Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở tại huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, luận văn đưa ra hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở tại huyện Gia Bình trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ YẾN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG \ HÀ NỘI, 2020 i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ YẾN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. PHẠM THỊ THANH HƯƠNG HÀ NỘI - 2020 i
LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Phạm Thị Thanh Hương. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Hà Nội, ngày 10 tháng 09 năm 2020 Học viên Nguyễn Thị Yến i
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian học tập và nghiên cứu, tôi đã hoàn thành chương trình học tập và đề tài luận văn Thạc sĩ “Quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh”, nhân dịp này: Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Phạm Thị Thanh Hương đã tận tình hướng dẫn, góp ý cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn Thạc sĩ. Tôi xin trân trọng cảm ơn quý thầy, cô giáo ở Học viện Hành chính Quốc gia đã truyền đạt kiến thức trong quá trình học tập để cho tôi có đủ điều kiện nghiên cứu và hoàn thành luận văn Thạc sĩ. Tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo và cán bộ Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Gia Bình, Ban Giám hiệu các trường trung học cơ sở huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thu thập số liệu để nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trân trọng cảm ơn! Học viên Nguyễn Thị Yến ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Ký hiệu Nội dung GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo NSNN Ngân sách Nhà nước UBND Ủy ban nhân dân THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở iii
MỤC LỤC MỞ ĐẦU.................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ....................................................... 7 1.1. Tổng quan về trường trung học cơ sở ................................................... 7 1.1.1.Khái niệm và nhiệm vụ, quyền hạn của trường trung học cơ sở .......... 7 1.1.2. Sự cần thiết, vai trò của các trường trung học cơ sở ........................... 8 1.1.3. Tài chính của các trường trung học cơ sở .......................................... 9 1.2.Tổng quan về quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở ...... 11 1.2.1. Khái niệm, tầm quan trọng .............................................................. 11 1.2.2. Yêu cầu về quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở...... 16 1.2.3. Nội dung quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở......... 17 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đối quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở .................................................................................................. 28 1.3.1. Các nhân tố khách quan .................................................................. 28 1.3.2.Các nhân tố chủ quan ....................................................................... 30 Tiểu kết chương 1 ..................................................................................... 33 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH .................................................................................... 35 2.1. Giới thiệu về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, xã hội và hệ thống giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh ....... 35 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................... 35 2.1.2. Tình hình kinh tế, xã hội của huyện Gia Bình .................................. 36 2.1.3. Tình hình giáo dục, đào tạo huyện Gia Bình .................................... 39 2.2. Khái quát chung về các trường THCS trên địa bàn huyện Gia Bình .... 40 2.2.1.Đặc điểm chung ............................................................................... 40 iv
2.2.2. Tình hình nhân sự ........................................................................... 42 2.3. Thực trạng quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh ........................................................... 44 2.3.1. Hệ thống văn bản pháp quy trong quản lý tài chính ......................... 44 2.3.2.Tổ chức bộ máy và nhân sự quản lý tài chính ................................... 47 2.3.3. Quản lý thu chi tài chính tại các trường trung học cơ sở .................. 50 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh .............................................. 67 2.4.1.Những kết quả đạt được ................................................................... 67 2.4.2.Các hạn chế...................................................................................... 71 2.4.3.Nguyên nhân của các hạn chế........................................................... 84 Tiểu kết chương 2 ..................................................................................... 86 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA BÌNH, TỈNH BẮC NINH .......................................... 88 3.1. Định hướng hoàn thiện quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh .......................................... 88 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh............................... 91 3.2.1. Hoàn thiện, vận dụng các văn bản pháp luật liên quan ..................... 91 3.2.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh .......... 92 3.2.3. Nâng cao hiệu quả quản lý các nguồn thu ........................................ 95 3.2.4. Sử dụng tiết kiệm, nâng cao hiệu quả quản lý chi ............................ 97 3.2.5. Tăng cường công tác thanh kiểm tra tài chính .................................. 99 3.2.6. Hoàn thiện, đổi mới cơ chế phân cấp quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh ........ 101 v
3.2.7. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp chính quyền đối với quản lý tài chính tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................................................... 103 3.3. Một số kiến nghị .............................................................................. 105 3.3.1. Với Chính phủ .............................................................................. 105 3.3.2. Với các Bộ ngành liên quan........................................................... 106 3.3.3. Đối với tỉnh Bắc Ninh ................................................................... 107 Tiểu kết chương 3 ................................................................................... 109 KẾT LUẬN ............................................................................................ 110 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 1122 vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 2.1. Đặc điểm chung các trường THCS huyện Gia Bình ..................... 41 Bảng 2.2. Tình hình đội ngũ của các trường THCS huyện Gia Bình giai đoạn 2016-2019 .................................................................................................... 43 Bảng 2.3. Đánh giá của cán bộ giáo viên về hoạt động lập dự toán đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình..................................... 52 Bảng 2.4. Tình hình thực hiện thu từ nguồn ngân sách Nhà nước đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình..................................... 53 Bảng 2.5. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch dự toán các nguồn thu từ ngân sách Nhà nước đối với các trường trung học cơ trên địa bàn huyện Gia Bình .............. 54 Bảng 2.6. Tình hình thực hiện dự toán nguồn thu từ ngoài ngân sách đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình .............................. 56 Bảng 2.7. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch dự toán các nguồn thu ngoài ngân sách đối với các trường trung học cơ trên địa bàn huyện Gia Bình ....................... 58 Bảng 2.8. Tình hình chi thường xuyên đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình ................................................................................ 60 Bảng 2.9. Tình hình chi không thường xuyên đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình. ................................................................... 62 Bảng 2.10. Một số vi phạm trong việc lập dự toán đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình ......................................................... 65 Bảng 2.11. Tỷ lệ các trường vi phạm các khoản thu của học sinh qua các năm học giai đoạn từ 2016 - 2019 ........................................................................ 66 Bảng 2.12. Đánh giá sai phạm trong công tác quản lý thu-chi tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình .............................. 72 Bảng 2.13. Cơ cấu nguồn thu đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình ............................................................................................ 75 vii
Bảng 2.14. Đánh giá của cán bộ giáo viên về công tác quản lý thu tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình .................. 77 Bảng 2.15. Đánh giá của phụ huynh học sinh lấy ý kiến nguồn thu đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình..................................... 78 Bảng 2.16. Đánh giá của cán bộ giáo viên về tình hình thực hiện các khoản chi tại các trường trung học cơ sở huyện Gia Bình ....................................... 79 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Trước yêu cầu của công cuộc đổi mới và hoàn thiện thể chế kinh tế theo tinh thần Nghị quyết đại hội của Đảng; Chính phủ đã có quyết định phê duyệt chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước với các nội dung lớn là: cải cách thể chế, cải cách bộ máy, đổi mới và nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, cải cách tài chính công, trong đó có cải cách cơ chế quản lý tài chính đối với cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp là bước đột phá. Giáo dục đào tạo đóng vai trò quan trọng, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của mỗi Quốc gia. Những năm gần đây trong Nghị quyết của Đảng và chính sách của Chính phủ luôn coi trọng “giáo dục là quốc sách hàng đầu” và luôn hướng và khẳng định “đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế. Trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” và giáo dục đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam [14]. Trong đó, Giáo dục trung học cơ sở là xương sống của hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần bồi dưỡng, phát triển nhân cách- trí tuệ- thể chất một cách toàn diện toàn diện, bền vững nền giáo dục hướng tới việc coi học sinh là trung tâm của quá trình dạy học phát triển năng lực toàn diện của người học. Giáo dục trung học cơ sở góp phần phổ cập giáo dục cấp 2, làm nền cho giáo dục hướng tới chất lượng bền vững. Vì vậy, đảm bảo chất lượng giáo dục trung học cơ sở có vai trò rất quan trọng cho đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước. Một trong những giải pháp đảm bảo chất lượng giáo dục trung học cơ sở là việc đảm bảo ngân sách trên cơ sở đầu tư ngân sách Nhà nước và sự tham gia đóng góp của phụ huynh học sinh theo chủ trương của Đảng và Nhà nước nhằm tiến tới xã hội hóa giáo dục đào tạo. 1
Theo đánh giá bố trí ngân sách Nhà nước để phát triển giáo dục, Bộ Giáo dục đào tạo đã công bố năm 2018: Ngân sách Nhà nước chi cho giáo dục đào tạo tối thiểu ở mức 20% tổng chi ngân sách được Quốc hội và Chính phủ duy trì, trong đó chi thường xuyên giáo dục đào tạo ở Trung ương bình quân khoảng 11%, địa phương khoảng 89% của tổng ngân sách Nhà nước chi cho giáo dục đào tạo. Tuy nhiên, định mức phân bổ ngân sách cho giáo dục trung học cơ sở chưa gắn chặt với các tiêu chí đảm bảo chất lượng đào tạo: đội ngũ giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất,…chưa làm rõ trách nhiệm chia sẻ chi phí đào tạo giữa Nhà nước và người học; việc xây dựng định mức chi và phân bổ ngân sách cho giáo dục chủ yếu dựa trên kinh nghiệm; ngân sách Nhà nước cấp có xu hướng giảm, mức trần học phí theo quy định tại Nghị định 86/2015/NĐ-CP của Chính phủ được đánh giá là thấp, không đáp ứng được mức chi và đảm bảo chất lượng giáo dục; cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về nhiệm vụ, tổ chức bộ máy và tài chính trong các cơ sở giáo dục nhìn chung còn hạn chế. Cơ chế quản lý tài chính ở tỉnh Bắc Ninh nói chung và của huyện Gia Bình nói riêng trong những năm gần đây đã dần chuyển sang cơ chế phân cấp quản lý tài chính cho các trường học trên địa bàn theo đề án của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Hiện nay, các trường trung học cơ sở ở huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh dựa vào nguyên tắc công khai, dân chủ theo quy định của Pháp luật hiện hành và được phản ánh thông qua hệ thống sổ sách kế toán theo Luật ngân sách Nhà nước. Đến nay các trường đã rất tích cực cải cách và đổi mới cơ chế quản lý tài chính nói chung và công tác kế toán nói riêng, chủ động khai thác tối đa các nguồn thu, nâng cao hiệu quả các khoản chi phí, tích cực cân đối thu- chi đảm bảo tự chủ về tài chính phục vụ tốt sự nghiệp giáo dục-đào tạo. Song bên cạnh, công tác quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình còn khá nhiều bất cập, gây khó khăn cho các hoạt động quản lý tài chính. Xuất phát từ thực tế đó, 2
tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh”. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hà Thị Hương Giang (2015), Hoàn thiện quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh Xã hội Thừa Thiên Huế, Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Tài chính- Ngân hàng, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã đưa ra khung lý thuyết cơ sở khoa học về quản lý tài chính trong các đơn vị hành chính Nhà nước. Đồng thời phân tích thực trạng về cơ chế quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội Thừa Thiên Huế giai đoạn 2012- 2014, những kết quả đạt được, mặt tồn tại và nguyên nhân. Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Sở Lao động Thương binh và Xã hội Thừa Thiên Huế. Nguyễn Thị Hạnh, (2018), Quản lý tài chính tại Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã đưa ra cơ sở khoa học về quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ, tựu chịu trách nhiệm tại cơ quan hành chính Nhà nước, nêu thực trạng quản lý tài chính tại Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh và định hướng, những giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Sở Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh. Hoàng Thị Trà Hương (2019), Quản lý tài chính tại Trường Đại học kinh tế, Đại học Huế, Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Tài chính- Ngân hàng, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã đưa ra cơ sở khoa học về quản lý tài chính trong các trường Đại học Công lập, thực trạng quản lý tài chính tại trường Đại học Kinh tế- Đại học Huế giai đoạn 2015-2018, từ đó có định hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế. Nguyễn Tấn Lượng (2011), Hoàn thiện quản lý tài chính tại các trường Đại học công lập tự chủ tài chính trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh, 3
Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế tài chính- Ngân hàng, Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn nghiên cứu những vấn đề chung về quản lý tài chính tại các trường Đại học, nêu thực trạng quản lý tài chính tại các trường Đại học công lập trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Đề ra những giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại các trường Đại học công lập trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Hồ Minh (2014), Hoàn thiện cơ chế thường xuyên tài chính tại Trung tâm Công nghệ Thông tin tỉnh Thừa Thiên Huế, Luận văn Thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã hệ thống một số vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn cơ chế thường xuyên tài chính tại Trung tâm Công nghệ Thông tin. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp mang tính khả thi nhằm hoàn thiện cơ chế thường xuyên tài chính tại đơn vị nghiên cứu. Lê Thúy Quỳnh (2017), Quản lý tài chính tại Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn nghiên cứu về cơ sở khoa học về quản lý tài chính tại các trường Đại học công lập, thực trạng quản lý tài chính tại Học viên Thanh thiếu niên Việt Nam. Từ đó đưa ra những định hướng và giải pháp quản lý tài chính tại Học viên Thanh thiếu niên Việt Nam. Các công trình nghiên cứu trên đã phản ánh nhiều vần đề liên quan đến công tác quản lý tài chính ở nhiều góc độ khác nhau tùy thuộc vào từng đặc điểm tình hình của đơn vị. Trong những năm gần đây chưa có một nghiên cứu nào về quản lý tài chính được thực hiện tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Nên có thể nói đây là công trình nghiên cứu không bị trùng lặp và có tính độc lập của luận văn. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở tại huyện Gia Bình, tỉnh Bắc 4
Ninh, luận văn đưa ra hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở tại huyện Gia Bình trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Hệ thống hóa cơ sơ lý luận và thực tiễn về hoạt động quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở tại huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Đề xuất hệ thống giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở tại huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở 4.2. Phạm vi nghiên cứu Không gian nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở (các đơn vị trực thuộc Sở Giáo dục đào tạo tỉnh Bắc Ninh giao cho Phòng Giáo dục đào tạo huyện Gia Bình quản lý) trên địa bàn huyện. Thời gian nghiên cứu: Giai đoạn 2016-2019. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1 Phương pháp luận Phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về nhận thức khoa học. Phương pháp này giúp cho người nghiên cứu có sự đối chiếu giữa lý luận và thực tiễn một cách biện chứng. 5.2 Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập số liệu, thông tin: Số liệu và thông tin phục vụ cho nghiên cứu này chủ yếu tác giả thu thập từ các báo cáo tại Phòng Giáo dục đào tạo huyện Gia Bình, các văn bản pháp quy, các nghiên cứu liên quan đến công tác quản lý tài chính của các luận văn. 5
Phương pháp thống kê, xử lý, tổng hợp số liệu thông qua phiếu khảo sát. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1.Ý nghĩa lý luận Hệ thống hóa được những vấn đề lý luận và và thực tiễn liên quan đến quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở. 6.2.Ý nghĩa thực tiễn Đánh giá tổng hợp, khái quát bức tranh toàn cảnh thực trạng quản lý tài chính tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình. Khẳng định những kết quả đạt được, chỉ rõ các bất cập tồn tại, vấn đề đặt ra và nguyên nhân. Đồng thời, đề xuất các giải pháp kiến nghị cụ thể, có tính khả thi nhằm góp phần làm hoàn thiện quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn được chia thành 3 chương như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính đối với các cơ sở giáo dục trung học cơ sở. Chương 2. Thực trạng quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Chương 3. Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. 6
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan về trường trung học cơ sở 1.1.1.Khái niệm và nhiệm vụ, quyền hạn của trường trung học cơ sở 1.1.1.1. Khái niệm Giáo dục trung học là giai đoạn giáo dục diễn ra trong các trường trung học, theo sau giáo dục tiểu học. Ở hầu hết các Quốc gia, giáo dục trung học thuộc giai đoạn giáo dục bắt buộc, trong khi ở một số Quốc gia khác thì chỉ có giáo dục tiểu học hay giáo dục cơ bản mới mang tính chất bắt buộc. Ở Việt Nam, giáo dục trung học và giáo dục tiểu học nằm trong giai đoạn gọi là giáo dục phổ thông. Giáo dục trung học còn được chia ra làm hai bậc: trung học cơ sở và trung học phổ thông. Giáo dục trung học cơ sở kéo dài bốn năm học, từ lớp 6 đến lớp 9. Điều kiện để vào lớp 6 là học sinh phải hoàn thành chương trình tiểu học. Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có trình độ học vấn phổ thông cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kĩ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Trường trung học cơ sở (THCS) là cơ sở giáo dục phổ thông dạy từ lớp 6 đến lớp 9, bảo đảm đủ các điều kiện như: cán bộ quản lý, giáo viên dạy các môn học, nhân viên hành chính, bảo vệ, y tế,...; có cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy và học tập; có đủ những điều kiện về tài chính theo quy định của Bộ Tài chính, nằm trong hệ thống giáo dục Quốc gia được thành lập theo quy hoạch, kế hoạch của Nhà nước; thực hiện chương trình giáo dục, kế hoạch dạy học do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục. 7
1.1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường trung học cơ sở Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp THCS do Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục. Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật. Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục Đào tạo. Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công. Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục. Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định của Nhà nước. Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội. Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục. Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật. 1.1.2. Sự cần thiết, vai trò của các trường trung học cơ sở Trường trung học cơ sở là cơ sở đào tạo thuộc sở hữu Nhà nước, do ngân sách Nhà nước đầu tư để xây dựng phòng học, nhà làm việc, thư viện và các công trình phụ trợ khác,... Mọi khoản chi phí cho quá trình hoạt động (từ tiền lương, phụ cấp, vật tư văn phòng phẩm, chi phí chuyên môn, mua sắm tài sản cố định,….) cũng chủ yếu lấy từ nguồn ngân sách Nhà nước (NSNN) cấp. Chính vì vậy, cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý phục vụ, mức tiền lương, tiền thưởng của trường trung học cơ sở đều phải tuân thủ nguyên tắc của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Trường trung học cơ sở đóng góp vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo quyền được tham gia học tập của học sinh. Đồng thời, thông qua hệ thống giáo dục trung học cơ sở, Nhà nước sẽ giám sát 8
được chất lượng đào tạo, điều chỉnh hướng nghiệp nghề phù hợp với định hướng phát triển nền kinh tế quốc dân. Các nhà kinh tế và Chính phủ của mỗi Quốc gia đều nhất trí cho rằng muốn phát triển kinh tế- xã hội thì giáo dục nói chung và giáo dục THCS nói riêng phải là hạt nhân của chiến lược phát triển đó, là một trong những động lực quan trọng nhất quyết định sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi Quốc gia. Sự ra đời và hoạt động của các trường THCS thể hiện vai trò của Nhà nước đối với giáo dục. Nhà nước thông qua các hoạt động của trường trung học cơ sở để điều tiết các nguồn lực xã hội sao cho có hiệu quả nhất, từ đó điều tiết cơ cấu đào tạo nhân lực hợp lý, duy trì và phát triển giáo dục, đào tạo. Thông qua các trường THCS, Nhà nước muốn đầu tư nhằm đảm bảo lợi ích công về giáo dục, đảm bảo tất cả mọi người đều có cơ hội bình đẳng tiếp cận giáo dục trung học cơ sở. Theo Luật Giáo dục 43/2019/QH14 ngày 14/6/2019 thì: “Giáo dục trung học cơ sở nhằm củng cố và phát triển kết quả của giáo dục tiểu học; bảo đảm cho học sinh có học vấn phổ thông nền tảng, hiểu biết cần thiết tối thiểu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông hoặc chương trình giáo dục nghề nghiệp”. 1.1.3. Tài chính của các trường trung học cơ sở Tài chính trong các trường THCS được hiểu là các hoạt động thu và chi bằng tiền của các trường để đảm bảo hoạt động thường xuyên của đơn vị, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ mà Nhà nước giao. Nguồn tài chính phục vụ cho hoạt động của các trường THCS do ngân sách Nhà nước cấp là chủ yếu. Để duy trì các hoạt động cho sự tồn tại và phát triển của nhà trường đòi hỏi phải có các nguồn tài chính đảm bảo. Trong khi đó hoạt động của các trường THCS là thực hiện mục đích phục vụ lợi ích công cho xã hội, nên ngân sách Nhà nước cấp phát kinh phí là chính để duy trì hoạt động của các tổ chức công. Hiện nay, các trường THCS được 9
phép thu một số khoản như học phí, trông giữ xe đạp, dạy thêm học thêm,…các khoản thu theo quy định và thỏa thuận nhằm bổ sung nguồn kinh phí hoạt động. Các trường THCS là những đơn vị được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định thành lập nhằm quản lý đơn vị về lĩnh vực giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục. Với chức năng và nhiệm vụ như vậy nên những hoạt động của các trường THCS hoàn toàn mang tính chất phục vụ nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước và hoạt động của đơn vị này đặc biệt là hoạt động tài chính không nhằm mục tiêu lợi nhuận. Các trường THCS được cấp kinh phí từ ngân sách Nhà nước. Đây là nguồn ngân sách chủ yếu, các hạng mục chi được thể hiện trong các cột, mục của bảng dự toán thu, chi ngân sách Nhà nước do Bộ Tài chính phát hành quy định. Các khoản chi thường xuyên của các trường THCS là chi lương và các khoản phụ cấp theo lương chiếm khoảng 80% kinh phí hoạt động thường xuyên. Các khoản chi khác như: chi phục vụ giảng dạy, chi cho giảng dạy, sửa chữa nhỏ,… chiếm khoảng 20%. Các trường trung học cơ sở còn có các khoản thu thỏa thuận và tự nguyện. Đây là khoản được phép tự thu, tự chi theo các văn bản hướng dẫn của pháp luật phù hợp với Luật giáo dục, Luật ngân sách hiện hành. Đối với các cơ sở giáo dục có học sinh bán trú hoặc có dịch vụ, bắt buộc phải có giấy tờ trình bày và phương án thu chi được cấp có thẩm quyền phê duyệt và phê chuẩn. Tất cả các cơ sở vật chất, thiết bị giảng dạy,…từ nhiều nguồn khác nhau ở trường trung học cơ sở đều là tài sản Nhà nước. Các tài sản trong các trường trung học cơ sở bao gồm: các tài sản được mua bằng ngân sách Nhà nước cấp; được mua từ ngân sách Nhà nước không tập trung; được mua từ nguồn bổ sung do các hoạt động dịch vụ; được mua hoặc từ sự đóng góp của các tổ chức cá nhân, … 10