng coøn nöõa, chaúng haïn nhö chöùc naêng “ngöôøi cho vay cuoái cuøng” ñoái vôùi ngaân haøng thöông maïi. k Cheá ñoä tyû giaù ñoâ-la hoùa toaøn dieän (Full Dollarization) Tröôøng hôïp cöïc ñoä cuûa hoäi ñoàng tieàn teä laø ñoâ-la hoùa toaøn dieän. Nhaø nöôùc töø boû noäi teä vaø thay theá baèng moät ngoaïi teä maïnh, thöôøng laø ñoâ-la Myõ neân goïi laø ñoâ- la hoùa vaø cam keát ñi theo cheá ñoä tyû giaù ñoâ-la hoùa trong daøi haïn. Nhö vaäy, nhaø
- 15 - nöôùc khoâng coøn quyeàn töï chuû trong chính saùch tieàn teä vaø caøng khoâng theå can thieäp vaøo chính saùch tieàn teä cuûa Myõ. Möùc ñoä linh hoaït ñieàu chænh tyû giaù hoái ñoaùi cuõng coù theå ñöôïc saép xeáp theo thöù töï töø (1) ñeán (9) nhö treân, vaø tyû giaù caøng coá ñònh thì vieäc ñieàu haønh tyû giaù caøng trôû neân khoù khaên vaø ngöôïc laïi. Theo baùo caùo cuûa Quyõ Tieàn Teä Quoác Teá thì xu höôùng tyû giaù hoái ñoaùi hieän nay laø “ñi veà hai cöïc” vaø nhoùm theo cheá ñoä tyû giaù trung dung coù xu höôùng ngaøy caøng giaûm ñi vaø tieán veà hai cöïc, töùc laø hoaëc ñi veà coá ñònh tyû giaù hoaëc thaû noåi tyû giaù. Xu höôùng naøy khoâng chæ xaûy ra ñoái vôùi caùc neàn kinh teá hoäi nhaäp cao maø xaûy ra ñoái vôùi haàu heát caùc quoác gia. 1.4 CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN SÖÏ BIEÁN ÑOÄNG CUÛA TYÛ GIAÙ Trong giai ñoaïn hieän nay, tyû giaù hoái ñoaùi raát nhaïy caûm vôùi tình hình kinh teá chính trò xaõ hoäi, noù thöôøng xuyeân bieán ñoäng, bieán ñoäng haøng ngaøy, haøng giôø vaø noù chòu aûnh höôûng bôûi nhieàu nhaân toá: toác ñoä laïm phaùt, tình hình cung caàu ngoaïi teä, laõi suaát ngaân haøng, chính saùch kinh teá, keå caû caùc söï kieän chính trò xaõ hoäi, thieân tai.... ñaëc bieät laø chæ soá cuûa nöôùc Myõ. 1.4.1 Quan heä Cung Caàu Khi coù söï thay ñoåi trong löôïng cung öùng hoaëc löôïng caàu veà ngoaïi teä cuûa quoác gia coù nghóa laø ñöôøng caàu hay ñöôøng cung ngoaïi teä seõ bò dòch chuyeån, töø ñoù taïo laäp moät tyû giaù hoái ñoaùi caân baèng môùi treân thò tröôøng ngoaïi hoái. Coù raát nhieàu nhaân toá taùc ñoäng ñeán söï thay ñoåi cung caàu ngoaïi teä: xuaát nhaäp khaåu, ñaàu tö, döï tröõ ngoaïi hoái, can thieäp cuûa chính phuû.... Cung ngoaïi teä coù nguoàn goác töø xuaát khaåu, töø vieäc nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo thò tröôøng trong nöôùc vaø mua taøi saûn trong nöôùc. Caàu ngoaïi teä xuaát phaùt töø nhu caàu nhaäp khaåu, töø vieäc ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi vaø mua taøi saûn cuûa nöôùc ngoaøi. Trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng, tyû giaù ñöôïc hình thaønh laø tyû giaù taïi ñoù cung vaø caàu ngoaïi teä caân baèng treân thò tröôøng tieàn teä. Neáu nhaäp khaåu cuûa moät quoác gia taêng, nghóa laø nhu caàu veà ngoaïi teä taêng lôùn hôn cung ngoaïi teä khi ñoù giaù ngoaïi teä seõ
- 16 - taêng khi nhöõng ñieàu kieän khaùc khoâng ñoåi. Ngöôïc laïi, neáu xuaát khaåu gia taêng laøm cho cung ngoaïi teä taêng leân lôùn hôn caàu ngoaïi teä thì giaù ngoaïi teä seõ giaûm. Hình 1: AÛnh höôûng cuûa Cung-Caàu ñeán söï hình thaønh tyû giaù P S S’ 1.60 1.55 1.50 D’ D Q Beân caïnh hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu coøn coù nhöõng chính saùch thueá, chính saùch baûo hoä. Do ñoù, chæ caàn moät trong nhöõng chính saùch naøy coù söï thay ñoåi cuõng daãn ñeán söï thay ñoåi trong cung caàu ngoaïi teä, töø ñoù daãn ñeán söï thay ñoåi trong tyû giaù. Chaúng haïn, khi Chính phuû gia taêng thueá ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu seõ laøm cho giaù haøng nhaäp khaåu gia taêng, trong ñieàu kieän maët haøng naøy co giaûn theo giaù seõ daãn ñeán nhu caàu ñoái vôùi haøng hoùa naøy giaûm. Vieäc giaûm nhu caàu haøng nhaäp khaåu coù nghóa laø giaûm nhu caàu veà ngoaïi teä, cho neân giaù cuûa ñoàng ngoaïi teä seõ giaûm ñi hay noùi khaùc hôn laø ñoàng noäi teä taêng giaù. Ngoaøi ra, khi Chính phuû coù nhu caàu gia taêng döï tröõ ngoaïi hoái quoác gia seõ laøm cho nhu caàu ngoaïi teä taêng, töø ñoù tyû giaù seõ taêng vaø ngöôïc laïi. 1.4.2 Möùc ñoä laïm phaùt Duøng lyù thuyeát ngang giaù söùc mua, ta coù theå ñaùnh giaù taùc ñoäng coù theå coù cuûa laïm phaùt vôùi tyû giaù hoái ñoaùi. Lyù thuyeát ngang giaù söùc mua (Phuï luïc 3) cho raèng tyû giaù hoái ñoaùi caân baèng seõ ñieàu chænh cuøng moät möùc ñoä cheânh leäch trong tyû leä laïm phaùt cuûa hai nöôùc.
- 17 - 1.4.3 Laõi suaát ngaân haøng * Laõi suaát töông ñoái: Thay ñoåi laõi suaát töông ñoái taùc ñoäng ñeán ñaàu tö chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi, vaø chính söï thay ñoåi naøy laïi aûnh höôûng ñeán cung vaø caàu tieàn vaø vì theá aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi. Giaû ñònh raèng laõi suaát cuûa Myõ taêng trong khi laõi suaát cuûa Anh khoâng thay ñoåi. Khi ñoù, caùc coâng ty Myõ coù khaû naêng seõ giaûm nhu caàu cuûa hoï ñoái vôùi ñoàng baûng Anh vì giôø ñaây laõi suaát cuûa Myõ haáp daãn hôn moät caùch töông ñoái so vôùi laõi suaát cuûa Anh, vaø vì theá coù ít ñaàu tö vaøo caùc khoaûn kyù gôûi taïi ngaân haøng Anh. Tuy nhieân, giôø ñaây laõi suaát cuûa Myõ haáp daãn hôn ñoái vôùi caùc coâng ty Anh vôùi khoaûn tieàn vöôït troäi neân cung baûng Anh (bôûi caùc coâng ty Anh) seõ taêng khi hoï thieát laäp nhieàu khoaûn kyù gôûi hôn vaøo ngaân haøng Myõ. Do moät söï chuyeån dòch vaøo beân trong cuûa ñöôøng caàu baûng Anh vaø söï dòch chuyeån ra phía ngoaøi cuûa ñöôøng cung baûng Anh neân tyû giaù caân baèng seõ giaûm. Hình 2: AÛnh höôûng cuûa Laõi suaát ñeán söï hình thaønh tyû giaù S S’ 1.55 Giaù trò ñoàng baûng Anh 1.50 D D’ Soá löôïng ñoàng baûng Anh * Laõi suaát thöïc: Neáu laõi suaát cao coù theå thu huùt doøng voán nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn coù laõi suaát cao thì laõi suaát cao naøy coù theå phaûn aùnh döï kieán laïm phaùt cao. Vì laïm phaùt cao coù theå ñaët aùp löïc giaûm giaù leân ñoàng tieàn cuûa nöôùc ñoù neân khoâng khuyeán khích caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong vieäc ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn ñònh danh baèng ñoàng tieàn naøy. Vì vaäy caàn phaûi xem xeùt ñeán laõi suaát thöïc, ñoù laø laõi suaát danh nghóa ñaõ ñieàu chænh theo tyû leä laïm phaùt.
- 18 - Laõi suaát thöïc = Laõi suaát danh nghóa - Tyû leä laïm phaùt Chuùng ta thöôøng so saùnh laõi suaát thöïc giöõa caùc quoác gia ñeå ñaùnh giaù nhöõng bieán ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi vì noù keát hôïp giöõa laõi suaát danh nghóa vaø tyû leä laïm phaùt maø caû hai nhaân toá naøy ñeàu aûnh höôûng ñeán tyû giaù. Khi caùc nhaân toá khaùc khoâng ñoåi, seõ coù moät töông quan cao giöõa cheânh leäch laõi suaát thöïc cuûa hai quoác gia vôùi tyû giaù cuûa hai ñoàng tieàn cuûa hai nöôùc ñoù. 1.4.4 Thu nhaäp töông ñoái Nhaân toá thöù tö taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi laø möùc thu nhaäp töông ñoái. Giaû ñònh raèng thu nhaäp cuûa Myõ taêng ñaùng keå trong khi thu nhaäp cuûa Anh vaãn khoâng thay ñoåi. Ñieàu naøy seõ taùc ñoäng leân ñöôøng caàu baûng Anh, ñöôøng cung baûng Anh vaø tyû giaù caân baèng. Ñöôøng caàu baûng Anh seõ dòch chuyeån ra phía ngoaøi phaûn aùnh moät söï gia taêng trong thu nhaäp cuûa Myõ vaø vì theá laøm taêng nhu caàu veà haøng hoùa Anh cuûa ngöôøi Myõ, trong khi ñoù ñöôøng cung baûng Anh khoâng thay ñoåi. Vì vaäy tyû giaù caân baèng cuûa ñoàng baûng Anh seõ taêng leân. Hình 3: AÛnh höôûng cuûa Thu nhaäp töông ñoái ñeán söï hình thaønh tyû giaù S 1.60 Giaù trò ñoàng baûng Anh 1.55 D’ D Soá löôïng ñoàng baûng Anh 1.4.5 Kieåm soaùt cuûa Chính phuû Nhaân toá thöù naêm aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi laø kieåm soaùt cuûa Chính phuû. Chính phuû cuûa nöôùc ngoaøi coù theå taùc ñoäng ñeán tyû giaù qua nhieàu caùch khaùc nhau
- 19 - nhö: aùp ñaët nhöõng raøo caûn veà ngoaïi hoái, raøo caûn veà ngoaïi thöông, can thieäp vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái vaø taùc ñoäng ñeán nhöõng bieán ñoäng vó moâ nhö laïm phaùt, laõi suaát vaø thu nhaäp quoác daân. Neáu laõi suaát cuûa Myõ taêng töông ñoái so vôùi laõi suaát Anh, phaûn öùng döï kieán laø cung baûng Anh seõ taêng leân ñeå ñaàu tö vaø höôûng laõi suaát cao ôû Myõ. Nhöng neáu chính phuû Anh aùp ñaët thueá cao leân thu nhaäp khi ñaàu tö nöôùc ngoaøi thì ñieàu naøy coù theå khoâng laøm giaûm tyû giaù cuûa baûng Anh so vôùi ñoâ-la. 1.4.6 Kyø voïng Nhaân toá thöù saùu taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi laø kyø voïng cuûa thò tröôøng vaøo tyû giaù töông lai. Gioáng nhö caùc thò tröôøng taøi chính khaùc, thò tröôøng ngoaïi hoái phaûn öùng laïi vôùi caùc thoâng tin trong töông lai coù lieân quan ñeán tyû giaù. Chaúng haïn, tin veà gia taêng laïm phaùt tieàm aån ôû Myõ coù theå laøm nhöõng nhaø ñaàu cô baùn ñoàng ñoâ-la vì cho raèng ñoâ-la seõ giaûm giaù trong töông lai. Ñieàu naøy seõ gaây aùp löïc laøm giaûm giaù ñoàng ñoâ-la ngay laäp töùc. Trong suoát cuoäc khuûng hoaûng taøi chính chaâu AÙ, nhieàu ngaân haøng thöông maïi treân theá giôùi ñaõ baùn thaùo caùc ñoàng tieàn caùc nöôùc chaâu AÙ ñeå mua nhöõng ñoàng tieàn khaùc vì hoï ñaùnh giaù raèng ñoàng tieàn caùc nöôùc chaâu AÙ ñöôïc ñaùnh giaù cao hôn giaù trò thaät cuûa chuùng. Haønh vi naøy ñaõ gaây söùc eùp giaûm giaù ñoàng tieàn cuûa caùc nöôùc chaâu AÙ vaø caùc ngaân haøng thöông maïi ñaõ bò moät soá ngöôøi chæ trích laø ñaõ haønh ñoäng laøm taêng theâm söï yeáu keùm cuûa caùc ñoàng tieàn naøy. 1.4.7 Nhöõng nhaân toá khaùc Khi tyû giaù ñöôïc thaû noåi thì noù raát nhaïy caûm vôùi nhöõng söï kieän kinh teá, chính trò, xaõ hoäi, chieán tranh, keå caû yeáu toá taâm lyù, cuï theå nhö caùc nhaân toá: chæ soá thaát nghieäp, chæ soá baùn leõ, keát quaû cuûa hoäi nghò G7, EU, ASEAN, saûn löôïng coâng nghieäp, GDP, GNP, phaùt haønh traùi phieáu cuûa Chính phuû.... Chaúng haïn, nguyeân nhaân laøm cho tyû giaù giöõa VND vaø USD gia taêng vaøo cuoái naêm 2004 laø do USD coù daáu hieäu maïnh trôû laïi so vôùi caùc ñoàng tieàn chuû ñaïo khaùc treân thò tröôøng ngoaïi hoái quoác teá, vôùi söï kyø voïng vaøo moät soá chæ tieâu kinh teá Myõ: taêng tröôûng, thaát nghieäp, thaâm huït ngaân saùch, söùc mua cuûa ngöôøi tieâu duøng... coù daáu hieäu hoài phuïc theo chieàu höôùng tích cöïc. Beân caïnh ñoù, laõi suaát chuû ñaïo cuûa Cuïc döï tröõ lieân bang Myõ – FED ñoái vôùi USD hai laàn ñöôïc ñieàu chænh taêng trong