Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Thủ tục hành chính về cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận, từ thực tiễn quận Long Biên – Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là từ nhận thức chung về thủ tục hành chính và thủ tục hành chính trong cấp GPXD, nghiên cứu thực trạng TTHC trong cấp GPXD, cùng với đánh giá thực trạng thực thi TTHC trong lĩnh vực này trên địa bàn quận Long Biên để đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng thực thi TTHC trong cấp GPXD ở địa bàn quận nói chung, quận Long Biên nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và Luật hành chính: Thủ tục hành chính về cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận, từ thực tiễn quận Long Biên – Thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN LINH CHI THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ CẤP GIẤY PHÉP XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN – TỪ THỰC TIỄN QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN LINH CHI THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ CẤP GIẤY PHÉP XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN – TỪ THỰC TIỄN QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 8 38 01 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN QUỐC SỬU HÀ NỘI – 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, kết quả nghiên cứu Luận văn “Thủ tục hành chính về cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận, từ thực tiễn quận Long Biên – Thành phố Hà Nội” là kết quả nghiên cứu trung thực của tôi, đƣợc vận dụng các kiến thực lý luận và thực tiễn, kết hợp với các tài liệu tham khảo từ nhiều nguồn khác nhau và đƣợc trích dẫn ở nguồn tài liệu tham khảo. Luận văn đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu và nhận đƣợc sự giúp đỡ từ các đồng nghiệp, ngƣời thân, bạn bè. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn NGUYỄN LINH CHI
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG CẤP GIẤY PHÉP XÂY DỰNG Ở ĐỊA BÀN QUẬN ................................................ 8 1.1.Quan niệm về thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận ...................................................................................................................... 8 1.1.1. Khái niệm về thủ tục hành chính ............................................................... 8 1.1.2. Khái niệm thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng. ................ 10 1.2. Sự cần thiết của điều chỉnh pháp luật trong cấp giấy phép xây dựng ở địa bàn quận ............................................................................................................. 14 1.3. Nội dung thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận .................................................................................................................... 16 1.3.1. Các loại thủ tục hành chính trong công tác cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận ........................................................................................................ 16 1.3.2.Quy định về hồ sơ cho thủ tục cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận 20 1.3.3.Quy trình cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận ............................... 22 1.3.4. Quy định về thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng ................................... 23 1.3.5. Quy định về thời hạn cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận ............ 25 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng ..................................................................................................................... 26 1.4.1. Yếu tố pháp luật ....................................................................................... 26 1.4.2. Yếu tố văn hóa .......................................................................................... 27 1.4.3. Yếu tố kinh tế ........................................................................................... 28 1.4.4. Yếu tố con ngƣời ...................................................................................... 29 1.4.5. Yếu tố ứng dụng công nghệ thông tin ...................................................... 30 Kết luận chƣơng 1 .............................................................................................. 31 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG CẤP GIẤY PHÉP XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TỪ THỰC TIỄN THI HÀNH Ở QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................. 32
2.1.Tổng quan về quận Long Biên và tình hình quản lý nhà nƣớc về xây dựng ở quận những năm qua .......................................................................................... 32 2.2. Sự điều chỉnh của pháp luật về cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên ........................................................................................................... 38 2.2.1. Hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh về thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận ............................................................... 38 2.2.2. Hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh về thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên ............................................. 40 2.3.Thực hiện pháp luật về thủ tục hành chính trong cấp phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên ........................................................................................... 42 2.3.1.Quy định về hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên ..................................................................................................................... 42 2.3.2. Quy trình giải quyết thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên ..................................................................................... 44 2.3.3. Quy định về thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên. ................................................................................................................... 48 2.4. Đánh giá việc thực hiện thủ tục hành chính trong cấp phép xây dựng và những vấn đề pháp lý đặt ra trong thực hiện thủ tục hành chính về cấp phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên ..................................................................... 51 2.4.1. Kết quả thực hiện cấp GPXD trên địa bàn quận Long Biên. ................... 51 2.4.2. Nguyên nhân thành công .......................................................................... 53 2.4.3. Những hạn chế ......................................................................................... 55 2.4.4. Nguyên nhân của những hạn chế. ............................................................ 58 Kết luận chƣơng 2 .............................................................................................. 60 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THỰC HIỆN THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VỀ CẤP GIẤY PHÉP XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TỪ THỰC TIỄN QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .............................................................................................................. 61 3.1. Phƣơng hƣớng nâng cao chất lƣợng thực hiện thủ tục hành chính về cấp giấy phép xây dựng. ........................................................................................... 61
3.2. Giải pháp chung nhằm nâng cao chất lƣợng thực hiện thủ tục hành chính về cấp phép xây dựng trên địa bàn quận ................................................................. 63 3.3. Giải pháp riêng nhằm nâng cao chất lƣợng thực hiện thủ tục hành chính về cấp phép xây dựng trên địa bàn quận Long Biên ............................................... 67 3.3.1. Hệ thống hóa các văn bản pháp luật về cấp GPXD trên địa bàn quận. ... 67 3.3.2. Nâng cao trình độ, năng lực, phẩm chất đội ngũ cán bộ .......................... 68 3.3.3. Tăng cƣờng sự phối hợp giữa các phƣờng trên địa bàn quận .................. 70 3.3.4. Vận dụng ứng dụng khoa học và công nghệ thông tin vào công tác cấp GPXD trên địa bàn quận Long Biên .................................................................. 71 Kết luận chƣơng 3 .............................................................................................. 73 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 76 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 81
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Thành phần hồ sơ cấp GPXD ............................................................... 21 Bảng 2: Quy trình về cấp GPXD của cơ quan nhà nƣớc ................................... 23 Bảng 3: Thành phần và số lƣợng hồ sơ cấp giấy phép xây dựng ..................... 42 Bảng 4: Quy trình giải quyết TTHC trong cấp GPXD ...................................... 47 Bảng 5: Kết quả thực hiện cấp giấy phép xây dựng từ năm 2014 đến năm 2018 ............................................................................................................................. 51 Bảng 6: Kết quả giấy phép xây dựng mới và giấy phép xây dựng tạm từ năm 2014 đến năm 2018 ............................................................................................ 53
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) cho tới nay không phải là vấn đề mới nhƣng lại luôn là vấn đề nóng bỏng và phức tạp trong triển khai thực hiện. Nghị quyết Trung ƣơng 5 khóa X về tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nƣớc đã nêu “tập trung đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, xem đây là khâu đột phá để tạo môi trƣờng thuận lợi, minh bạch cho mọi hoạt động của ngƣời dân và doanh nghiệp, phải tiến hành rà soát các thủ tục hành chính trên tất cả các lĩnh vực, chỉ rõ những thủ tục, những quy định sai trái, không phù hợp và nguyên nhân cụ thể để kiên quyết sửa đổi. Đây là khâu cản trở sự phát triển và gây nhiều bức xúc trong nhân dân, phải tập trung chỉ đạo tạo sự chuyển biến nhanh trong lĩnh vực này”. Cải cách thủ tục hành chính gắn với cơ chế “một cửa” và “một cửa liên thông” đã có những bƣớc thay đổi tinh giản, gọn nhẹ, từ đó quản lý hành chính nhà nƣớc nói chung và quản lý hành chính nhà nƣớc trong lĩnh vực xây dựng nói riêng đạt hiệu quả cao. Cấp giấy phép xây dựng (GPXD) là một trong những hoạt động thƣờng xuyên và liên tục của quản lý nhà nƣớc về xây dựng. Để đảm bảo cho hoạt động cấp GPXD đƣợc diễn ra có trình tự, thuận lợi cho các bên tham gia, pháp luật đƣa ra quy định về thủ tục hành chính trong cấp GPXD. Đó là cách thức, trình tự thực hiện thẩm quyền quản lý hành chính nhà nƣớc về xây dựng của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền và sự tham gia thực hiện của cá nhân, tổ chức khi muốn cấp GPXD theo quy định của pháp luật; hay nói cách khác là thông qua thủ tục hành chính về cấp GPXD mà nhà nƣớc có thể quản lý các hoạt động diễn ra trong lĩnh vực này. Không chỉ dừng ở đó, các chủ trƣơng, chính sách của nƣớc ta đang hƣớng tới tận dụng các điều kiện sẵn có của cấp địa phƣơng và giảm tình trạng ùn việc cho cơ quan nhà nƣớc cấp trung ƣơng, cơ chế phân cấp đƣợc áp dụng và quy định cụ thể trong Luật tổ chức địa phƣơng có hiệu lực năm 2015. Việc phân cấp trong lĩnh vực xây dựng, cấp GPXD không phải là vấn đề 1
mới, nhƣng những quy định cụ thể hóa cơ chế này sao cho đồng bộ cho tới nay vẫn còn những vƣớng mắc. Nhìn chung, việc phân cấp trong cấp GPXD không tạo ra sự khác biệt về thủ tục hành chính về trình tự, thủ tục vì đã đƣợc quy định thống nhất trong các văn bản pháp luật do cơ quan nhà nƣớc trung ƣơng ban hành nhƣng có sự phân định trong thẩm quyền cấp phép. Thẩm quyền cấp GPXD trên địa bàn quận sẽ có sự khác biệt so với thẩm quyền cấp GPXD trên địa bàn huyện và khác với thành phố mà quận trực thuộc. Cụ thể là ở địa bàn quận có sự chặt chẽ hơn so với địa bàn huyện và bị thu hẹp hơn so với thành phố mà quận trực thuộc về thẩm quyền. Tuy nhiên, cho tới thời điểm hiện tại, các văn bản pháp luật chƣa chi tiết đƣợc các điểm này dƣới góc độ thực thi, mà chỉ dừng lại ở mức độ đƣa quy định mặc dù trên thực tế đã phát sinh các trƣờng hợp cụ thể. Quận Long Biên là quận ngoại thành của Thành phố Hà Nội đang ngày càng vƣơn lên phát triển về mọi mặt, nhất là việc sử dụng có hiệu quả các nguồn lực từ đất đai khi mật độ dân cƣ đang ngày càng tăng do sự di dời dân cƣ từ các quận nội thành. Do vậy, công tác quản lý nhà nƣớc trên địa bàn quận về các vấn đề xây dựng, trong đó cấp GPXD là hoạt động trọng tâm, ngày càng đƣợc chú trọng.Thủ tục hành chính trong cấp GXDP đƣợc thực thi theo hƣớng đơn giản, thuận lợi và phù hợp sẽ góp phần không nhỏ cải thiện hiệu quả quản lý hành chính nhà nƣớc trong lĩnh vực xây dựng. Trong thời gian qua, quận Long Biên đã tiến hành cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” trong cấp GPXD tuy đã đạt đƣợc nhiều kết quả đáng khích lệ nhƣng vẫn còn một số những hạn chế. Ví dụ nhƣ: vẫn còn tình trạng hồ sơ cấp GPXD chƣa đƣợc giải quyết đúng hẹn, việc tiếp cận của bộ phận ngƣời dân với các dịch vụ công để thực hiện cấp GPXD còn hạn chế,... Mà nguyên nhân cơ bản của thực trạng nêu trên không thể phủ nhận là do các thủ tục hành chính về cấp phép xây dựng còn phức tạp, chồng chéo và thiếu đồng bộ; sự trì trệ, kém hiệu quả của một số cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền, còn có biểu hiện của cơ chế “xin – cho”. Cùng với đó là sự hiểu biết hạn chế và ý thức 2
chấp hành pháp luật chƣa tốt của bộ phận công dân đã là rào cản cho hoạt động cấp GPXD trên địa bàn quận Long Biên. Từ những thực trạng nêu trên, em chọn đề tài “Thủ tục hành chính hành chính về cấp GPXD trên địa bàn quận - từ thực tiễn Quận Long Biên, Thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn Thạc sĩ của mình. Thông qua việc nghiên cứu, đánh giá các quy định pháp luật hiện hành về thủ tục hành chính trong cấp GPXD cấp quận và hiệu quả thực thi trên thực tế, luận văn đề xuất một số phƣơng hƣớng, giải pháp từ đó hoàn thiện pháp luật về thủ tục hành chính trên lĩnh vực này và tạo điều kiện cơ sở để ngƣời dân nâng cao hiểu biết và có ý thức chấp hành pháp luật. 2. Tình hình nghiên cứu Vấn đề thủ tục hành chính nói chung đã đƣợc rất nhiều các tác giả nghiên cứu trong các công trình khoa học. Tiêu biểu là: - “Một số vấn đề về cải cách thủ tục hành chính” của GS Mai Hữu Khuê và PGS.TS Bùi Văn Nhơn (Nxb . Chính trị Quốc gia 1996) đã giới thiệu tổng quát sự tác động của thủ tục hành chính đối với hoạt động của bộ máy quản lý nhà nƣớc; những hạn chế trong quản lý nhà nƣớc do thiếu thủ tục hành chính hữu hiệu; một số những quan điểm, nguyên tắc và giải pháp trong nhiệm vụ cải cách thủ tục hành chính. - “Thủ tục hành chính – Lý luận và thực tiễn” do PGS.TSKH Nguyễn Văn Thâm và TS Võ Kim Sơn biên soạn (Nxb . Chính trị Quốc gia 2002). Cuốn sách đƣợc các tác giả trình bày những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến thủ tục hành chính, đƣợc chứng minh bằng thực tiễn không chỉ trong nƣớc mà còn ở một số nƣớc trên thế giới hiện nay. - “Cải cách quy trình và thủ tục hành chính về đầu tƣ, đất đai, xây dựng” – sổ tay tham khảo về cải cách hành chính dành cho địa phƣơng (năm 2011) của tập thể tác giả Phòng Thƣơng mại và Công nghiệp Việt Nam, Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ƣơng và Tổ chức tài chính quốc tế. Công trình gồm ba phần chính là tổng quan quy trình thủ tục hành chính về đầu tƣ, đất đai và xây dựng; giới thiệu một số công cụ phân tích để các địa phƣơng tham khảo, sử dụng 3
vào việc đánh giá thực trạng và thiết kế giải pháp cải thiện; và các công cụ cải cách hành chính. Nhiều mô hình tốt trong cải cách quy trình thủ tục hành chính về đầu tƣ, đất đai, xây dựng của các thành phố nhƣ Bà Rịa-Vũng Tàu, Hải Dƣơng, Thái Nguyên,…đã đƣợc phân tích cụ thể để địa phƣơng dễ dàng tham khảo. Tuy nhiên nội dung về cấp phép xây dựng còn hạn chế, chƣa đề cập sâu đến những giải pháp hoàn thiện thủ tục. - Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý hành chính công của Mai Thị Thơm: “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa” về cấp phép xây dựng (từ thực tiễn quận Hoàn Kiếm – Hà Nội)” (Năm 2013). Tác giả xuất phát từ những vấn đề lý luận về thủ tục hành chính và thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa” trong giai đoạn 2008 - 2012, từ đó đánh giá thực trạng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa” trong cấp GPXD ở Ủy ban nhân dân Quận Hoàn Kiếm trong giai đoạn nghiên cứu để đề xuất ra giải pháp và kiến nghị hoàn thiện thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa” trong cấp phép xây dựng trên địa bàn. Luận văn nghiên cứu theo mã ngành Hành chính, do vậy chƣa có đánh giá sâu sắc về mặt pháp luật, đặc biệt pháp luật về thủ tục hành chính. Những công trình nghiên cứu trên đề cập tới nhiều khía cạnh, cả về lý luận và thực tiễn, tuy nhiên chƣa có công trình nào nghiên cứu cụ thể về pháp luật thủ tục hành chính trong cấp GPXD. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Từ nhận thức chung về thủ tục hành chính và thủ tục hành chính trong cấp GPXD, nghiên cứu thực trạng TTHC trong cấp GPXD, cùng với đánh giá thực trạng thực thi TTHC trong lĩnh vực này trên địa bàn quận Long Biên để đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lƣợng thực thi TTHC trong cấp GPXD ở địa bàn quận nói chung, quận Long Biên nói riêng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về TTHC, TTHC về cấp GPXD; 4
- Nghiên cứu thực trạng thủ tục hành chính về cấp GPXD trên địa bàn quận theo quy định pháp luật hiện hành; - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng thực hiện TTHC về cấp GPXD ở quận Long Biên hiện nay; - Đề xuất các quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng TTHC về cấp GPXD ở địa bàn quận nói chung, quận Long Biên nói riêng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Thủ tục hành chính về cấp GPXD trên địa bàn quận theo quy định của pháp luật hiện hành; thực trạng thực hiện TTHC về cấp GPXD ở quận Long Biên; tính khả thi của các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng TTHC về cấp GPXD ở địa bàn quận nói chung, quận Long Biên nói riêng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về phạm vi nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu các văn bản pháp luật hiện hành về thủ tục hành chính trong cấp GPXD của cấp trung ƣơng và của ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội và của ủy ban nhân dân quận Long Biên. Để có thể nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề và đảm bảo yêu cầu về hình thức do học viện quy định, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu thủ tục hành chính trong cấp GPXD đối với trƣờng hợp xây dựng mới mà không nghiên cứu về thủ tục hành chính trong các trƣờng hợp khác nhƣ GPXD sửa chữa, cải tạo, di dời công trình; trƣờng hợp cấp lại, gia hạn, thu hồi,… Về phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu thực tiễn trên địa bàn quận Long Biên. Về phạm vi thời gian: từ năm 2014 đến năm 2018 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng những phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác – Lênin; vận dụng chủ trƣơng, chính sách, pháp luật 5
của Nhà nƣớc về cải cách thủ tục hành chính trong điều kiện xây dựng nhà nƣớc pháp quyền, xây dựng nền hành chính trong sạch, hiệu quả, phục vụ. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể phân tích, diễn giải, bình luận, đối chiếu, điều tra, thống kê, so sánh, đánh giá. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Về mặt lý luận Luận văn làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về thủ tục hành chính và thủ tục hành chính trong cấp GPXD; khái quát mang tính lý luận từ thực tiễn thực thi pháp luật về cấp giấy phép xây dƣng trên địa bàn quận Long Biên. 6.2. Về mặt thực tiễn - Luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo để các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền trong hoạt động ban hành, sửa đổi, bổ sung các quyết định của pháp luật xây dựng liên quan tới lĩnh vực cải cách TTHC nói chung và thủ tục cấp GPXD nói riêng. - Luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo để xây dựng chủ trƣơng, giải pháp hoàn thiện thủ tục hành chính trong cấp GPXD tại Quận Long Biên cũng nhƣ ứng dụng cho các Quận, huyện khách trên phạm vi cả nƣớc. - Luận văn là nguồn tài liệu và thông tin bổ ích cho ngƣời dân trên địa bàn quận Long Biên tra cứu và tìm hiểu các thủ tục cũng nhƣ quy trình để chuẩn bị khi có nhu cầu đƣợc cấp GPXD. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục các từ viết tắt và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc cơ cấu thành 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng ở địa bàn quận. Chƣơng 2: Thực trạng thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận, từ thực tiễn thi hành ở quận Long Biên, thành phố Hà Nội. 6
Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp nâng cao chất lƣợng thực hiện thủ tục hành chính về cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận, từ thực tiễn quận Long Biên, thành phố Hà Nội. 7
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG CẤP GIẤY PHÉP XÂY DỰNG Ở ĐỊA BÀN QUẬN 1.1. Quan niệm về thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn quận 1.1.1. Khái niệm về thủ tục hành chính Để tiến hành một hoạt động nói chung, ta đều cần phải thực hiện những hành động nhất định. Các hành động đó đƣợc nối tiếp nhau theo trình tự thời gian, đƣợc thực hiện theo cách thức và hình thức nhất định. Đặc biệt trong quản lý nhà nƣớc, ba yếu tố kể trên trở nên quan trọng hơn khi đó là nhân tố quyết định tới hiệu quả của hoạt động và do vậy cũng đƣợc pháp luật quy định rất chặt chẽ. Nói cách khác, việc quy định số lƣợng, thứ tự các hoạt động cụ thể, mục đích, nội dung, cách thức tiến hành các hoạt động trong một chuỗi hoạt động thống nhất, tức là các thủ tục tiến hành đóng vai trò lớn trong điều hành bộ máy nhà nƣớc cũng nhƣ đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Chính vì vậy thủ tục tiến hành các hoạt động quản lý nhà nƣớc đƣợc quan tâm ở cả góc độ xây dựng pháp luật và thực thi trên thực tế. Với nghĩa chung nhất, thủ tục (procedure) là phƣơng thức, cách thức giải quyết công việc theo một trình tự nhất định, một thể lệ thống nhất gồm một loạt nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau nhằm đạt đƣợc kết quả đề ra. Khái niệm “thủ tục” đã bao hàm khái niệm “trình tự” các hành động và “cách thức” thực hiện các hành động đó. Trong mỗi hoạt động khác nhau thì trình tự và cách thức thực hiện cũng khác nhau, cũng có nghĩa là thủ tục không giống nhau ở mỗi lĩnh vực hoạt động khác nhhau. Tƣơng ứng nhƣ vậy, ba lĩnh vực hoạt động lập pháp, hành pháp và tƣ pháp sẽ có thủ tục lập pháp, thủ tục hành chính và thủ tục tƣ pháp. Trong đó thủ tục hành chính đƣợc xem là thủ tục phong phú và diễn ra thƣờng xuyên, liên tục 8
Thủ tục lập pháp là thủ tục làm hiến pháp, pháp luật, do các chủ thể sử dụng quyền hành pháp sử dụng quyền lập pháp tiến hành. Thủ tục tƣ pháp là thủ tục giải quyết các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, lao động, kinh tế do các chủ thể sử dụng quyền tƣ pháp tiến hành. Còn thủ tục hành chính là thủ tục tiến hành bởi các hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc, đƣợc thực hiện bởi các chủ thể sử dụng quyền hành pháp. Nghiên cứu về thủ tục hành chính, có nhiều quan niệm về phạm vi cụ thể của thủ tục hành chính. Quan niệm thứ nhất: thủ tục hành chính là trình tự và cách thức mà luật hành chính quy định, theo đó các cơ quan hành chính nhà nƣớc giải quyết các tranh chấp về quyền và xử lý vi phạm pháp luật [tr5,6; 42] Quan niệm thứ hai cho rằng thủ tục hành chính là trình tự giải quyết bất kỳ một vụ việc cụ thể, cá biệt nào trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nƣớc [17]. Với quan niệm này, khái niệm thủ tục hành chính đã đƣợc mở rộng hơn so với quan niệm một nhƣng vẫn chƣa đƣợc đầy đủ vì ngoài xử lý các vụ việc cá biệt, trình tự ban hành các quyết định chủ đạo và quy phạm pháp luật cũng cần tuân theo trình tự đảm bảo tính hợp pháp và hợp lý. Theo tinh thần, nội dung các văn kiện của Đảng (Nghị quyết đại hội Đảng VII, Nghị quyết trung ƣơng lần 8 khóa VII, Nghị quyết đại hội Đảng VIII, IX, X) và các văn bản pháp luật (Nghị quyết của Chính phủ số 38/CP ngày 4/5/1994 về cải cách một bƣớc thủ tục hành chính trong việc giải quyết công việc của công dân và tổ chức, Quyết định số 225/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ ban hành ngày 04/02/2016 về phê duyệt kế hoạch cải cách hành chính nhà nƣớc giai đoạn 2016 - 2020) thì thủ tục hành chính có nội dung bao gồm: - Số lƣợng các hoạt động cụ thể cần thực hiện để tiến hành những hoạt động quản lý nhất định; - Trình tự của các hoạt động cụ thể, mối liên hệ giữa các hoạt động đó; - Nội dung, mục đích của các hoạt động; - Cách thức tiến hành, thời hạn tiến hành các hoạt động cụ thể. 9
Đây là cách hiểu có thể nói là đầy đủ và chính xác nhất về thủ tục hành chính, đánh giá đúng ý nghĩa, vai trò của thủ tục hành chính trong quản lý nhà nƣớc và tạo thuận lợi cho những định hƣớng cải cách thủ tục hành chính trong điều kiện hiện nay. Có rất nhiều loại thủ tục hành chính khác nhau để nhằm phù hợp với từng hoạt động cụ thể. Đó là thủ tục hành chính trong tổ chức, điều hành các hoạt động nội bộ hay để giải quyết công việc lên quan đến quyền, lợi ích của công dân nên thủ tục hành chính không những đƣa ra trình tự tiến hành mà còn định ra thẩm quyền giải quyết, chỉ ra quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng một xã hội pháp luật, đảm bảo hài hòa các lợi ích, bảo vệ chính đáng quyền của mỗi cá nhân và góp phần thúc đẩy đất nƣớc. Nhƣ vậy, thủ tục hành chính là trình tự và cách thức tổ chức thực hiện các hoạt động quản lý hành chính nhà nước, theo đó các cơ quan, cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ cá nhân, tổ chức, thực hiện quyền và nghĩa vụ theo quy định pháp luật trong quá trình giải quyết các công việc quản lý hành chính nhà nước. 1.1.2. Khái niệm thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng Hiến pháp 2013 chỉ ra các quyền của công dân trong đó không thể không nhắc tới “quyền có nơi ở hợp pháp” (Điều 22, Hiến pháp 2013) và “mọi ngƣời có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm” (Điều 33, Hiến pháp 2013). Trƣớc các quyền hợp pháp của công dân quy định trong Hiến pháp, nhà nƣớc có nghĩa vụ tạo ra điều kiện thuận lợi cho công dân trong đảm bảo quyền có nơi ở và quyền xây dựng trong kinh doanh thông qua hoạt động cấp GPXD. Nhƣ vậy GPXD đƣợc coi là một công cụ pháp lý quan trọng để nhà nƣớc vừa đảm bảo quyền công dân vừa thực hiện quản lý các hoạt động xây dựng để bảo vệ cảnh quan môi trƣờng, bảo tồn di tích văn hóa lịch sử danh lam thắng cảnh và sử dụng hiệu quả quỹ đất. 10
Khoản 17 Điều 3 Luật Xây dựng hiện hành quy định: “Giấy phép xây dựng là văn bản pháp lý do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho chủ đầu tư để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo, di dời công trình” Với quy định trên, GPXD đƣợc xem nhƣ một “chứng thƣ pháp lý” để xác nhận mối quan hệ hợp pháp giữa nhà nƣớc và công dân trong hoạt động xây dựng. Giấy này chỉ có thể đƣợc cấp bởi cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyển, theo quy định của pháp luật mà không phải bất kỳ cơ quan thẩm quyền nào cũng có chức năng này.Việc đƣợc nhà nƣớc cấp GPXD cho một công trình nào đó đồng nghĩa với việc công trình đƣợc xây dựng là hợp pháp và đƣợc nhà nƣớc bảo vệ quyền và lợi ích trong quá trình xây dựng. GPXD gồm các loại: xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo và di dời công trình. Nhƣ vậy GPXD có những đặc trƣng cơ bản sau: Thứ nhất, GPXD là một loại giấy do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền đƣợc pháp luật chỉ định chịu trách nhiệm phát hành thống nhất trong phạm vi cả nƣớc đó là Bộ Xây dựng. GPXD đƣợc nhà nƣớc cấp cho các chủ đầu tƣ một cách hợp pháp khi công trình của họ đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Thứ hai, GPXD là một trong những công cụ để Nhà nƣớc quản lý hiệu quả quỹ đất và hoạt động xây dựng trên các quỹ đất, từ đó tạo sự phát triển bền vững của đất nƣớc, của vùng, của địa phƣơng; đồng thời tạo điều kiện pháp lý cho các cá nhân, tổ chức đảm bảo quyền xây dựng nhà ở, công trình đầu tƣ, kinh doanh,… Bên cạnh đó, GPXD là căn cứ kiểm tra, giám sát thi công và xử lý các vi phạm về trật tự xây dựng, lập hồ sơ hoàn công. Thứ ba, GPXD là cơ sở pháp lý quan trọng để xác nhận của nhà nƣớc trong tính hợp pháp xây dựng các công trình. Có nghĩa là các công trình có đủ điều kiện đƣợc xây dựng; do vậy sẽ đƣợc nhà nƣớc bảo hộ trƣớc những lấn chiếm sai phạm, tạo sự yên tâm cho chủ đầu tƣ trong suốt quá trình thi công. Cũng nhƣ bất kỳ một lĩnh vực quản lý nào khác, quản lý xây dựng cần đƣợc tiến hành theo thủ tục. Với tính đa dạng và phức tạp của hoạt động quản lý xây dựng, việc thiết lập nên một trình tự thủ tục hành chính sẽ là điều kiện đảm 11
bảo cho tiến trình quản lý đƣợc thông suốt và có hiệu quả, đảm bảo cho hoạt động xây dựng đƣợc tiến hành trong khung pháp luật và có một trật tự ổn định. Và GPXD là kết quả của hoạt động cấp phép xây dựng thông qua các thủ tục hành chính Với ý nghĩa đó, thủ tục hành chính trong cấp GPXD là tổng hợp các quy phạm pháp luật của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền ban hành nhằm xác lập trình tự, cách thức thực hiện thẩm quyền của các cơ quan nhà nƣớc về quản lý xây dựng. Thủ tục hành chính trong cấp GPXD bao gồm các quy định về thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn cũng nhƣ trách nhiệm của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền. Cùng với đó là hệ thống quy phạm pháp luật hƣớng tới việc chỉ dẫn, định hƣớng cho chủ đầu tƣ về điều kiện cần và đủ để cơ quan có thẩm quyền xem xét và giải quyết hồ sơ. Những điều kiện đó có thể là thủ tục hồ sơ, giấy tờ và những căn cứ pháp lý khác về nhu cầu xây dựng, là điều kiện tài chính mà chủ đầu tƣ có trách nhiệm phải nộp, là những quy định cần biết khi tiếp cận với cơ quan công quyền khi thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình. Nhƣ vậy, có thể hiểu thủ tục hành chính trong cấp GPXD nhƣ sau: Thủ tục hành chính trong cấp giấy phép xây dựng là cách thức, trình tự thực hiện thẩm quyền quản lý hành chính nhà nước về xây dựng và cách thức tham gia thực hiện các thủ tục hành chính của cá nhân, tổ chức khi muốn cấp giấy phép xây dựng theo quy định của pháp luật. Hoạt động cấp GPXD là quyền và trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền về cấp phép xây dựng từ trung ƣơng đến địa phƣơng (Bộ xây dựng, ủy ban nhân dân cấp tỉnh, ủy ban nhân dân cấp huyện) thực hiện quyền và nghĩa vụ cho hoạt động cung ứng dịch vụ công cho nhà nƣớc trong thực thi và tổ chức cấp phép xây dựng. Luật Xây dựng 2014 và nghị định 59/2016 đƣợc ban hành thay thế cho Luật Xây dựng 2003 và nghị định 64 đã quy định lại thẩm quyền cấp GPXD ở cấp địa phƣơng có ủy ban nhân dân cấp huyện (ủy ban nhân dân huyện, ủy ban nhân dân quận), và là cơ quan nhà nƣớc cấp thấp nhất có trách 12
nhiệm triển khai pháp luật của nhà nƣớc trong hoạt động cấp GPXD cho chủ đầu tƣ. Sở dĩ vậy vì trình độ chuyên môn cho hoạt động này đòi hỏi đội ngũ thực thi phải có trình độ và học vấn cao, đồng thời đƣợc đầu tƣ áp dụng các khoa học công nghệ tân tiến. Tuy nhiên tính tới thời điểm hiện tại, không phải tất cả các ủy ban nhân dân cấp xã đáp ứng đƣợc các yêu cầu trên, do vậy cấp GPXD sẽ thuộc thẩm quyền của ủy ban nhân dân cấp quận/huyện trở lên. Nghiên cứu về cấp GPXD của ủy ban nhân dân quận và so sánh với ủy ban nhân dân huyện, ủy ban nhân dân tỉnh, rõ ràng ta thấy về mặt thủ tục hành chính không có sự khác biệt (do đƣợc quy định chung trong luật), nhƣng trên thực tế hoạt động cấp phép có một vài điểm khác biệt.Về phạm vi, ủy ban nhân dân tỉnh có quyền cấp GPXD cho các công trình lớn, trừ công trình đặc biệt, theo điều 103 của Luật Xây dựng 2014; trong khi phạm vi cấp phép xây dựng của ủy ban nhân dân cấp huyện chỉ trong phạm vi khu vực quận, huyện quản lý cho các công trình, nhà ở riêng lẻ. Ngoài ra ủy ban nhân dân huyện là cơ quan nhà nƣớc quản lý ở khu vực nông thôn, nên trong hoạt động cấp phép xây dựng sẽ có những đặc thù riêng. Đó là việc cấp phép xây dựng đối với các thửa đất thuộc thị trấn, thị xã; các khu đất đấu giá có bản đồ quy hoạch chi tiết là bắt buộc; còn lại các trƣờng hợp xây dựng nhỏ lẻ sẽ đƣợc phép xây dựng mà không cần xin cấp phép. Bên cạnh đó, các công trình xin cấp phép đƣợc phép xây dựng trên 100% diện tích thửa đất thuộc quyền sở hữu. Trong khi đó, đối với khu vực nội thành, việc đề nghị cấp GPXD là bắt buộc đối với mọi công trình. Hoạt động cấp GPXD còn đƣợc phê duyệt khắt khe hơn khi các công trình nội thành chỉ đƣợc xây dựng trên 80% diện tích đất hợp pháp sử dụng và còn phụ thuộc vào quy hoạch chi tiết của quạn, phù hợp vói quy hoạch chi tiết về chiều cao, số tầng, màu sắc, hình dáng,… công trình. Do có sự khác biệt về mặt thực tế nhƣ vậy nên quan hệ giữa các bên tham gia vào mối quan hệ hành chính trong cấp GPXD cũng có sự khác nhau. Từ những điểm nêu trên và định nghĩa chung về thủ tục hành chính trong cấp GPXD, ta có định nghĩa về thủ tục hành chính trong cấp GPXD trên địa bàn 13