Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:129

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn hệ thống hóa, làm rõ thêm khái niệm liên quan đến xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới. Xác định rõ những nội dung cơ bản của xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới; chỉ rõ vai trò của các chủ thể trong xây dựng nông thôn mới; những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .........../........... .........../........... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHÙNG THỊ PHƢƠNG LOAN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN EA SÚP, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK, NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .........../........... .........../........... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHÙNG THỊ PHƢƠNG LOAN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN EA SÚP, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ VĂN TỪ ĐẮK LẮK, NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, Luận văn“Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk” là của cá nhân thực hiện, dưới sự hướng dẫn của Thầy TS. Lê Văn Từ – Trưởng phòng Đào tạo, Bồi dưỡng – Phân viện Học viện Hành chính, Khu vực Tây Nguyên. Các số liệu, thông tin nêu trong Luận văn bảo đảm tính khoa học, trung thực, có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tác giả Phùng Thị Phƣơng Loan
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập và nghiên cứu tại Phân viện Học viện Hành chính, Khu vực Tây Nguyên, Tôi đã được tiếp thu nhiều kiến thức bổ ích, sự giảng dạy nhiệt tình, trách nhiệm của quý Thầy, Cô giáo - Học viện Hành chính Quốc gia. Sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong quá trình tôi đi nghiên cứu và viết Luận văn. Xin bày tỏ lòng biết ơn Ban Giám đốc Học viện, Lãnh đạo Khoa sau đại học, Thầy Cô giáo, Học viện Hành chính Quốc gia. Giám đốc Phân viện và quý Thầy Cô giáo Phòng Đào tạo – Bồi dưỡng Phân viện Học viện Hành chính, Khu vực Tây Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi để Tôi được tham gia học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến Thầy TS. Lê Văn Từ, Trưởng phòng Đào tạo, Bồi dưỡng – Phân viện Học viện Hành chính, Khu vực Tây Nguyên. Thầy giáo hướng dẫn trực tiếp, đã giúp đỡ tôi rất tận tình trong suốt quá trình hoàn thành Luận văn “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk” tại Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia, Khu vực Tây Nguyên. Xin chân thành cảm ơn Huyện ủy, HĐND, UBND huyện, các Phòng, Ban, các xã trên địa bàn huyện Ea Súp đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho Tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn. Trân trọng cảm ơn !
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCÐ Ban chỉ đạo BCH TW Ban chấp hành Trung ương CNH-HÐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa CTMTQG Chương trình mục tiêu quốc gia NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn NTM Nông thôn mới NNNDNT Nông nghiệp, nông dân, nông thôn QLNN Quản lý nhà nước NXB Nhà xuất bản THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TW Trung ương XDCB Xây dựng cơ bản UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 2.1: Tình hình thực trạng huyện Ea Súp so với Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới ............................................................................. 51 Bảng 2.2: Tình hình thực hiện Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới ........53
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu của luận văn ................................................................ 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn .......................................... 6 3.1. Mục đích ..................................................................................................... 6 3.2. Nhiệm vụ .................................................................................................... 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 6 4.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 7 4.2. Phạm vi nghiên cứu:................................................................................... 7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................................ 7 5.1. Phương pháp luận ....................................................................................... 7 5.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn ................................................... 8 6.1. Đóng góp về lý luận ................................................................................... 8 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của Luận văn ................................................................. 8 7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 8 Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI .......................................................................... 9 1.1. Xây dựng nông thôn mới ........................................................................... 9 1.2. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ........................................ 20 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở một số địa phương và bài học kinh nghiệm cho huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk ................ 34 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 42 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN EA SÚP, TỈNH ĐẮK LẮK ...................... 43 2.1. Những yếu tố điều kiện tự nhiên, KT, VHXH ảnh hưởng đến xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp ....................................................................... 43
2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về XD nông thôn mới ở huyện Ea Súp ..... 48 2.3. Đánh giá hoạt động quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk ........................................................................... 76 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 84 Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN EA SÚP, TỈNH ĐẮK LẮK ........................................................... 85 3.1. Quan điểm, định hướng xây dựng nông thôn mới ................................... 85 3.2. Những giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk ........................................................................ 92 3.3. Kiến nghị ................................................................................................ 102 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................ 104 KẾT LUẬN .................................................................................................. 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 107
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nông nghiệp, nông thôn và nông dân có vai trò to lớn từ trong quá trình lịch sử hình thành quốc gia dân tộc và trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Qua các giai đoạn cách mạng, nông dân luôn là lực lượng hùng hậu, trung thành đi theo Đảng, góp phần làm nên những trang sử vẻ vang của Dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói nếu nước độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do thì độc lập cũng chẳng nghĩa lý gì; công nghiệp và nông nghiệp là hai chân của nền kinh tế; đoàn kết nông thôn, trong và ngoài hợp tác xã để tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí, chống phân phối bình quân,…Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, ở mỗi giai đoạn lịch sử của đất nước, Đảng ta đã có những quyết sách chính trị đúng đắn và kịp thời phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội nông thôn ở nước ta. Trong xu thế phát triển và hội nhập, mục tiêu đẩy nhanh công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi có nhiều chính sách đột phá và đồng bộ nhằm giải quyết toàn bộ các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hóa ở nông thôn. Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) đã ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/08/2008 về vấn đề Nông nghiệp, Nông dân, Nông thôn. Nghị quyết đã xác định mục tiêu xây dựng Nông thôn mới (NTM) đến năm 2020. Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/04/2009 ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM, Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 04/06/2010 phê duyệt chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng NTM (2010-2020) và nhiều văn bản khác. Cho thấy rằng Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm và xác định xây dựng nông thôn mới ở nước ta 1
là hết sức cần thiết. Nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh, quốc phòng; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước. Thực hiện đường lối của Đảng, trong những năm qua, phong trào xây dựng nông thôn mới đã diễn ra sôi nổi ở khắp các địa phương trên cả nước, thu hút sự tham gia của cả cộng đồng, phát huy được sức mạnh của cả xã hội. Quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới đã làm diện mạo nhiều vùng nông thôn trên cả nước nói chung và huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk nói riêng đã có những đổi thay, hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu được nâng cấp, đời sống nông dân được cải thiện, hộ nghèo giảm, nhiều nét đẹp văn hóa được phát huy, tình làng nghĩa xóm được vun đắp, đội ngũ cán bộ trưởng thành hơn. Thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW và Nghị quyết số 03-NQ/TU của Tỉnh ủy Đắk Lắk, qua 07 năm triển khai về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 – 2020, huyện Ea Súp đã có nhiều đổi thay nhưng so với Bộ tiêu chí Quốc gia thì đến nay vẫn chưa có xã nào đạt chuẩn. Đó là những khó khăn thách thức trong quá trình tổ chức thực hiện: Kinh tế nông nghiệp nông thôn tăng trưởng chậm, thiếu bền vững, sản xuất nhỏ lẻ. Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới trong sản xuất nông nghiệp chưa đạt yêu cầu, ngành trồng trọt còn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu nông nghiệp, chăn nuôi phân tán, thiếu ổn định và hiệu quả chưa cao, sức cạnh tranh hàng hóa thấp. Cơ sở hạ tầng nông thôn yếu kém, ruộng đất manh mún, việc cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn, chưa có đột phá mạnh mẽ về phát triển kinh tế, tỷ trọng kinh tế có chuyển dịch nhưng chưa mạnh. Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp phát triển chậm, thiếu ổn định, chưa thực sự thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động ở nông 2
thôn. Tình trạng nông nghiệp phát triển thiếu quy hoạch, thiếu vốn đầu tư xây dựng cơ cấu hạ tầng. Đời sống vật chất, tinh thần của nông dân tuy đã được cải thiện song vẫn còn thấp. Năng lực, trình độ của một số cán bộ cơ sở còn hạn chế, thiếu chủ động sáng tạo nhất là khả năng quản lý và công tác tuyên truyền vận động quần chúng. Một số bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức về Chương trình nông thôn mới còn hạn chế, chưa đầy đủ, tư tưởng trông chờ ỷ lại, mong đợi sự hỗ trợ đầu tư của Nhà nước còn khá phổ biến,... đã tác động trực tiếp đến việc triển khai, tổ chức thực hiện Chương trình. Vì vậy, làm thế nào để thực hiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới huyện Ea Súp theo đúng tiến độ, đúng lộ trình của Chương trình do Chính phủ ban hành, xây dựng nông thôn mới thành công, thực sự có hiệu quả. Với những lý do trên tác giả đã lựa chọn vấn đề “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài nghiên cứu Luận văn Thạc sỹ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu của luận văn Xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là đề tài được nhiều nhà khoa học, nhà quản lý quan tâm nghiên cứu ở những khía cạnh, nội dung và cách tiếp cận khác nhau. - Những nghiên cứu về nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới, tiêu biểu là một số công trình sau: + GS. Nguyễn Điền, trong cuốn sách“Công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn các nước châu Á và Việt Nam" đã đưa ra những vấn đề có tính chất lý luận về công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn, khái quát một số vấn đề về nông thôn và công nghiệp hóa nông thôn như: khái niệm về nông thôn, vấn đề phát triển nông thôn, công nghiệp hóa nông nghiệp và nông thôn các nước châu Á, công nghiệp hóa nông nghiệp và nông thôn Việt Nam. Định hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn nước ta do Đại hội 3
Đảng lần thứ VIII đề ra, có thể sắp xếp thành 3 nhóm cụ thể: thứ nhất, phát triển nông nghiệp; thứ hai, phát triển công nghiệp theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; thứ ba, cải tạo, xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn. Những nội dung đó có mối quan hệ hữu cơ với nhau trong qúa trình tiến hành công nghiệp hóa nông nghiệp và nông thôn như: phát triển các ngành nghề công nghiệp nông thôn, phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa, cải tạo, xây dựng và phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn [6]. + TS. Trần Ngọc Ngoạn trong cuốn sách“Phát triển nông thôn bền vững, những vấn đề lý luận và kinh nghiệm thế giới” đã tiếp cận đến những vấn đề lý luận và kinh nghiệm trong phát triển nông thôn bền vững; làm rõ được những vấn đề: phát triển nông thôn bền vững. Một yêu cầu phát triển mới của các quốc gia trên thế giới; khung khổ lý thuyết làm cơ sở cho phát triển bền vững nông thôn và một số kinh nghiệm quốc tế trong việc ứng dụng các phương pháp nhằm phát triển bền vững nông thôn. Trong đó, phát triển nông thôn bền vững được đề cập thể hiện trên 03 trụ cột chính: một là, phát triển bền vững kinh tế nông thôn; hai là, phát triển bền vững xã hội nông thôn; ba là, tăng cường bảo vệ, quản lý môi trường tự nhiên [13]. + PGS.TS.Vũ Văn Phúc, trong cuốn sách “Xây dựng nông thôn mới những vấn đề lý luận và thực tiễn” nghiên cứu toàn diện về kết quả và tác động của tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Việt Nam. Trong đó có những yếu tố hình thành nên diện mạo nông thôn mới, với nhiều bài viết của các nhà khoa học, lãnh đạo đề cập hai nội dung chính: một là, Những vấn đề lý luận chung và kinh nghiệm quốc tế về xây dựng nông thôn mới; hai là, Thực tiễn xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam. Mỗi bài viết, mỗi cách viết khác nhau nhưng đều bàn đến những khía cạnh đa dạng của việc xây dựng nông thôn mới: vấn đề quy hoạch, an sinh xã hội, 4
chính sách đất đai, bảo vệ môi trường đất đai... đặc biệt nhiều bài viết tập trung nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trên thế giới như: Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc, Thái Lan về vấn đề này. Từ đó giúp Việt Nam có cách nhìn nhận để nghiên cứu, áp dụng phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đất nước. Cuốn sách cũng đã tổng hợp nhiều bài viết mang tính thực tiễn về xây dựng nông thôn mới ở một số địa phương của nước ta [14]. Các công trình nêu trên đã đề cập đến các vấn đề về nông thôn, vấn đề phát triển nông thôn, công nghiệp hóa nông nghiệp và nông thôn, công nghiệp hóa nông nghiệp và nông thôn Việt Nam; mối quan hệ giữa nông nghiệp, nông dân và nông thôn; sự phát triển của nông thôn; mô hình xây dựng nông thôn mới và các vấn đề liên quan đến việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới và một số công trình đã đề cập đến vai trò và sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới. - Những nghiên cứu về quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới, tiêu biểu như: + Luận văn Thạc sỹ Quản lý công “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông” của Nguyễn Hồ Anh Thư năm 2017. Đề cập đến những kết quả đạt được, những khó khăn, hạn chế trong quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông. Từ đó đề ra những giải pháp trong quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông [15]. + Luận văn Thạc sỹ Quản lý công “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai” của Trần Minh Nhật năm 2017. Tác giả trên cơ sở phân tích thực trạng tình hình của địa phương, từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai [12]. 5
Những công trình nghiên cứu này đã có những đóng góp nhất định trong việc cung cấp lý luận và kết quả phân tích thực trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn cấp huyện, đề ra các giải pháp hoàn thiện, nâng cao quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn các địa phương trong nước nói chung và huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk nói riêng. Các công trình nghiên cứu trên là những tài liệu bổ ích cho tác giả tham khảo và kế thừa trong quá trình làm Luận văn. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, sâu sắc và có hệ thống về quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. Vì vậy, nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk” là cách tiếp cận cụ thể một lĩnh vực chưa được đề cập một cách hoàn chỉnh, toàn diện như Luận văn đã đề cập. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích Mục đích của Luận văn là nghiên cứu quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk để củng cố và làm rõ hơn cơ sở lý luận và đề xuất những giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích trên, nhiệm vụ của Luận văn là: - Hệ thống hóa, phân tích và làm rõ thêm lý luận quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới; - Đánh giá và phân tích thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk; - Đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 6
4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là các vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Trên địa bàn huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. - Phạm vi thời gian: Nghiên cứu về thực trạng xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk từ năm 2011 đến năm 2017. - Phạm vi nội dung: Trong khuôn khổ Luận văn, tác giả chỉ đi sâu vào nghiên cứu và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến QLNN về xây dựng NTM. Từ đó, đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN về xây dựng NTM ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn dùng phương pháp Duy vật biện chứng và Duy vật lịch sử làm cơ sở phương pháp luận cho việc nghiên cứu. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp: Tìm hiểu các nghiên cứu đã có về xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Đắk Lắk và ở Việt Nam; đánh giá các quan điểm hợp lý và chưa hợp lý, từ đó đưa ra các kiến giải theo cách tiếp cận của tác giả. - Phương pháp điều tra xã hội học: Thông qua phỏng vấn, khảo sát thực tế bằng phiếu hỏi nhằm thu thập thông tin định lượng về đánh giá của các đối tượng: hộ nông dân; cán bộ làm công tác về xây dựng nông thôn mới. Các mẫu phiếu khảo sát, điều tra theo bảng biểu, ứng với các tiêu chí nông thôn mới đối với thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. 7
Ngoài ra, còn sử dụng phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp trong quá trình nghiên cứu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn 6.1. Đóng góp về lý luận Về lý luận, Luận văn hệ thống hóa, làm rõ thêm khái niệm liên quan đến xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới. Xác định rõ những nội dung cơ bản của xây dựng nông thôn mới và quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới; chỉ rõ vai trò của các chủ thể trong xây dựng nông thôn mới; những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của Luận văn Về thực tiễn, những vấn đề của Luận văn là cơ sở để hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách về xây dựng nông thôn mới nhằm tăng cường quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. Luận văn là tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy trong các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng và cơ quan có thẩm quyền trong quản lý về xây dựng nông thôn mới. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục tài liệu tham khảo, nội dung của Luận văn gồm 03 chương, cụ thể: Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. Chương 3: Quan điểm, định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk. 8
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Xây dựng nông thôn mới 1.1.1. Một số khái niệm 1.1.1.1. Khái niệm về nông thôn Trong quá trình phát triển, các quốc gia trên thế giới đều phân các vùng lãnh thổ của mình thành hai khu vực là đô thị và nông thôn. Ở mỗi quốc gia, khái niệm nông thôn có thể khác nhau, phụ thuộc vào từng thời kỳ lịch sử và tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia đó trên thế giới. “Nông thôn” là một khái niệm thông dụng, nhưng có nội hàm rộng và có thể khác nhau ở các quốc gia. Từ điển Bách khoa Việt Nam, giải thích Nông thôn:“Khu vực dân cư tập trung chủ yếu làm nghề nông; phân biệt với thành thị” [24, tr.740]. Nghị định số 41/2010/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, giải thích:“Nông thôn là phần lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn, được quản lý bởi cấp hành chính là Ủy ban nhân dân xã” [20, tr.4]. Vùng nông thôn là vùng có dân cư làm nông nghiệp là chủ yếu, mật độ dân cư thấp, có tinh thần đoàn kết gắn bó, tính cộng đồng cao nhưng số đông có trình độ văn hóa thấp và lối sống còn mang tính tự do, tùy tiện. Bên cạnh dân cư làm nông nghiệp là chủ yếu, khu vực nông thôn còn có các làng nghề, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ nông thôn tạo nên kinh tế nông thôn. Có thể hiểu nông thôn là những địa bàn thuộc xã, là nơi sinh sống và làm việc của một cộng đồng bao gồm chủ yếu là nông dân, là vùng sản xuất 9
nông nghiệp là chính. Nông thôn có cơ cấu hạ tầng, trình độ tiếp cận thị trường, trình độ sản xuất hàng hóa thấp hơn so với thành thị. 1.1.1.2. Khái niệm về nông thôn mới Nông thôn mới là một vùng nông thôn có nền sản xuất tiếp thu được những thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại mà vẫn giữ được nét đặc trưng, tinh hoa văn hóa của nông thôn truyền thống. Một số quan niệm cho rằng, nông thôn mới là nông thôn có kinh tế phát triển, đời sống vật chất tinh thần của nhân dân được nâng cao, có quy hoạch, kết cấu hạ tầng hiện đại, môi trường sinh thái trong lành, dân trí cao, giữ gìn được bản sắc văn hóa dân tộc, an ninh chính trị được giữ vững. Theo cuốn “Sổ tay hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020”(kèm theo Quyết định số 69/QĐ-BNN- VPĐP ngày 09/01/2017 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông nghiệp). Đặc trưng của Nông thôn mới: - Đời sống vật chất và tinh thần của cư dân nông thôn được nâng cao nhanh và bền vững; - Nông thôn phát triển theo quy hoạch, có hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ và đáp ứng yêu cầu phát triển lâu dài; - Môi trường xanh - sạch - đẹp, an toàn; - Bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc được bảo tồn và phát huy; - Chất lượng hệ thống chính trị cơ sở được nâng cao [2, tr.2]. 1.1.1.3. Khái niệm về xây dựng nông thôn mới Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. 10
Là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị. Nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội, mà là vấn đề kinh tế - chính trị tổng hợp. Nghị quyết 26-NQ/TW của Hội nghị lần thứ 7 BCH TW Đảng khóa X đã xác định rõ mục tiêu: “Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường. Xây dựng giai cấp nông dân, củng cố liên minh công nhân – nông dân – trí thức vững mạnh, tạo nền tảng kinh tế - xã hội và chính trị vững chắc cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”[1, tr.11]. Việc xây dựng nông thôn mới nhằm phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế của quê hương, đất nước trong giai đoạn mới. Qua 30 năm thực hiện đường lối đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta đã đạt nhiều thành tựu to lớn. Tuy nhiên, những thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế: Nông nghiệp phát triển còn kém bền vững, sức cạnh tranh thấp, chuyển giao khoa học - công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực còn hạn chế. Nông nghiệp, nông thôn phát triển thiếu quy hoạch, kết cấu hạ tầng như giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế, cấp nước… còn yếu kém, môi trường ngày càng ô nhiễm. Đời sống vật chất, tinh thần của người nông dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, chênh lệch giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị còn lớn phát sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc. Không thể có một nước công nghiệp nếu nông nghiệp và nông thôn còn lạc hậu và đời sống nhân dân còn thấp. 11
Xây dựng nông thôn mới là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê hương, đất nước. Đồng thời góp phần cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân sinh sống ở địa bàn nông thôn. Từ đó cho thấy rằng, nếu chỉ xây dựng người nông dân mới hoặc nền nông nghiệp mới là cần nhưng chưa đủ. Vì nó chỉ là một phần của việc đi xây dựng nông thôn. Đòi hỏi chúng ta đi xây dựng nông thôn mới sẽ rộng và bao quát đầy đủ hơn, cả nông nghiệp và nông dân mới. Xây dựng xã hội nông thôn ổn định, hòa thuận, dân chủ, có đời sống văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, tạo động lực cho phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân. 1.1.2. Đặc điểm, nguyên tắc, nội dung xây dựng nông thôn mới 1.1.2.1. Đặc điểm xây dựng nông thôn mới - Tính kinh tế: Phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, đời sống của người dân ở nông thôn là yếu tố quyết định thành công xây dựng nông thôn mới. Phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn toàn diện theo hướng hiện đại, hiệu quả bền vững. Xây dựng nông thôn có nền sản xuất hàng hóa mở, hướng đến thị trường và giao lưu, hội nhập, có kết cấu hạ tầng của nông thôn hiện đại, mở rộng sản xuất giao lưu buôn bán. Phát triển nhanh nông nghiệp, nông thôn khuyến khích mọi người tham gia vào thị trường, hạn chế rủi ro cho nông dân, điều chỉnh, giảm bớt sự phân hóa giàu nghèo, chênh lệch về mức sống giữa các vùng, giữa nông thôn và thành thị, đời sống vật chất và tinh thần của dân cư nông thôn được nâng cao. Sản xuất hàng hóa có chất lượng cao, mang nét độc đáo, đặc sắc của từng vùng, địa phương. Sự phát triển của kinh tế nông thôn sẽ góp phần thực hiện có hiệu quả quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa tại chỗ. Chỉ có phát triển của kinh tế nông thôn mới góp phần to lớn trong việc tạo cơ sở vật chất cho sự phát triển văn hóa ở nông thôn. Sự phát triển của kinh tế nông thôn sẽ góp phần quyết 12