Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân quận – từ thực tiễn Quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Nhumbien999 Nhumbien999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm hoàn thiện cơ chế, thủ tục hành chính một cửa tạiUBND cấp huyện nhằm thực hiện mục tiêu cải cách hành chính, nâng cao chất lƣợng dịch vụ hành chính công tại cơ quan hành chính công cấp quận, huyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân quận – từ thực tiễn Quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐỨC DŨNG CƠ CHẾ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH MỘT CỬA TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN - TỪ THỰC TIỄN QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÀ NỘI – 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐỨC DŨNG CƠ CHẾ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH MỘT CỬA TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN - TỪ THỰC TIỄN QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT Chuyên ngành: LUẬT HIẾN PHÁP – LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số : 60.38.01.02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. Trƣơng Hồ Hải HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân, đƣợc thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và khảo sát thực tiễn, với sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS Trƣơng Hồ Hải. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào. Hà Nội, ngày tháng năm 2018 Tác giả Nguyễn Đức Dũng
LỜI CẢM ƠN Luận văn “Cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân quận – từ thực tiễn Quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội”đã đƣợc hoàn thành là kết quả sau một quá trình học tập, nghiên cứu chuyên ngành Luật HIến pháp – Luật Hành chính tại Học viện Hành chính Quốc gia. Trƣớc hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban lãnh đạo, Quý thầy cô khoa Sau Đại học cùng lãnh đạo các Khoa, phòng ban của Học viện Hành chính Quốc gia. Đặc biệt, tôi xin trân trọng và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trƣơng Hồ Hải, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Quận ủy Hoàng Mai, UBND quận Hoàng Mai, Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả quận Hoàng Mai... đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng, những do khả năng của bản thân còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi kính mong nhận đƣợc sự góp ý của Quý thầy, cô và các bạn đồng nghiệp./. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục các hình vẽ PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CƠ CHẾ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH MỘT CỬA TẠI ỦY BAN NHÂN DÂNCẤP HUYỆN ................................... 9 1.1. Khái quát về thủ tục hành chính ............................................................ 9 1.1.1. Khái niệm, đặcđiểmthủ tục hành chính .......................................... 9 1.1.2. Vai trò của thủ tục hành chính ...................................................... 14 1.1.3. Phân loại thủ tục hành chính ......................................................... 16 1.2. Tổng quan về cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại ủy ban nhân dân cấp huyện .................................................................................................... 19 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc của cơ chế thủ tục hành chính một cửa cấp huyện .................................................................................. 19 1.2.2. Mục đích và lợi ích thực hiện cơ chế một cửa cấp huyện ............ 22 1.2.3. Pháp luật về cơ chế thủ tục hành chính một cửa........................... 24 1.2.4. Tổ chức, hoạt động của cơ chế thủ tục hành chính một cửa cấp huyện ....................................................................................................... 26 1.2.5. Các yếu tố tác động đến hiệu quả cơ chế thủ tục hành chính một cửa cấp huyện .......................................................................................... 29 1.3. Kinh nghiệm thực hiện cơ chế thủ tục hành chính một cửa và bài học kinh nghiệm cho ủy ban nhân dân cấp huyện trên địa bàn thành phố Hà
Nội ............................................................................................................... 33 1.3.1. Kinh nghiệm thực hiện cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại một số địa phƣơng trong nƣớc ................................................................ 33 1.3.2. Bài học kinh nghiệm về thực hiện cơ chế một cửa choỦy ban nhân dâncấp huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................ 42 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG CƠ CHẾ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH MỘT CỬA TẠI QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................... 45 2.1. Đặc điểm tự nhiên – kinh tế - xã hội có ảnh hƣởng đến thực hiện cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội ........................................................................................ 45 2.1.1. Điều kiện tự nhiên- kinh tế - xã hội ............................................. 45 2.1.2. Tổ chức bộ máy vàchức năng, nhiệm vụ của Ủy ban nhân dân Quận Hoàng Mai ..................................................................................... 49 2.2.1. Thực trạng ban hành văn bản thực hiện cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Quận Hoàng Mai ........................................................ 51 2.2.2. Quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại Ủy ban nhân dân quận Hoàng Mai ......................................................... 54 2.2.3. Thực tiễn hoạt động của “Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả” tại Ủy ban nhân dânquận Hoàng Mai .......................................................... 59 2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại ủy ban nhân dân quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội ................................ 72 2.3.1. Những kết quả đã đạt đƣợc ........................................................... 72 2.3.2. Những hạn chế .............................................................................. 75 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế .................................................. 77 CHƢƠNG 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH MỘT CỬA TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN – TỪ THỰC TIỄN QUẬN HOÀNG MAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 80
3.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện cơ chế thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại ủy ban nhân dân Quận từ thực tiễn ủy ban nhân dân quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội ............................................................................... 80 3.2. Giải pháp hoàn thiện cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại ủy ban nhân dân quận từ thực tiễn quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội ............... 82 3.2.1. Tiếp tục rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính ........................ 82 3.2.2. Cải tiến phƣơng thức quản lý, chấn chỉnh lề lối tác phong làm việc trong cơ quan hành chính quận ....................................................... 84 3.2.3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và chế độ chính sách cho cán bộ công chức tại Ủy ban nhân dân quận ...................................................... 85 3.2.4. Xây dựng hệ thống các tiêu chí cơ bản để đánh giá phân loại kết quả của Bộ phận nhận và trả kết quả ...................................................... 88 3.2.5. Thƣờng xuyên khảo sát mức độ hài lòng của ngƣời dân, tổ chức đối với dịch vụ hành chính công tại Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả . 90 3.2.6. Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ........................................................ 92 3.2.7. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về cải cách thủ tục hành chính và cơ chế một cửa, một cửa liên thông ...... 94 3.2 8. Thanh kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện thủ tục hành chínhtheo cơ chế một cửa ....................................................................... 95 3.3. Một số kiến nghị, đề xuất ..................................................................... 95 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ......................................................... 95 3.3.2. Kiến nghị đối với các bộ ngành .................................................... 96 3.3.3. Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội ............... 97 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 99 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 105
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBCC Cán bộ, công chức CCHC Cải cách hành chính CNH – HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa HCNN Hành chính nhà nƣớc HĐND Hội đồng nhân dân NSNN Ngân sách nhà nƣớc QLNN Quản lý nhà nƣớc QPPL Quy phạm pháp luật TTHC Thủ tục hành chính UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU TT Tên bảng Trang Bảng 2.1: Cơ cấu tổ chức và nhân sự quản lý của Ủy ban nhán dân Quận Hoàng Mai ...................................................................................... 50 Bảng 2.2: Thực trạng đội ngũ CBCC ở các phòng, ban, đơn vị tại Ủy ban nhân dânQuận Hoàng Mai (đến 12/2016) ...................................... 51 Bảng 2.3: Hệ thống TTHC đƣợc giải quyết theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND Quận Hoàng Mai .......................................... 58 Bảng 2.4: Kết quả giải quyết hồ sơ hành chính theo cơ chế “Một cửa - Một cửa liên thông” tại Ủy ban nhân dân quận Hoàng Mai (2011- 2016) ............................................................................................... 68 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TT Tên hình Trang Hình 2.1: Bản đồ địa chính Quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội ................ 45 Hình 2.2: Cơ cấu ngành kinh tế của Quận Hoàng Mai (2016) ....................... 47 Hình 2.3: Quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại UBND Quận Hoàng Mai ................................................................ 54 Hình 2.4: Quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa liên thông tại UBND Quận Hoàng Mai ................................................. 55 Hình 2.5: Kết quả đánh giá về thái độ phục vụ, giao tiếp và trình độ chuyên môn của cán bộ công chức quận Hoàng Mai .................................. 62 Hình 2.6: Kết quả khảo sát về cách thức, phƣơng pháp làm việc của công chức bộ phận một cửa ..................................................................... 63
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong thời đại hiện nay, CCHC luôn là vấn đề đƣợc quan tâm hàng đầu – đƣợc coi nhƣ là động lực quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của các quốc gia, đặc biệt ở các nƣớc đang phát triển. Tại Việt Nam, trong những năm vừa qua, CCHC nói chung và cải cách TTHC nói riêng luôn là một trong những nhiệm vụ đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta đặc biệt chú trọng. CCHC ở Việt Nam đƣợc triển khai trên nhiều nội dung nhƣ: cải cách thể chế; cải cách tổ chức bộ máy hành chính; xây dựng và nâng cao chất lƣợng đội ngũ CBCC; cải cách tài chính công và hiện đại hóa nền hành chính, trong đó cải cách TTHC là khâu quan trọng và đƣợc đặt ra ngày từ đầu của tiến trình cải cách. TTHC là một loại quy phạm pháp luật quy định trình tự về thời gian, không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy Nhà nƣớc; là cách thức giải quyết công việc của các cơ quan Nhà nƣớc trong mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức và cá nhân công dân.Với mục đích đơn giản, công khai và minh bạch TTHC nhằm đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội, nhiều năm qua, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản, nghị quyết về cải cách TTHC trong việc giải quyết công việc của công dân và tổ chức, thực hiện đơn giản hóa TTHC, tạo sự chuyển biến rõ rệt trong việc xây dựng và hoàn thiện thể chế. Hiện nay, trong cả nƣớc nói chung và thành phố Hà Nội nói riêng, tại các cơ quan QLNNđ ặc biệt là UBND các cấp, hoạt động của mô hình “một cửa” hay “một cửa liên thông” trong cải cách TTHC đã và đang đƣợc đẩy mạnh. Hòa chung vào công cuộc cải cách TTHC trong cả nƣớc và các địa phƣơng trong toàn thành phố Hà Nội, UBND Quận Hoàng Mai cũng đã tiến hành triển khai cơ chế “một cửa - một cửa liên thông” tại cấp Quận vào tháng 11/2004. Bộ phận “Tiếp nhận và trả kết quả” của UBND Quận đãhoạt động
2 độc lập và mang lại những hiệu quả nhấtđịnh, đƣợc nhân dân trên địa bàn đồng thuận và ủng hộnhƣ:TTHC đã đƣợc công khai, giảm đáng kể tình trạng gây phiền hà, sách nhiễu tổ chức, công dân, doanh nghiệp; tinh thần, trách nhiệm, năng lực chuyên môn của cán bộ, công chức đƣợc nâng lên đáng kể. Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập, TTHC mặc dù đã đƣợc công khai song vẫn còn rƣờm rà, chồng chéo, trùng lặp; chƣa ban hành kịp thời các văn bản gây khó khăn cho công dân trong quá trình giải quyết công việc. Những hạn chế này, cần phải đƣợc khắc phục kịp thời để phù hợp với những thay đổi của thực tiễn địa phƣơng cũng nhƣ tình hình phát triển kinh tế - xã hội của cả thành phố Hà Nội. Xuất phát từ những lý do nêu trên, học viên chọn vấn đề: “Cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân quận – từ thực tiễn quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp của chƣơng trình Thạc sĩ Luật Hiến pháp - Luật Hành chính tại Học viện Hành chính Quốc gia. 2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận văn Trong quá trình triển khai luận văn, học viên đã tìm hiểu và nghiên cứu rất nhiều các tài liệu có liên quan, ở nhiều cấp độ khác nhau nhƣ: bài viết đăng trên tạp chí, sách chuyên khảo, đề tài khoa học, luận văn, luận án… Về cơ bản, các tài liệu này chia thành 2 nhóm chủ đề: (1) Nhóm công trình nghiên cứu về thủ tục hành chính; (2) Nhóm công trình nghiên cứu về cơ chế một cửa, một cửa liên thông. Dƣới đây là một số các tài liệu tiêu biểu: - Giáo trình “Hành chính học đại cương” (2007) – Học viện Hành chính Quốc gia. Có thể khẳng định đây là công trình khoa học nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về nền hành chính, về cấu trúc của nền hành chính và những vấn đề liên quan, nhƣ kiểm tra, giám sát hành chính, thông tin trong hoạt động quản lý hành chính, vấn đề CCHC. Sách đã dành một chƣơng nghiên cứu những vấn đề lý luận về TTHC, nhƣ khái niệm, ý nghĩa của
3 TTHC, phân loại TTHC, các nguyên tắc xây dựng và thực hiện TTHC và vấn đề cải cách một bƣớc TTHC ở Việt Nam hiện nay. Từ quan niệm chung “thủ tục là phƣơng cách giải quyết công việc theo một trình tự nhất định” các tác giả cuốn sách đã đi tới quan niệm tổng quát về TTHC, khẳng định “TTHC là trình tự về thời gian, không gian và là cách thức giải quyết công việc của cơ quan HCNNtrong mối quan hệ vớicơ quan, tổ chức, cá nhân công dân”, “là một loại hình quy phạm hành chính”. Giáo trình cũng xây dựng, phân tích các tiêu chí phân loại TTHC, các nguyên tắc xây dựng và thực hiện TTHC, vai trò của TTHC và vấn đề cải cáchTTHC. - Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam- Đại học Luật Hà Nội 2012. Giáo trình đã xác định TTHC là một chế định thuộc phần chung của ngành luật hành chính, với những nội dung lý luận khá nhất quán trên những vấn đề về khái niệm, đặc điểm của TTHC, phân loại TTHC, các nguyên tắc xây dựng và thực hiện TTHC. Trên cơ sở kế thừa những tri thức lý luận của những giáo trình của các cơ sở đào tạo luật khác, đồng thời tổng kết thực tiễn thực hiện Nghị định 63/2010/NĐ-CP ngày 08/6/2010 của Chính phủ về kiểm soát TTHC, các Quyết định của Thủ tƣớng Chính phủ về cơ chế giải quyết TTHC cho cá nhân, tổ chức, các tác giả đã quan niệm “TTHC là cách thức tiến hành hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc, đƣợc QPPL hành chính quy định, trong đó xác định rõ các việc cụ thể, yêu cầu, điều kiện đối với những việc ấy cũng nhƣ trình tự thực hiện mà các cơ quan nhà nƣớc, CBCC nhà nƣớc, các cá nhân, tổ chức có liên quan phải tuân thủ”. Với quan niệm ấy, TTHC là cách thức thực hiện hoạt động quản lý HCNN, cũng là cách thức thực hiện quyền hành pháp do nhân dân ủy nhiệm cho cơ quan hành chính, đồng thời là cách thức phục vụ nhân dân của nền hành chính nhằm đáp ứng tốt nhất các yêu cầu về vật chất, tinh thần của nhân dân. Các tác giả giáo trình cũng nhấn mạnh: Trong nhà nƣớc pháp quyền XHCN, TTHC - về bản chất, là “tổng hòa của
4 nhiều thuộc tính, trong đó tính hợp lý, đơn giản, chặt chẽ và tính phục vụ là những thuộc tính quan trọng nhất, thể hiện tập trung trong việc xây dựng và thực hiện TTHC giải quyết các công việc của cá nhân, tổ chức”. Giáo trình đã xác định các nguyên tắc quan trọng trong thực hiện TTHC, trong đó có nguyên tắc công khai, minh bạch, nguyên tắc dân chủ, nguyên tắc đề cao trách nhiệm của ngƣời đứng đầu cơ quan có thẩm quyền quy định TTHC vàcủa cơ quan, CBCC tham gia thực hiệnTTHC. Bên cạnh các giáo trình, đã có một loạt các công trình khoa học đƣợc công bố dƣới hình thức các sách chuyên khảo, các đề tài khoa học các cấp, các bài viết trên các tạp chí chuyên ngành nghiên cứu những vấn đề lý luận liên quan đến cải cáchTTHC, cơ chế một cửa, một cửa liên thông… đồng thời đề cập đến cả vấn đề cải cách bộ máy hành chính, xây dựng đội ngũ CBCC hành chính, nhận thức của Đảng về CCHC. - Đặc san của Tạp chí Đầu tư nước ngoài, với tiêu đề “Chung tay cải cách TTHC”(2013).Đặcsanđăngtảinhiềubàiviếtvềkếtquảnghiêncứuthựctiễncảicách và thực hiện TTHC, trong đó có bài viết của Nguyễn Minh Mẫn về “Cách làm mới thể hiện quyết tâm chính trị”; bài “Mấu chốt thành công là từ ngƣời đứng đầu”, tác giả Đinh Văn Ân; bài “Chính phủ cần tiếp tục điều hành trực tiếp”, tác giả Lê Quốc Ân; bài “Máy xén phải đủ mạnh”, tác giả Dƣơng Thu Hƣơng; bài “Ba đƣợc hai chƣa”, tác giả Nguyễn Đình Cung; bài “Phải gỡ từ gốc những xung đột giữa các luật”, tác giả Trần Du Lịch… Đặc biệt, Đặc san cũng đăng tải nhiều bài viết về những thành công, những khó khăn, vƣớng mắc trong cải cách và thực hiện TTHC ở một số địa phƣơng, ngành KT-XH, nhƣ “Hà Nội- hiệu quả và quyết tâm cải cách”, của tác giả Hiếu Chi; “Thành phố Hồ Chí Minh - Hiệu quả kinh tế - chính trị thiết thực” của tác giả Hoài Nam; “Bắc Ninh và cuộc tổng động viên cho cải cách” của tác giả Hoài Ngân; “Đề
5 án 30 và Tập đoàn Dầu khí quốc gia” của tác giả Đinh La Thăng; bài “Gỡ rối thủ tục xây dựng” của Nguyễn Long; bài “Các hiệp hội muốn tăng cƣờng đối thoại”, khảo sát của Hội đồng Tƣ vấn thuộc Ban Chỉ đạo Đề án 30; “Tân Cảng Sài Gòn - Hiệu quả lớn từ đơn giản TTHC” của ĐinhMạnh,… - “Sổ tay nghiệp vụ kiểm soát thủ tục hành chính” (2012)– Bộ Tƣ pháp. Mặc dù tên gọi là sổ tay nghiệp vụsong cuốn sách có giá trị lý luận và thực tiễn quan trọng, trong đó đã trình bày những vấn đề lý luận về kiểm soát TTHC, về sự tham gia ý kiến đối với quy định về TTHC, tính toán chi phí xây dựng và thực hiện TTHC, công bố công khai TTHC, rà soát quy định TTHC, vấn đề tiếp cận, xử lý phản ánh, kiến nghị, kiểm tra việc thực hiện TTHC, và đặc biệt là vấn đề quản lý và sử dụng cán bộ đầu mối kiểm soát TTHC. Có thể khẳng định cuốn sách là cơ sở quan trọng cho luận văntham khảo trong các nghiên cứu việc thực hiện và kiểm soát TTHC của chính quyền địa phƣơngở Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng. Ngoài ra, còn một số công trình nghiên cứu rất có giá trị khác liên quan đến CCHC và TTHC nhƣ: - Cuốn sách “Cải cách hành chính Việt Nam: hiểu và nghĩ, nói và làm” – Quỹ ActionAid (Tháng 8/2010). - Luận văn thạc sĩ “Thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông qua thực tiễn quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội” – Lƣu Xuân Trịch, Đại học Quốc gia Hà Nội (2016). - Luận văn thạc sĩ ”Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại cơ quan hành chính Nhà nước địa phương (qua thực tiễn tỉnh Bắc Giang)” – Lƣơng Thị Phƣơng Thúy (2010). - Luận án tiến sĩ luật “Thực hiện pháp luật về giải quyết thủ tục hành chính của cơ quan nhà nước cấp tỉnh ở Việt Nam hiện nay” – Nguyễn Văn Linh (2015).
6 Nhƣ vậy, nghiên cứu về cơ chế, thủ tục hành chính một cửađã đƣợc khai thác tƣơng đối nhiều,và trong thời gian dài. Các kết quả nghiên cứu trên có giá trị tham khảo bổ ích cho việc thực hiện luận văn của học viên, đặc biệt là những đánh giá về các cơ chế giải quyết thủ tục hành chính một cửa, những ƣu điểm, hạn chế và khó khăn, vƣớng mắc của việc thực hiện các cơ chế ấy trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính. Song, cho đến nay theo tầm hiểu biết của học viên, chƣa có đề tài khoa học, bài viết, luận văn luậnán... nào nghiên cứu vềthực tiễn triển khai cải cáchthủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tạiUBND Quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu: Hoàn thiện cơ chế, thủ tục hành chính một cửa tạiUBND cấp huyện nhằm thực hiện mục tiêu cải cách hành chính, nâng cao chất lƣợng dịch vụ hành chính công tại cơ quan hành chính công cấp quận, huyện. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: + Hệ thống hóa khung lý thuyết về cơ chế, thủ tục hành chính một cửa và hệ thống văn bản pháp lý có liên quan. + Phân tích vàđánh giá thực trạng về cơ chế, thủ tục hành chính một cửa thông qua thực tiễn UBND Quận Hoàng Mai, chỉ ra những kết quảđạt đƣợc, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những hạn chếđó. + Trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn tại UBND Quận Hoàng Mai, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính một cửa tại UBND cấp quận, huyện nói chung trên địa bàn thành phố Hà Nội và UBND Quận Hoàng Mai nói riêng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: 4.1. Đối tượng nghiên cứu:
7 Đối tƣợng nghiên cứu chính của luận văn là cơ chế, thủ tục hành chính một cửaở UBND cấp huyện: lý thuyết và thực tiễn. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động của Bộ phận “Tiếp nhận và trả kết quả” thực hiện giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa - Một cửa liên thông”. + Phạm vi về không gian: tại UBND cấp huyện, nghiên cứu cụ thể tại quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. + Phạm vi về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực tiễn thực thi thủ tục hành chính một cửa trong giai đoạn 5 năm từ 2012 đến 2016, và định hƣớng giải pháp có tầm nhìn đến 2020. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Về phương pháp luận, luận án nghiên cứu dựa trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về nhà nƣớc và pháp luật, về quản lý nhà nƣớc; các quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam, của Nhà nƣớc ta về CCHC; quan điểm khoa học của các nhà khoa học ở trong và ngoài nƣớc về CCHC, cải cách TTHC. Về phương pháp nghiên cứu, để thực hiện nhiệm vụ đặt ra của luận văn, luận văn đã sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể sau: Phƣơng pháp phân tích, so sánh, diễn giải, quy nạp; phƣơng pháp thống kê số liệu và đặc biệt phƣơng pháp khảo sát.Luận văn đã thực hiện khảo sát, lấyý kiến của cá nhân, tổ chứcmột cách ngẫu nhiên trên địa bàn Quận Hoàng Mai nhằmthu thập nhữngđánh giá khách quan về kết quả thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại UBND quận. Tổng số phiếu phát ra là 100 phiếu, tổng số phiếu thu về là 96 phiếu, thời gian lấy ý kiến từ tháng 6-8/2017. Kết quả khảo sát đƣợc sử dụng để đánh giá kết quả và những hạn chế trong cơ chế thủ tục
8 hành chính một cửa tại UBND Quận Hoàng Mai đề cập đến trong chƣơng 2 của luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Về mặt lý luận: Luận văn góp phần làm sáng tỏ, bổ sung khung lý thuyết về thủ tục hành chính, về cơ chế một cửa, một cửa liên thông cũng nhƣ hệ thống hóa các văn bản pháp lý có liên quan. 6.2. Về mặt thực tiễn: Luận văn nghiên cứu, đánh giá một cách tƣơng đối toàn diện và chi tiết thực trạng thủ tục hành chínhtheo cơ chế một cửa tại quận Hoàng Mai, những nhân tố khách quan và chủ quan ảnh hƣởng trực tiếp đến kết quả thực thi thủ tục hành chính một cửa tại UBND quận. Trên cơ sởđó, luận văn đề xuất một hệ thống giải pháp mang tính tổng thể từ cơ chế bộ máy, đội ngũ CBCC đếnkinh phí, cơ sở vật chất... nhằm nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại quận Hoàng Mai nói riêng và là giải pháp cho cải cách thủ tục hành chính đối với cấp quận, huyện của Thủđô Hà Nội. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có kết cấu gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở khoa học về cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân cấp huyện Chƣơng 2: Thực trạng cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân Quận Hoàng Mai, Thành phố Hà Nội Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện cơ chế thủ tục hành chính một cửa tại Ủy ban nhân dân Quận – từ thực tiễn Quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội
9 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CƠ CHẾ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH MỘT CỬA TẠI ỦY BAN NHÂN DÂNCẤP HUYỆN 1.1. Khái quát về thủ tục hành chính 1.1.1. Khái niệm, đặcđiểmthủ tục hành chính 1.1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính Để hiểu rõ khái niệm TTHC, cần phải làm rõ một khái niệm tổng quát hơn đó là khái niệm thủ tục. Về mặt thuật ngữ, nghĩa của từ thủ tục đƣợc các từ điển giải thích nhƣng có sự khác biệt nhất định. Từ điển Hán - Việt của Giáo sƣ Đào Duy Anh quan niệm “thủ tục là cáctrình tự và phƣơng pháp làm việc”. Từ điển Bách khoa Việt Nam thủ tục đƣợc hiểu là “cách thức đã định để thực hiện một hoạt động”. Từ các quan niệm trên có thể thấy ở góc độ chung nhất, thủ tục bao gồm hai yếu tố cơ bản là trình tự và cách thức, trong đó trình tự xác định quy trình, tức là trật tự các bƣớc, các giai đoạn tiến hành công việc; cách thức xác định phƣơng pháptiến hành các công việc, gắn với những hoạt động cụ thể. Các hoạt động của cơ quan nhà nƣớc, trong đó có các hoạt động quản lý HCNN đều đƣợc diễn ra phổ biến với nhiều hành vi (hoạt động) kế tiếp nhau, với trình tự thời gian và những công việc cụ thể, xác định, theo những thủ tục nhất định. Nhƣ vậy, trình tự là yếu tố quan trọng và không thể thiếu của thủ tục nói chung và của TTHC nói riêng.Tuy nhiên, trình tự mới chỉ là yếu tố có tính hình thức, để trình tự đƣợc tôn trọng và thực hiện thì đòi hỏi phải có cách thức phù hợp. Cách thức để tiến hành các hoạt động có ý nghĩa rất quan trọng, nhƣng nó chỉ có thể đạt đƣợc hiệu quả khi đƣợc áp dụng một cách đúng đắn, theo những trình tự và thời gian nhất định. Nói cách khác, trình tự và cách thức thực hiện cáchoạt động cụ thể nhằm đạt đƣợc mục đích đặt ra là hai mặt có mối quan hệ mật thiết với nhau của thủtục.
10 Khái niệm thủ tục là khái niệm cơ bản cho phép đi sâu nghiên cứu khái niệm thủ tục trên các lĩnh vực cụ thể, trong đó có khái niệm TTHC. Khái niệm TTHC đã đƣợc đề cập trong các giáo trình giảng dạy của các cơ sở đào tạo về luật, về hành chính và QLNN. Nhìn chung, trong các giáo trình này đều có một điểm chung là coi TTHC là một chế định độc lập của ngành luật hành chính, baogồm các quy phạm hình thức, đồng thời đều giải thích TTHC là trình tự và cách thức tiến hành các hoạt động quản lý HCNN. Tuy nhiên, về nội hàmvà cách thể hiện khái niệm TTHC trong mỗi giáo trình cụ thể vẫn có những khác biệt nhất định. Ví dụ, Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam (2011), NXB Đại học Quốc gia,của Khoa Luật Đại học Quốc gia quan niệm: “Bộ phận những thủ tục của hoạt động quản lý đƣợc luật hành chính quy định gọi là TTHC… Là trình tự và cách thức thực hiện những hành động nhất định nhằm đạt tới những hệ quả pháp lý mà phần quy định của quy phạm vật chất dự kiến trƣớc” [13, tr.67]. Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam (2008), NXB Công an nhân dântrang của Đại học Luật Hà Nội quan niệm: “TTHC là cách thức tổ chức thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc đƣợc quy định trong các quy phạm pháp luật hành chính, bao gồm trình tự, nội dung, mục đích, cách thức tiến hành các hoạt động cụ thể trong quá trình giải quyết các công việc của quản lý hành chính nhà nƣớc” [12, tr.141-142]. Trong giáo trình “Hành chính học đại cương” (2007), NXBChính trị Quốc gia Hồ Chí Minhcủa Học viện Hành chính Quốc gia, khái niệm TTHC đƣợc trình bày một cách cụ thể hơn: “TTHC là trình tự về thời gian, không gian và là cách thứcgiải quyết công việc của cơ quan hành chính nhà nƣớc nhà nƣớc trongmối quan hệ với cơ quan, tổ chức, cá nhân công dân. Nó đƣợc đặt ra để các cơ quan nhà nƣớc có thể thực hiện một hình thức hoạt động cần thiếtcủa mình, trong đó bao gồm cả trình tự thành lập các công sở, trình tự bổ nhiệm, bãi nhiệm, trình tự điều hành, tổ chức các hoạt động tác nghiệp hành chính” [14].
11 Từ các phân tích trên cho thấy, quan niệm về TTHC về cơ bản đã có sự thống nhất, mà cụ thể là đã có sự thống nhất về những yếu tố tạo thành TTHC, về những đặc điểm chung của TTHC. Tuy nhiên các quan niệm trên còn có hạn chế là chƣa đề cập hoặc đề cập chƣa rõ những yêu cầu mới đối với TTHC trong cải cách TTHC hiệnnay, và trong mối quan hệ giữa cải cách TTHC với cải cách nền hành chính trong quá trình chuyển từ nền hành chính cai trị sang nền hành chính phục vụ, với việc xác định cải cách TTHC là khâu đột phá của quá trình đó. Vì vậy, bên cạnh những yếu tố, đặcđiểm chung mang tính truyền thống, quan niệm TTHC cần đƣợc hoàn thiện nhằm đáp ứng những yêu cầu của cải cách hành chính, tăng cƣờng tính hợp lý, công khai, minh bạch của TTHC, làm cho nó thực sự là công cụ để các cơ quan, tổ chức và cá nhân sử dụng, tham gia tích cực vào các giao dịch hành chính, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Trên cơ sở kế thừa các yếu tố hợp lý trong các quan niệm về TTHC nhƣ đã phân tích ở trên, tác giả Luận văn quan niệm về TTHC nhƣ sau: TTHC là trình tự và cách thức do quy phạm pháp luật hành chính quy định để các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền hành chính tiến hành các hoạt động nhằm ổn định tổ chức và trật tự quản lý nội bộ hoặc để các chủ thể này tổ chức cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện những hoạt động cụ thể trong quá trình quản lý HCNN, cung cấp các dịch vụ công và thực hiện các giao dịch hành chính nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý HCNN, phục vụ xã hội và nhân dân, bảo vệ quyền và lợi ích của nhà nước, cơ quan, tổ chức và cá nhân. TTHC giải quyết các công việc liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức đƣợc quan niệm chính thức tại Nghị định số 63/2010/NĐ-CPcủa Chính phủ, là “trình tự, cách thức thực hiện hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền quy định để giải