Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tăng cường quản lý lao động tại công ty cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh - Nam Định

Chia sẻ: Phạm Gia Hưng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:134

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đánh giá thực trạng công tác quản lý lao động tại công ty CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tăng cường quản lý lao động tại công ty cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh - Nam Định

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THỊ MINH HOA TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CẤU KIỆN BÊ TÔNG HOÀNG ANH - NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHẠM THỊ MINH HOA TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CẤU KIỆN BÊ TÔNG HOÀNG ANH - NAM ĐỊNH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. Hoàng Ngọc Huấn THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN Khi viết luận văn này, tác giả có tham khảo và kế thừa một số lý luận chung về quản lý lao động của công ty Cổ phầ n Cấu kiện bê tông Hoàng Anh và sử dụng những thông tin, số liệu từ sách, luận văn, v.v., theo danh mục tài liệu tham khảo đã liê ̣t kê ở luâ ̣n văn. Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, chưa công bố tại bất cứ nơi nào. Mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là những thông tin xác thực, những thông tin tham khảo đề u đươ ̣c trích dẫn trung thực từ nguồ n tài liêụ tham khảo. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Tác giả luận văn Phạm Thị Minh Hoa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn nay, tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ tận tình của các tập thể và cá nhân. Tôi xin trân trọng gửi lời cám ơn sâu sắc đến các thầy, cô giáo khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh, khoa Sau đại học Trường Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong quá trình đào tạo Thạc sĩ Quản lý kinh tế. Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo Hoàng Ngọc Huấn - Người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin trân trọng cảm ơn đến các đồng nghiệp, tập thể ban giám đốc, các Phòng, ban của Công ty Cổ Phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Phạm Thị Minh Hoa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................... vi DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ................................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu ....................................................... 3 5. Những đóng góp mới của đề tài .................................................................... 3 6. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 3 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ LAO ĐỘNG TẠI DOANH NGHIỆP...................................................... 5 1.1. Những vấn đề cơ bản về quản lý lao động ................................................. 5 1.1.1. Một số khái niệm ..................................................................................... 5 1.1.2. Phân loại lao động ................................................................................... 8 1.1.3. Nội dung quản lý lao động .................................................................... 10 1.1.4. Đặc điểm về quản lý lao động ............................................................... 11 1.1.5. Nội dung cơ bản về tổ chức và quản lý lao động trong doanh nghiệp công nghiệp ..................................................................................................... 12 1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 36 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý nguồn nhân lực ở một số doanh nghiệp ở Việt Nam ............................................................................................... 36 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iv 1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ............................................................................................ 40 Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................. 42 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 42 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 42 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 42 2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 44 2.2.3. Phương pháp phân tích .......................................................................... 44 2.2.4. Các chỉ tiêu phân tích ............................................................................ 45 Chương 3 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CẤU KIỆN BÊ TÔNG HOÀNG ANH 47 3.1. Một số nét khái quát về Công ty CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh ......... 47 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 47 3.1.2. Cơ cấu tổ chức của Công ty .................................................................. 48 3.1.3. Tình hình tài sản và nguồn vốn của Công ty ........................................ 52 3.1.4. Kết quả kinh doanh của Công ty ........................................................... 56 3.2. Thực trạng công tác quản lý lao động tại Công ty CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh ...................................................................................................... 59 3.2.1. Tình hình lao động tại Công ty CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh ........ 59 3.2.2. Thực trạng công tác tổ chức quản lý lao động tại Công ty CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh ......................................................................................... 62 3.3. Đánh giá chung tình trạng công tác quản lý lao động tại Công ty cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ........................................................................... 99 3.3.1. Ưu điểm ................................................................................................. 99 3.3.2. Mặt tồn tại ........................................................................................... 100 3.3.3. Nguyên nhân ....................................................................................... 101 Chương 4 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CẤU KIỆN BÊ TÔNG HOÀNG ANH ....................................................................................................... 104 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
v 4.1. Phương hướng và mục tiêu phát triển của Công ty Cổ phần Cấu kiện bê tông Hoàng Anh ............................................................................................ 104 4.1.1. Tầm nhìn của Công ty ......................................................................... 104 4.1.2. Mục tiêu chiến lược............................................................................. 104 4.1.3. Định hướng của Công ty Cổ phần Cấu kiện bê tông Hoàng Anh....... 104 4.2. Giải pháp tăng cường công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ............................................................................... 105 4.2.1. Công tác phân tích công việc .............................................................. 105 4.2.2. Công tác tuyển dụng............................................................................ 106 4.2.3. Công tác bố trí phân công lao động .................................................... 107 4.2.4. Công tác Đào tạo - phát triển lao động ............................................... 109 4.2.5. Thù lao lao động.................................................................................. 111 4.2.6. Giải pháp đánh giá năng lực thực hiện công việc ............................... 112 4.2.7. Các giải pháp khác .............................................................................. 113 4.3. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................. 115 4.3.1. Đối với Nhà nước và chính quyền địa phương ................................... 115 4.3.2. Đối với Công ty ................................................................................... 116 KẾT LUẬN .................................................................................................. 118 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 120 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 121 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHLĐ : Bảo hiểm lao động BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CBCNV : Cán bộ công nhân viên CCDV : Cung cấp dịch vụ CN : Cử nhân CP : Cổ phần CPVT : Chi phí vật tư CSH : Chủ sở hữu DNTN : Doanh nghiệp tư nhân DT : Doanh thu HĐKD : Hoạt động kinh doanh HĐKN : Hợp đồng khám nghiệm HĐQT : Hội đồng quản trị KS : Kỹ sư LN : Lợi nhuận MTV : Một thành viên PGĐ : Phó giám đốc PKD : Phòng kinh doanh PKH-KT : Phòng kế hoạch kỹ thuật SXKD : Sản xuất kinh doanh TCNH : Tài chính ngắn hạn TN : Thí nghiệm TNDN : Thu nhập doanh nghiệp TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ : Tài sản cố định VN : Việt Nam Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vii XNK : Xuất nhập khẩu DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Đánh giá hiệu quả của công tác tuyển chọn ................................... 24 Bảng 3.1: Tình hình tài sản, nguồn vốn của Công ty qua 3 năm (2012 - 2014) ....54 Bảng 3.2: Kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty qua 3 năm (2012 - 2014).....57 Bảng 3.3: Tình hình lao động của Công ty qua 3 năm (2012-2014) .............. 61 Bảng 3.4. Kết quả tuyển dụng lao động qua 3 năm 2012 - năm 2014 ............ 68 Bảng 3.5: Kết quả đánh giá công tác tuyển dụng tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ......................................................................... 71 Bảng 3.6: Đánh giá công tác sắp xếp công việc tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ......................................................................... 75 Bảng 3.7: Số lượng đào tạo nâng bậc công nhân năm 2014 ........................... 79 Bảng 3.8: Kế hoạch đào tạo nâng bậc công nhân năm 2015 .......................... 80 Bảng 3.9: Số lượng cán bộ gửi đi đào tạo bên ngoài và đào tạo khác ............ 81 Bảng 3.10: Đánh giá công tác đào tạo nâng cao tay nghề tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh........................................................... 81 Bảng 3.11. Báo cáo lương bình quân các năm 2012-2014 của Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh .................................................. 87 Bảng 3.12: Số ngày nghỉ được quy định hàng năm tại Công ty ..................... 91 Bảng 3.13: Đánh giá về thù lao lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ...................................................................................... 92 Bảng 3.14: Số lao động bị kỷ luật tại Công ty Cổ phần Cấu kiện bê tông Hoàng Anh qua các năm ................................................................. 94 Bảng 3.15: Mẫu bảng đánh giá kết quả làm việc của từng cá nhân trong Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh năm 2014 ....................... 96 Bảng 3.16: Các mức đánh giá công việc tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ...................................................................................... 97 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
viii Bảng 3.17: Đánh giá công tác kiểm tra chất lượng tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh ................................................................. 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Lương bình quân lao động qua 3 năm 2012 -2014 .................... 89 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Ý nghĩa của mô tả phân tích công việc.......................................... 13 Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của Công ty ........................................................... 49 Sơ đồ 3.2. Quy trình đào tạo và pháp triển của Công ty ................................. 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây nền kinh tế Việt Nam có tốc độ tăng trưởng cao, từ 7-8% năm. Khi nền kinh tế phát triển, vai trò vị trí của lao động càng quan trọng, vì chỉ có lực lượng lao động có chất lượng cao mới có khả năng tiếp thu và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ mới, công nghệ cao, sử dụng hiệu quả các nguồn lực vật chất khác trong sản xuất hàng hoá. Đối với các doanh nghiệp, để nâng cao năng lực cạnh tranh thì một trong những yếu tố quan trọng là cần phải nâng cao chất lượng lao động. Chính vì vậy, hoàn thiện công tác quản lý lao động trong doanh nghiệp để tạo ra lợi thế cạnh tranh đang là những nỗ lực mang tính chiến lược của các doanh nghiệp và các quốc gia nói chung. Lực lượng lao động có chất lượng sẽ là nguồn nội lực, là yếu tố nội sinh, động lực to lớn để phát triển cả ở các cấp cơ sở (doanh nghiệp), địa phương và quốc gia; đảm bảo đi tắt, đón đầu, rút ngắn được khoảng cách về trình độ phát triển. Công ty cổ phần Cấu kiện bê tông Hoàng Anh là một công ty về lĩnh vực xây dựng. Trong những năm gần đây, công ty đã góp một phần rất lớn trong việc tạo công ăn việc làm cho hàng trăm lao động trong và ngoài tỉnh Nam Định. Tuy nhiên, công tác quản lý lao động của Công ty vẫn còn bộc lộ một số bất cập sau: - Công tác quản lý lao động chưa được quan tâm đúng mức; công tác hoạch định nhân sự đã thực hiện nhưng chưa chuyên nghiệp; hoạt động tuyển dụng lao động còn nhiều bất cập. - Hoạt động phân tích công việc, xây dựng hệ thống định mức và đánh giá thực hiện công việc đối với người lao động chưa được quan tâm. - Chưa sử dụng và phát huy tốt khả năng chuyên môn của lực lượng lao động, bố trí, phân công lao động chưa thật sự hợp lý. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2 - Hệ thống tiền lương, kích thích vật chất, tinh thần đối với lao động chưa thực sự hiệu quả. - Công tác đào tạo, phát triển nhân sự chưa được quan tâm đầu tư thích đáng, hiệu quả đào tạo thấp. Xuất phát từ những lý do trên, em chọn đề tài nghiên cứu “Tăng cường quản lý lao động tại công ty cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh - Nam Định-” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng công tác quản lý lao động tại công ty CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về lao động và quản lý lao động trong doanh nghiệp. - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh trong những năm qua. - Đề xuất giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Công tác quản lý lao động tại công cy CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh; - Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý lao động tại công ty CP cấu kiện bê tông Hoàng Anh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Về không gian: Nghiên cứu tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh + Về thời gian: Các thông tin, số liệu, dữ liệu phục vụ cho đề tài được Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3 thu thập qua ba năm (2012-2014). 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu - Góp phần hoàn thiện công tác quản lý lao động của Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh; - Là tài liệu tham khảo cho các học viên trình độ đại học và thạc sĩ chuyên ngành kinh tế và quản tri kinh doanh. 5. Những đóng góp mới của đề tài - Góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về hoàn thiện công tác quản lý lao động trong Doanh nghiệp - Đánh giá đúng thực trạng công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh giai đoạn 2012-2014. - Đề xuất các giải pháp quản lý lao động phù hợp với Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh trong thời gian tới. 6. Kết cấu của luận văn Với đối tượng và phạm vi nghiên cứu như vậy, ngoài các phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia thành 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn công tác quản lý lao động tại Doanh nghiệp Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh Chương 4: Giải pháp tăng cường công tác quản lý lao động tại Công ty Cổ phần cấu kiện bê tông Hoàng Anh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
4 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ LAO ĐỘNG TẠI DOANH NGHIỆP 1.1. Những vấn đề cơ bản về quản lý lao động 1.1.1. Một số khái niệm - Tổ chức lao động Lao động, trong kinh tế học, được hiểu là một yếu tố sản xuất do con người tạo ra và là một dịch vụ hay hàng hóa. Người có nhu cầu về hàng hóa này là người sản xuất hay người chủ, người thuê mướn lao động. Còn người cung cấp hàng hóa này là người lao động. Cũng như mọi hàng hóa và dịch vụ khác, lao động được trao đổi trên thị trường, gọi là thị trường lao động. Giá cả của lao động là tiền công thực tế mà người sản xuất trả cho người lao động. Mức tiền công chính là mức giá của lao động. Quá trình lao động là một hiện tượng kinh tế xã hội và vì thế, nó luôn luôn được xem xét trên hai mặt: mặt vật chất và mặt xã hội. Về mặt vật chất, quá trình lao động dưới bất kỳ hình thái kinh tế -xã hội nào muốn tiến hành được đều phải bao gồm ba yếu tố: bản thân lao động, đối tượng lao động và công cụ lao động. Quá trình lao động chính là sự kết hợp qua lại lẫn nhau giữa ba yếu tố đó, trong đó con người sử dụng công cụ lao động để tác động lên đối tượng lao động nhằm mục đích làm cho chúng thích ứng với những nhu cầu của mình. Còn mặt xã hội của quá trình lao động được thể hiện ở sự phát sinh các mối quan hệ qua lại giữa những người lao động với nhau trong quá trình lao động. Các mối quan hệ đó hình thành tính chất tập thể, tính chất xã hội của lao động. (Nguyễn Tấn Thịnh, 2005) Dù quá trình lao động được diễn ra dưới những điều kiện kinh tế xã hội như thế nào thì cũng phải tổ chức sự kết hợp tác động giữa các yếu tố cơ bản của quá trình lao động và các mối quan hệ qua lại giữa những người Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
6 lao động với nhau vào việc thực hiện mục đích của quá trình đó, tức là phải tổ chức lao động. Như vậy: Tổ chức lao động là một phạm trù gắn liền với lao động sống, với việc đảm bảo sự hoạt động của sức lao động. Thực chất, tổ chức lao động trong phạm vi một tập thể lao động nhất định là một hệ thống các biện pháp đảm bảo sự hoạt động lao động của con người nhằm mục đích nâng cao năng suất lao động và sử dụng hợp lý và có hiệu quả nhất các tư liệu sản xuất. Nghiên cứu tổ chức lao động cần phải tránh đồng nhất nó với tổ chức sản xuất. Xét về mặt bản chất, khi phân biệt giữa tổ chức lao động và tổ chức sản xuất chúng khác nhau ở chỗ: tổ chức lao động là một hệ thống các biện pháp để đảm bảo sự hoạt động có hiệu quả của lao động sống. Còn tổ chức sản xuất là tổng thể các biện pháp nhằm sử dụng đầy đủ nhất toàn bộ nguồn lao động và các điều kiện vật chất kỹ thuật của doanh nghiệp, đảm bảo cho quá trình sản xuất được liên tục ổn định, nhịp nhàng và kinh tế. Đối tượng của tổ chức sản xuất là cả ba yếu tố của quá trình sản xuất, còn đối tượng của tổ chức lao động chỉ bao gồm lao động sống - yếu tố cơ bản nhất của quá trình sản xuất mà thôi. (Nguyễn Tấn Thịnh, 2005) Trong doanh nghiệp, tổ chức lao động là một bộ phận cấu thành không thể tách rời của tổ chức sản xuất. Tổ chức lao động giữ vị trí quan trọng trong tổ chức sản xuất là do vai trò quan trọng của con người trong quá trình sản xuất quyết định. Cơ sở kỹ thuật của sản xuất dù hoàn thiện như thế nào thì quá trình sản xuất cũng không thể tiến hành được nếu không sử dụng sức lao động, không có sự hoạt động có mục đích của con người đưa cơ sở kỹ thuật đó vào hoạt động. Do đó, lao động có tổ chức của con người trong bất kỳ doanh nghiệp nào cũng là điều kiện tất yếu của hoạt động sản xuất, còn tổ chức lao động là một bộ phận cấu thành của tổ chức quá trình sản xuất. Tổ chức lao động Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
7 không chỉ cần thiết trong lĩnh vực sản xuất vật chất mà nó cũng cần thiết trong các doanh nghiệp dịch vụ. Do vậy, tổ chức lao động được hiểu là tổ chức quá trình hoạt động của con người trong sự kết hợp giữa ba yếu tố cơ bản của quá trình lao động và các mối quan hệ qua lại giữa những người lao động với nhau nhằm đạt được mục đích của quá trình đó. - Quản lý lao động Các doanh nghiệp đều có các nguồn lực bao gồm tiền bạc, vật chất, thiết bị và con người cần thiết để tạo ra hàng hóa và dịch vụ mà doanh nghiệp đưa ra thị trường. Hầu hết các doanh nghiệp đều xây dựng các thủ tục và quy trình về cung cấp nguyên vật liệu và thiết bị nhằm đảm bảo việc cung cấp đầy đủ chúng khi cần thiết. Tương tự như vậy, các doanh nghiệp cần phải quan tâm đến qui trình quản lý con người - một nguồn lực quan trọng nhất trong doanh nghiệp. Quản lý lao động hay ở cấp độ cao hơn là quản lý lao động bao gồm tất cả những quyết định và hoạt động quản lý có ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa doanh nghiệp và đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp. Mục tiêu chủ yếu của quản lý lao động là nhằm đảm bảo đủ về số lượng và cơ cấu đội ngũ lao động với mức trình độ và kỹ năng phù hợp, bố trí họ vào đúng công việc, và vào đúng thời điểm để đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp. Như vậy, một câu hỏi đặt ra: ai phụ trách quản lý lao động trong quản lý doanh nghiệp? rõ ràng câu trả lời sẽ là: mọi nhà quản lý trong doanh nghiệp. Quản lý lao động là đảm bảo có đúng người với kỹ năng và trình độ phù hợp, vào đúng công việc và vào đúng thời điểm thích hợp để thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp. Nhưng dù ở bất cứ xã hội nào vấn đề mấu chốt của quản trị vẫn là quản lý lao động. Một doanh nghiệp dù có nguồn tài chính dồi dào, nguồn tài Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
8 nguyên vật tư phong phú, hệ thống máy móc thiết bị hiện đại đi chăng nữa cũng sẽ trở nên vô ích, nếu không biết hoặc quản trị kém nguồn tài nguyên nhân sự. (Nguyễn Tấn Thịnh, 2005) Chính cung cách quản trị tài nguyên nhân sự này tạo ra bộ mặt văn hóa của tổ chức, tạo ra bầu không khí có sự đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau hay lúc nào cũng căng thẳng bất ổn định. 1.1.2. Phân loại lao động Việc phân loại lao động có ý nghĩa quan trọng trong việc qui hoạch lao động, phục vụ trực tiếp cho việc tính toán, lập dự toán cho việc tính toán chi phí lao động trực tiếp, gián tiếp. Có nhiều tiêu chuẩn phân loại có mục đích, ý nghĩa và yêu cầu quản lý khác nhau. Căn cứ vào tính chất công việc mà người lao động đảm nhận, lao động của doanh nghiệp cũng như của từng bộ phận trong doanh nghiệp được chia thành 2 loại: Lao động trực tiếp và lao động gián tiếp. - Lao động trực tiếp gồm những người trực tiếp tiến hành hoạt động SXKD tạo ra sản phẩm hay trực tiếp thực hiện các công việc dịch vụ nhất định. Theo nội dung công việc mà người lao động thực hiện, loại lao động trực tiếp được chia thành: Lao động SXKD chính, lao động SXKD phụ trợ, lao động của các hoạt động khác. Theo năng lực và trình độ chuyên môn, lao động trực tiếp được phân thành các loại: + Lao động tay nghề cao: Gồm những người đã qua đào tạo chuyên môn và có nhiều kinh nghiệm trong công việc thực tế, có khả năng đảm nhận các công việc phức tạp đòi hỏi trình độ cao. + Lao động có tay nghề trung bình: Gồm những người đã qua đào tạo chuyên môn, nhưng thời gian công tác thực tế chưa nhiều hoặc những người chưa được đào tạo qua trường lớp chuyên môn nhưng có thời gian làm việc thực tế tương đối lâu được trưởng thành do học hỏi từ thực tế. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
9 - Lao động gián tiếp: Gồm những người chỉ đạo, phục vụ và quản lý kinh doanh trong doanh nghiệp. Theo nội dung công việc và nghề nghiệp chuyên môn, loại lao động này được chia thành: Nhân viên kỹ thuật, nhân viên quản lý kinh tế, nhân viên quản lý hành chính. Theo năng lực và trình độ chuyên môn, lao động gián tiếp được phân thành các loại: + Chuyên viên chính: Là những người có trình độ từ đại học trở lên có trình độ chuyên môn cao, có khả năng giải quyết các công việc mang tính tổng hợp, phức tạp. + Chuyên viên: Cũng là những người lao động đã tốt nghiệp đại học, trên đại học, có thời gian công tác tương đối lâu, trình độ chuyên môn tương đối cao. + Cán sự: Gồm những người mới tốt nghiệp đại học, có thời gian công tác thực tế chưa nhiều. + Nhân viên: Là những người lao động gián tiếp với trình độ chuyên môn thấp, có thể đã qua đào tạo các trường lớp chuyên môn, nghiệp vụ, hoặc chưa qua đào tạo. Phân loại lao động có ý nghĩa lớn trong việc nắm bắt thông tin về số lượng và thành phần lao động, về trình độ nghề nghiệp của người lao động trong doanh nghiệp, về sự bố trí lao động trong doanh nghiệp từ đó thực hiện quy hoạch lao động, lập kế hoạch lao động. Mặt khác, thông qua phân loại lao động trong toàn doanh nghiệp và từng bộ phận giúp cho việc lập dự toán chi phí nhân công trong chi phí SXKD, lập kế hoạch quỹ lương và thuận lợi cho việc kiểm tra tình hình thực hiện các kế hoạch và dự toán này. Cơ cấu thành phần các loại lao động trong doanh nghiệp ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện kế hoạch SXKD, vì vậy trên cơ sở phân loại lao động cần phải hạch toán được tình hình hiện có và sự biến động về lượng lao Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn