Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng phát triển CVTD của VietinBank chi nhánh Quang Minh, tìm ra hạn chế và nguyên nhân. Đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm phát triển CVTD tại VietinBank Quang Minh trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---------o0o--------- TRẦN HOÀNG NAM PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH QUANG MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ---------o0o--------- TRẦN HOÀNG NAM PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH QUANG MINH CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG MÃ SỐ : 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. Đặng Thị Minh Nguyệt HÀ NỘI – 2020
i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp, em đã nhận được sự quan tâm hướng dẫn, giúp đỡ của nhiều cá nhân, tập thể trong và ngoài trường. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, em xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất đến các thầy cô trong khoa Sau đại học của trường Đại học Thương Mại, đặc biệt là TS. Đặng Thị Minh Nguyệt đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc đến Ban giám đốc cùng toàn thể cán bộ công nhân viên của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh đã tạo điều kiện thuận lợi cho em có cơ hội làm việc, chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, tài liệu... để em có thể hoàn thành đề tài. Trong khóa luận về đề tài “Phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh”, em đã cố gắng đề cập tới vấn đề phát triển sản phẩm Cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Công Thương CN Quang Minh bằng những kiến thức được tích lũy tại trường và kinh nghiệm thực tế công tác tại đơn vị. Tuy nhiên vì kiến thức và kinh nghiệm còn hạn chế nên bài viết không tránh khỏi những khuyết điểm và thiếu sót, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô và bạn đọc để bài viết được hoàn thiện hơn. Lời cuối cùng, em xin kính chúc các quý thầy cô trường Đại học Thương mại, Ban giám đốc và toàn thể anh chị trong Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam – CN Quang Minh sức khỏe dồi dào, gặt hái được nhiều thành công trong công việc. Em xin chân thành cảm ơn!
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bài Luận Văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong bài là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN (Ký và ghi rõ họ tên) Trần Hoàng Nam
iii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG ................................................................................................vii DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................ viii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .............................................................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................5 6. Những đóng góp mới của luận văn .........................................................................6 7. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................7 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHO VAY TIÊU DÙNG VÀ PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .......................... 8 1.1. Cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại .....................................................8 1.1.1. Khái niệm về cho vay tiêu dùng........................................................................8 1.1.2. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng .......................................................................8 1.1.3. Phân loại cho vay tiêu dùng ............................................................................10 1.1.4 Vai trò của cho vay tiêu dùng ..........................................................................12 1.2. Phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại ...................................13 1.2.1. Khái niệm phát triển cho vay tiêu dùng ..........................................................13 1.2.2. Nội dung phát triển cho vay tiêu dùng ............................................................15 1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển cho vay tiêu dùng ....................................21 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương mại .............................................................................................................................26 1.3.1. Yếu tố chủ quan ..............................................................................................26 1.3.2. Yếu tố khách quan ...........................................................................................28
iv 1.4 Kinh nghiệm phát triển cho vay tiêu dùng tại một số ngân hàng thương mại và bài học rút ra cho ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Quang Minh ...................................................................................................................................29 1.4.1 Kinh nghiệm phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng Agribank chi nhánh Thăng Long ...............................................................................................................29 1.4.2 Kinh nghiệm phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng BIDV chi nhánh Hà Thành .........................................................................................................................30 1.4.3 Bài học kinh nghiệm về phát triển cho vay tiêu dùng cho ngân hàng VietinBank – Chi nhánh Quang Minh ......................................................................32 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUANG MINH........................................................................................................................ 33 2.1. Khái quát về ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh ....................................................................................................33 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh ...........................................................33 2.1.2. Cơ cấu tổ chức.................................................................................................34 2.1.3 Một số kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh ..................................................35 2.2. Thực trạng cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh .........................................................................41 2.2.1. Chính sách cho vay tiêu dùng ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh .........................................................................41 2.2.2. Quy trình cho vay tiêu dùng ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh .........................................................................42 2.3. Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh ..................................................44 2.3.1 Xây dựng chiến lược cho vay tiêu dùng ..........................................................44 2.3.2 Đa dạng hóa, cải tiến sản phẩm CVTD ............................................................45 2.3.3 Nâng cao chất lượng sản phẩm CVTD ............................................................47 2.3.4 Hoạt động Marketing cho sản phẩm cho vay tiêu dùng...................................52
v 2.3.5. Kết quả phát triển CVTD của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam Chi nhánh Quang Minh giai đoạn 2016 – 2018 .......................................55 2.4. Đánh giá phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh ...........................................................71 2.4.1. Những thành công ...........................................................................................71 2.4.2. Những hạn chế ................................................................................................73 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ...............................................................................74 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUANG MINH ............................................................................ 77 3.1. Định hướng và mục tiêu phát triển cho vay tiêu dùng ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh .........................................77 3.1.1. Xu hướng phát triển cho vay tiêu dùng ...........................................................77 3.1.2 Định hướng phát triển cho vay tiêu dùng tại VietinBank – Chi nhánh Quang Minh ..........................................................................................................................78 3.1.3 Mục tiêu phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh ..................................................79 3.2. Một số giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh .........................................80 3.2.1 Chủ động xây dựng quy trình CVTD riêng trên cơ sở quy trình của Hội sở ...80 3.2.2 Thay đổi cách thức tiếp thị sản phẩm CVTD thông qua đối tác cung cấp sản phẩm tiêu dùng ..........................................................................................................81 3.2.3 Chú trọng công tác thẩm định và giám sát khoản vay .....................................83 3.2.4 Đẩy mạnh hoạt động marketing ngân hàng .....................................................84 3.2.5 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực...............................................................86 3.3. Một số kiến nghị.................................................................................................88 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ ...........................................................................88 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam ........................................89 3.3.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam .......................90 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 94
vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 CVTD Cho vay tiêu dùng 2 TMCP Thương mại Cổ phần 3 NHTM Ngân hàng thương mại 4 NHNN Ngân hàng Nhà nước 5 KTTT Kinh tế thị trường 6 SXKD Sản xuất kinh doanh 7 KHCN Khách hàng cá nhân 8 PGD Phòng giao dịch 9 HĐTD Hợp đồng tín dụng 10 CBTD Cán bộ tín dụng 11 TSBĐ Tài sản bảo đảm 12 BĐS Bất động sản Ngân hàng TMCP Công thương Việt 13 Vietinbank Nam- Chi nhánh Quang Minh Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển 14 BIDV Việt Nam Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển 15 Agribank Nông thôn Việt Nam
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh dịch vụ của VietinBank chi nhánh Quang Minh ..........................................................................................................................39 Bảng 2.2: Kết quả hoạt đông kinh doanh của VietinBank chi nhánh Quang Minh ..40 Bảng 2.3: Chính sách cho vay tiêu dùng của VietinBank chi nhánh Quang Minh............41 Bảng 2.4: Công tác đa dạng, cải tiến sản phẩm CVTD tai VietinBank chi nhánh Quang Minh ..............................................................................................................46 Bảng 2.5: Hoạt động chăm sóc khách hàng tại VietinBank chi nhánh Quang Minh48 Bảng 2.6: Công tác thẩm định khách hàng trước khi CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ....................................................................................................49 Bảng 2.7: Công tác giám sát cho vay tiêu dùng sau giải ngân tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ....................................................................................................51 Bảng 2.8: Hoạt động Marketing cho sản phẩm CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ..............................................................................................................53 Bảng 2.9: Chi phí hoạt động Marketing CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ..........................................................................................................................54 Bảng 2.10: Cơ cấu khách hàng vay tiêu dùng tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ...................................................................................................................................57 Bảng 2.11: Cơ cấu doanh số cho vay tiêu dùng tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ..........................................................................................................................59 Bảng 2.12: Cơ cấu dư nợ CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ................62 Bảng 2.13: Nợ quá hạn trong cho vay tiêu dùng tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ..........................................................................................................................64 Bảng 2.14: Nợ xấu trong cho vay tiêu dùng tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ...................................................................................................................................65 Bảng 2.15: Giá trị khoanh nợ và xóa nợ CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ..........................................................................................................................67 Bảng 2.16: Trích lập dự phòng tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ...................68 Bảng 2.17: Thu lãi từ hoạt động cho vay tiêu dùng tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ..........................................................................................................................69
viii DANH MỤC HÌNH VẼ Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của VietinBank chi nhánh Quang Minh .................................... 35 Sơ đồ 2.2: Quy trình cho vay tiêu dùng ....................................................................43 Biểu đồ 2.1: Kết quả huy động vốn của VietinBank chi nhánh Quang Minh ..........36 Biểu đồ 2.2: Kết quả cho vay của VietinBank chi nhánh Quang Minh ....................37 Biểu đồ 2.3: Khách hàng vay tiêu dùng tại VietinBank CN Quang Minh................55 Biểu đồ 2.4: Doanh số CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh ....................58 Biểu đồ 2.5: Dư nợ CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh .........................61 Biểu đồ 2.6: Thị phần cho vay tiêu dùng của VietinBank chi nhánh Quang Minh.........70
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quá trình hội nhập với nền kinh tế thế giới diễn ra ngày càng sâu rộng, những kinh nghiệm về thực tiễn phát triển của các ngân hàng trên thế giới sẽ là nguồn tham khảo không thể bỏ qua đối với Việt Nam. Hiện ở nhiều tổ chức tài chính trên thế giới, tỷ trọng thu nhập từ hoạt động tín dụng ngày càng giảm so với thu nhập từ dịch vụ khác. Điều này là tất yếu do thị trường tài chính phát triển sẽ làm nhu cầu vay vốn từ ngân hàng của các tổ chức kinh tế (phân khúc khách hàng hiện đang chiếm tỷ trọng dư nợ rất cao tại Việt Nam) giảm đi. Thay vào đó, vốn được huy động rẻ hơn trực tiếp từ thị trường chứng khoán thông qua việc cổ phần hóa. Trong một số trường hợp đầu tư tài sản cố định, doanh nghiệp có thể lựa chọn hình thức thuê tài chính sẽ ưu việt hơn so với vay vốn trung dài hạn từ ngân hàng. Khi đó, nhu cầu tín dụng ngân hàng sẽ chỉ còn hai mảng chính: cho vay những dự án cần lượng vốn rất lớn (thường theo chỉ đạo của Chính phủ) và cho vay các doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh và các cá nhân (cho vay bán lẻ). Do vậy, thị trường cho vay bán lẻ (đặc biệt là CVTD) sẽ là thị trường cạnh tranh khốc liệt nhất giữa các ngân hàng trong thời gian tới. Tại Việt Nam, CVTD là một trong những mảng hoạt động tăng trưởng nhanh nhất trong những năm gần đây. Tổng quy mô tín dụng tiêu dùng hiện đạt mức 960 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 15,7% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống; trong đó nhóm công ty tài chính tiêu dùng có quy mô tín dụng tiêu dùng đạt mức 74 nghìn tỷ đồng và là nhóm có tốc độ tăng dư nợ tín dụng tiêu dùng cao nhất trong 3 năm gần đây, bình quân khoảng 44%. Mặc dù thị trường này được đánh giá là vẫn còn rất tiềm năng do mức thâm nhập thị trường thấp và rất nhiều người chưa sử dụng dịch vụ ngân hàng ở Việt Nam, tuy nhiên để phát triển thị trường này thì vẫn còn nhiều thách thức. Thêm vào đó, không chỉ các ngân hàng trong nước mà các tổ chức tín dụng, công ty tài chính (CTTC) nước ngoài cũng đang cạnh tranh mạnh mẽ để chiếm lĩnh thị phần trong thị trường này. Theo số liệu nghiên cứu và đánh giá của The Asian Banker, Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank)
2 hiện đang là ngân hàng bán lẻ hàng đầu Việt Nam trong hai năm liên tiếp 2017 – 2018. Nhằm tiếp tục duy trì và phát huy lợi thế này, VietinBank cần sớm có những nghiên cứu chi tiết và phương án hành động cụ thể để phát triển hơn nữa sức cạnh tranh trong phân khúc thị trường cho vay bán lẻ nói chung và CVTD nói riêng. Từ những phân tích trên, với cương vị là 1 cán bộ đang công tác tại VietinBank chi nhánh Quang Minh, tác giả chọn đề tài nghiên cứu “Phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh” làm luận văn thạc sỹ. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Cho vay tiêu dùng là một trong số các dịch vụ của ngân hàng bán lẻ (NHBL). Hiện tại với sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực cho vay tiêu dùng khiến số lượng nghiên cứu về dịch vụ cho vay tiêu dùng, mở rộng cho vay tiêu dùng của các ngân hàng thương mại ngày càng nhiều. Dưới đây, tác giả tiếp cận một số nghiên cứu điển hình sau: Tác giả Vũ Thị Hương (2016), thực hiện nghiên cứu “Hoạt động CVTD tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh Đông Đô”, luận văn Thạc sĩ Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh Tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. Trong luận vay này tác giả đã khái quát khá hoàn chỉnh cơ sở lý luận về CVTD tại NHTM và nội dung, tiêu chí đánh giá sự phát triển của hoạt động CVTD. Luận văn cũng đã phân tích khá đầy đủ thực trạng phát triển CVTD tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Đông Đô, luận văn đã nêu lên được những thuận lợi và thành tựu mà chi nhánh đã đạt được trong hoạt động CVTD, những mặt còn hạn chế và nguyên nhân dẫn đến những hạn chế nêu trên. Tác giả Trần Thị Thanh Tâm (2015) nghiên cứu “Giải pháp phát triển dịch vụ cho vay tiêu dùng tại Việt Nam”, Tạp chí Tài chính, kỳ 2 (02/2015). Bài báo đã chỉ ra được những lợi ích của việc phát triển cho vay tiêu dùng, cụ thể như nâng cao cơ hội tiếp cận tài chính cho người dân, góp phần gia tăng sự hiểu biết về tài chính cho các nhóm khách hàng mới, góp phần làm giảm nhu cầu đối với các dịch vụ tín dụng phi chính thức, và là một công cụ quan trọng làm kích cầu tiêu dùng. Bên cạnh đó,
3 tác giả cũng đã đưa ra hai giải pháp chính là: hoàn thiện các vấn đề pháp lý cho kênh tài chính tiêu dùng, và nâng cao hơn nữa nhận thức cho người dân về dịch vụ tài chính tiêu dùng. Nguyễn Thị Minh (2016), nghiên cứu về “Cho vay tiêu dùng: Xu hướng tất yếu của các ngân hàng thương mại”, Tạp chí Tài chính, kỳ 1 (07/2016). Bài đăng đã nhấn mạnh rằng mở rộng và phát triển nghiệp vụ ngân hàng bán lẻ, tập trung nhiều hơn đối với phân khúc khách hàng cá nhân, những người có nhu cầu tiêu dùng cũng đang trở thành xu hướng của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Ngoài ra, tác giả cũng cho rằng các ngân hàng cần đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng ở 3 lĩnh vực chính: cho vay mua, xây dựng và sửa chữa lớn nhà ở; cho vay qua thẻ; và cho vay tiêu dùng thông thường. Tác giả Lê Phương Lan (2007) thực hiện nghiên cứu “Mở rộng CVTD tại Ngân hàng Công thương Việt Nam”, luận văn Thạc sĩ Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh tế Quốc Dân, Hà Nội. Trong luận văn này tác giả đã xây dựng được một cơ sở lý luận rất logic về những nội dung cơ bản về hoạt động CVTD của Ngân hàng thương mại. Cụ thể, tác giả đã thể hiện được cơ sở về hoạt động CVTD, xác định được đối tượng của CVTD, nêu lên những đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động CVTD. Đây là một cơ sở rất quan trọng để tìm ra sự khác biệt giữa hoạt động CVTD với các hoạt cho vay khác của ngân hàng. Tác giả Hoàng Thị Huyền Trang (2015), nghiên cứu về “Nâng cao hiệu quả CVTD tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Hà Tây”, luận văn Thạc sĩ Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh Tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. Trong luận văn này tác giả đã vận dụng nhuần nhuyễn kiến thức kinh tế lượng trong kiểm định các giả thuyết về các nhân tố ảnh hưởng tới CVTD. Từ đó tạo được cơ sở vững chắc cho các lập luận mà tác giả đưa ra. Hoàng Minh Quang (2019), nghiên cứu đề tài “Nâng cao hiệu quả cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Thành”. Luận văn Thạc sỹ Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Đề tài được nghiên cứu từ năm 2018 trở về trước nên nội dung khá sát với tình
4 hình kinh tế và tình hình hoạt động ngân hàng hiện nay. Luận văn đã trình bày đầy đủ và chi tiết về cơ sở lý luận về hiệu quả của hoạt động cho vay tiêu dùng, bao gồm: khái niệm, đặc điểm, vai trò, các hình thức của cho vay tiêu dùng, các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng mở rộng cho vay tiêu dùng, các tiêu chí phản ánh hiệu quả cho vay tiêu dùng, quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu dùng, và những quy định pháp lý tại Việt Nam trong vấn đề này. Dựa trên những dữ liệu thu thập được, tác giả đã có những đánh giá về hiệu quả cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Thành. Từ đó, những giải pháp được đưa ra là xây dựng chiến lược kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ cũng như chất lượng phục vụ khách hàng, đi kèm với đó là giải pháp giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cho vay tiêu dùng. Như vậy, sau khi nghiên cứu các công trình khoa học, các bài báo có thể khẳng định: trong những năm gần đây, dịch vụ CVTD đã được các NHTM và các chuyên gia kinh tế rất quan tâm, hầu hết các NHTM đề có đề án phát triển CVTD, nhiều NHTM còn thuê chuyên gia nước ngoài thiết kế chiến lược cho riêng mình. Đã có khá nhiều nghiên cứu về hệ thống lý thuyết CVTD, tuy nhiên các nghiên cứu mới chỉ đề cập đến khía cạnh khác nhau, căn cứ vào thực tiễn phát sinh các nghiệp vụ cụ thể để xây dựng hệ thống lý thuyết chứ chưa có nghiên cứu khoa học bài bản về CVTD. Bản thân VietinBank đã có những bước đi rõ ràng trong việc xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ CVTD. Tuy nhiên, mới chỉ đề cập đến khía cạnh đơn lẻ của CVTD. Các nghiên cứu về mở rộng CVTD khá nhiều nhưng chưa được xem xét tổng thể, đặc biệt chưa có công trình nghiên cứu về mở rộng CVTD của VietinBank trong điều kiện cạnh tranh gay gắt, toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế diễn ra ngày càng sâu sắc như hiện nay. Có thể nói, luận văn thạc sỹ của tác giả có nội dung không trùng lặp với các công trình nghiên cứu khoa học trước đây, đặc biệt là nghiên cứu về CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh. Trái lại, Luận văn có tính kế thừa, phát triển cao hơn những đánh giá, những bài học kinh nghiệm quý báu trong việc mở rộng CVTD tại VietinBank.
5 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Việc nghiên cứu trong đề tài nhằm đề xuất các giải pháp giúp phát triển CVTD tại VietinBank chi nhánh Quang Minh. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục tiêu nghiên cứu trên, luận văn phải thực hiện được các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa những nội dung lí luận cơ bản về CVTD và phát triển CVTD tại NHTM. - Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển CVTD của VietinBank chi nhánh Quang Minh, tìm ra hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm phát triển CVTD tại VietinBank Quang Minh trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về cho vay tiêu dùng và phát triển CVTD của VietinBank chi nhánh Quang Minh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về thời gian: Đề tài được nghiên cứu trong khoảng thời gian 3 năm (2016 – 2018). Về không gian: Đề tài được phân tích và thực hiện tại VietinBank chi nhánh Quang Minh. Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động CVTD. Từ đó, xây dựng các nhóm giải pháp nhằm phát triển CVTD tại ngân hàng này trong thời gian tới. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp thu thập tài liệu - Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp Luận văn tiến hành thu thập dữ liệu từ các báo cáo hoạt động của ngân hàng qua các năm, tạp chí và sách chuyên ngành, website, các trang báo điện tử cùng các công trình khoa học có liên quan.
6 - Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu sơ cấp: Dữ liệu sơ cấp được thu thặp bằng cách phát phiếu điều tra thông qua bảng hỏi khảo sát nhằm khảo sát các khách hàng đang sử dụng dịch vụ cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam chi nhánh Quang Minh. Kết quả từ dữ lệu sơ cấp sẽ giúp tác giả có thể tổng hợp các đánh giá khách quan từ phía khách hàng về thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam chi nhánh Quang Minh. Qua đó, rút ra được điểm mạnh và điểm yếu về phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam chi nhánh Quang Minh. Số lượng phiếu khảo sát là 240 phiếu, số phiếu thu về là 230 phiếu và có 6 phiếu không hợp lệ. Vì vậy tác giả tiến hành nghiên cứu với 224 phiếu. 5.2. Phương pháp phân tích thông tin và xử lý thông tin 5.2.1 Phương pháp phân tích thông tin Luận văn sử dụng phương pháp thống kê và mô tả, phương pháp nghiên cứu lý thuyết, phương pháp tổng hợp các dữ liệu đã thu thập được. - Phương pháp thống kê và mô tả về các số liệu kết quả hoạt động kinh doanh tại VietinBank chi nhánh Quang Minh giai đoạn 2016 – 2018. - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết sử dụng trong việc nghiên cứu cách thức đo lường mở rộng tín dụng. - Phương pháp tổng hợp sử dụng trong việc tổng hợp kinh nghiệm mở rộng CVTD các ngân hàng khác. 5.2.2 Phương pháp xử lý thông tin Tất cả các thông tin sau khi thu thập được tổng hợp dưới dạng bảng biểu và xử lý bằng mềm phềm Excel để tính toán dữ liệu. 6. Những đóng góp mới của luận văn Luận văn đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về CVTD và phát triển CVTD của ngân hàng thương mại. Phân tích và đánh giá thực trạng phát triển CVTD của ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam chi nhánh Quang Minh, chỉ ra những kết quả nhất định đã đạt được, tồn tại, hạn chế trong CVTD.
7 Đề xuất một số giải pháp tại quy mô chi nhánh nhằm phát triển CVTD tại ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh trong thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương. Chương 1: Tổng quan về cho vay tiêu dùng và phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh giai đoạn 2016 - 2018 Chương 3: Một số giải pháp nhằm phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Quang Minh
8 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ CHO VAY TIÊU DÙNG VÀ PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm về cho vay tiêu dùng Có nhiều quan điểm khác nhau về cho vay tiêu dùng, Ngô Hướng và Tô Kim Ngọc (2001) cho rằng: “Cho vay tiêu dùng của ngân hàng nhằm tài trợ cho các nhu cầu tiêu dùng của hộ gia đình và cá nhân” [11]. Hồ Diệu (2001) lại cho rằng: “Cho vay tiêu dùng là loại hình cho vay cấp cho đối tượng khách hàng là các cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng như: mua sắm nhà cửa, xe cộ, các loại hàng hóa bền chắc như tủ lạnh, điều hòa, máy giặt…” [5] Tác giả Tô Ngọc Hưng (2009) đưa ra quan điểm: “Cho vay tiêu dùng là loại cho vay nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu và mua sắm tiện nghi sinh hoạt gia đình nhằm nâng cao đời sống dân cư. Khách hàng vay là những người có thu nhập không cao nhưng ổn định, chủ yếu là công nhân viên chức hưởng lương có việc làm ổn định và số lượng khách hàng thì rất đông”. [9] Theo Nguyễn Văn Tiến, (2009): “Cho vay tiêu dùng là hình thức cấp tiêu dùng nhằm tài trợ cho nhu cầu chi tiêu, mua sắm, sửa chữa nhà cửa… của các cá nhân, hộ gia đình. Các khoản vay này giúp người tiêu dùng có thể sử dụng hàng hoá, dịch vụ trước khi họ có khả năng chi trả, tạo cho họ có được một cuộc sống với chất lượng cao hơn như mua xe, mua nhà, nghỉ ngơi, du lịch…” [23] Dù có nhiều cách hiểu khác nhau, nhưng tất cả các quan niệm trên đều có một điểm chung: Cho vay tiêu dùng là hoạt động cho vay của NHTM để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân. Từ đó có thể hiểu rằng: “Cho vay tiêu dùng là hình thức cấp tín dụng trong đó ngân hàng thoả thuận để khách hàng là cá nhân hay hộ gia đình sử dụng một khoản tiền với mục đích tiêu dùng theo nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời gian nhất định”. 1.1.2. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng CVTD cũng là một hình thức cấp tín dụng của ngân hàng. Vì vậy, bên cạnh những đặc điểm của khoản vay thông thường như khách hàng phải cam kết hoàn trả
9 cả gốc và lãi với thời gian xác định, khách hàng phải cam kết sử dụng vốn vay theo mục đích thỏa thuận với ngân hàng… thì CVTD còn có một số đặc điểm riêng biệt, cụ thể như sau: - Số lượng các khoản vay lớn nhưng quy mô của các khoản vay nhỏ vì cho vay tiêu dùng thường để đáp ứng các nhu cầu về chi tiêu hàng ngày. - Lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao: Do phần lớn khoản vay tiêu dùng có quy mô nhỏ, trong khi đó các TCTD vẫn phải tiến hành theo đủ mọi thủ tục cho vay bao gồm thẩm định hồ sơ, thẩm định khách hàng, giải ngân, kiểm soát sau khi cho vay… dẫn đến chi phí tổ chức cho vay cao, vì vậy lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao hơn so với lãi suất của các loại cho vay trong lĩnh vực thương mại và công nghiệp. - Nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng có tính nhạy cảm theo chu kỳ kinh tế: Khi nền kinh tế tăng trưởng, mọi người lạc quan về tương lai, họ sẽ chi tiêu nhiều hơn, nhu cầu vay tiêu dùng cũng tăng lên. Ngược lại, khi nền kinh tế rơi vào suy thoái, tình trạng thất nghiệp tăng lên thì người dân sẽ có xu hướng tiết kiệm nhiều hơn, theo đó nhu cầu vay tiêu dùng cũng giảm. - Các khoản cho vay tiêu dùng thường có rủi ro lớn: Do tình hình tài chính của khách hàng có thể gặp biến động dẫn đến khách hàng mất khả năng thanh toán, hoặc rủi ro do khách hàng sau khi tiêu dùng sản phẩm không muốn trả tiền. Mặt khác, trong trường hợp khách hàng gặp sự cố về sức khỏe dẫn đến không còn đủ năng lực hành vi dân sự thì việc thu hồi nợ là rất khó khăn. Do đó, các khoản CVTD thường được quản lý một cách chặt chẽ và linh hoạt. - Mức thu nhập và trình độ học vấn có quan hệ mật thiết tới nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng. Khách hàng có thu nhập cao có xu hướng vay nhiều hơn so với mức thu nhập, và có nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm giá trị và công nghệ cao. - Nguồn trả nợ chủ yếu của người đi vay có thể biến đổi lớn, phụ thuộc vào quá trình làm việc, kỹ năng và kinh nghiệm đối với công việc của họ. Nếu khách hàng là người buôn bán thì thu nhập của họ có thể cao bất thường nhưng không ổn định. Chỉ cần một sự biến động không tốt về giá cả những mặt hàng kinh doanh của họ có thể dẫn đến những con số thiệt hại rất lớn, làm giảm khả năng trả nợ của họ.
10 - Tư cách của khách hàng là yếu tố khó xác định song lại rất quan trọng, quyết định sự hoàn trả của khoản vay 1.1.3. Phân loại cho vay tiêu dùng Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn của khách hàng: Nếu căn cứ vào “Mục đích sử dụng vốn” thì CVTD được chia làm hai loại là: CVTD cư trú và CVTD phi cư trú. - CVTD cư trú: Là khoản tín dụng được cấp nhằm tài trợ cho nhu cầu mua, xây dựng, cải tạo nhà cho khách hàng (cá nhân hay hộ gia đình). Đặc điểm của những món vay này là quy mô thường lớn, thời gian dài. Việc đánh giá giá trị tài sản tài trợ có vai trò vô cùng quan trọng đối với ngân hàng. Nếu như trong CVTD thông thường thì thu nhập tương lai của người vay là yếu tố quan trọng để ngân hàng quyết định cho vay hay không thì trong cho vay nhà ở, giá trị và tình hình biến động của tài sản được tài trợ là yếu tố mà ngân hàng rất quan tâm. Bởi vì khoản tín dụng tài trợ cho loại tài sản này có giá trị lớn, nên sự biến động theo hướng không có lợi của nó sẽ dẫn đến những thiệt hại rất lớn cho ngân hàng. - CVTD phi cư trú: Đây là những khoản cho vay phục vụ nhu cầu cải thiện đời sống như mua sắm phương tiện, đồ dùng, du lịch, học hành, y tế hoặc giải trí... Đặc điểm của những khoản tín dụng này thường có quy mô nhỏ, thời gian tài trợ ngắn. Do đó mà mức độ rủi ro đối với ngân hàng là thấp hơn những khoản cho vay tiêu dùng bất động sản. Đối với loại cho vay này, yếu tố quyết định cho vay hay không là khả năng trả nợ của người vay, sau đó mới xem xét đến giá trị tài sản bảo đảm. Căn cứ vào cách thức hoàn trả: Nếu dựa trên tiêu thức này thì CVTD được phân thành: CVTD trả góp và CVTD phi trả góp. - CVTD trả góp: Hình thức này chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng CVTD của các ngân hàng bởi tính hợp lý của nó. Theo hình thức này, người đi vay trả nợ cho ngân hàng (gồm cả gốc và lãi) theo nhiều lần, theo những kỳ hạn nhất định do ngân hàng quy định (tháng hoặc quý). Hình thức này áp dụng cho các khoản vay có giá trị lớn hoặc những khách hàng mà thu nhập định kỳ của họ không đủ để thanh toán hết số nợ trong một lần.