Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc - Từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:101

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những vấn đề liên quan đến lý luận, cơ sở pháp lý và thực trạng áp dụng biện pháp áp dụng XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Luật xử lý VPHC 2012 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị hoàn thiện nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc trong thời gian tới trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc - Từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………../……….. …/… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ MỸ HẠNH ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC – TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính HÀ NỘI, NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………../……….. …/… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ MỸ HẠNH ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC – TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN VĂN QUANG HÀ NỘI, NĂM 2019
LỜI CẢM ƠN Tôi xin đƣợc bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đối với PGS.TS. Nguyễn Văn Quang - Trƣờng Đại học Luật Hà Nội, ngƣời hƣớng dẫn khoa học, đã hết sức nhiệt tình định hƣớng và giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Trân trọng cảm ơn quý thầy cô tại Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và viết luận văn. Trân trọng cảm ơn Ban chỉ đạo phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội tỉnh Hòa Bình (Ban chỉ đạo 09 tỉnh), Sở Lao động – Thƣơng binh và Xã hội tỉnh Hòa Bình (cơ quan thƣờng trực Tiểu Ban Phòng, chống tệ nạn xã hội, Ban chỉ đạo 09 tỉnh Hòa Bình), đã cung cấp số liệu, dữ liệu và thông tin để tôi hoàn thành luận văn. Hòa Bình, ngày tháng năm 2019 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Mỹ Hạnh
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn “ Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc - Từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình” đây là công trình nghiên cứu khoa học do tôi thực hiện. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc tác giả nào công bố. Hòa Bình, ngày tháng năm 2019 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Mỹ Hạnh
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT LĐ-TB&XH Lao động – Thƣơng binh và Xã hội VPHC Vi phạm hành chính XLHC Xử lý hành chính UBND Ủy ban nhân dân
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 19. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC ............. 9 1.1. Khái niệm, đặc điếm của biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc ................................................................................................. 9 1.2. Vai trò của áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc ........................................................................................................... 15 1.3. Đối tƣợng, nguyên tắc, thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc .................................................................. 17 1.4. Thủ tục hồ sơ quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc ..................................................................................... 23 1.5. Thi hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.......................................................................................... 28 1.6. Những yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc ........................................................ 31 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.................................................................................. 35 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC TẠI TỈNH HÒA BÌNH ..... 36 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Hòa Bình ảnh hƣởng đến hoạt động áp dụng biện pháp đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc ........................................ 36 2.2. Thực trạng ngƣời nghiện ma túy và cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Hòa Bình ......................................................................................................... 39 2.3. Thực tiễn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, năm 2015 -2018 ................................... 49 2.4. Nhận xét về tình hình áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại tỉnh Hòa Bình ............................................................. 59
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.................................................................................. 70 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC - TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH ...................................... 71 3.1. Phƣơng hƣớng bảo đảm áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc – từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình ....................................... 71 3.2.Các giải pháp bảo đảm áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình .............................................. 74 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3.................................................................................. 87 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 89
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tổng hợp thống kê ngƣời nghiện ma túy, tại tỉnh Hòa Bình ......... 40 Bảng 2.2 Tiếp nhận điều trị cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma tuý số I, giai đoạn 2011-2014 ............................................................................................... 44 Bảng 2.3 Tiếp nhận quản lý ngƣời nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma tuý số II, giai đoạn 2011-2014 ........................................................................................ 45 Bảng 2.4. Tổng hợp tiếp nhận điều trị cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma tuý số I và II, giai đoạn 2015 đến tháng 6/2019 .................................................... 46 Bảng 2.5. Thống kê số liệu điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadol đến 31/12/2018 ...................................................................... 48 Bảng 2.6. Thống kê thiết lập hồ sơ cai nghiện bắt buộc công an tỉnh Hòa Bình .. 52 Bảng 2.7. Thống kê số liệu thiết lập hồ sơ và chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc ................................................. 57
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, dƣới sự lãnh đạo của Đảng, đất nƣớc ta đã và đang thực hiện đƣờng lối đổi mới và thu đƣợc những thành tựu quan trọng trên nhiều phƣơng diện khác nhau: kinh tế đất nƣớc luôn tăng trƣởng ở mức cao và ổn định, đời sống của nhân dân từng bƣớc đƣợc cải thiện, chính trị ổn định, an ninh quốc phòng đƣợc giữ vững, quan hệ với nƣớc ngoài đƣợc mở rộng, an sinh xã hội đƣợc thực hiện ngày một tốt hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc, dƣới tác động của mặt trái kinh tế thị trƣờng, của việc mở cửa hội nhập và xu hƣớng toàn cầu hóa đã nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp trong đời sống xã hội, trong đó tệ nạn ma túy là một trong những vấn đề nhức nhối đang đƣợc toàn xã hội quan tâm. Ma túy làm gia tăng tội phạm, khánh kiệt kinh tế, phá hoại hạnh phúc gia đình, suy thoái nòi giống dân tộc, cầu nối cho căn bệnh thế kỉ HIV/AIDS. Để giải quyết vấn nạn ma túy, cần có nhiều giải pháp đồng bộ, kịp thời, hiệu quả, trong đó việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật cũng nhƣ nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về phòng, chống ma túy, xử lý vi phạm pháp luật về ma túy có vai trò đặc biệt quan trọng. Về phƣơng diện xây dựng pháp luật, cùng với Luật phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008), năm 2012 Luật xử lý vi phạm hành chính (VPHC) đƣợc ban hành, kèm theo các văn bản hƣớng dẫn thi hành Luật này, với những quy định về các biện pháp xử phạt VPHC cũng nhƣ biện pháp xử lý hành chính (XLHC) đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đã góp phần tích cực vào xác lập những cơ sở pháp lý quan trọng để phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội trong cuộc đấu tranh phòng, chống ma túy. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Luật xử lý VPHC năm 2012, để bảo đảm thực thi hiệu quả việc áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt 1
buộc đối với những ngƣời nghiện ma túy tại các văn bản hƣớng dẫn thi hành, rất nhiều khó khăn, thách thức đã và đang đặt ra cho các cấp, các ngành ở Trung ƣơng và địa phƣơng. Hòa Bình là tỉnh miền núi thuộc vùng nằm ở cửa ngõ phía Tây Bắc, trong những năm qua trƣớc tác động của tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy ở trong nƣớc, khu vực và trên thế giới, Hòa Bình đã trở thành địa bàn trọng điểm phức tạp về trung chuyển ma túy. Điểm nóng đặc biệt là địa bàn của xã Hang Kia và xã Pà Cò thuộc huyện Mai Châu- nơi đồng bào dân tộc Mông sinh sống, từng xảy ra hoạt động trồng cây thuốc phiện giáp danh với tỉnh Sơn La, gần biên giới với Lào. Thống kê trên địa bàn tỉnh năm 2018 có 1.953 ngƣời nghiện ma túy, trong đó số ngƣời nghiện ma túy ngoài cộng đồng có 1.518 ngƣời có hồ sơ quản lý tại 142/210 xã, phƣờng, thị trấn; 365 ngƣời nghiện trong cơ sở cai nghiện ma túy; 70 ngƣời nghiện bị bắt ở trại giam, nhà tạm giữ. Tỉnh Hòa Bình có 02 cơ sở cai nghiện ma túy công lập (Cơ sở cai nghiện ma túy số I, Cơ sở cai nghiện ma túy số II) trực thuộc Sở Lao động - Thƣơng binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), thực hiện áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Nghị định 221/2013/NĐ-CP (gọi tắt là cai nghiện bắt buộc) theo Luật xử lý VPHC. Đây là hai cơ sở có chức năng cai nghiện bắt buộc đóng góp tích cực cho công tác cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. Trong những năm qua, thực hiện công tác cai nghiện bắt buộc đối với ngƣời nghiện ma túy gặp nhiều khó khăn đặt ra, cần các cấp, các ngành của tỉnh Hòa Bình tổ chức, triển khai thực hiện hoạt động này. Ngoài cai nghiện bắt buộc, các hình thức cai nghiện khác theo quy định nhƣ: cai nghiện tự nguyện, điều trị nghiện thay thế bằng methadol. Dự báo trong thời gian tới, với những diễn biến tình hình phức tạp tệ nạn ma túy, đặc biệt ma túy tổng 2
hợp có xu hƣớng tăng đột biến, ngƣời nghiện trên cả nƣớc nói chung và tỉnh Hòa Bình nói riêng sẽ diễn biến phức tạp hơn nữa. Xuất phát từ thực tiễn đời sống, nhằm giúp cho hoạt động quản lý nhà nƣớc về công tác phòng, chống tệ nạn xã hội đƣợc hiệu quả cao. Thực hiện Luật xử lý VPHC, áp dụng việc nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với ngƣời nghiện ma túy vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội hiện nay là hết sức cần thiết. Việc chọn đề tài: “Áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình” làm đề tài Luận văn tốt nghiệp là cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc đối với tỉnh Hòa Bình, trong giai đoạn hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài VPHC, xử lý VPHC nói chung và áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nói riêng là những chủ đề đƣợc nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu. Đến nay đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về những vấn đề này ở cả góc độ chung, trong các lĩnh vực cụ thể trên phạm vi cả nƣớc hay ở một địa phƣơng cụ thể, trong đó tiêu biểu: * Các công trình nghiên cứu về XLHC Tác giả Vũ Thƣ với luận án phó tiến sĩ luật học về “Chế tài hành chính – Lý luận và thực tiễn”, bảo vệ thành công tại Viện Nhà nƣớc và pháp luật, 1996 [41]. Tác giả Nguyễn Trọng Bình với luận văn thạc sĩ luật học về “Hoàn thiện các quy định pháp luật về các hình thức xử phạt VPHC”, bảo vệ thành công tại Trƣờng Đại học Luật Hà Nội, 2002 [33]. Tác giả Nguyễn Ngọc Bích với luận văn thạc sĩ luật học về “Hoàn thiện pháp luật về XLHC với người chưa thành niên”, bảo vệ thành công tại Trƣờng Đại học Luật Hà Nội, 2003 [32]. 3
Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội (2016) “Báo cáo kết quả thực hiện Đề án Đổi mới công tác cai nghiện ma túy tại Việt Nam đến năm 2020”, Hà Nội, 2016[06]. Các công trình nghiên cứu trên đây, đã đƣa ra một số vấn đề lý luận cũng nhƣ thực tiễn của việc xử phạt VPHC đồng thời cũng đã đề cập đến một số khía cạnh của các biện pháp XLHC khác nhƣ: đƣa vào Cơ sở cai nghiện bắt buộc; đƣa vào trƣờng giáo dƣỡng; biện pháp giáo dục tại xã, phƣờng, thị trấn… * Các công trình nghiên cứu về các biện pháp XLHC khác Trực tiếp đề cập nội dung về các biện pháp XLHC khác có thể kể đến một số bài viết, chuyên đề và công trình nghiên cứu của một số tác giả nhƣ: Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ của Bộ Tƣ pháp “Các biện pháp XLHC khác và việc bảo đảm quyền con người” do Ths.Đặng Thanh Sơn làm chủ nhiệm đề tài cũng nhóm nghiên cứu [40]. Tác giả Trần Thanh Hƣơng với bài viết “Quyền công dân, quyền con người và chỗ đứng của các biện pháp XLHC khác trong pháp luật về VPHC” đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật [35]. Tác giả Bùi Thị Xuân Mai, Nguyễn Tố Nhƣ (2013). Tham vấn điều trị nghiện ma túy. NXB LĐ-XH, Hà Nội 2013[43]. * Các công trình nghiên cứu về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Hiện nay, việc nghiên cứu về biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc cũng đã đƣợc một số tác giả nghiên cứu, tuy nhiên, các công trình đã công bố mới chỉ dừng lại ở mức độ các bài viết nghiên cứu đăng trên một số tạp chí chuyên ngành, có thể kể đến một số công trình nhƣ: Tác giả Lê Văn Khánh với bài viết “Một số khó khăn bất cập trong thực hiện biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc” đăng trong 4
trang web Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ LĐ-TB&XH, ngày 06/01/2017 [36]. Tác giả Lê Đức Hiền với bài viết “Những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức cai nghiện ma túy và một số đề xuất, kiến nghị” đăng trong Tạp chí Nghiên cứu lý luận, nghiệp vụ, khoa học của Học viện Cảnh sát nhân dân, ngày 15/3/2019 [34]. Tác giả Trần Anh Tuấn với bài viết “Tiếp tục trao đổi về những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện công tác kiểm sát việc thi hành Pháp lệnh 09/2014/UBTVQH13 ngày 20/01/2014 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp XLHC tại Tòa án. Những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức cai nghiện ma túy và một số đề xuất, kiến nghị” đăng trên Website của Viện Kiểm soát nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, bài viết đề cập cụ thể đến những vƣớng mắc phát sinh trong việc áp dụng biện pháp XLHC đƣa ngƣời vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại Tòa án nhân dân trên thực tiễn, ngày 27/09/2018 [42]. Việc nghiên cứu về pháp luật trong lĩnh vực này còn rất hạn chế. Tất cả các công trình nghiên cứu trên đây đã phần nào giải quyết đƣợc một số khía cạnh của vấn đề lý luận và thực tiễn về biện pháp đƣa vào Cơ sở cai nghiện bắt buộc, cũng nhƣ biện pháp đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích của luận văn Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những vấn đề liên quan đến lý luận, cơ sở pháp lý và thực trạng áp dụng biện pháp áp dụng XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Luật xử lý VPHC 2012 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị hoàn thiện nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc trong thời gian tới trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 5
3.2. Nhiệm vụ của luận văn Để đạt đƣợc các mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ phải thực hiện nhƣ sau: Nghiên cứu những vấn đề lý luận về biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc gồm những quan điểm, đặc điểm, thẩm quyền, trình tự, thủ tục, các biện pháp … nhằm xây dựng khái niệm mang tính khoa học về biện pháp XLHC này, tìm ra các đặc trƣng riêng và vai trò của biện pháp XLHC trong việc đấu tranh chống lại các hành vi VPHC sử dụng trái phép chất ma túy, góp phần bảo vệ trật tự xã hội và đảm bảo an ninh đất nƣớc; Xác định những yêu cầu cơ bản trong việc xây dựng và áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nhằm đạt hiệu quả cao nhất, đồng thời bảo đảm quyền tự do, quyền con ngƣời, phù hợp với thực tiễn Luật xử lý VPHC năm 2012 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; Đánh giá thực trạng xử lý VPHC áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình gồm: + Thực trạng VPHC trong lĩnh vực phòng chống ma túy và nguyên nhân của thực trạng đó; + Đánh giá tổng quát các yếu tố tác động đến tình hình áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; + Những hạn chế, vƣớng mắc, và nguyên nhân nêu ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Các vấn đề lý luận về áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. - Các quy định của pháp luật về các biện pháp XLHC khác nói chung cũng nhƣ biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nói riêng. 6
- Thực trạng áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Trong phạm vi luận văn của mình, học viên tập trung phân tích và đi sâu vào nghiên cứu áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện đƣợc quy định tại Luật xử lý VPHC 2012. Đồng thời luận văn nghiên cứu về vấn đề thực tiễn áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện trong giai đoạn từ năm 2015 đến tháng 6/2019 và việc áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Nghị định số 221/NĐ-CP ngày 30/12/2013 đến nay trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn đƣợc thực hiện trên cơ sở phƣơng pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lê nin, chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc, của tỉnh Hòa Bình về nâng cao hiệu lực quản lý nhà nƣớc và biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; các quan điểm chế tài áp dụng biện pháp cai nghiện ma túy. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Các phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, so sánh đối chiếu, phƣơng pháp lịch sử - logic, đƣợc sử dụng nhằm lý giải các vấn đề lý luận, giúp cho mỗi vấn đề đƣợc nhìn nhận từ nhiều góc độ, thấy đƣợc những điểm hợp lý và chƣa hợp lý của các quan điểm, quan niệm đƣa ra trong luận văn, từ đó đƣa ra đƣợc kết luận có tính khoa học và nổi bật của vấn đề. Phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp tổng kết thực tiễn cũng đƣợc sử dụng có hiệu quả để từ những số liệu, tình hình thực tế cụ thể thống kê đƣợc có thể phân tích, tổng kết thấy đƣợc bức tranh toàn diện về thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đó là cơ sở chính xác nhất cho việc đề xuất các giải pháp hợp lý và khả thi. 7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Đề tài góp phần làm phong phú thêm những tri thức lý luận liên quan đến biện pháp XLHC và áp dụng biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. - Ý nghĩa thực tiễn: Các kết quả nghiên cứu của đề tài có thể là nguồn tài liệu tham khảo cho ngƣời làm công tác thực tiễn về biện pháp áp dụng XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Một số kiến nghị, giải pháp của luận văn có giá trị tham khảo đối với các cơ quan chức năng trong việc xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện pháp luật đƣa ngƣời nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đảm bảo việc tổ chức thực hiện trong thực tiễn đạt kết quả cao. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chƣơng: Chương 1: Những vấn đề lý luận về áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Chương 2: Thực trạng áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa ngƣời nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại tỉnh Hòa Bình. Chương 3: Phƣơng hƣớng và Giải pháp bảo đảm áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa ngƣời nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, từ thực tiễn của tỉnh Hòa Bình. 8
Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC 1.1. Khái niệm, đặc điếm của biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc a. Ma túy và tác hại của nghiện ma túy đình và xã hội. Nhà nƣớc có những biện pháp quản lý các chất gây nghiện bất hợp pháp (đƣợc luật pháp quy định là ma túy) và cả hợp pháp (xét trong khuôn khổ pháp luật Việt Nam), thực hiện các biện pháp can thiệp để ứng phó với những tác động tiêu cực của chất gây nghiện. Không phải bất cứ ai sử dụng chất ma túy đều có thể bị nghiện. Đa số những ngƣời sử dụng ma túy là dùng thử, một phần trong số họ sẽ tiếp tục sử dụng ma túy ở mức độ nhiều hơn. Một nhóm nhỏ trong số những ngƣời này sẽ trở thành lạm dụng họ sẽ tiến triển trở thành nghiện. Nghiện đƣợc coi là bệnh não vì nó làm thay đổi cấu trúc não bộ và cơ chế hoạt động của não. Sự thay đổi ở não bộ thƣờng kéo dài làm ngƣời sử dụng không tự kiểm soát đƣợc bản thân, mất khả năng cƣỡng lại sự thèm muốn sử dụng ma túy và có các hành vi có hại cho sức khỏe và cộng đồng. 9
Đây là lý do giải thích tại sao ngƣời ta rất khó bỏ ma túy và việc tái nghiện thƣờng xảy ra trong quá trình điều trị; ngƣời nghiện có thể phải mất nhiều năm cố gắng mới từ bỏ đƣợc ma túy. Các biểu hiện của ngƣời nghiện ma túy: * Về sức khỏe thể chất và tâm thần:Ngƣời sử dụng và lệ thuộc ma túy phải gánh chịu các hậu quả về cả mặt tâm lý và sức khỏe, ảnh hƣởng tính chất sinh lý của từng cá nhân, tác động bởi bối cảnh xã hội, phƣơng thức dùng ma túy, nhân cách của ngƣời sử dụng và trạng thái lâm sàng. Tùy thuộc vào từng loại chất gây nghiện biến đổi sinh lý có khác nhau ở từng ngƣời nghiện, nhƣ: - Nghiện thuốc phiện: Ngƣời nghiện có biểu hiện rối loạn tâm lý, nói điệu, lƣời biếng, ít chú ý đến vệ sinh thân thể, thiếu máu, chán ăn nên sút cân, mất ngủ…khả năng chống nhiễm khuẩn kém, dễ chết vì bệnh truyền nhiễm. - Nghiện Morfin, Heroin: Ngƣời nghiên có cảm giác sảng khoái do hƣng phấn vùng khứu não làm tăng trí tƣởng tƣợng, làm mất buồn rầu, sợ hãi, tạo nên trạng thái lạc quan, nhìn màu thấy đẹp, nghe tiếng động thấy dễ chịu, mất cảm giác đói. - Nghiện Cocain: Ngƣời nghiện bị kích thích thần kinh trung ƣơng, giảm mệt mỏi, đói khát. - Nghiện MTTH: Ngƣời nghiên có các biểu hiện rối loạn tim mạch, dao động huyết áp, đau mỏi cơ, gầy sút cân, rối loạn thần kinh thực vật, căng thẳng cảm xúc, mất ngủ, lo âu, giảm hoặc mất khả năng xét đoán. Nhìn chung, ngƣời sử dụng ma túy thƣờng gặp phải những vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe tâm thần. Sau một thời gian sử dụng, ngƣời nghiện có thể bị lú lẫn hay mê sảng, thể hiện bằng các rối loạn tỉnh thức, rối loạn tƣ duy, mất định hƣớng thời gian, không gian và các rối loạn tri giác. * Về tâm lý, xã hội người nghiện ma túy: Dùng ma tuý còn có thể dẫn đến các rối loạn hành vi, giải ức chế và làm tăng hung tính, dễ chuyển thành hành vi chống đối xã hội. Do lệ thuộc ma túy ngƣời nghiện có thể sẵn sàng 10
gây ra những hành vi phạm pháp để tìm cho đƣợc chất ma túy; Quá trình sử dụng ma túy khiến cho mối quan hệ xã hội của ngƣời nghiện thay đổi, ít giao tiếp với ngƣời thân, sống vật vờ, cô lập và xa lánh mọi ngƣời. Ngƣời nghiện còn có nhu cầu đƣợc sống trong môi trƣờng lành mạnh, không có ma túy. Do não của ngƣời nghiện ma túy đã bị tổn thƣơng, bản chất của nghiện là bệnh mãn tính, tái diễn. Vì vậy, việc cách ly ngƣời nghiện vi phạm pháp luật tách ra khỏi môi trƣờng không có ma túy để cai nghiện, phục hồi là rất cần thiết. Vậy, từ những đặc điểm trên ngƣời nghiện ma túy là ngƣời sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hƣớng thần và bị lệ thuộc vào các chất này. Khi xem xét ngƣời nghiện ma túy với tƣ cách là một hiện tƣợng của xã hội ảnh hƣởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội. Dƣới góc độ luật học hiện tƣợng ngƣời nghiện ma túy đang đặt ra những vấn đề pháp lý nhƣ sau: Thứ nhất, ngƣời nghiện ma túy gặp khó khăn về tình cảm, tinh thần, bị xa lánh, kỳ thị và phân biệt đối xử. Trong quá trình sử dụng ma túy, ngƣời sử dụng thƣờng có những hành vi tiềm ẩn nguy hiểm bản thân và cho cộng đồng. Vì vậy nói đến ngƣời nghiện ma túy cần đƣợc quản lý theo quy định của pháp luật. Thứ hai, trong quá trình nghiện, ngƣời nghiện chỉ tập trung đối phó với vấn đề sử dụng ma túy của mình, dành toàn thời gian để kiếm tiền mua ma túy, sau khi có ma túy sử dụng thì lại chìm vào cơn phê thuốc, quy trình này lặp đi lặp lại và kéo dài ngày này qua ngày khác dẫn đến ngƣời nghiện ngoài xã hội mất khả năng giao tiếp, tƣơng tác xã hội, dần dần tự mình tách dần và cô lập khỏi đời sống xã hội và cộng đồng. Thứ ba, phần lớn ngƣời sử dụng ma túy do lệ thuộc vào ma túy nên ít cơ hội có nghề nghiệp, việc làm. Vì vậy, ngƣời sau cai nghiện cần hỗ trợ, tâm lý, việc làm để ổn định cuộc sống. Thứ tư, ngoài sự suy nhƣợc cơ thể do bản thân ngƣời nghiện thiếu nhu cầu dinh dƣỡng, hành vi sử dụng ma túy thƣờng đi kèm với những hành vi 11
nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhƣ lao, viêm gan siêu vi B, C, HIV/AIDS. Do đặc điểm của ngƣời nghiện ma túy, cũng giống nhƣ các loại quan hệ xã hội ngƣời nghiện ma túy, cần đƣợc chế định hóa, quy phạm hóa và tiến tới pháp điển hóa biện pháp đối với ngƣời nghiện giảm tác hại của ma túy, đó chính là lý do cho sự ra đời của các văn bản pháp luật liên quan đến công tác phòng, chống ma túy, xử phạt và xử lý hành chính đƣa vào cai nghiện bắt buộc hoặc áp dụng biện pháp cai nghiện khác. b. Khái niệm biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Ma túy và tác hại của ma túy là mầm mống gây ra những hậu quả nguy hại nghiêm trọng cho xã hội nói chung, bản thân ngƣời nghiện ma túy và gia đình họ nói riêng. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nƣớc đã ban hành nhiều chủ trƣơng, chính sách, đƣa ra nhiều biện pháp nhằm ngăn ngừa, phòng, chống ma túy. Một trong những biện pháp đó là XLHC đƣa ngƣời nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đây là biện pháp XLHC áp dụng đối với ngƣời nghiện ma túy để chữa bệnh, lao động, học văn hóa, học nghề dƣới sự quản lý của cơ sở cai nghiện bắt buộc; Áp dụng biện pháp XLHC đối với ngƣời nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đƣợc quy định cụ thể tại Luật xử lý VPHC năm 2012, Nghị định 221/2013/NĐ-CP ngày 30/12/2013 của Chính phủ quy định chế độ áp dụng biện pháp xử lý VPHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc và Nghị định 136/2016/NĐ-CP ngày 09/9/2016 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 221/2013/NĐCP. Thuật ngữ xử lý VPHC chỉ mới xuất hiện và đƣợc chính thức quy định lần đầu tiên ở nƣớc ta trong pháp lệnh xử lý VPHC năm 1995. Xử lý VPHC trong Pháp lệnh này bao gồm xử phạt VPHC và các biện pháp XLHC khác. Luật xử lý VPHC năm 2012 cũng không đƣa ra khái niệm về xử lý VPHC, dựa trên cơ sở các quy định của luật, có thể thấy thuật ngữ bao gồm 12