Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp cạnh tranh và phát triển cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam giai đoạn hậu WTO

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:145

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu bản chất của dịch vụ logistics, các dịch vụ được cung cấp bởi các doanh nghiệp logistics và vai trò của chúng đối với nền kinh tế nói chung, đối với các doanh nghiệp nói riêng; đánh giá môi trường kinh doanh logistics ở Việt Nam hiện nay và thực trạng kinh doanh logistics ở các công ty Việt Nam song song với việc đánh giá việc thực hiện vai trò của logistics đối với kinh tế quốc gia trước xu thế chung của thế giới từ đó đi và giải quyết những mặt tồn tại của doanh nghiệp logistics Việt Nam... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp cạnh tranh và phát triển cho các doanh nghiệp logistics Việt Nam giai đoạn hậu WTO

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM NGUYỄN THỊ BÉ TIẾN GIẢI PHÁP CẠNH TRANH VÀ PHÁT TRIỂN CHO CÁC DOANH NGHIỆP LOGISTICS VIỆT NAM GIAI ĐOẠN HẬU WTO LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Năm 2007
1 MôC LôC MôC LôC ............................................................................................................................1 LêI Më §ÇU.......................................................................................................................3 DANH MôC B¶NG............................................................................................................. 3 DANH MôC S¥ §å, BIÓU §å .........................................................................................4 DANH MôC PHô LôC ...................................................................................................... 6 DANH MôC C¸C CH÷ VIÕT T¾T.................................................................................. 4 CH¦¥NG 1: LOGISTICS Vμ VAI TRß CñA LOGISTICS.......................................13 1.1. Logistics vμ dÞch vô logistics ......................................................................................13 1.1.1. Giíi thiÖu chung vÒ logistics.....................................................................................13 1.1.2. Giíi thiÖu chung vÒ dÞch vô logistics .......................................................................17 1.2. Vai trß cña logistics.....................................................................................................22 1.2.1. Vai trß cña logistics ®èi víi nÒn kinh tÕ ...................................................................22 1.2.2. Vai trß cña logistics ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ........................................................24 1.3. Xu h−íng ph¸t triÓn cña dÞch vô logistics trªn thÕ giíi vμ c¸c dÞch vô logistics chñ yÕu ®−îc thuª ngoμi hiÖn nay............................................................................................27 1.3.1. Xu h−íng ph¸t triÓn cña dÞch vô logistics trªn thÕ giíi ..........................................27 1.3.2. C¸c dÞch vô logistics chñ yÕu ®−îc thuª ngoμi hiÖn nay trªn thÕ giíi....................29 1.4. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn ngμnh logistics ë mét sè n−íc trong khu vùc. .................31 1.4.1. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp logistics cña Trung Quèc.............................31 1.4.2. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp logistics cña Singapore. ...............................34 KÕT LUËN CH¦¥NG 1...................................................................................................36 CH¦¥NG 2: THùC TR¹NG HO¹T §éNG Vμ nh÷ng C¥ HéI, TH¸CH THøC cña c¸c DOANH NGHIÖP LOGISTICS VIÖT NAM KHI CAM KÕT WTO §¦îC THùC HIÖN..........................................................................................................38 2.1. M«i tr−êng kinh doanh logistics ë ViÖt Nam............................................................38 2.1.1. M«i tr−êng ph¸p luËt. ...............................................................................................38 2.1.2. C¬ së h¹ tÇng logistics. .............................................................................................39 2.1.3. M«i tr−êng kinh tÕ. ...................................................................................................44 2.1.4. M«i tr−êng v¨n hãa. .................................................................................................52 2.1.5. M«i tr−êng lao ®éng. ................................................................................................53 2.2. Thùc tr¹ng kinh doanh logistics cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam . .......................54 2.2.1. Quan niÖm kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam.........................55 2.2.2. KÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam. .............................56 2.2.3. DÞch vô ®−îc cung øng t¹i c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam hiÖn nay...........57 2.2.4. Lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. .............................................60 2.2.5. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong xu h−íng ph¸t triÓn cña thÕ giíi. ......................................................................................................................................62 2.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. .............................63 2.3.1. HiÖu qu¶ cung øng cña doanh nghiÖp so víi nhu cÇu thÞ tr−êng..........................63 2.3.2. HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp so víi ®èi thñ c¹nh tranh.......................64
2 2.3.3. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp so víi vai trß cña m×nh. ...........................71 2.3.4. T¸c ®éng cña m«i tr−êng kinh doanh ®Õn hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. ...............72 2.3.5. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. ...................74 2.4. C¬ héi vμ th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam khi c¸c cam kÕt WTO ®−îc thùc hiÖn..........................................................................................................75 2.4.1. Nh÷ng cam kÕt cña ViÖt Nam vÒ dÞch vô logistics khi gia nhËp WTO...................75 2.4.2. C¬ héi vμ th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam.............................77 KÕT LUËN CH¦¥NG 2...................................................................................................79 CH¦¥NG 3: GI¶I PH¸P C¹NH TRANH Vμ PH¸T TRIÓN CHO C¸C DOANH NGHIÖP LOGISTICS VIÖT NAM TRONG M¤I TR¦êNG WTO...........................80 3.1 Môc tiªu, quan ®iÓm vμ c¬ së ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p .......................................................80 3.1.1. Môc tiªu ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p .......................................................................................80 3.1.2. Quan ®iÓm ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p....................................................................................80 3.1.3. C¨n cø ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p. .........................................................................................81 3.2. Gi¶i ph¸p c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam giai ®o¹n hËu WTO...................................................................................................................81 3.2.1. Gi¶i ph¸p tÇm vÜ m«. ...............................................................................................81 3.2.1.1. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng kü thuËt phôc vô cho ho¹t ®éng logistics. .....................81 3.2.1.2. N©ng cao chÊt l−îng vμ sè l−îng nguån nh©n lùc phôc vô cho ngμnh logistics. .............................................................................................................................................85 3.2.1.3. Hoμn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt phôc vô cho logistics..........................................86 3.2.1.4. N©ng cao vai trß hç trî cña ChÝnh phñ vμ VIFFAS cho c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn.............................................................87 3.2.2. Gi¶i ph¸p tÇm vi m«. ...............................................................................................91 3.2.2.1. Cñng cè néi lùc kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm hiÖn t¹i so víi ®èi thñ c¹nh tranh. 91 3.2.2.2. N©ng cao chÊt l−îng dÞch vô, tiÕn hμnh cung øng dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng vμ tÝch hîp dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng vμo chuçi cung øng. ..............................................................96 3.2.2.3. T¹o lîi thÕ c¹nh tranh riªng biÖt vÒ dÞch vô cung øng. .....................................101 3.2.2.4. Gi¶i ph¸p marketing. ...........................................................................................104 3.2.3. KiÕn nghÞ.................................................................................................................106 3.2.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi nhμ n−íc. ................................................................................106 3.2.3.2. KiÕn nghÞ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp....................................................................106 KÕT LUËN CH¦¥NG 3.................................................................................................107 TμI LIÖU THAM KH¶O...............................................................................................109 PHô LôC..........................................................................................................................113
3 DANH MôC B¶NG Bảng 1. 1: Møc ®ãng gãp cña ho¹t ®éng Logistics trong GDP quèc gia n¨m 2000............23 Bảng 1. 2: Sù kh¸c biÖt gi÷a ho¹t ®éng thuª ngoμi logistics tr−íc ®©y vμ hiÖn nay............30 B¶ng 2. 1: HÖ thèng ®−êng bé ViÖt Nam n¨m 2004. ...........................................................40 B¶ng 2. 2: So s¸nh n¨ng lùc chuyªn chë b»ng ®−êng s¾t ë ViÖt Nam so víi c¸c n−íc trong khu vùc. ................................................................................................................................41 B¶ng 2. 3: C¬ së h¹ tÇng c¸c c¶ng chÝnh ë ViÖt Nam .........................................................43 B¶ng 2. 4 : øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vμ truyÒn d÷ liÖu ®iÖn tö ë mét sè c¶ng chÝnh cña ViÖt Nam. .............................................................................................................................44 B¶ng 2. 5:ThÞ tr−êng xuÊt nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2004-2005. ..............45 B¶ng 2. 6:Nh÷ng mÆt hμng xuÊt nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam n¨m 2006. (S¬ bé) .........46 B¶ng 2. 7: Thèng kª ë 6 tØnh thμnh cã nguån FDI vμ th−¬ng m¹i cao nhÊt ViÖt Nam........46 B¶ng 2. 8: Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam qua c¸c n¨m 2000-2005. .................47 B¶ng 2. 9: Quy m« kh¶o s¸t c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam..........................48 B¶ng 2. 10: Cung øng logistics ë ViÖt Nam. ........................................................................52 B¶ng 2. 11: Quan niÖm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam. .........................55 B¶ng 2. 12: DÞch vô ®−îc cung øng t¹i c¸c doanh nghiÖp logistics trong n−íc. .................58 B¶ng 2. 13: C¸c c«ng ty logistics lín nhÊt thÕ giíi vÒ doanh thu (trªn tæng sè 25 c«ng ty hμng ®Çu thÕ giíi) cã mÆt t¹i ViÖt Nam. (n¨m 2005). Dvt: triÖu USD ......................65 B¶ng 2. 14: So s¸nh dÞch vô logistics t¹i c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam vμ n−íc ngoμi. ....67 B¶ng 2. 15: Quy m« vèn cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam. ...................................69 B¶ng 2. 16: Doanh nghiÖp cung øng dÞch vô ë n−íc ngoμi th«ng qua ................................70 B¶ng 2. 17: Nguån nh©n lùc c¸c doanh nghiÖp logistics ®ang sö dông ..............................73 B¶ng 2. 18: LÞch tr×nh më cöa dÞch vô logistics cña ViÖt Nam ...........................................76 B¶ng 2. 19: S¶n l−îng hμng hãa vμ container xuÊt nhËp khÈu qua c¸c c¶ng cña ViÖt Nam n¨m giai ®o¹n 1995-2006. ...................................................................................................77 Bảng 3. 1: KÕ ho¹ch di dêi c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam (n¨m 2006). ......................................83 Bảng 3. 2: Dù ¸n x©y dùng s©n bay quèc tÕ Long Thμnh. ...................................................84
4 DANH MôC C¸C CH÷ VIÕT T¾T 1PL: First Party Logistics: Logistics beân thöù nhaát. 2PL: Second Party Logistics: Logistics beân thöù hai. 3PL: Third Party Logistics: Logistics beân thöù ba. 4PL: Fourth Party Logistics: Logistics beân thöù tö. 5PL: Fifth Party Logistics: Logistics beân thöù naêm. AFTA: Asian Free Trade Area -Khu vùc mËu dÞch tù do c¸c n−íc ASEAN. BOT/BTO: Build Operate Transfer / Build Transfer Operate CFLP: The China Federation of Logistics and Procurement – HiÖp Héi Logistics Trung Quèc DHL/DPWN: Deutsche Post World Net DWT: Deadweight Tonnage: Träng t¶i toμn bé cña tμu. §KTM: §iÒu kiÖn th−¬ng m¹i EDI: Electronic Data Intergrated – ChuyÓn giao d÷ liÖu ®iÖn tö. Eu : European Union Euro: European Dollar FDI: Foreign Direct Investment: §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoμi. Fedex: Federal Express JIT: Just In Time : §óng thêi ®iÓm LEAP: The Logistics Enhancement and Application Program – Ch−¬ng tr×nh øng dông vμ ®Ò cao logistics. NUS: National University of Singapore - §¹i Häc Quèc Gia Singapore. ODA: Official Development Assistance - Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc. P&o: P & O Nedloyd Container Line Limited TNT/TPG: TNT Postal Group TCS: Tan Son Nhat Cargo Services Co., Ltd.- C«ng ty TNHH DÞch Vô Hμng Hãa T©n S¬n NhÊt.
5 TEU: Twenty-foot equivelent unit THC: Terminal Handling Charge - PhÝ xÕp dì hμng hãa TLIAP: The Logistics Institute – Asia Pacific – ViÖn Logistics Ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng. Unescape: United Nations – Economics & Social Commission for Asia and the Pacific USD: United States Dollar - §ång ®« la Mü (1 USD = 16.243 VND – theo tØ gi¸ ng©n hμng ngo¹i th−¬ng ngμy 11/9/2007). UPS: United Parcel Services VIFFAS: Vietnam Freight Forwarders Association – HiÖp Héi Giao NhËn ViÖt Nam. Wms: Warehouse Management System – HÖ thèng qu¶n lý kho WTO: World Trade Organization – Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ Giíi.
6 DANH MôC S¥ §å, BIÓU §å Sơ đồ 1. 1 : Nh÷ng ho¹t ®éng cña dÞch vô logistics trong chuçi cung øng..........................16 Sơ đồ 1. 2: Ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éng logistics ®−îc thuª ngoμi. ..........................................30 Biểu đồ 2. 1: C¸c n−íc cã vèn FDI vμo ViÖt Nam lín nhÊt. ...............................................44 Biểu đồ 2. 2: Tiªu chÝ lùa chän ng−êi cung cÊp dÞch vô logistics........................................50 Biểu đồ 2. 3 : C«ng cô c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam ....................60 Biểu đồ 2. 4: C¸c nhãm ®iÒu kiÖn th−¬ng m¹i c¸c doanh nghiÖp sö dông cho xuÊt nhËp khÈu hμng hãa ë ViÖt Nam. .................................................................................................61 Biểu đồ 3. 1: Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ë n−íc ngoμi. .........................97 DANH MôC PHô LôC Phô lôc 1: B¶ng xÕp h¹ng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho ngμnh logistics ë c¸c n−íc ASEAN ( tæng céng 124 n−íc)................................................................................113 Phô lôc 2: Thèng kª FDI theo c¸c tØnh thμnh ë ViÖt Nam ®Õn th¸ng 12 n¨m 2006. .................................................................................................................................114 Phô lôc 3: §iÓm m¹nh vμ ®iÓm yÕu cña c¸c doanh nghiÖp logistics tham gia cung øng ë thÞ tr−êng ViÖt Nam.......................................................................................115 Phô lôc 4: Danh s¸ch 20 nhμ giao nhËn hμng ®Çu thÕ giíi theo l−îng TEU n¨m 2005.........................................................................................................................116 Phô lôc 5: B¶ng kh¶o s¸t c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam vμ kÕt qu¶ xö lý b»ng phÇn mÒm SPSS phiªn b¶n 11.5. ....................................................................117 Phô lôc 6: B¶ng kh¶o s¸t c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam vμ kÕt qu¶ xö lý b»ng phÇn mÒm SPSS phiªn b¶n 11.5..................................................................125 Phô lôc 7: BiÓu cam kÕt vÒ dÞch vô logistics cña ViÖt Nam víi WTO. ..................137 Phô lôc 8: B¶ng gi¸ triÓn khai phÇn mÒm kÕt nèi hÖ thèng th«ng quan ®iÖn tö cña doanh nghiÖp ®éc quyÒn cung øng (c«ng ty Ph¸t triÓn c«ng nghÖ Th¸i S¬n). ...... 144
7 LêI Më §ÇU 1. ý nghÜa vμ tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi: Trong m«i tr−êng c¹nh tranh toμn cÇu hiÖn nay, tÝnh hiÖu qu¶ chÝnh lμ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thμnh b¹i cña doanh nghiÖp. Lμm thÕ nμo ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ trong toμn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp suèt tõ kh©u ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn kh©u cuèi cïng trong qu¸ tr×nh ph©n phèi. Logistics ra ®êi ®· gióp doanh nghiÖp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn vμ ngμy cμng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù thμnh b¹i cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp ngμy cμng tin t−ëng r»ng n©ng cao hiÖu qu¶ vμ ®Ó c¶i thiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh cña hä th× cÇn ph¶i tËp trung toμn bé n¨ng lùc vμo nh÷ng m¶ng mμ hä lμm tèt nhÊt vμ chØ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng gióp hä gia t¨ng gi¸ trÞ cèt lâi cña m×nh. Mét sè doanh nghiÖp ®ang dÇn nhËn ra r»ng ho¹t ®éng logistics kh«ng ph¶i lμ thÕ m¹nh trong kinh doanh cña hä vμ c¶m thÊy kh«ng hμi lßng víi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chÝnh bé phËn logistics cña m×nh. Hä gia t¨ng viÖc chuyÓn sang nhμ cung cÊp dÞch vô logistics chuyªn nghiÖp ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. Nhu cÇu thuª ngoμi dÞch vô logistics ®· theo ch©n c¸c nhμ ®Çu t− n−íc ngoμi du nhËp vμo ViÖt Nam th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Khi hä ®Çu t− vμo ViÖt Nam th× nhu cÇu dÞch vô logistics gia t¨ng nhanh chãng phôc vô cho vËn chuyÓn, l¾p ®Æt c¬ së s¶n xuÊt, nhËp khÈu trang thiÕt bÞ m¸y mãc, xuÊt khÈu thμnh phÈm… ThÞ tr−êng dÞch vô logistics ngμy cμng më réng, nhÊt lμ khi ViÖt Nam trë thμnh thμnh viªn chÝnh thøc cña WTO, nhu cÇu vÒ dÞch vô logistics cña c¸c c«ng ty n−íc ngoμi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ngμy cμng gia t¨ng nhanh chãng. Tõ ®ã ®· kÐo theo sù xuÊt hiÖn cña hμng lo¹t c¸c c«ng ty Logistics toμn cÇu víi tiÒm lùc tμi chÝnh m¹nh nh− Maersk, APL, UPS… . HiÖn nay ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty nμy cßn h¹n chÕ do nhμ n−íc cßn b¶o hé, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ dÔ dμng c¹nh tranh vμ tham gia vμo chuçi cung øng dÞch vô logistics cña c¸c c«ng ty logistics n−íc ngoμi th«ng qua hîp ®ång ®¹i lý, liªn doanh vμ nh÷ng kh©u nhμ n−íc cßn b¶o hé. Tuy nhiªn khi gia nhËp WTO, ViÖt Nam buéc ph¶i thùc hiÖn cam kÕt më cöa hoμn
8 toμn dÞch vô nμy trong thêi h¹n 5-7 n¨m. Sau thêi gian nμy ViÖt Nam sÏ cho phÐp c¸c c«ng ty logistics 100% vèn n−íc ngoμi ho¹t ®éng b×nh ®¼ng t¹i ViÖt Nam. §iÒu nμy ®Æt doanh nghiÖp ViÖt Nam tr−íc kh«ng Ýt khã kh¨n trong m«i tr−êng c¹nh tranh gay g¾t vμ kh«ng c©n søc. Nguy c¬ mÊt thÞ phÇn cung øng dÞch vô logistics cho c¸c c«ng ty n−íc ngoμi lμ kh«ng tr¸nh khái khi tiÒm lùc tμi chÝnh vμ c¬ së h¹ tÇng cña c¸c doanh nghiÖp trong n−íc yÕu kÐm h¬n rÊt nhiÒu. Víi thùc tÕ c«ng t¸c t¹i mét doanh nghiÖp Logistics cña ViÖt Nam, häc viªn ý thøc rÊt râ nh÷ng th¸ch thøc mμ c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi WTO vÒ dÞch vô logistics. Tõ ®ã häc viªn m¹nh d¹n x©y dùng luËn v¨n tèt nghiÖp cao häc “Gi¶i ph¸p c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp Logistics ViÖt Nam giai ®o¹n hËu WTO” 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi: - Nghiªn cøu b¶n chÊt cña dÞch vô logistics, c¸c dÞch vô ®−îc cung cÊp bëi c¸c doanh nghiÖp logistics vμ vai trß cña chóng ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. - §¸nh gi¸ m«i tr−êng kinh doanh logistics ë ViÖt Nam hiÖn nay vμ thùc tr¹ng kinh doanh logistics ë c¸c c«ng ty ViÖt Nam song song víi viÖc ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn vai trß cña logistics ®èi víi kinh tÕ quèc gia tr−íc xu thÕ chung cña thÕ giíi tõ ®ã ®i vμo gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt tån t¹i cña doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam tr−íc khi ®i vμo c¹nh tranh b×nh ®¼ng trong m«i tr−êng WTO. - §Ò xuÊt gi¶i ph¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i gióp cho c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn trong m«i tr−êng WTO. 3. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu: a. §èi t−îng nghiªn cøu: Ho¹t ®éng Logistics bao gåm hai qu¸ tr×nh lμ qu¶n lý logistics trong s¶n xuÊt vμ qu¶n lý logistics ngoμi s¶n xuÊt. Ph¹m vi bμi viÕt chØ ®i vμo nghiªn cøu ho¹t ®éng logistics víi t− c¸ch lμ dÞch vô thuª ngoμi. Tuy nhiªn logistics lμ mét lÜnh vùc rÊt réng liªn quan tíi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ nªn t¸c gi¶ chØ ®i s©u vμo nghiªn cøu dÞch vô logistics phôc vô cho ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng, v× hiÖn nay ë
9 ViÖt Nam logistics phôc vô kinh doanh trong n−íc ch−a ®−îc sù quan t©m cña ng−êi sö dông. b. Ph¹m vi nghiªn cøu: VÒ chñ thÓ: C¸c doanh nghiÖp cung øng dÞch vô logistics lμ c¸c c«ng ty giao nhËn cña ViÖt Nam, cã kh¶ n¨ng cung øng mét chuçi c¸c ho¹t ®éng logistics phôc vô cho xuÊt nhËp khÈu hμng hãa. Cßn c¸c chñ hμng víi t− c¸ch lμ ng−êi mua dÞch vô, t¸c gi¶ chØ tiÕn hμnh nghiªn cøu ë c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu ho¹t ®éng ë ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã ®Ó minh häa cho nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t¸c gi¶ cã nghiªn cøu thùc tiÔn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi nh− APL Logistics, MOL Logistics, Nippon Express, Menlo Worldwide vμ mét sè doanh nghiÖp kh¸c. VÒ kh«ng gian: §Ò tμi nghiªn cøu ë c¸c tØnh thμnh ngμnh Logistics t−¬ng ®èi ph¸t triÓn víi c¬ së h¹ tÇng nh− s©n bay, c¶ng biÓn quèc tÕ phôc vô logistics ë ViÖt Nam nh− TP. Hå ChÝ Minh, §μ N½ng, H¶i Phßng vμ Hμ Néi. VÒ thêi gian: Do môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tμi lμ phôc vô cho doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam sau khi thùc hiÖn cam kÕt WTO nªn sè liÖu thu thËp ®−îc chñ yÕu lμ sè liÖu s¬ cÊp trong th¸ng 7-8 n¨m 2007 võa qua. Mét sè tμi liÖu liªn quan ®−îc cËp nhËt ®Õn n¨m 2005-2006. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tμi: * Ph−¬ng ph¸p t− duy: t¸c gi¶ sö dông ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vμ t− duy logic trong ph©n tÝch thùc tr¹ng vμ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p. * Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª: bao gåm ph©n tÝch dùa trªn c¸c d÷ liÖu thèng kª ®−îc cung cÊp tõ c¸c nguån sau: - C¸c sè liÖu thèng kª cña Tæng côc thèng kª. - Tμi liÖu cña HiÖp Héi Giao NhËn ViÖt Nam (VIFFAS). - Tμi liÖu nghiªn cøu cña c«ng ty APL Logistics. - Tμi liÖu nghiªn cøu cña c«ng ty Business Monitor International Ltd. - Nguån Internet … * Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia: Trong khi thùc hiÖn ®Ò tμi t¸c gi¶ cã tham kh¶o ý kiÕn
10 cña c¸c chuyªn gia lμ nh÷ng ng−êi cã c«ng t¸c l©u n¨m vμ cã chøc vô t¹i c¸c c«ng ty logistics trong vμ ngoμi n−íc nh− Transimex Saigon, Menlo Worldwide (hiÖn nay lμ UPS), Nippon Express, APL Logistics… ®Ó thÊy râ ®−îc nh÷ng yÕu kÐm hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp trong n−íc so víi c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi, thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi ë ViÖt Nam còng nh− thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi cho c¸c doanh nghiÖp trong n−íc. * Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t ®iÒu tra thùc tÕ: §©y lμ ph−¬ng ph¸p chñ yÕu ®−îc sö dông ®Ó thùc hiÖn ®Ò tμi, gióp ®Ò tμi cã c¬ së thùc tiÔn vμ tÝnh kh¶ thi cao. T¸c gi¶ tiÕn hμnh ®iÒu tra kh¶o s¸t víi c¸c kh¸ch hμng (doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu), ®èi t¸c (doanh nghiÖp logistics) cña c«ng ty vμ c¸c ®¹i lý, liªn doanh, b¹n bÌ th©n h÷u. Nhê vμo lîi thÕ trong ngμnh vμ hÖ thèng ®¹i lý cña c«ng ty ë c¸c tØnh thμnh thùc hiÖn nghiªn cøu, t¸c gi¶ nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c doanh nghiÖp th«ng qua email, ®iÖn tho¹i vμ fax víi kÕt qu¶ kh¶ quan nh− sau: - Nhãm c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu lμ ®èi t−îng phôc vô chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp cung øng dÞch vô logistics trªn l·nh thæ ViÖt Nam, sè phiÕu ®iÒu tra ph¸t ra lμ 103 phiÕu, thu l¹i 63 phiÕu trong ®ã cã 59 phiÕu hîp lÖ (®¹t 57%). - Nhãm c¸c doanh nghiÖp logistics ë c¸c tØnh thμnh cã ngμnh logistics ph¸t triÓn m¹nh nh− TP. Hå ChÝ Minh, §μ N½ng, H¶i Phßng vμ Hμ Néi víi sè phiÕu ph¸t ra lμ 105 phiÕu, thu l¹i 58 phiÕu trong ®ã cã 51 phiÕu hîp lÖ ( ®¹t 49%). 5. §iÓm míi cña ®Ò tμi: §iÓm míi cña ®Ò tμi lμ nghiªn cøu ho¹t ®éng logistics g¾n víi tiÕn tr×nh thùc hiÖn cam kÕt WTO, tr−íc ®©y cã nhiÒu ®Ò tμi nghiªn cøu vÒ logistics nh−ng ch−a cã ®Ò tμi nμo nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam khi thùc hiÖn c¸c cam kÕt WTO. 6. §ãng gãp cña luËn v¨n: DÞch vô logistics lμ mét ngμnh kh¸ míi ë ViÖt Nam, hiÖn nay ch−a cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu nμo chuyªn vÒ dÞch vô logistics mμ chØ cã s¸ch cña PGS.TS. §oμn ThÞ Hång V©n chuyªn vÒ Qu¶n trÞ logistics. Víi nh÷ng hiÓu biÕt th«ng qua c¸c tμi liÖu tham kh¶o vμ kinh nghiÖm ho¹t ®éng thùc tiÔn, t¸c gi¶ ®i vμo nghiªn cøu
11 thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp logistics trong n−íc vμ nh÷ng th¸ch thøc ®Æt ra khi nh÷ng cam kÕt WTO ®−îc thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã trong ph¹m vi nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc logistics t¸c gi¶ cßn ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p song song cho sù th©m nhËp thÞ tr−êng quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp logistics ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña ngμnh c«ng nghiÖp logistics ViÖt Nam. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®−îc ®Ò xuÊt t¸c gi¶ ®· hÕt søc cè g¾ng gi¶i quyÕt g¾n liÒn víi nhu cÇu thùc tiÔn, do vËy cã tÝnh kh¶ thi trong giíi h¹n nhÊt ®Þnh. T¸c gi¶ hy väng sÏ ®ãng gãp ®−îc nhiÒu vμo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp logistics trong n−íc. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n: Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ Logistics . Ch−¬ng 1 tËp trung nghiªn cøu lý luËn vÒ kh¸i niÖm Logistics vμ dÞch vô logistics, ph©n tÝch vai trß cña dÞch vô logistics trong nÒn kinh tÕ nãi chung vμ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. Bªn c¹nh ®ã ch−¬ng còng giíi thiÖu xu h−íng ph¸t triÓn logistics trªn thÕ giíi nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nghiªn cøu phï hîp víi m«i tr−êng vμ xu h−íng quèc tÕ. Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng logistics vμ nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam khi cam kÕt WTO ®−îc thùc hiÖn. Néi dung ch−¬ng 2 kh¸i qu¸t m«i tr−êng kinh doanh logistics ë ViÖt Nam ®Ó ®¸nh gi¸ ®−îc møc ®é ph¸t triÓn cña ngμnh c«ng nghiÖp logistics ViÖt Nam. Song song ®ã, t¸c gi¶ còng ph¶n ¸nh thùc tr¹ng cung øng dÞch vô logistics cña c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam tõ ®ã ®i vμo nghiªn cøu nh÷ng mÆt tån t¹i cña hä khi thùc hiÖn cam kÕt WTO lμm nÒn t¶ng cho viÖc ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p mang tÝnh thùc tiÔn. Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam giai ®o¹n hËu WTO. Néi dung ch−¬ng tËp trung vμo viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« vμ vi m« nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp logistics ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoμi vμ tõng b−íc ph¸t triÓn khi kh«ng cßn hμng rμo b¶o hé cña nhμ n−íc.
12 Do logistics lμ mét lÜnh vùc nghiªn cøu réng lín vμ cßn kh¸ míi mÎ ë ViÖt Nam còng nh− giíi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ tr×nh ®é vμ tμi nguyªn phôc vô thùc hiÖn luËn ¸n nªn nh÷ng thiÕu sãt cña luËn ¸n lμ kh«ng thÓ tr¸nh khái. T¸c gi¶ rÊt mong cã thÓ nhËn ®−îc nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« nh»m hoμn thiÖn h¬n néi dung nghiªn cøu.
13 CH¦¥NG 1: LOGISTICS Vμ VAI TRß CñA LOGISTICS 1.1. Logistics vμ dÞch vô logistics 1.1.1. Giíi thiÖu chung vÒ logistics Trong m«i tr−êng kinh doanh hiÖn nay, hîp lý hãa mäi qu¸ tr×nh nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ vμ kÕt qu¶ tèi −u víi c¸c nguån lùc s½n cã chÝnh lμ môc tiªu hμng ®Çu cña c¸c nhμ qu¶n lý, ®Æt biÖt lμ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn do yªu cÇu ®a d¹ng víi nh÷ng tiªu chuÈn ngμy cμng trë nªn chÆt chÏ cña tõng thÞ tr−êng, khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia vμ sù phøc t¹p trong viÖc thùc hiÖn c¸c liªn minh chiÕn l−îc ®· ®Æt c¸c nhμ kinh doanh tr−íc mét vÊn ®Ò lín lμ lμm thÕ nμo ®Ó thiÕt kÕ, thùc hiÖn, qu¶n lý, kiÓm so¸t c¸c dßng ch¶y ®Çu vμo vμ dßng ch¶y ®Çu ra cña tæ chøc ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt? §©y chÝnh lμ yªu cÇu ®Æt ra cho ngμnh c«ng nghiÖp dÞch vô logistics, n¬i cung cÊp c¸c dÞch vô qu¶n lý c¸c dßng ch¶y cña th«ng tin, hμng hãa vμ cã thÓ c¶ tiÒn tÖ xu«i chiÒu vμ ng−îc chiÒu. T×m hiÓu ®Þnh nghÜa logistics vμ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan sÏ gióp chóng ta nghiªn cøu vÒ dÞch vô logistics ®−îc hiÖu qu¶ h¬n. Logistics hiÖn nay th−êng ®−îc dÞch sang tiÕng ViÖt víi nghÜa lμ hËu cÇn, trï vËn vμ tiÕp vËn. Tuy nhiªn hiÖn nay vÉn ch−a cã sù thèng nhÊt trong viÖc sö dông c¸c tõ trªn còng nh− theo nhiÒu nhμ nghiªn cøu ë ViÖt Nam, chóng kh«ng diÔn ®¹t ®−îc ®Çy ®ñ néi dung cña thuËt ng÷ logistics nªn hiÖn nay tõ logistics th−êng ®−îc sö dông phæ biÕn trong c¸c tμi liÖu ViÖt Nam vμ trong LuËt th−¬ng m¹i. Theo nhiÒu nhμ nghiªn cøu, thuËt ng÷ logistics cã nguån gèc tõ qu©n ®éivíi nghÜa lμ c«ng t¸c hËu cÇn. ThuËt ng÷ trªn lÇn ®Çu tiªn ®−îc sö dông vμo nöa thÕ kû 19 d−íi thêi Napoleon, «ng ®· tõng ®Þnh nghÜa: Logistics lμ ho¹t ®éng ®Ó duy tr× lùc l−îng qu©n ®éi. Sau thÕ chiÕn thø hai, Marshall, mét viªn t−íng trong qu©n ®éi d−íi thêi Roosevelt ®· ®−îc giao tr¸ch nhiÖm thiÕt lËp kÕ ho¹ch Marshall nh»m t¸i thiÕt ch©u ¢u. Trong kÕ ho¹ch nμy, logistics ®· tham gia vμo lÜnh vùc kinh tÕ nh»m cung cÊp cho ch©u ¢u nguån nh©n lùc, vËt lùc vμ ®Æt biÖt lμ tμi lùc ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh vμ ph¸t triÓn ®Êt n−íc. Tõ ®ã logistics b¾t ®Çu tham gia vμo c¸c ho¹t
14 ®éng kinh tÕ vμ ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng. NÕu gi÷a thÕ kû 20 rÊt Ýt doanh nh©n hiÓu ®−îc logistics lμ g× th× ®Õn cuèi thÕ kû 21 logistics ®−îc ghi nhËn nh− lμ mét chøc n¨ng kinh tÕ chñ yÕu, mét c«ng cô h÷u hiÖu mang l¹i thμnh c«ng cho c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vμ c¶ dÞch vô. Theo ESCAPE ( Economics and Social Commission for Asia and the Pacific – ñy ban Kinh tÕ vμ X· héi Ch©u ¸ – Th¸i B×nh D−¬ng) Logistics ®−îc ph¸t triÓn qua 3 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: Ph©n phèi vËt chÊt Vμo nh÷ng n¨m 60, 70 cña thÕ kû thø 20, ng−êi ta b¾t ®Çu quan t©m ®Õn vÊn ®Ò qu¶n lý mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan víi nhau ®Ó ph©n phèi s¶n phÈm, hμng hãa cho kh¸ch hμng mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Nh÷ng ho¹t ®éng ®ã bao gåm: vËn t¶i, ph©n phèi, b¶o qu¶n hμng hãa, qu¶n lý tån kho, bao b× ®ãng gãi, ph©n lo¹i, d¸n nh·n … nh÷ng ho¹t ®éng nªu trªn ®−îc gäi lμ ph©n phèi/cung øng s¶n phÈm vËt chÊt hay cßn gäi lμ logistics ®Çu ra. Giai ®o¹n 2: HÖ thèng logistics §Õn nh÷ng n¨m 80, 90 cña thÕ kû tr−íc, c¸c c«ng ty tiÕn hμnh qu¶n lý 2 mÆt: ®Çu vμo (gäi lμ cung øng vËt t−) víi ®Çu ra ( ph©n phèi s¶n phÈm), ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, t¨ng thªm hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh nμy. Sù kÕt hîp ®ã ®−îc gäi lμ hÖ thèng logistics. Giai ®o¹n 3: Qu¶n trÞ d©y chuyÒn cung øng §©y lμ kh¸i niÖm mang tÝnh chiÕn l−îc vÒ qu¶n trÞ chuçi nèi tiÕp c¸c ho¹t ®éng tõ ng−êi cung cÊp – ®Õn ng−êi s¶n xuÊt- kh¸ch hμng tiªu dïng s¶n phÈm, cïng víi viÖc lËp c¸c chøng tõ cã liªn quan, hÖ thèng theo dâi, kiÓm tra lμm t¨ng thªm gi¸ trÞ s¶n phÈm. Kh¸i niÖm nμy coi träng viÖc ph¸t triÓn c¸c quan hÖ víi ®èi t¸c, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ng−êi s¶n xuÊt víi ng−êi cung cÊp, víi ng−êi tiªu dïng vμ c¸c bªn cã liªn quan nh− c¸c c«ng ty vËn t¶i, kho b·i, giao nhËn vμ ng−êi cung cÊp c«ng nghÖ th«ng tin. Logistics ph¸t triÓn qu¸ nhanh chãng trong nhiÒu ngμnh, nhiÒu lÜnh vùc, ë nhiÒu n−íc nªn cã rÊt nhiÒu tæ chøc, t¸c gi¶ tham gia nghiªn cøu, ®−a ra nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau, cho ®Õn nay vÉn ch−a cã ®Þnh nghÜa thèng nhÊt.Theo TS. §oμn ThÞ
15 Hång V©n, cã thÓ nãi, cã bao nhiªu s¸ch viÕt vÒ logistics th× cã bÊy nhiªu ®Þnh nghÜa vÒ kh¸i niÖm nμy. Còng theo t¸c gi¶ nμy, “Logistics lμ qu¸ tr×nh tèi −u ho¸ vÒ vÞ trÝ vμ thêi gian, vËn chuyÓn vμ dù tr÷ nguån tμi nguyªn tõ ®iÓm ®Çu tiªn cña d©y chuyÒn cung øng cho ®Õn tay ng−êi tiªu dïng cuèi cïng, th«ng qua hμng lo¹t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ”. [23] Tõ gãc ®é qu¶n trÞ cung øng, gi¸o s− David Simchi-Levi cña ®¹i häc MIT-USA cho r»ng “HÖ thèng Logistics lμ mét nhãm c¸c c¸ch tiÕp cËn ®−îc sö dông ®Ó liªn kÕt c¸c nhμ cung cÊp, nhμ s¶n xuÊt, cöa hμng mét c¸ch hiÖu qu¶ ®Ó hμng ho¸ ®−îc s¶n xuÊt vμ ph©n phèi ®óng sè l−îng, ®óng ®Þa ®iÓm vμ ®óng thêi ®iÓm nh»m môc ®Ých gi¶m thiÓu chi phÝ trªn toμn hÖ thèng ®ång thêi ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu vÒ møc ®é phôc vô”. [34] Theo quan ®iÓm “5 ®óng” (“5 Right”) th× :“Logistics lμ qu¸ tr×nh cung cÊp ®óng s¶n phÈm ®Õn ®óng vÞ trÝ, vμo ®óng thêi ®iÓm víi ®iÒu kiÖn vμ chi phÝ phï hîp cho kh¸ch hμng tiªu dïng s¶n phÈm”. ë møc ®é réng h¬n, Héi ®ång qu¶n trÞ Logistics cña Mü cho r»ng “Logistics lμ qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh, thùc hiÖn, kiÓm so¸t hiÖu qu¶, hiÖu n¨ng dßng l−u th«ng vμ tån tr÷ nguyªn liÖu, hμng ho¸, dÞch vô cïng víi dßng th«ng tin t−¬ng øng tõ ®iÓm xuÊt ph¸t ®Õn ®iÓm tiªu dïng nh»m môc ®Ých ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hμng”. [35] dï cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ logistics, chóng ta nªn hiÓu nh− sau: - Logistics lμ qu¸ tr×nh mang tÝnh hÖ thèng, chÆt chÏ vμ liªn tôc tõ ®iÓm ®Çu tiªn cña d©y chuyÒn cung øng cho ®Õn tay ng−êi tiªu dïng cuèi cïng. - Logistics kh«ng ph¶i lμ mét ho¹t ®éng ®¬n lÎ, mμ lμ mét chuçi c¸c ho¹t ®éng liªn tôc tõ ho¹ch ®Þnh qu¶n lý thùc hiÖn vμ kiÓm tra dßng ch¶y cña hμng hãa, th«ng tin, vèn… trong suèt qu¸ tr×nh tõ ®Çu vμo tíi ®Çu ra cña s¶n phÈm. Ng−êi ta kh«ng tËp trung vμo mét c«ng ®o¹n nhÊt ®Þnh mμ tiÕp cËn víi c¶ mét qu¸ tr×nh, chÊp nhËn chi phÝ cao ë c«ng ®o¹n nμy nh−ng tæng chi phÝ cã khuynh h−íng gi¶m.
16 Trong qu¸ tr×nh nμy, logistics gåm 2 bé phËn chÝnh lμ logistics trong s¶n xuÊt vμ logistics bªn ngoμi s¶n xuÊt. Trong ph¹m vi bμi viÕt chØ tËp trung vμo logistics bªn ngoμi s¶n xuÊt víi t− c¸ch lμ dÞch vô thuª ngoμi cßn ho¹t ®éng logistics bªn trong s¶n xuÊt liªn quan ®Õn mét khoa häc kh¸c lμ qu¶n trÞ s¶n xuÊt, sù ph©n biÖt nμy thÓ hiÖn râ trong s¬ ®å 1.1. §Çu vμo cho s¶n xuÊt DÞch vô Logistics Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt HÖ thèng C¬ së h¹ tÇng th«ng tin DÞch vô Logistics Logistics Logistics Qu¸ tr×nh ph©n phèi DÞch vô Logistics Tiªu dïng Sơ đồ 1. 1 : Nh÷ng ho¹t ®éng cña dÞch vô logistics trong chuçi cung øng.
17 Nguån: Australian Bureau of Transport Economics,”Logistics in Australia: A preliminary analysis”, Working paper 49,October 2001 [33]. - Logistics lμ qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh vμ kiÓm so¸t dßng chu chuyÓn vμ l−u kho b·i cña hμng ho¸ vμ dÞch vô tõ ®iÓm ®Çu tiªn tíi kh¸ch hμng vμ tho¶ m·n kh¸ch hμng. Logistics bao gåm c¶ c¸c chu chuyÓn ®i ra, ®i vμo, bªn ngoμi vμ bªn trong cña c¶ nguyªn vËt liÖu th« vμ thμnh phÈm. - Logistics kh«ng chØ liªn quan ®Õn nguyªn nhiªn vËt liÖu mμ cßn liªn quan tíi tÊt c¶ nguån tμi nguyªn/c¸c yÕu tè ®Çu vμo cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm hay dÞch vô phï hîp víi yªu cÇu cña ng−êi tiªu dïng. Nguån tμi nguyªn kh«ng chØ bao gåm: vËt t−, vèn, nh©n lùc mμ cßn bao hμm c¶ dÞch vô, th«ng tin, bÝ quyÕt c«ng nghÖ…. - Logistics bao trïm c¶ hai cÊp ®é ho¹ch ®Þnh vμ tæ chøc. CÊp ®é thø nhÊt c¸c vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra lμ vÞ trÝ: ph¶i lÊy nguyªn vËt liÖu, b¸n thμnh phÈm, thμnh phÈm, dÞch vô… ë ®©u? khi nμo? vμ vËn chuyÓn ®i ®©u? CÊp ®é thø hai quan t©m tíi vËn chuyÓn vμ l−u tr÷: lμm thÕ nμo ®Ó ®−a ®−îc nguån tμi nguyªn/c¸c yÕu tè ®Çu vμo tõ ®iÓm ®Çu tiªn ®Õn ®iÓm cuèi d©y chuyÒn cung øng? - Logistics lμ qu¸ tr×nh tèi −u ho¸ luång vËn ®éng cña vËt chÊt vμ th«ng tin vÒ vÞ trÝ, thêi gian, chi phÝ, yªu cÇu cña kh¸ch hμng vμ h−íng tíi tèi −u ho¸ lîi nhuËn. §i s©u vμo t×m hiÓu logistics vμ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn logistics lμ c¬ së lý luËn v÷ng ch¾c ®Ó chóng ta ®i vμo nghiªn cøu dÞch vô logistics vμ nhμ cung cÊp dÞch vô logistics mét c¸ch hiÖu qu¶, tõ ®ã môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tμi sÏ ®−îc ®¸p øng tèt nhÊt. 1.1.2. Giíi thiÖu chung vÒ dÞch vô logistics a. S¬ l−îc vÒ qu¸ tr×nh h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn dÞch vô logistics, ng−êi cung øng dÞch vô logistics Sù ph¸t triÓn cña dÞch vô logistics b¾t nguån tõ sù thay ®æi trong s¶n xuÊt. Ng−êi b¸n hμng hãa kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lμ nhμ s¶n xuÊt vμ ng−êi mua còng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lμ ng−êi tiªu dïng cuèi cïng. Vμ ®Ó tr¸nh ø ®äng vèn, c¸c nhμ s¶n xuÊt kinh doanh lu«n t×m c¸ch duy tr× mét l−îng hμng dù tr÷ nhá nhÊt. §iÒu nμy ®ßi
18 hái c¸c nhμ giao nhËn võa ph¶i ®¶m b¶o giao hμng ®óng lóc (JIT), võa ph¶i t¨ng c−êng vËn chuyÓn nh÷ng chuyÕn hμng nhá nh»m gióp nh÷ng nhμ s¶n xuÊt kinh doanh thùc hiÖn môc tiªu tèi thiÓu hμng tån kho (Minimum stock). MÆt kh¸c, cuéc c¸ch m¹ng Container ho¸ trong vËn t¶i diÔn ra trong nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû 20 ®· gi¶i quyÕt ®−îc t×nh tr¹ng ïn t¾c t¹i c¸c ®Çu mèi giao th«ng kh¸c. §iÒu nμy ®· gióp c¸c nhμ vËn chuyÓn t×m ra mét ph−¬ng ph¸p vËn t¶i míi ®Ó ®−a hμng hãa tõ n¬i gëi ®Õn n¬i nhËn mét c¸ch th«ng suèt, ®ã lμ vËn t¶i ®a ph−¬ng thøc. Ng−êi göi hμng chØ cÇn ký hîp ®ång vËn t¶i víi mét nhμ kinh doanh vËn t¶i ®a ph−¬ng thøc (Multimodal Transport Operator – MTO) ®Ó thùc hiÖn toμn bé viÖc vËn chuyÓn hμng ho¸ cña m×nh. Ban ®Çu, dÞch vô logistics ®−îc thuª ngoμi lμ dÞch vô vËn chuyÓn vμ giao nhËn. Hμng hãa ®i tõ n−íc ng−êi b¸n ®Õn n−íc ng−êi mua th−êng d−íi h×nh thøc hμng lÎ, ph¶i qua tay nhiÒu ng−êi vËn t¶i ë mçi ph−¬ng thøc vËn t¶i kh¸c nhau. V× vËy x¸c suÊt rñi ro mÊt m¸t x¶y ra ®èi víi hμng hãa lμ rÊt lín do ng−êi göi hμng ph¶i ký nhiÒu hîp ®ång vËn t¶i riªng biÖt víi tõng ng−êi vËn t¶i thùc sù vμ tr¸ch nhiÖm cña mçi ng−êi vËn t¶i chØ giíi h¹n trong dÞch vô hay chÆng ®−êng cña ng−êi ®ã ®¶m nhiÖm. Vμo nh÷ng n¨m 60, 70 cña thÕ kû nμy, c¸ch m¹ng container hãa trong vËn t¶i ®· ®¶m b¶o an toμn vμ ®é tin cËy trong di chuyÓn hμng hãa lμ tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña vËn t¶i ®a ph−¬ng thøc. Sau ®ã kh¸ch hμng rÊt cÇn mét ng−êi ®øng ra tæ chøc mäi c«ng viÖc ë tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n liªn quan ®Ó tiÕt kiÖm tèi ®a thêi gian, chi phÝ vμ rñi ro ph¸t sinh nh»m gia t¨ng lîi nhuËn. Tõ ®ã, nh÷ng ng−êi vËn t¶i ®a ph−¬ng thøc ngoμi lμm vËn chuyÓn, giao nhËn ®· kiªm thªm c¸c kh©u liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hμng hãa nh−: gia c«ng, chÕ biÕn l¾p r¸p, ®ãng gãi, gom hμng, xÕp hμng, l−u kho vμ giao nhËn. Ho¹t ®éng giao nhËn vËn t¶i thuÇn tóy ®¬n lÎ ®· chuyÓn dÇn sang ho¹t ®éng tæ chøc toμn bé d©y chuyÒn ph©n phèi vËt chÊt vμ trë thμnh mét bé phËn kh¨ng khÝt cña chuçi m¾t xÝch “cung-cÇu”. Xu h−íng ®ã kh«ng nh÷ng ®ßi hái ph¶i phèi hîp liªn hoμn tÊt c¶ c¸c ph−¬ng thøc vËn t¶i, mμ cßn ®ßi hái ph¶i kiÓm so¸t ®−îc c¸c luång th«ng tin, luång hμng hãa vμ luång tμi chÝnh. ChØ khi tèi −u ®−îc toμn bé qu¸ tr×nh nμy th× míi gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ®Æt ra lμ: võa t¨ng lîi nhuËn cho c¸c doanh
19 nghiÖp s¶n xuÊt hμng hãa, võa t¨ng lîi nhuËn cho c¸c ®¬n vÞ kinh doanh dÞch vô vËn t¶i giao nhËn, b¶o ®¶m ®−îc lîi Ých chung cña c¸c bªn tham gia vμo d©y chuyÒn. Ho¹t ®éng giao nhËn vËn t¶i thuÇn tóy chuyÓn sang ho¹t ®éng tæ chøc toμn bé d©y chuyÒn vËn ®éng cña hμng hãa- ®ã chÝnh lμ ho¹t ®éng logistics. Nh− vËy, do sù thay ®æi cña m«i tr−êng kinh doanh toμn cÇu ®· ®Æt ra nhu cÇu cho ngμnh dÞch vô logistics h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn. Tõ sù ph©n tÝch trªn chóng ta thÊy r»ng dÞch vô logistics chÝnh lμ sù ph¸t triÓn ë giai ®o¹n cao cña c¸c kh©u dÞch vô giao nhËn kho vËn, ®iÒu phèi hμng hãa tõ kh©u tiÒn s¶n xuÊt ®Õn tay ng−êi tiªu dïng cuèi cïng qua c¸c c«ng ®o¹n: dÞch chuyÓn, l−u kho vμ ph©n ph¸t hμng hãa. Trong qu¸ tr×nh l−u chuyÓn hμng hãa, ®ång thêi còng cã sù l−u chuyÓn cña c¸c dßng th«ng tin cña dÞch vô logistics. V× vËy, ngμy nay nhiÒu c«ng ty giao nhËn kho vËn vμ nhiÒu hiÖp héi giao nhËn kho vËn ë c¸c n−íc ®· ®æi tªn thμnh c«ng ty cung cÊp dÞch vô logistics vμ HiÖp héi c¸c nhμ cung cÊp dÞch vô logistics. Còng chÝnh th× thÕ ë c¸c n−íc kh«ng nãi tiÕng Anh nh− ViÖt Nam thuËt ng÷ Logistics ®−îc gi÷ nguyªn kh«ng dÞch ra tiÕng ViÖt ®Ó diÔn ®¹t néi dung nghÒ nghiÖp cña thuËt ng÷ logistics nh− LuËt Th−¬ng m¹i ngμy 14/6/2005 quy ®Þnh: “DÞch vô Logistics lμ ho¹t ®éng th−¬ng m¹i, theo ®ã th−¬ng nh©n tæ chøc thùc hiÖn mét hoÆc nhiÒu c«ng viÖc bao gåm: nhËn hμng, vËn chuyÓn, l−u kho, l−u b·i, lμm thñ tôc H¶i quan, c¸c thñ tôc giÊy tê kh¸c, t− vÊn kh¸ch hμng, ®ãng gãi, bao b×, ghi ký m· hiÖu, giao hμng hoÆc c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan ®Õn hμng hãa theo tháa thuËn víi kh¸ch hμng ®Ó h−ëng thï lao”. (§iÒu 233 - môc 4 – Ch−¬ng VI). Nh− vËy dÞch vô logistics lμ nh÷ng ho¹t ®éng gióp cho ho¹t ®éng logistics cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc tiÕn hμnh liªn tôc mμ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh thùc hiÖn. Ban ®Çu do doanh nghiÖp kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t toμn bé ho¹t ®éng cña m×nh khi qui m« më réng buéc doanh nghiÖp ph¶i thuª bªn ngoμi thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng trong chuçi logistics. DÇn dÇn, c¸c doanh nghiÖp ph¸t hiÖn hiÖu qu¶ h¬n nªn ®· chuyÓn sang thuª c¸c doanh nghiÖp dÞch vô tiÕn hμnh thùc hiÖn thay m×nh c¸c ho¹t ®éng logistics. C¸c doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô logistics hiÖn nay gåm cã: