Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Những vấn đề phát sinh trong quá trình cổ phần hóa và hậu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại tỉnh Đồng Tháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 2 mục tiêu: Đánh giá quá trình cổ phần hóa DNNN tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018; phân tích thực trạng các vấn đề hậu cổ phần6 hóa tại các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa tại tỉnh Đồng Tháp hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Những vấn đề phát sinh trong quá trình cổ phần hóa và hậu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại tỉnh Đồng Tháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN VĂN PHÚ NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẤN HÓA VÀ HẬU CỔ PHẦN HÓA DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP Chuyên ngành: Tài chính công Mã số: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ QUANG CƢỜNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN VĂN PHÚ NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẤN HÓA VÀ HẬU CỔ PHẦN HÓA DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP Chuyên ngành: Tài chính công Mã số: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ QUANG CƢỜNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẤN HÓA VÀ HẬU CỔ PHẦN HÓA DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP” là công trình của việc học tập và nghiên cứu nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Trần Văn Phú i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình theo học chƣơng trình cao học ngành Tài chính công của Trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh và nghiên cứu viết luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận đƣợc sự hỗ trợ, động viên từ phía nhà trƣờng, cơ quan, gia đình và bạn bè. Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp, ngoài sự đầu tƣ nghiêm túc của bản thân, tôi còn đƣợc sự hỗ trợ và động viên của nhiều ngƣời. Nhân đây, tôi chân thành cảm ơn: Quý thầy, cô trƣờng Trƣờng Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt những kiến thức bổ ích cho tôi; Gia đình và bạn bè đã hỗ trợ và động viên tinh thần cho tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Đặc biệt xin gửi lời cảm ơn đến Tiến sĩ Lê Quang Cƣờng đã tận tình hƣớng dẫn và hỗ trợ trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp của tôi; Mặc dù tôi đã cố gắng rất nhiều trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, nhƣng do hạn chế về mặt thời gian cùng với việc thiếu kinh nghiệm trong nghiên cứu nên đề tài luận văn không tránh khỏi có hạn chế và thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp quý báu của Thầy Cô để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn nữa. Xin trân trọng cảm ơn. ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGĐ Ban Giám Đốc BKS Ban kiểm soát BMQL Bộ máy quản lý BTC Bộ Tài chính CPH Cổ phần hóa CQNN Cơ quan nhà nƣớc CTCP Công ty cổ phần DN Doanh nghiệp DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc ĐHĐCĐ Đại hội đồng cổ đông HĐQT Hội đồng quản trị KTTT Kinh tế thị trƣờng NĐ Nghị định NLĐ Ngƣời lao động NN Nhà nƣớc QTCL Quản trị chiến lƣợc QTDN Quản trị doanh nghiệp QTTC Quản trị tài chính QTNS Quản trị nhân sự TĐKT Tập đoàn kinh tế TCT Tổng công ty TNHH Trách nhiệm hữu hạn iii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Tổng hợp các văn bản pháp luật hƣớng dẫn quá trình cổ phần hóa ......... 18 Bảng 2.1: Các giai đoạn của quá trình cổ phần hóa tại Việt Nam ............................ 32 Bảng 2.2: Danh sách các doanh nghiệp nhà nƣớc của tỉnh Đồng Tháp đã thực hiện cổ phần hóa tính đến năm 2011 ................................................................................ 37 Bảng 2.3: Cơ cấu vốn điều lệ dự kiến sau khi cổ phần hóa của Công ty TNHH MTV Cấp nƣớc và Môi trƣờng đô thị Đồng Tháp .............................................................. 40 iv
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ Biểu Đồ 1.1:Cơ cấu tổ chức của công ty cổ phần (CTCP) ....................................... 23 Biểu Đồ 2.1: Kết quả CPH DNNN theo từng giai đoạn ........................................... 36 v
TÓM TẮT Mục tiêu chính của luận văn là phân tích quá trình cổ phần hóa và các vấn đề hậu cổ phần hóa ở tỉnh Đồng Tháp. Quá trình cổ phần hóa đóng một vai trò quan trọng trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh Đồng Tháp nói riêng và Việt Nam nói chung. Tuy nhiên, phân tích tình hình thực tế cho thấy, cổ phần hóa và giai đoạn hậu cổ phần hóa ở tỉnh Đồng Tháp vẫn còn nhiều vấn đề khó khăn, bất cập làm ảnh hƣởng đến chất lƣợng cổ phần hóa và khả năng tồn tại, cạnh tranh và phát triển của doanh nghiệp hậu cổ phần hóa. Do đó, luận văn tìm hiểu cơ sở lý thuyết về cổ phần hóa. Từ cơ sở này, luận văn phân tích thực trạng quá trình cổ phần hóa và các vấn đề hậu cổ phần hóa tại các doanh nghiệp vừa cổ phần hóa ở tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018. Dựa trên những phân tích này, tác giả chỉ ra những khó khăn, hạn chế trong thực tiễn. Từ đó, tác giả đƣa ra các khuyến nghị và giải pháp phù hợp cho quá trỉnh cổ phần hóa tại tỉnh Đồng Tháp cũng nhƣ các giải pháp để các doanh nghiệp hậu cổ phần hóa của tỉnh Đồng Tháp có thể phát triển bền vững và hiệu quả. Từ khóa: Cổ phần hóa; Doanh nghiệp nhà nƣớc. vi
ABSTRACT The objective of the thesis is to analyse equitization process and post- equitization issues in Dong Thap province. Equitization process plays an important role in industrialization and modernization movement of both Dong Thap province and Vietnam. Nevertheless, the factual circumstance indicates equitization and post- equitization in Dong Thap province have many problems that affect negatively to the output of equitization process. Consequently, the thesis establishes a theoretical basis and analyzes the status of equitization process and post-equitization issues in Dong Thap province. Based on these analyses, the author points out the difficulties and shortcomings in practice and offers appropriate recommendations and solutions for the post-equitized enterprises in the province to develop sustainably and effectively. Keywords: Equitization; State enterprise vii
MỤC LỤC “ LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ iii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................................iv DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ ...................................................................v TÓM TẮT ....................................................................................................................vi ABSTRACT ............................................................................................................... vii MỤC LỤC .....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1_ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ............................................................4 1.1 Lý do lựa chọn đề tài nghiên cứu ..........................................................................4 1.2 Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu.............................................................................5 1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................6 1.3.1 Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................................6 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu ..........................................................................................7 1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................................7 1.5 Kết quả và đóng góp mới của luận văn ................................................................ 7 1.6 Quy trình nghiên cứu ............................................................................................. 8 1.7 Kết cấu luận văn .....................................................................................................9 CHƢƠNG 2_CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CỔ PHẦN HÓA VÀ CÁC VẤN ĐỀ HẬU CỔ PHẦN HÓA ..........................................................................................................10 2.1 Các khái niệm chính ............................................................................................. 10 2.1.1 Doanh nghiệp nhà nƣớc (DNNN) ..................................................................10 2.1.2 Công ty cổ phần (CTCP) ................................................................................12 2.1.3 Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nƣớc ........................................................... 14 2.2 Lý thuyết về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nƣớc ............................................16 2.2.1 Cở sở lý thuyết.................................................................................................16 2.2.2 Nội dung cổ phần hóa .....................................................................................18 2.3 Các vấn đề gây trở ngại quá trình cổ phần hóa ................................................21 2.4 Các vấn đề phát sinh sau quá trình cổ phần hóa (hậu cổ phần hóa) ..............22 1
2.4.1 Bộ máy tổ chức và phƣơng thức quản trị .....................................................22 2.4.2 Bất động sản và các tài sản khác ...................................................................26 2.4.3 Khả năng vay các khoản nợ phải trả ............................................................ 27 2.4.4 Chính sách giải quyết đối với lao động dôi dƣ .............................................27 2.4.5 Cải tiến công nghệ ........................................................................................... 28 2.4.6 Trách nhiệm giải trình và cơ chế giám sát ...................................................28 2.5 Tổng quan nghiên cứu về cổ phần hóa và giải quyết các vấn đề hậu cổ phần phần hóa ......................................................................................................................29 Kết luận chƣơng 2 .......................................................................................................31 CHƢƠNG 3_NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẦN HÓA VÀ HẬU CỔ PHẦN HÓA TẠI CÁC DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG THÁP .....................................................................32 3.1 Bối cảnh thực tiễn về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nƣớc ở Việt Nam ........32 3.1.1. Thực trạng và chính sách cổ phần hóa DNNN của Việt Nam ...................32 3.1.2. Đánh giá quá trình CPH DNNN trên phạm vi cả nƣớc ............................. 36 3.2 Các vấn đề phát sinh trong quá trình cổ phần hóa các DNNN tại tỉnh Đồng Tháp ............................................................................................................................. 37 3.2.1 Thực trạng cổ phần hóa các DNNN tại tỉnh Đồng Tháp ............................ 37 3.2.2 Các vấn đề phát sinh trong quá trình cổ phần hóa DNNN tại tỉnh Đồng Tháp ..........................................................................................................................43 3.3 Các vấn đề phát sinh giai đoạn hậu cổ phần hóa tại các DNNN tại tỉnh Đồng Tháp ............................................................................................................................. 44 3.3.1 Về bộ máy tổ chức và phƣơng thức quản trị................................................44 3.3.2 Về quyền sử dụng bất động sản và các tài sản khác ....................................48 3.3.3 Về khả năng vay và các khoản nợ phải trả ..................................................49 3.3.4 Về chính sách đối với lao động dôi dƣ ..........................................................49 3.3.5 Về cải tiến công nghệ ......................................................................................50 3.3.6 Về trách nhiệm giải trình và cơ chế giám sát ...............................................50 Kết luận chƣơng 3 .......................................................................................................51 CHƢƠNG 4_GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẦN HÓA VÀ HẬU CỔ PHẦN HÓA DOANH NGHIỆP NHÀ NƢỚC TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP ...................................................................................................53 2
4.1. Giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nƣớc tại tỉnh Đồng Tháp ..................................................................................53 4.2. Giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình hậu cổ phần hóa Doanh nghiệp nhà nƣớc tại tỉnh Đồng Tháp .....................................................................55 4.3. Hạn chế và hƣớng nghiên cứu tiếp theo .........................................................61 Kết luận chƣơng 4 .......................................................................................................62 Kết luận chung ............................................................................................................64 Tài liệu tham khảo tiếng Việt ....................................................................................66 Tài liệu tham khảo tiếng Anh ....................................................................................67 Các phụ lục ..................................................................................................................69 3
CHƢƠNG 1_ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1 Lý do lựa chọn đề tài nghiên cứu Tiếp tục sắp xếp, chuyển đổi nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, sản xuất kinh doanh (SXKD) của doanh nghiệp quốc doanh là yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, quá trình cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp quốc doanh ở Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, thử thách nên kết quả vẫn chƣa tƣơng xứng với kỳ vọng. Cụ thể, theo số liệu của Bộ Tài chính (BTC), kể từ khi có chủ trƣơng cổ phần hóa doanh nghiệp quốc doanh theo Nghị định số 28/NĐ-CP ngày 07 tháng 5 năm 1996 của Chính phủ đến nay, tổng số doanh nghiệp đã đƣợc CPH là 4.065 doanh nghiệp. Tính đến hết tháng năm 2015, cả nƣớc còn phải thực hiện CPH là 130 doanh nghiệp. Nhƣ vậy, từ năm 2011 - 2015, cả nƣớc chỉ mới CPH đƣợc 397 doanh nghiệp, đạt 75% kế hoạch của cả giai đoạn. Nguyên nhân không hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa giai đoạn 2011- 2015 xuất phát từ nhiều nguyên nhân nhƣ việc định giá tài sản còn bất cập, các vấn đề pháp lý, giải quyết lao động dôi dƣ chƣa thỏa đáng. Mặt khác, sự suy thoái của nền kinh tế toàn cầu cũng đã ảnh hƣởng đến tốc độ CPH doanh nghiệp nhà nƣớc ở Việt Nam. Nhƣ vậy, công tác cổ phần hóa doanh nghiệp quốc doanh ở Việt Nam còn phải trải qua một chặng đƣờng khá dài và nhiều thử thách mới có thể hoàn thành đƣợc quá trình CPH doanh nghiệp quốc doanh. Tuy nhiên, quá trình CPH chỉ mới phản ánh một phần của bức tranh về thực trạng và tác động của CPH đến nền kinh tế Việt Nam. Mục tiêu của CPH không chỉ nhằm giảm bớt gánh nặng cho cán cân ngân sách mà còn phải hƣớng đến thúc đẩy các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, đóng góp nhiều hơn cho ngân sách và sự phát triển của đất nƣớc. Vì vậy, bên cạnh quá trình CPH, một vấn đề cần lƣu tâm là hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp quốc doanh sau CPH. Thực tế cho thấy, cơ cấu tổ chức, cách thức quản lý, cơ chế hoạt động tại các doanh nghiệp này đang gặp nhiều vấn đề vƣớng mắc, nhƣ: Công tác tổ chức, bộ máy quản lý còn nhiều bất cập, năng lực quản lý và quản trị doanh nghiệp chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của thị trƣờng; Vấn đề đất đai và quyền sở hữu tài sản chƣa đƣợc giải quyết một cách rõ ràng, minh bạch; Chính sách tín dụng đối với doanh nghiệp sau CPH còn có sự phân biệt đối xử; Chính sách, chế độ cho lao động dôi dƣ trong doanh nghiệp cổ phần hóa chƣa 4
đƣợc thỏa đáng; Doanh nghiệp sau CPH không có điều kiện về tài chính để đổi mới công nghệ, dẫn đến tính cạnh tranh của đại bộ phận các doanh nghiệp sau CPH còn thấp. Vì vậy, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp giai đoạn sau cổ phần hóa (hậu cổ phần hóa) cần đƣợc xem xét cẩn trọng và có hệ thống. Đồng Tháp là tỉnh vùng biên của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, có trên 50 km đƣờng biên giới giáp với nƣớc bạn Cam-pu-chia; có vị trí địa lý và giao thông tƣơng đối không thuận lợi bởi hệ thống sông ngòi chằng chịt trong khi cơ sở hạ tầng giao thông chƣa phát triển đồng bộ. Vì vậy, tốc độ tăng trƣởng kinh tế chƣa tƣơng xứng với tiềm năng, nguồn thu ngân sách của tỉnh vẫn còn gặp nhiều khó khăn, hàng năm tỉnh phải nhận bổ sung gần 50% từ ngân sách trung ƣơng. Do đó, để giảm áp lực cho cán cân ngân sách, quá trình CPH là tất yếu và cần phải đƣợc thực thi hiệu quả, không chỉ hƣớng đến giảm áp lực cho cán cân ngân sách mà còn tiến tới đóng góp nhiều hơn cho NSNN. Nhƣ vậy, việc nghiên cứu quá trình CPH tại Việt Nam nói chung và tại tỉnh Đồng Tháp nói riêng là rất quan trọng và cần thiết, phục vụ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nƣớc. Tuy nhiên, việc cân bằng mục tiêu vừa đảm bảo vốn nhà nƣớc, giảm áp lực cán cân ngân sách vừa đảm bảo doanh nghiệp sau cổ phần hóa phát triển bền vững là một nhiệm vụ vô cùng khó khăn và cấp bách. Theo đó, về khái quát, đề tài mà luận văn hƣớng đến là “NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT SINH TRONG QUÁ TRÌNH CỔ PHẤN HÓA VÀ HẬU CỔ PHẦN HÓA DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP”. Luận văn thiết lập cơ sở lý luận và phân tích thực trạng quá trình CPH và các vấn đề hậu CPH của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Từ đó, tác giả chỉ ra những khó khăn, bất cập trong thực tế và đƣa ra các khuyến nghị, giải pháp phù hợp để các doanh nghiệp sau cổ phần hóa trên địa bàn tỉnh phát triển bền vững và hiệu quả. 1.2 Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu chính mà luận văn hƣớng đến là phân tích những vấn đề CPH và các vấn đề hậu CPH tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Nhƣ vậy, hai mục tiêu cục thể của luận án là: (1) đánh giá quá trình cổ phần hóa DNNN tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018; (2) Phân tích thực trạng các vấn đề hậu cổ phần 5
hóa tại các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa tại tỉnh Đồng Tháp hiện nay. Theo đó, hai câu hỏi nghiên cứu mà luận văn cần phải giải đáp là: (1) Quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại tỉnh Đồng Tháp diễn ra như thế nào? (2) Giải quyết những vấn đề phát sinh hậu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại tỉnh Đồng Tháp như thế nào? Để thực hiện mục tiêu và giải đáp hai câu hỏi nghiên cứu này, luận văn thiết lập cơ sở lý luận trên cơ sở lƣợc khảo lý thuyết và tổng quan các nghiên cứu trƣớc. Dựa trên khung phân tích này, tác giả phân tích thực trạng cổ phần hóa và các vấn đề hậu CPH doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Từ đó, tác giả chỉ ra những khó khăn, bất cập trong thực tế. Trên cơ sở phân tích này, tác giả đề xuất các khuyến nghị, giải pháp phù hợp để giải quyết những vấn đề phát sinh trong quá trình CPH và hậu CPH doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Theo đó, các mục tiêu cụ thể và cũng là quy trình thực hiện của luận văn bao gồm các nội dung cụ thể nhƣ sau: - Tìm hiểu khung lý thuyết về CPH doanh nghiệp quốc doanh và các vấn đề hậu CPH. - Phân tích thực trạng quá trình CPH và những vấn đề phát sinh hậu CPH doanh nghiệp quốc doanh tại tỉnh Đồng Tháp. Qua đó, luận văn đúc kết những thành tựu, hạn chế bất cập trong quá trình cổ phần hóa và các vấn đề hậu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nƣớc tại tỉnh Đồng Tháp thời gian qua. - Đề xuất các khuyến nghị, giải pháp nhằm đảm bảo các doanh nghiệp hậu CPH trên địa bàn tỉnh phát triển bền vững và hiệu quả trong thời gian tới. 1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Đối tƣợng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về quá trình CPH và các vấn đề hậu CPH doanh nghiệp quốc doanh tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011- 2018. 6
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận văn là các doanh nghiệp quốc doanh vừa cổ phần hóa tại tỉnh Đồng Tháp, tập trung chủ yếu vào giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2018. Cụ thể, trong phạm vi nội dung luận văn, doanh nghiệp nhà nƣớc vừa cổ phần hóa tại tỉnh Đồng Tháp đƣợc hiểu là các doanh nghiệp có phần vốn nhà nƣớc thuộc tỉnh quản lý vừa thực hiện cổ phần hóa trong giai đoạn nghiên cứu, bao gồm: (1) Công ty TNHH MTV Cấp nƣớc và Môi trƣờng đô thị Đồng Tháp; (2) Công ty TNHH MTV Xây lắp và Vật liệu xây dựng Đồng Tháp; (3) Công ty TNHH MTV Thƣơng mại dầu khí Đồng Tháp. Bên cạnh đó, nhằm củng cố các phân tích về những thành tựu cũng nhƣ khó khăn, bất cập của quá trình CPH doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh, luận văn cũng phân tích khái quát thực trạng CPH tại 14 doanh nghiệp quốc doanh đã CPH trên địa bàn tỉnh giai đoạn trƣớc. 1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện đƣợc mục tiêu nghiên cứu, luận văn sử dụng linh hoạt các phƣơng pháp nghiên cứu sau: - Phƣơng pháp thống kê mô tả bằng kỹ thuật phân tích và tổng hợp: Quá trình phân tích đƣợc thực hiện thông qua việc nghiên cứu chi tiết thực trạng doanh nghiệp nhà nƣớc vừa CPH tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018. Từ cơ sở này, luận văn thực hiện tổng hợp các phân tích nhằm đúc kết những nhận định mang tính tổng quát, hệ thống về thực trạng CPH và các vấn đề hậu CPH doanh nghiệp quốc doanh tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018. - Phƣơng pháp phỏng vấn, lấy ý kiến chuyên gia: Dựa vào mục tiêu nghiên cứu, tác giả thực hiện việc lấy ý kiến của các chuyên gia là cán bộ quản lý, đại diện doanh nghiệp tại các doanh nghiệp nhà nƣớc đã và đang cổ phần hóa tại tỉnh Đồng Tháp. 1.5 Kết quả và đóng góp mới của luận văn Việc thực hiện luận văn kỳ vọng sẽ mang lại những giá trị nhất định cả về mặt khoa học và thực tiễn. Tác giả hƣớng đến giải quyết vấn đề nghiên cứu mà bối cảnh 7
thực tiễn đặt ra: Phân tích thực trạng CPH và các vấn đề hậu CPH doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Luận văn tập trung khái quát hóa lý luận về doanh nghiệp quốc doanh, quá trình, nội dung của CPH. Qua đó, luận văn cung cấp cho ngƣời đọc bức tranh tổng thể về thực trạng CPH và các nút thắt hậu CPH của doanh nghiệp quốc doanh trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp nói riêng và cả nƣớc nói chung. Từ đó, tác giả đề xuất các giải pháp khả thi nhằm cải thiện chất lƣợng cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh và đƣa ra các khuyến nghị chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sau CPH hiện nay. 1.6 Quy trình nghiên cứu Luận văn đƣợc thực hiện bao gồm các bƣớc chính nhƣ sau: Tổng quan lý thuyết Xác định mục tiêu nghiên cứu Phân tích thực trạng và thảo luận Kết luận và hàm ý chính sách Thứ nhất, tác giả thực hiện khái quát lại các lý thuyết có liên quan nhằm hình thành khung phân tích, cơ sở lý luận về DNNN, CTCP, quá trình cổ phần hóa và các nút thắt phát sinh sau quá trình CPH. Bên cạnh đó, tác giả cũng tiến hành lƣợc khảo các bài nghiên cứu thực nghiệm có liên quan. 8
Thứ hai, từ cơ sở tổng quan lý thuyết đƣợc thực hiện ở bƣớc thứ nhất, luận văn xác định mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu. Luận văn hƣớng đến thực hiện câu hỏi nghiên cứu chính là: “Giải quyết những vấn đề phát sinh trong quá trình cổ phần hóa và hậu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tại tỉnh Đồng Tháp như thế nào?” Thứ ba, từ cơ sở tổng quan lý thuyết đƣợc thực hiện ở bƣớc thứ nhất và mục tiêu nghiên cứu đƣợc xác định ở bƣớc thứ hai, luận văn thực hiện thu thập số liệu nhằm phân tích thực trạng quá trình CPH và các vấn đề hậu CPH doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp nói riêng và cả nƣớc nói chung. Từ cơ sở này, tác giả thảo luận về những ƣu điểm cũng nhƣ hạn chế, bất cập còn tồn tại trong quá trình cổ phần hóa và các vấn đề hậu cổ phần hóa tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Cuối cùng, từ cơ sở lý thuyết và kết quả phân tích thực trạng, tác giả rút ra các kết luận về những hạn chế, bất cập còn tồn tại cũng nhƣ nguyên nhân của chúng trong quá trình thực hiện cổ phần hóa và hậu cổ phần hóa tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. Qua đó, luận văn đề xuất các giải pháp khả thi nhằm giải quyết các nút thắt trong quá trình cổ phần hóa và hậu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp. 1.7 Kết cấu luận văn Luận văn gồm 04 chƣơng chính, ngoài chƣơng 1 giới thiệu tổng quan đề tài nghiên cứu, nội dung luận văn đƣợc cấu trúc nhƣ sau: Chƣơng 1_Tổng Quan Nghiên Cứu Chƣơng 2_ Cơ sở lý luận về CPH và các vấn đề hậu CPH Chƣơng 3_ Các nút thắt trong quá trình CPH và hậu CPH tại các doanh nghiệp nhà nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp Chƣơng 4_ Giải quyết các nút thắt trong quá trình CPH và hậu CPH doanh nghiệp nhà nƣớc tại tỉnh Đồng Tháp 9
CHƢƠNG 2_CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CỔ PHẦN HÓA VÀ CÁC VẤN ĐỀ HẬU CỔ PHẦN HÓA 2.1 Các khái niệm chính 2.1.1 Doanh nghiệp nhà nƣớc (DNNN) Doanh nghiệp nhà nƣớc hay doanh nghiệp quốc doanh trƣớc hết là một loại hình doanh nghiệp. Tuy nhiên, loại hình doanh nghiệp này có những đặc thù riêng biệt so với những doanh nghiệp thuộc khu vực tƣ. Thêm vào đó, quan điểm về doanh nghiệp nhà nƣớc theo pháp luật Việt Nam cũng có những thay đổi theo thời gian. Những thay đổi về quan điểm này tƣơng ứng với sự đổi mới về quan niệm về sở hữu nhà nƣớc cũng nhƣ cơ chế quản lý nền kinh tế Việt Nam. Trong nền kinh tế bao cấp, thƣơng nghiệp tƣ nhân gần nhƣ bị hạn chế. Nhà nƣớc nắm vai trò chủ đạo, điều hành, kiểm soát trên thị trƣờng theo chế độ tem phiếu nên hạn chế tối đa việc mua bán hoặc vận chuyển tự do hàng hoá trên thị trƣờng. Theo đó, các doanh nghiệp ở thời kỳ này đều là doanh nghiệp nhà nƣớc. Các doanh nghiệp này hoạt động trên cơ sở các quyết định của CQNN quản lý trực tiếp và các chỉ tiêu pháp lệnh đƣợc giao. “Tất cả phương hướng sản xuất, nguồn vật tư, tiền vốn; định giá sản phẩm, tổ chức bộ máy, nhân sự, tiền lương... đều do các cấp có thẩm quyền quyết định. Nhà nước giao chỉ tiêu kế hoạch cấp phát vốn, vật tư cho doanh nghiệp, doanh nghiệp giao nộp sản phẩm cho Nhà nước. Lỗ thì Nhà nước bù, lãi thì Nhà nước thu”(Dƣơng Văn Hòa, 2016). Kể từ khi Nhà nƣớc thực hiện chính sách Đổi mới, chuyển cơ chế quản lý từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa, quan điểm về doanh nghiệp nhà nƣớc cũng có nhiều thay đổi. Bên cạnh các doanh nghiệp nhà nƣớc, các loại hình doanh nghiệp thuộc khu vực tƣ nhân bắt đầu hình thành và phát triển. Năm 1995, luật doanh nghiệp nhà nƣớc ra đời, định nghĩa chính thức về khái niệm doanh nghiệp nhà nƣớc. Theo quy định của luật, doanh nghiệp nhà nƣớc là “tổ chức kinh tế do Nhà nước đầu tư vốn, thành lập và tổ chức quản lý, hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động công ích, nhằm thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội do Nhà nước giao”(Quốc hội IX, 1995). Theo đó, khái niệm này chỉ ra 10