Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------------- THÂN XUÂN TÙNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH YÊN PHONG Luận văn thạc sĩ kinh tế Hà Nội, Năm 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------------- THÂN XUÂN TÙNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH YÊN PHONG Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng Mã số: 834.02.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Vũ Xuân Dũng Hà Nội, Năm 2021
i MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................v DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................... vi DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................ viii MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước ..................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................6 5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................7 6. Kết cấu luận văn ................................................................................................8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .9 1.1. Cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại .........................9 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của cho vay khách hàng cá nhân ................9 1.1.2. Các hình thức cho vay khách hàng cá nhân ............................................12 1.2. Rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại ...........................................................................................................14 1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ...........14 1.2.2. Phân loại rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ..................15 1.2.3. Tác động của rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ...........16 1.3. Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại .................................................................................................16 1.3.1. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại .......................................................................................16
ii 1.3.2. Mục tiêu, nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ..............................................................................................................17 1.3.3. Nội dung và quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ..............................................................................................................19 1.3.4. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại ...............................................28 1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ......................................................................................................31 1.4. Kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của một số chi nhánh ngân hàng thương mại và bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ............................................................................................................34 1.4.1. Kinh nghiệm về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của một số chi nhánh ngân hàng thương mại ...........................................34 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ...........................................................38 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong......................................................40 2.1. Giới thiệu khái quát về Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ............................................................40 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..........................................................40 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy hoạt động ...........................................................41 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh giai đoạn 2018-2020 ...........................41 2.2. Thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong .............47
iii 2.2.1. Chính sách và quy trình cho vay KHCN của Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong .................................47 2.2.2. Các sản phẩm cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ............................51 2.2.3. Thực trạng kết quả cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ...............53 2.3. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ............................................................................................................56 2.3.1 Thực trạng mô hình QTRRTD trong cho vay KHCN của Agribank – chi nhánh Yên Phong ..............................................................................................56 2.3.2 Thực trạng thực hiện quy trình QTRRTD trong cho vay KHCN của Agribank – chi nhánh Yên Phong .....................................................................58 2.3.3 Thực trạng các chỉ tiêu phản ánh kết quả QTRRTD trong cho vay KHCN tại Agribank – chi nhánh Yên Phong ................................................................73 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ....................................................................78 2.4.1. Những kết quả đạt được ..........................................................................78 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ..............................................................80 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠINgân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ..............................84 3.1. Định hướng phát triển và yêu cầu đặt ra đối với quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân đến năm 2025 tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong .............84
iv 3.1.1. Định hướng phát triển cho vay khách hàng cá nhân và quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân đến năm 2025 tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ...............84 3.1.2. Yêu cầu đặt ra đối với quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân đến năm 2025 tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong....................................................................84 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong ....................................................................87 3.2.1. Tăng cường nhận diện rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ...........................................................................................................................87 3.2.2. Hoàn thiện đo lường rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân 89 3.2.3. Tăng cường phòng ngừa và kiểm soát rủi ro tín dụng ............................90 3.2.4. Hoàn thiện xử lý và tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân ...................................................................................................................91 3.2.5. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ của Chi nhánh...............................93 3.3. Một số kiến nghị ...........................................................................................95 3.3.1. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước tỉnh Bắc Ninh ................................95 3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam ...................................................................................................................95 KẾT LUẬN ............................................................................................................100 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Viết đầy đủ Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển 1 Agribank Nông thôn Việt Nam 2 CSTD Chính sách tín dụng 3 KHCN Khách hàng cá nhân 4 HĐTD Hợp đồng tín dụng 5 KH Khách hàng 6 NH Ngân hàng 7 NHNN Ngân hàng nhà nước 8 NHTM Ngân hàng thương mại 9 RRTD Rủi ro tín dụng 10 TMCP Thương mại cổ phần
vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn của Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018 - 2020 ...............................................................................................................42 Bảng 2.2: Tình hình tín dụng của Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018- 2020 ...........................................................................................................................44 Bảng 2.3: Thu nhập, chi phí và lợi nhuận của Agribank Chi nhánh Yên Phong 2018 – 2020 ........................................................................................................................45 Bảng 2.4: Một số sản phẩm cho vay KHCN tại Ngân hàng Agribank hiện nay ......51 Bảng 2.5: Tình hình cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018 - 2020 ....................................................................................53 Bảng 2.6: Cơ cấu dư nợ cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018 - 2020 ....................................................................................55 Bảng 2.7: Tỷ trọng dư nợ cho vay KHCN trên tổng dư nợ của Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018 - 2020 .............................................................................56 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát về công tác nhận diện rủi ro trong cho vay KHCN tại Agribank Chi nhánh Yên Phong ...............................................................................59 Bảng 2.8. Thang điểm chấm điểm khách hàng theo hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ Agribank ...............................................................................................................62 Bảng 2.9. Kết quả chấm điểm tín dụng KHCN của Agribank Chi nhánh Yên Phong ...................................................................................................................................63 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát về công tác đo lường rủi ro tín dụng tại Agribank Chi nhánh Yên Phong ......................................................................................................64 Bảng 2.11: Tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018- 2020 ............................................66 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát về kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại Agribank Chi nhánh Yên Phong ...............................................................................69 Bảng 2.13. Dư nợ cho vay KHCN được cơ cấu lại thời hạn trả nợ ..........................70 Bảng 2.14. Dư nợ được xử lý bằng TSĐB ................................................................71 Bảng 2.15. Dư nợ cho vay KHCN được xử lý bằng sử dụng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng .................................................................................................................72
vii Bảng 2.16. Kết quả khảo sát về tài trợ và xử lý rủi ro tín dụng tại Agribank Chi nhánh Yên Phong ......................................................................................................72 Bảng 2.17: Tình hình nợ quá hạn trong cho vay KHCN Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018-2020 ......................................................................................74 Bảng 2.18: Tình hình nợ xấu trong cho vay KHCN tại Agribank Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018 – 2020 ....................................................................................76 Bảng 2.19: Hệ số rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại Agribank Chi nhánh Yên Phong .........................................................................................................................77
viii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Agribank Chi nhánh Yên Phong ..................41 Hình 2.2. Quy trình cho vay KHCN tại Agribank chi nhánh Yên Phong.................49
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hiện nay thu nhập từ hoạt động tín dụng chiếm tỷ trọng từ 70% - 80% trong tổng thu nhập, có tính quyết định đối với sự phát triển và ổn định của các ngân hàng. Do đó, việc nâng cao chất lượng tín dụng đã, đang và sẽ là mối quan tâm hàng “đầu của các ngân hàng thông qua việc không ngừng đưa ra, hoàn thiện chính sách về kiểm soát tín dụng. Hoạt động tín dụng mang lại nguồn thu nhập cao nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất. Cùng với thời gian, tính chất của rủi ro tín dụng cũng thay đổi khi các khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh của Việt Nam ngày càng bị sức ép của xu thế toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế. Chính vì vậy, làm thế nào để hoạt động hiệu quả trong giai đoạn hiện nay là một vấn đề hết sức nan giải cho các ngân hàng thương mại. Hoạt động tín dụng của các ngân hàng cũng đang trải qua những thay đổi mạnh mẽ. Với sự phát triển về thị trường khách hàng cá nhân trong tín dụng ngân hàng, các ngân hàng đang hướng tới khách hàng cá nhân như một khách hàng trung thành đầy tiềm năng. Hoạt động tín dụng phục vụ khách hàng cá nhân đã và đang đem lại nguồn lợi nhuận cao cho ngân hàng. Tuy nhiên, lợi nhuận và rủi ro là hai mặt của một vấn đề, lợi nhuận cao cũng đồng nghĩa với việc ngân hàng phải đối mặt với những rủi ro tiềm ẩn mà phía khách hàng cá nhân, cũng như phía chủ quan của ngân hàng đem lại. Với đặc tính là các khoản vay nhỏ lẻ, số lượng nhiều, tính cách khách hàng mỗi người một vẻ nên đi đôi với việc hỗ trợ vốn cho dân cư thì khâu nhận diện, đánh giá, kiểm tra và giám sát vô cùng quan trọng. Điều này khiến mỗi ngân hàng phải xây dựng một chiến lược quản trị rủi ro cá nhân riêng cho mình. Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong một trong 5 chi nhánh Ngân hàng lớn nhất tại Bắc Ninh, với quy mô cho vay KHCN lớn và tăng trưởng nhanh qua các năm. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, cho vay khách hàng cá nhân của Agribank Yên Phong cũng gặp không ít khó khăn, rủi ro. Bởi khách hàng cá nhân có quan hệ tín dụng với Agribank Yên Phong có số lượng lớn với các đặc điểm nhân khẩu học khác nhau, tiềm lực tài chính khác nhau,... Đây là đối tượng khách hàng có mức độ rủi ro cao, hơn nữa các
2 khoản vay của các khách hàng cá nhân thường có giá trị nhỏ, nhưng số lượng khoản vay nhiều, vì vậy khi xảy ra rủi ro sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng không chỉ trước mắt mà ảnh hưởng lâu dài đến sự hoạt động của ngân hàng. Chính vì vậy, làm thế nào để củng cố và nâng cao chất lượng cho vay KHCN, quản trị hiệu quả rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN là điều mà các nhà hoạch địch chính sách, nhà nghiên cứu quan tâm và các quản trị ngân hàng đặc biệt quan tâm. Xuất phát từ thực tiễn đó, việc nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng và tìm ra những giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng là hết sức cần thiết và quan trọng. Do vậy, tác giả chọn để tài “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong” để nghiên cứu. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước Quản trị rủi ro tín dụng là một trong những công việc quan trọng trong bất “kỳ ngân hàng thương mại nào. Do đó, lĩnh vực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại nhận được sự quan tâm của nhiều tác giả trong nước và ngoài nước. Có thể kể tới một số nghiên cứu trên thế giới như: Credit risk assessment for the Banking Sector of Northern Cyprus – Okan Veli Safakli (2007) đi sâu nghiên cứu chủ đề rủi ro tín dụng thông qua việc đánh giá các hệ số tài chính cơ bản từ thời kỳ khủng hoảng, các phương pháp về quản trị điều hành, pháp lý và tài chính đã được áp dụng để quản lý rủi ro tín dụng tại Northern Cyprus. Credit risk measurement: The case study of Mongolian Small and Medium sized firms – Faculty of Social Science Insitute of Economic Studies, Charles University in Prague (2012) trình bày các biện pháp đo lường rủi ro tín dụng và một số kết quả nghiên cứu dự đoán khả năng thất bại của các doanh nghiệp bằng việc sử dụng các chỉ số tài chính. The impact of Credit Risk Management on Profitability of Commercial Banks: A study of Europe – Fan Li and Yijun Zou (2014) đánh giá mối quan hệ giữa việc quản lý rủi ro tín dụng và lợi nhuận của các ngân hàng thương mại tại châu Âu.
3 Credit risk management practices in the banking sector in Ethiopia – Dr. Sk. Shahida Saheb and Dr. CH. Venkata Krishna Reddy (2018) với mục tiêu tìm ra giải pháp cho việc quản lý rủi ro tín dụng trong lĩnh vực ngân hàng tại Ethiopia. Một số nghiên cứu tại Việt Nam như: Trần Anh Tú (2018), Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hà Tây, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Thương Mại. Đề tài nghiên cứu các lý luận cơ sở về rủi ro tín dụng và vấn đền quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTM. Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank chi nhánh Hà Tây, đánh giá những mặt mạnh và hạn chế trong công tác quản trị rủi ro tín dụng. Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng tại Vietinbank chi nhánh Hà Tây bao gồm: Nhóm giải pháp về tổ chức, nhân sự; Nhóm giải pháp về thực hiện chiến lược và các chính sách tín dụng; Củng cố và hoàn thiện hệ thống thông tin trong công tác quản trị rủi ro tín dụng. Trịnh Hoàng Vũ (2018), Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Tứ Kỳ, Hải Dương, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Thương Mại. Đề tài đã hoàn thành và đạt được một số kết quả như sau: Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại, đề tài đã làm rõ nội dung quản trị rủi ro tín dụng cá nhân, các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng tới quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân. Đề tài đã nêu tổng quan hoạt động kinh doanh nói chung, hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân của chi nhánh Vietinbank Tứ Kỳ, tập trung phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của chi nhánh, đánh giá những ưu điểm, hạn chế của các biện pháp mà chi nhánh đang áp dụng trong việc quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân. Sau khi nêu lên được định hướng hoạt động và định hướng quản trị rủi ro tín dụng, các giải pháp được đề xuất có tính logic, sát thực tế và có tính khả thi bởi được xuất phát từ việc khắc phục những hạn chế, nguyên nhân chủ quan của chi nhánh Vietinbank Tứ Kỳ... Hoàng Minh Tiến (2018) với đề tài Giải pháp quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Thành Đông. Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Kinh tế Quốc Dân. Luận văn đã chỉ ra được công tác quản lý rủi ro
4 tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Thành Đông còn nhiều hạn chế như: chính sách, quy trình, quy định nhằm kiểm soát và quản trị rủi ro còn bất cập, thợ xấu đối với hoạt động tín dụng ngày càng tăng. Tác giả đã đưa ra những số liệu phân tích đánh giá về hoạt động quản trị rủi ro tín dụng từ đó tìm ra giải pháp khắc phục những hạn chế còn tồn đọng. Một số giải pháp tác giả đã trình bày gồm: Hoàn thiện chính sách tín dụng, nâng cao chất lượng công tác thẩm định, hoản thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, và nâng cao ông tác kiểm soát các khoản vay cũng như chính sách bù đắp về rủi ro tín dụng. Nguyễn Thị Hương (2019) với đề tài Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín – Chi nhánh Hưng Yên. Luận văn thạc sĩ, Học viện Tài chính đã đề cập một cách tổng quan lý thuyết về phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay kết hợp phân tích thực trạng phòng ngừa và hạn chế rủi ro hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín – Chi nhánh Hưng Yên, đưa ra một số giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng này. Phạm Ngọc Ánh (2019) với đề tài Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long. Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Đề tài phân tích được thực trạng rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thăng Long. Phạm Văn Thuỳ (2020), Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh Sơn Tây, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Thương Mại. Căn cứ vào những cơ sở lý thuyết liên quan đến quản trị rủi ro tín dụng cho các khách hàng cá nhân tại ngân hàng, luận văn cũng đã phân tích về thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh Sơn Tây. Từ đó, tìm ra nguyên nhân để điều chỉnh và sửa đổi các vấn đề đó. Dựa trên tình hình thực tế, các mục tiêu mở rộng và phát triển trong thời gian tới, tác giả đã đưa ra các biện pháp cụ thể cho chi nhánh và đưa ra các kiến
5 nghị với Chính phủ, NHNN và ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam nhằm đẩy mạnh hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại chi nhánh trong tương lai. Nguyễn Quốc Khánh (2020), Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - chi nhánh Ba Vì, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Thương Mại. Luận văn đã hệ thống hoá có chọn lọc một số lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN của NHTM. Phân tích thực trạng rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - chi nhánh Ba Vì giai đoạn từ năm 2017-2019. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - chi nhánh Ba Vì. Hầu hết các công trình nghiên cứu trước đây đều chỉ nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN thông qua quy trình quản trị rủi ro tín dụng mà chưa quan tâm đến mô hình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN và tổ chức thực hiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN trong phạm vi chi nhánh NHTM. Đây là khoảng trống nghiên cứu để đề tài tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện. Đề tài Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong sẽ kế thừa thành tựu của các nghiên cứu trước như các khái niệm, nguyên tắc, mục tiêu, quy trình và các chỉ tiêu đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân,…Tuy nhiên, mỗi công trình nghiên cứu đều hướng tới đối tượng, mục tiêu, thời gian nghiên cứu khác nhau nên không thể áp dụng những giải pháp trên cho Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong. Chính vì vậy, kết hợp với thực tiễn hoạt động tại Chi nhánh Yên Phong, cùng với việc phân tích số liệu trong giai đoạn 2018 – 2020, luận văn sẽ đề xuất giải pháp quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng các nhân có tính ứng dụng thực tiễn và phù hợp áp dụng tại Chi nhánh trong giai đoạn hiện nay.
6 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị “ rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong, đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân gây ra hạn chế. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại. - Phạm vi nghiên cứu: + Nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu nội dung và quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân bao gồm: (1) xác định mô hình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN; (2) tổ chức thực hiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân bao gồm những bước sau: (1) Nhận diện rủi ro tín dụng; (2) Đo lường rủi ro tín dụng; (3) Phòng ngừa và kiểm soát rủi ro tín dụng; (4) Xử lý và tài trợ tổn thất rủi ro tín dụng. + Không gian và thời gian: Khảo sát tình hình và số liệu tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong trong thời gian 3 năm từ năm 2018-2020
7 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp thu thập dữ liệu - Thu thập dữ liệu sơ cấp: Khảo sát cán bộ ngân hàng về hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Agribank Chi nhánh Yên Phong, với 4 nội dung: (1) Nhận diện rủi ro tín dụng; (2) Đo lường rủi ro tín dụng; (3) Phòng ngừa và kiểm soát rủi ro tín dụng; (4) Xử lý và tài trợ tổn thất rủi ro tín dụng. Mức độ thang đo được quy định như sau: 1 - Hoàn toàn không đồng ý; 2 - Không đồng ý; 3 - Bình thường; 4 - Đồng ý; 5 - Hoàn toàn đồng ý. Trên cơ sở tiến hành điều tra đối với 45 cán bộ, nhân viên Agribank Chi nhánh Yên Phong (theo mẫu) với số phiếu phát ra: 45 phiếu, số phiếu thu về: 45 phiếu. - Thu thập dữ liệu thứ cấp: Trong luận văn, các dữ liệu thứ cấp được thu thập bằng phương pháp đọc tài liệu, nghiên cứu tại bàn từ các báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong trong giai đoạn 2018-2020; Tài liệu báo cáo và các văn bản liên quan đến công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN trong hệ thống Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. Các tài liệu lý thuyết và thực tiễn từ các sách giáo trình, nghiên cứu tương tự về đề tài, các văn bản pháp lý, các bài báo đăng tải trên các trang web…. 5.2. Phương pháp phân tích dữ liệu Tác giả sử dụng các phương pháp sau: Phương pháp thống kê tổng hợp: Được sử dụng để sắp xếp, tổng hợp dữ liệu sơ cấp thu thập được một cách khoa học nhất, phục vụ cho quá trình phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong. Phương pháp so sánh: Được sử dụng cho quá trình phân tích kết quả hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong. Từ đó có thể đưa ra những đánh giá chính xác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong giai đoạn 2018 đến 2020.
8 Phương pháp phân tích: Được sử dụng để phân tích và đánh giá những thành công cũng như những tồn tại trong quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong nhằm đề ra các giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong. 6. Kết cấu luận văn Ngoài Lời cam đoan, Lời cảm ơn, Mục lục, Danh mục các từ viết tắt, Danh mục bảng biểu, hình vẽ, Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn được kết cấu làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Yên Phong
9 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của cho vay khách hàng cá nhân 1.1.1.1. Khái niệm Trong các hoạt động của NHTM, hoạt động tín dụng, trong đó chủ yếu là cho vay được xem là một trong những hoạt động mang lại lợi nhuận lớn nhất, tuy nhiên cũng có rủi ro cao nhất. Hoạt động cho vay được xem là một hình thức cấp tín “ dụng, trong đó ngân hàng sẽ giao một khoản tiền cho khách hàng nhằm phục vụ mục đích trong thời hạn cụ thể, dựa vào nguyên tắc hoàn trả cả gốc lẫn lãi. Cho vay được hiểu là hoạt động chuyển nhượng một lượng giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng, sau một thời gian nhất định lại quay về lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu (Mai Văn Ban, 2009). Theo thông tư 39/2016/TT-NHNN, Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. Bên cạnh đó, cho vay cũng chính là việc trao đổi tài hoá hiện tại để lấy một tài hoá trong tương lai. Quan điểm này cho thấy có sự xen lẫn của yếu tố thời gian, vì vậy có sự trắc trở, khó khăn xảy ra, và cần phải có sự tín nhiệm trong quá trình cho vay (Louis Baundin, 2016). Nói cách khác, cho vay là hoạt động chuyển nhượng một lượng giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng, sau một thời gian nhất định lại quay về lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu. Từ các định nghĩa cho vay tại NHTM nêu trên và trong luận văn này, có thể hiểu: Cho vay khách hàng cá nhân là hình thức cho vay mà trong đó NHTM là bên chuyển nhượng quyền sử dụng vốn của mình cho hộ gia đình hoặc cá nhân sử dụng với mục đích phục vụ đời sống hoặc phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh trong một khoảng thời gian nhất định phải hoàn trả cả gốc và lãi.
10 1.1.1.2. Đặc điểm Thứ nhất, quy mô cho vay vốn nhỏ: Khách hàng cá nhân thường vay vốn của cá nhân để phục vụ các mục đích như: mua nhà đất, vay tiêu dùng, vay mua xe…do đó, quy mô cho vay đối với đối tượng khách hàng này sẽ nhỏ hơn rất nhiều so với quy mô cho vay KHDN. Những khoản vay của KHCN thường là lớn và thậm chí rất lớn. Cho vay khách hàng cá nhân tập trung phục vụ nhu cầu vay vốn của cá nhân với các mục đích như: mua nhà đất, vay tiêu dùng, vay mua xe … do đó quy mô cho vay KHCN sẽ nhỏ hơn rất nhiều so với quy mô cho vay KHDN. Thứ hai, thời hạn cho vay KHCN linh hoạt: Thời hạn cho vay đối với các đối tượng này bao gồm: cho vay ngắn hạn, cho vay trung hạn, và cho vay dài hạn nhằm đáp ứng tất cả các nhu cầu vay vốn của khách hàng cá nhân. Hơn nữa, phạm vi cho vay đối với KHCN cũng được mở rộng với tất cả các ngành, tất cả các lĩnh vực. Thứ ba, chi phí cho vay tính trên một món vay của cho vay KHCN cao hơn so với cho vay doanh nghiệp: Với cho vay KHCN, các NHTM phải bỏ ra nhiều chi phí để phát triển sản phẩm dịch vụ, thẩm định, xét duyệt hồ sơ vay vốn và quản lý các khoản vay. Tính trên mỗi đồng vốnc ho vay thì chi phí cho vay KHCN thường lớn hơn chi phí cho vay KHDN do số lượng các khoản vay đối với KHCN là rất lớn, trong khi quy mô mỗi khoản vay lại nhỏ hơn mỗi khoản vay đối với KHDN. Thứ tư, chất lượng các khoản vay KHCN thường không tốt: những khoản cho vay đối với KHCN chỉ có chất lượng tốt khi không có những biến cố từ phía KH. Những khoản vay thường có tính rủi ro cao, do đó các NHTM áp dụng với mức lãi suất cao nhất khi cho vay. Thứ năm, rủi ro đối với cho vay KHCN thường cao hơn cho vay các đối tượng khác: Xuất phát từ bản thân khách hàng vay vốn có thể có sự biến động về tình hình tài chính dẫn đến mất khả năng chi trả hay khi khách hàng cố tình không chịu trả nợ, hoặc do sự biến động về tình trạng sức khoẻ, công việc… Việc thẩm định khả năng trả nợ của các cá nhân hoặc hộ gia đình cũng hết sức khó khăn. Ngoài ra, để có được khoản vay có nhiều khách hàng giấu các thông tin về tình hình sức khoẻ và công việc trong tương lai của mình nên các ngân hàng dễ gặp phải rủi ro đạo đức khi cho vay. Do khoản cho vay khách hàng cá nhân có rủi ro cao nhất nên các ngân