Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn này là xây dựng phương pháp luận về rủi ro trong hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại, phân tích tình hình quản trị rủi ro tín dụng thực tế tại ngân hàng thương mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam nhằm rút ra những hạn chế và tìm ra các giải pháp khắc phục những hạn chế ấy trong quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XÂY DỰNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN XÂY DỰNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. LÊ THẨM DƢƠNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015
TÓM TẮT LUẬN VĂN Trong hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại, hoạt động tín dụng luôn đóng vai trò quan trọng nhất và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho các ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực hoạt động tiềm ẩn nhiều rủi ro do phải chịu tác động từ nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Vì vậy, quản trị rủi ro tín dụng là vấn đề luôn đƣợc các nhà lãnh đạo ngân hàng và các chuyên gia kinh tế rất quan tâm, trong tình hình kinh tế khó khăn nhƣ hiện nay thì việc quản lý hoạt động tín dụng sao cho hạn chế rủi ro ở mức thấp nhất là vấn đề vô cùng cần thiết đối với các ngân hàng thƣơng mại nói chung và ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam nói riêng. Mục tiêu của luận văn này là xây dựng phƣơng pháp luận về rủi ro trong hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại, phân tích tình hình quản trị rủi ro tín dụng thực tế tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam nhằm rút ra những hạn chế và tìm ra các giải pháp khắc phục những hạn chế ấy trong quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng này. Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tổng hợp, phân tích về lý luận kết hợp với phƣơng pháp tổng hợp, so sánh, phân tích số liệu của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến cuối năm 2014, từ đó đƣa ra những đánh giá của riêng tác giả về vấn đề quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng Xây Dựng Việt Nam. Xuất phát từ những hạn chế và nguyên nhân dẫn đến quản trị rủi ro tín dụng kém hiệu quả tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam, tác giả đề xuất một số ý kiến nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng cho hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Từ kết quả nghiên cứu của đề tài, tác giả nhận thấy hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng Xây Dựng Việt Nam chƣa thật sự hiệu quả, ảnh hƣởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng, Ban lãnh đạo của ngân hàng cần phải quan tâm nhiều hơn đến vấn đề này cũng nhƣ học hỏi kinh nghiệm quản lý của các ngân hàng thƣơng mại hiện đại.
LỜI CAM ĐOAN Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. TP.Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2015 Tác giả ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG
LỜI CÁM ƠN Trƣớc hết, tác giả xin thể hiện sự cảm ơn sâu sắc đến Tiến sỹ LÊ THẨM DƢƠNG, khoa Quản trị kinh doanh, Trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã cho tác giả những lời khuyên xác đáng và hƣớng dẫn tận tình cho tác giả thực hiện luận văn thạc sỹ này. Đồng thời, tác giả muốn thể hiện sự cảm ơn chân thành đến lãnh đạo của Ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam đã tạo điều kiện cho tác giả tham gia khóa học Thạc sỹ ngành Tài chính – Ngân hàng do Trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức. Đặc biệt, tác giả chân thành cảm ơn các đồng nghiệp của tác giả tại ngân hàng đã chia sẻ kinh nghiệm quý báu cũng nhƣ hỗ trợ tác giả trong quá trình thu thập số liệu phân tích tại ngân hàng. Bên cạnh đó, tác giả xin cảm ơn Khoa Sau Đại học của trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức khóa học Thạc sỹ này để tạo điều kiện cho tác giả đƣợc học tập, nâng cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn trong điều kiện ngành ngân hàng Việt Nam đang trong quá trình hội nhập quốc tế. Cuối cùng, tác giả thể hiện tình cảm trân trọng đến bố mẹ, bạn bè và các thầy (cô) giáo của tác giả đã động viên tác giả trong quá trình thực hiện luận văn này. TP.Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2015 Tác giả ĐOÀN THỊ BÍCH PHƢƠNG
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Giới thiệu chƣơng 1 ................................................................................................... 1 1.1 RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG .................................................................. 1 1.1.1 Khái niệm rủi ro và rủi ro tín dụng ngân hàng......................................... 1 1.1.2 Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng .......................................................... 2 1.1.2.1 Phân loại theo nguồn gốc hình thành rủi ro tín dụng ....................... 2 1.1.2.2 Phân loại theo phạm vi tác động ......................................................... 3 1.1.2.3 Phân loại theo tính chất của rủi ro ..................................................... 5 1.1.3 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại các NHTM .............................. 6 1.1.3.1 Nguyên nhân từ phía khách hàng vay ................................................ 6 1.1.3.2 Nguyên nhân từ phía ngân hàng cho vay ........................................... 6 1.1.3.3 Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài ............................................... 7 1.1.4 Ảnh hƣởng của rủi ro tín dụng đối với hoạt động kinh doanh của ngân hàng và nền kinh tế xã hội ................................................................................... 7 1.1.4.1 Đối với hoạt động kinh doanh của ngân hàng ................................... 7 1.1.4.2 Đối với nền kinh tế xã hội ................................................................... 8 1.1.5 Phƣơng pháp đo lƣờng rủi ro tín dụng ...................................................... 8 1.2 QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ..................................................................... 12 1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng........................................................... 12 1.2.2 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng ........................................................... 12 1.2.2.1 Hoạch định chiến lược rủi ro tín dụng ............................................. 12 1.2.2.2 Tổ chức quản trị rủi ro tín dụng ........................................................ 13 1.2.2.3 Lãnh đạo thực hiện quản trị rủi ro tín dụng .................................... 16
1.2.2.4 Giám sát rủi ro tín dụng ..................................................................... 20 1.2.3 Kinh nghiệm quản lý rủi ro tín dụng ở một số nƣớc trên thế giới ........ 21 1.2.3.1 Kinh nghiệm của Trung Quốc ........................................................... 21 1.2.3.2 Kinh nghiệm của Nhật Bản ............................................................... 22 1.2.3.3 Bài học kinh nghiệm cho các NHTM Việt Nam ............................. 23 Kết luận chƣơng 1: ......................................................................................... 25 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM Giới thiệu chƣơng 2 ................................................................................................. 26 2.1 GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM ............ 26 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam ............................................................................................................. 26 2.1.2 Các sản phẩm và dịch vụ chính của ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam ..................................................................................................................... 27 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh những năm vừa qua ............................. 28 2.2 THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM ........................................ 30 2.2.1 Thực trạng hoạt động tín dụng tại ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam giai đoạn 2010-2014 .................................................................................. 30 2.2.1.1 Tình hình tăng trưởng dư nợ tín dụng ............................................. 30 2.2.1.2 Cơ cấu dư nợ tín dụng ...................................................................... 32 2.2.2 Thực trạng rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam ..................................................................................................................... 35 2.2.2.1 Rủi ro tín dụng hiện tại ..................................................................... 35 2.2.2.2 Rủi ro tín dụng tiềm ẩn ..................................................................... 40 2.2.3 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam ............................................................................................................. 42 2.2.3.1 Hoạch định chiến lược rủi ro tín dụng ............................................ 42
2.2.3.2 Tổ chức quản trị rủi ro tín dụng ....................................................... 43 2.2.3.3 Lãnh đạo thực hiện quản trị rủi ro tín dụng ................................... 44 2.2.3.4 Giám sát rủi ro tín dụng .................................................................... 49 2.2.4 Đánh giá về công tác quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàngTMCP Xây Dựng Việt Nam................................................................................................... 50 2.2.4.1 Những thành tựu đạt được .............................................................. 50 2.2.4.2 Những vấn đề còn tồn tại .................................................................. 51 2.2.5 Nguyên nhân dẫn đến quản trị rủi ro tín dụng kém hiệu quả tại ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam .................................................................... 56 2.2.5.1 Nguyên nhân từ phía khách hàng vay ............................................. 56 2.2.5.2 Nguyên nhân từ phía ngân hàng cho vay ........................................ 58 2.2.5.3 Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài ............................................ 63 Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................... 65 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM Giới thiệu chƣơng 3 ................................................................................................. 66 3.1 ĐỊNH HƢỚNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM ........................................................................................ 66 3.2 GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP XÂY DỰNG VIỆT NAM ......................................... 68 3.2.1 Các giải pháp về hoạch định chiến lƣợc rủi ro tín dụng ........................ 68 3.2.1.1 Xác định thị trường và các lĩnh vực cho vay của ngân hàng .......... 68 3.2.1.2 Xây dựng chính sách tín dụng hợp lý, khả thi .................................. 69 3.2.1.3 Xây dựng các giới hạn an toàn trong hoạt động tín dụng ............... 71 3.2.2 Các giải pháp về tổ chức quản trị rủi ro tín dụng................................... 72 3.2.2.1 Tổ chức mô hình quản lý rủi ro tín dụng tập trung ......................... 72 3.2.2.2 Cơ chế phân cấp ủy quyền ................................................................. 73 3.2.2.3 Nâng cao chất lượng nhân sự ........................................................... 73
3.2.2.4 Thành lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo kinh tế vĩ mô 74 3.2.3 Các giải pháp về lãnh đạo thực hiện quản trị rủi ro tín dụng ............... 75 3.2.3.1 Hoàn thiện và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình cho vay .................. 75 3.2.3.2 Áp dụng phương pháp phân loại nợ có khả năng cảnh báo sớm rủi ro tín dụng ........................................................................................................ 79 3.2.3.3 Thực hiện đầy đủ khâu bảo đảm tín dụng ........................................ 79 3.2.3.4 Trích lập quỹ dự phòng bù đắp rủi ro tín dụng ................................ 81 3.2.3.5 Xây dựng cơ chế quản lý các khoản nợ xấu ..................................... 81 3.2.3.6 Xây dựng hệ thống các công cụ đo lường và định hạng rủi ro tín dụng ............................................................................................................. 82 3.2.3.7 Hoàn thiện hệ thống thông tin quản trị rủi ro tín dụng ................... 83 3.2.4 Giải pháp về giám sát rủi ro tín dụng .......................................................... 83 3.3 KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CHÍNH PHỦ VÀ NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC ..... 85 3.3.1 Kiến nghị đối với Chính phủ .................................................................... 85 3.3.1.1 Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho nghiệp vụ ngân hàng ............... 85 3.3.1.2 Bảo đảm an ninh tài chính trong hoạt động ngân hàng .................. 86 3.3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc .................................................. 86 3.3.2.1 Đẩy mạnh tái cấu trúc hệ thống ngân hàng ..................................... 86 3.3.2.2 Hoàn thiện khung pháp lý cho việc xử lý các khoản nợ xấu ........... 87 3.3.2.3 Hoàn thiện hoạt động giám sát của NHNN đối với các NHTM ...... 87 3.3.2.4 Triển khai có hiệu quả hệ thống thông tin tín dụng ngân hàng...... 88 Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................... 89 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ADB Ngân hàng Phát triển châu Á BĐS Bất động sản CBTD Cán bộ tín dụng CIC Trung tâm thông tin tín dụng ngân hàng GDP Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm nội địa IMF Quỹ tiền tệ Quốc tế KH Khách hàng NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHNN VN Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHTM CP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần NQH Nợ quá hạn QĐ Quyết định RRTD Rủi ro tín dụng TD Tín dụng TMCP Thƣơng mại cổ phần VNCB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam VNCB AMC Công ty Quản lý nợ và Khai thác tài sản của Ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam WB Ngân hàng Thế giới
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của VNCB năm 2010-2014 Bảng 2.2: Cơ cấu dƣ nợ tín dụng theo thời hạn tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Bảng 2.3: Cơ cấu dƣ nợ tín dụng theo loại hình khách hàng tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Bảng 2.4: Phân loại nhóm nợ tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Bảng 2.5: Phân loại nợ quá hạn tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Bảng 2.6: Phân loại rủi ro tín dụng tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Bảng 2.7: Rủi ro tín dụng tiềm ẩn tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Bảng 2.8: Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng
DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mô hình mô tả tổn thất tín dụng theo Basel II Sơ đồ 1.2: Mô hình tổ chức quản lý rủi ro ở các NHTM Sơ đồ 2.1: Bộ máy kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ và quản lý rủi ro tín dụng tại VNCB ĐỒ THỊ Đồ thị 2.1: Tăng trƣởng dƣ nợ tín dụng của VNCB giai đoạn 2010-2014 Đồ thị 2.2: Cơ cấu dƣ nợ tín dụng theo thời hạn cho vay tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Đồ thị 2.3: Cơ cấu dƣ nợ tín dụng theo loại hình khách hàng tại VNCB giai đoạn 2010-2014 Đồ thị 2.4: Tỷ lệ nợ quá hạn tại VNCB giai đoạn 2010-2014
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hoạt động của hệ thống ngân hàng trong những năm gần đây đã và đang gặp rất nhiều khó khăn do sự tác động của khủng hoảng kinh tế. Đặc biệt, sự khủng hoảng này ảnh hƣởng rất lớn đến kết quả kinh doanh của tất cả các thành phần kinh tế, từ đó có tác động không nhỏ đến hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng. Trƣớc xu thế hội nhập, các ngân hàng luôn phải đối phó với sự cạnh tranh gay gắt cũng nhƣ nhiều loại hình rủi ro. Nhƣng cho đến hiện nay, công tác quản lý rủi ro của các ngân hàng chƣa đƣợc quan tâm, đầu tƣ xây dựng một cách thỏa đáng và chuyên nghiệp. Vì vậy tỷ lệ nợ xấu cùng nhiều vấn đề phát sinh do mất khả năng kiểm soát là nội dung đáng đƣợc chú ý hàng đầu. Trong đó, công tác quản trị rủi ro tín dụng trở nên có ý nghĩa sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của mỗi ngân hàng, đặc biệt tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam đang trong quá trình tái cơ cấu hệ thống. Để hạn chế đƣợc rủi ro trong hoạt động tín dụng đòi hỏi các nhà quản trị ngân hàng phải có sự đầu tƣ thích đáng trong việc nghiên cứu tìm ra những giải pháp nhằm ngăn ngừa và hạn chế tối đa các rủi ro có thể xảy ra. Hiện nay, tại các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam nói chung và tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam nói riêng đang không ngừng xây dựng những chính sách, chiến lƣợc, rà soát lại quy trình quản lý tín dụng, đề xuất những biện pháp thực hiện nhằm hạn chế rủi ro tín dụng trƣớc những yêu cầu ngày càng gắt gao của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam. Nhận thức đƣợc sự ảnh hƣởng quan trọng của việc quản trị rủi ro tín dụng đối với sự tồn tại và phát triển bền vững của ngân hàng, em đã chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu nhằm mục đích phân tích, đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng, từ đó đề xuất những giải pháp khắc phục, hạn chế những rủi ro có thể phát sinh trong tƣơng lai.
2. Tổng quan lịch sử nghiên cứu đề tài Trên các diễn đàn kinh tế cũng nhƣ trong thực tế hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại, rủi ro tín dụng luôn là vấn đề đƣợc đề cập đến nhiều nhất. Nó đƣợc ví nhƣ là mắc xích quan trọng trong quản trị rủi ro của một ngân hàng thƣơng mại. Trong ngành Tài chính - Ngân hàng, quản trị rủi ro tín dụng luôn là đề tài nóng đƣợc các học viên, giảng viên, nghiên cứu sinh và các chuyên gia tham gia bàn luận sôi nổi bằng các bài báo khoa học, các công trình nghiên cứu nhằm tạo sự gắn kết giữa lý luận và thực tiễn để tìm đƣợc cách giải quyết hợp lý và khoa học nhất trong lĩnh vực này. Đối với hoạt động nghiên cứu khoa học của trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh thì đề tài về “Quản trị rủi ro tín dụng” đã có một số học viên thực hiện. Các đề tài đã thực hiện đều đề ra đƣợc một số giải pháp tháo gỡ những khó khăn tồn tại trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng, mở rộng và nâng cao chất lƣợng, hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại. Tuy nhiên, mỗi tác giả thực hiện đề tài của mình trong thời gian, không gian, và tình hình kinh tế xã hội khác nhau nên sẽ có những đề xuất, kiến nghị khác nhau mà trong đó sẽ có những đề xuất không còn phù hợp với tình hình kinh tế đang phát triển theo xu thế hội nhập toàn cầu, cạnh tranh mạnh mẽ nhƣ hiện nay. Do đó, em quyết định tiếp tục thực hiện đề tài này nhằm tìm ra những giải pháp phù hợp với nền kinh tế hiện tại để nâng cao chất lƣợng quản trị rủi ro tín dụng ở các ngân hàng thƣơng mại nói chung và ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xây Dựng Việt Nam nói riêng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu - Góp phần làm rõ hơn các lý thuyết về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại. - Khảo sát tình hình thực tế, phân tích, nhận xét, đánh giá về thực trạng rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam,
những thành tựu đạt đƣợc, những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của những vấn đề tồn tại. - Trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng, đề tài đƣa ra một số giải pháp góp phần nâng cao chất lƣợng quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam và một số kiến nghị đối với Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu, tổng hợp, phân tích những vấn đề lý luận về rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân hàng từ các nghiên cứu trong thời gian gần đây. Nghiên cứu, đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xây Dƣng Việt Nam và đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng Xây Dựng Việt Nam. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân hàng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung vào nghiên cứu thực trạng rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam. Về thời gian nghiên cứu: Khoảng thời gian nghiên cứu là từ năm 2010 đến năm 2014. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Sử dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng kết hợp với phƣơng pháp nghiên cứu thống kê, tổng hợp, so sánh, phân tích số liệu, đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn nhằm giải quyết và làm sáng tỏ mục đích đặt ra trong luận văn. 6. Những đóng góp mới của luận văn. Đƣa ra các kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam phù hợp với bối cảnh hiện tại.
Trên cơ sở các giải pháp, đề xuất các kiến nghị cụ thể đối với Chính phủ và Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam. 7. Kết cấu, nội dung của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm có 3 chƣơng: Chương 1: Rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xây DựngViệt Nam Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lƣợng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Xây Dựng Việt Nam.
CHƢƠNG 1: RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI Giới thiệu chƣơng 1 Chƣơng 1 của đề tài giới thiệu tổng quan về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thƣơng mại; đề cập chi tiết đến quá trình quản trị rủi ro tín dụng qua các bƣớc cơ bản: Xây dựng chiến lƣợc rủi ro tín dụng–Tổ chức thực hiện quản trị rủi ro tín dụng – Lãnh đạo việc thực hiện quản trị rủi ro tín dụng và giám sát rủi ro tín dụng. 1.3 RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG 1.3.1 Khái niệm rủi ro và rủi ro tín dụng ngân hàng Rủi ro trong hoạt động ngân hàng là những biến cố không mong đợi khi xảy ra dẫn đến tổn thất về tài sản của ngân hàng, giảm sút lợi nhuận thực tế so với dự kiến hoặc phải bỏ ra thêm một khoản chi phí để có thể hoàn thành đƣợc một nghiệp vụ tài chính nhất định. Trong các hoạt động kinh doanh của NHTM, tín dụng là hoạt động kinh doanh mang lại nguồn lợi nhuận chủ yếu của ngân hàng nhƣng đồng thời cũng là nghiệp vụ tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. P.Volker, Cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) cho rằng: “Nếu ngân hàng không có những khoản vay tồi thì đó không phải là hoạt động kinh doanh”. Các thống kê và nghiên cứu cho thấy rủi ro tín dụng chiếm từ 60% đến 70% trong tổng rủi ro của hoạt động ngân hàng. Kinh doanh ngân hàng gắn liền với rủi ro, theo đuổi lợi nhuận với rủi ro chấp nhận đƣợc là bản chất của kinh doanh ngân hàng. Có nhiều định nghĩa khác nhau về rủi ro tín dụng: Trong tài liệu “Financial Institutions Management – A Modern Perpective”, A.Saunder và H.Lange định nghĩa rủi ro tín dụng là khoản lỗ tiềm tàng khi ngân hàng cấp tín dụng cho một khách hàng, nghĩa là khả năng các nguồn thu nhập dự tính mang lại từ khoản cho vay của ngân hàng không thể đƣợc thực hiện đầy đủ về cả số lƣợng và thời hạn. Theo Henie Van Greuning – Sonjabrajovic (1999), rủi ro tín dụng đƣợc định nghĩa là nguy cơ mà ngƣời đi vay không thể chi trả tiền lãi hoặc hoàn trả vốn gốc so
với thời hạn đã ấn định trong hợp đồng tín dụng, đây là thuộc tính vốn có của hoạt động ngân hàng. Rủi ro tín dụng tức là việc chi trả bị trì hoãn, hoặc là không chi trả đƣợc toàn bộ. Điều này gây ra sự cố đối với dòng chu chuyển tiền tệ và ảnh hƣởng tới khả năng thanh khoản của ngân hàng. Theo khoản 1 Điều 3 trong Thông tƣ 02/2013/TT-NHNN Quy định về phân loại tài sản có, mức trích, phƣơng pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc ngoài ban hành ngày 21/01/2013 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam: “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng là tổn thất có khả năng xảy ra đối với nợ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nƣớc ngoài do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình theo cam kết”. Rủi ro tín dụng có thể hiểu một cách đơn giản là khả năng trong tƣơng lai ngƣời đi vay không thực hiện đúng các điều khoản trong hợp đồng tín dụng nhƣ đã ký kết với ngân hàng. Nhƣ vậy, rủi ro tín dụng là khả năng khách hàng vay vốn ngân hàng không thanh toán đƣợc tiền lãi hoặc vốn gốc hoặc cả hai. Rủi ro tín dụng khi xảy ra sẽ làm giảm thu nhập ròng, tổn thất tài chính, làm giảm giá trị thị trƣờng vốn và nghiêm trọng hơn là dẫn đến thua lỗ hoặc phá sản ngân hàng. 1.3.2 Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng 1.3.2.1 Phân loại theo nguồn gốc hình thành rủi ro tín dụng Căn cứ vào nguồn gốc hình thành rủi ro, rủi ro tín dụng đƣợc phân chia thành các loại sau: Rủi ro giao dịch: là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá khách hàng. Rủi ro giao dịch có ba bộ phận chính là rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ. Rủi ro lựa chọn là rủi ro có liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích tín dụng, khi ngân hàng lựa chọn những phƣơng án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định cho vay.
Rủi ro bảo đảm phát sinh từ các tiêu chuẩn đảm bảo nhƣ các điều khoản trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản đảm bảo, chủ thể đảm bảo, cách thức đảm bảo và mức cho vay trên trị giá của tài sản đảm bảo. Rủi ro nghiệp vụ là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và hoạt động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản cho vay có vấn đề. Rủi ro danh mục: là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, đƣợc phân chia thành hai loại là rủi ro nội tại và rủi ro tập trung. Rủi ro nội tại xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm riêng có, mang tính riêng biệt bên trong của mỗi chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Nó xuất phát từ đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng vay vốn. Rủi ro tập trung là trƣờng hợp ngân hàng tập trung vốn cho vay quá nhiều đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong cùng một ngành, lĩnh vực kinh tế; hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định; hoặc cùng một loại hình cho vay có rủi ro cao. 1.3.2.2 Phân loại theo phạm vi tác động Rủi ro hệ thống trong hoạt động tín dụng ngân hàng: là rủi ro tác động đến toàn bộ hoặc hầu hết các khoản vay của ngân hàng. Sự bấp bênh của môi trƣờng kinh tế nói chung nhƣ sự sụt giảm GDP, biến động lãi suất, tốc độ lạm phát thay đổi... là những minh chứng cho rủi ro hệ thống, những biến đổi này tác động đến khả năng trả nợ của các khách hàng. Trong rủi ro hệ thống trƣớc hết phải kể đến rủi ro thị trƣờng. Rủi ro thị trƣờng xuất hiện do phản ứng của các nhà kinh doanh đối với các hiện tƣợng trên thị trƣờng. Chẳng hạn nhƣ sự thiếu quy hoạch phân bổ đầu tƣ một cách hợp lý, công khai đã dẫn đến khủng hoảng thừa về đầu tƣ trong một số ngành. Nền kinh tế thị trƣờng tất yếu sẽ dẫn đến cạnh tranh, các nhà kinh doanh sẽ tìm kiếm ngành nào có lợi nhất để đầu tƣ và sẽ rời bỏ những ngành không mang lại lợi nhuận, và do đó dẫn đến sự chuyển dịch vốn từ ngành này sang ngành khác. Nếu để sự cạnh tranh phát
triển một cách tự phát mà không có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nƣớc sẽ dẫn đến sự gia tăng quá đáng vốn đầu tƣ ở một số ngành, gây khủng hoảng thừa, lãng phí tài nguyên quốc gia. Kế đến là rủi ro về lãi suất tín dụng: Rủi ro này xảy ra khi sự biến đổi của lãi suất thay đổi không theo nhƣ dự tính của ngân hàng. Sự thay đổi lãi suất thị trƣờng có thể tác động mạnh đến thu nhập và chi phí của ngân hàng. Rủi ro lãi suất có thể biểu hiện dƣới dạng rủi ro xác định lại lãi suất, rủi ro đƣờng cong lãi suất, rủi ro tƣơng quan lãi suất. Rủi ro xác định lại lãi suất xảy ra khi có sự khác biệt giữa lãi suất cho vay và lãi suất huy động. Trong trƣờng hợp lãi suất cho vay cố định trong suốt thời gian vay mà lãi suất huy động lại phụ thuộc vào biến động thị trƣờng. Khi lãi suất huy động tức là giá vốn đầu vào biến động theo chiều hƣớng tăng mà lãi suất đầu ra cố định hoặc cho dù có thay đổi nhƣng không theo ý ngân hàng thì ngân hàng gánh chịu thiệt hại về lợi nhuận. Rủi ro đƣờng cong lãi suất phát sinh khi có sự thay đổi về độ dốc và hình dạng của đƣờng cong lãi suất. Đây chính là rủi ro về mặt kỳ hạn của các khoản tín dụng. Ví dụ: ngân hàng cấp tín dụng 10 năm nhƣng lại dùng nguồn vốn trung hạn 5 năm để tài trợ thì ngân hàng sẽ thua lỗ nếu có sự gia tăng không cân xứng của lãi suất với thời hạn ngắn hơn. Rủi ro tƣơng quan lãi suất: Phát sinh khi có một sự tƣơng quan không hoàn hảo trong sự điều chỉnh của lãi suất thu đƣợc và lãi suất phải trả trên các công cụ khác nhau mà đáng lẽ ra có các đặc điểm tƣơng tự về xác định lại lãi suất. Ví dụ: một khoản cho vay 1 năm bằng đô la Mỹ đƣợc xác định lại lãi suất hàng tháng và tham chiếu lãi suất Sibor hoặc Libor. Nếu khoản vay đó lại đƣợc tài trợ bằng nguồn vốn tham chiếu lãi suất tín phiếu kho bạc của Hoa Kỳ với thời hạn 1 tháng, ai có thể hy vọng rằng hai loại lãi suất này sẽ thay đổi song song với nhau (nhƣ vẫn thƣờng thấy). Tuy nhiên, nếu mối quan hệ của hai loại lãi suất này lại ngoài dự kiến, ngân hàng có thể phải gánh chịu một khoản lỗ tiềm năng.