Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:101

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là trên cơ sở các nội dung có liên quan về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thi tuyển công chức tại các cơ quan hành chính nhà nước ở nước ta hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ... ... ... .../... ... ... ... ... .../... ... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐỖ ĐỨC THUẬN THI TUYỂN CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ... ... ... .../... ... ... ... ... .../... ... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐỖ ĐỨC THUẬN THI TUYỂN CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRƢƠNG THỊ HIỀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc và căn cứ rõ ràng. Những kết luận trong luận văn chưa từng công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Đỗ Đức Thuận i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn, tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tâm của toàn thể quý thầy, cô tại Học viện Hành chính Quốc gia đã hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian tham gia học tập tại Lớp Cao học quản lý công HC22-N12 và quá trình làm Luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc cô PGS.TS Trương Thị Hiền - nguyên Giám đốc Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh, người đã dành sự quan tâm, hướng dẫn về phương pháp, cách thức nghiên cứu, định hướng để giúp tôi hoàn thành luận văn này. Bên cạnh đó, tôi xin phép gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh; Phòng Cải cách hành chính, Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh; Phòng Công chức viên chức, Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh và các đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi được nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Luận văn được hoàn thành bằng sự nỗ lực tìm hiểu, nghiên cứu của bản thân. Tuy nhiên, khả năng và kinh nghiệm của cá nhân còn hạn chế do đó không thể tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình hình thành luận văn. Bản thân tôi rất mong nhận được sự nhận xét, đánh giá của quý thầy, cô để tôi có thể bổ sung kiến thức và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 02 năm 2020 Học viên Nguyễn Đỗ Đức Thuận ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iv DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................... v MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ THI TUYỂN CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC ............ 9 1.1. Khái niệm, đặc trưng và vai trò của thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước ...................................................................................................................... 9 1.1.1. Khái niệm ........................................................................................ 9 1.1.2. Đặc trưng....................................................................................... 12 1.1.3. Vai trò............................................................................................ 14 1.2. Nguyên tắc, thẩm quyền tổ chức thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước ....................................................................................................................14 1.2.1. Nguyên tắc .................................................................................... 14 1.2.2. Thẩm quyền.................................................................................. 16 1.3. Nội dung, hình thức và quy trình thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước ....................................................................................................................16 1.3.1. Nội dung ........................................................................................ 16 1.3.2. Hình thức....................................................................................... 19 1.3.3. Quy trình ....................................................................................... 21 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG THI TUYỂN CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.............................................................................................................. 37 2.1. Các yếu tố thực tiễn ảnh hưởng đến thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nướcThành phố Hồ Chí Minh ..........................................................................37 2.1.1. Về nhóm kinh tế - xã hội............................................................... 37 2.1.2. Về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước...................................... 41 iii
2.1.3. Về đội ngũ công chức cơ quan hành chính nhà nước ................... 42 2.1.4. Về chính trị - pháp luật ................................................................. 44 2.1.5. Nhóm yếu tố khoa học, công nghệ................................................ 45 2.2. Thực trạng thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước tại Thành phố Hồ Chí Minh .............................................................................................................46 2.2.1. Thực trạng thông qua thẩm quyền, nội dung, hình thức, quy trình thi tuyển ................................................................................................... 48 2.2.2. Đánh giá, nhận xét về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước tại Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................... 62 CHƢƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI THI TUYỂN CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC ......................... 67 3.1. Quan điểm đổi mới thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước ...67 3.1.1. Đổi mới theo hướng lựa chọn đúng và đủ các đối tượng phù hợp với yêu cầu vị trí việc làm ....................................................................... 67 3.1.2. Đổi mới nội dung hình thức, quy trình thi tuyển .......................... 68 3.1.3. Đổi mới tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ công chức làm công tác thi tuyển .................................................................... 68 3.1.4. Thực hiện chính sách nhân tài, đổi mới về chế độ, chính sách tiền lương và cơ chế thu hút, phát huy nguồn nhân lực chất lượng cao ........ 69 3.2. Các giải pháp đổi mới thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước .70 3.2.1. Nhóm giải pháp chung .................................................................. 71 3.2.2. Nhóm giải pháp cụ thể .................................................................. 75 KẾT LUẬN .................................................................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 87 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 91 MỤC LỤC iv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tình hình thi tuyển công chức Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015 - 2019………………………………………………………………… 47 v
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Đội ngũ công chức tại các cơ quan hành chính nhà nước là những chủ thể tiến hành các công vụ, là hạt nhân của nền công vụ và cũng chính là yếu tố bảo đảm cho nền công vụ hiệu lực, hiệu quả. Do đó, xây dựng đội ngũ công chức có chất lượng là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta, nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước trong giai đoạn hiện nay. Để có được đội ngũ công chức có chất lượng cao, cần phải đặc biệt chú trọng đến công tác thi tuyển công chức, vì đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Trong điều kiện cải cách hành chính, hướng tới xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch và từng bước hiện đại hóa, thì vấn đề tuyển dụng và xây dựng đội ngũ công chức càng có giá trị then chốt hơn bao giờ hết. Vai trò của thi tuyển công chức và các cơ quan liên quan trong công tác thi tuyển công chức là rất quan trọng để góp phần hình thành đội ngũ công chức đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Hiện nay, với các cơ quan hành chính nhà nước, việc tuyển dụng được nguồn nhân lực có trình độ còn gặp khó khăn, do quy định của pháp luật, trình độ những người làm công tác tuyển dụng, chế độ đãi ngộ đối với công chức không ngang tầm với các đơn vị ngoài nhà nước, nên không thu hút hoặc thu hút được rất ít những người thật sự tài năng. Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước là một trong hai hình thức tuyển dụng công chức và là hình thức chủ yếu được thực hiện trong việc lựa chọn những người có phẩm chất, trình độ và năng lực đáp ứng yêu cầu tuyển dụng. Trong những năm qua, việc thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từng bước được hoàn thiện về quy định của pháp luật, nội dung, hình thức và quy trình thi tuyển, từ đó đã nâng cao chất lượng công 1
tác thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước, tuyển chọn được những thí sinh đạt yêu cầu về trình độ, để thực thi công vụ tại các cơ quan, đơn vị. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm, thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước hiện nay cũng gặp một số bất cập: - Các quy định pháp luật về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước tuy có từng bước hoàn thiện nhưng vẫn chưa hoàn chỉnh, chưa quy định cụ thể để giải quyết được một số vấn đề tồn tại trong công tác thi tuyển hoặc chưa có quy định mang tính dự báo để điều chỉnh được một số vấn đề phát sinh trong thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước. - Việc điều chỉnh các quy định có liên quan thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước còn chưa kịp thời, chưa sâu sát với thực tiễn, dẫn đến một số quy định về nội dung, hình thức và quy trình thi tuyển vẫn còn tồn tại một số hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ công chức được tuyển chọn. - Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước hiện nay có thể tuyển chọn được những thí sinh đạt yêu cầu về trình độ nhưng chưa thể đảm bảo tuyển chọn được những thí sinh đáp ứng yêu cầu cao về chuyên môn, nghiệp vụ và đặc biệt là đạo đức và kỹ năng công vụ tại các cơ quan, đơn vị. - Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước hiện nay chưa đảm bảo yêu cầu tất cả thí sinh trúng tuyển đều đáp ứng được yêu cầu công việc thực tiễn, trong đó có lý do nội dung thi tuyển chưa đảm bảo gắn với yêu cầu của từng vị trí việc làm khác nhau. - Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước hiện nay có quy định phân cấp về thẩm quyền tổ chức thi tuyển, tuy nhiên thực tế tại các địa phương vẫn còn tồn tại một số nội dung chưa phù hợp để triển khai. - Yêu cầu đổi mới về chất lượng đội ngũ công chức ngày càng cao để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy hành 2
chính nhà nước thì công tác thi tuyển công chức cần phải có những điều chỉnh, dự báo phù hợp với tình hình mới. Từ thực tiễn đó, việc nghiên cứu đổi mới thi tuyển công chức, góp phần xây dựng đội ngũ công chức trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại có ý nghĩa rất quan trọng. Do đó, đề tài “Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh” có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. 2. Tình hình nghiên cứu: Đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu các vấn đề trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến công tác tuyển dụng công chức, trong đó có thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước: - GS.TS. Phạm Hồng Thái (2002), “Công chức, công vụ” giới thiệu các quan niệm khác nhau về công vụ, xác định công vụ phải gắn với quyền lực nhà nước; quan niệm và các quy định pháp luật về công chức; có những nhận xét, đánh giá khái quát về pháp luật công vụ, công chức ở nước ta từ 1945 - 2004. - TS. Thang Văn Phúc, TS. Nguyễn Minh Phương, Nguyễn Thu Huyền (2004), “Hệ thống công vụ và xu hướng cải cách của một số nước trên thế giới” đã hệ thống hóa chế độ tuyển chọn, đào tạo, đánh giá, đề bạt, bãi nhiệm, luân chuyển, chế độ lương bổng, phụ cấp, đối với công chức, sử dụng nhân tài, tăng cường giám sát… của tám nước trên thế giới: Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Liên bang Nga, Công hòa Pháp, Cộng hòa Liên bang Đức, Vương quốc Anh, Mỹ. - TS. Thang Văn Phúc và TS. Nguyễn Minh Phương (2005), “Cơ sở lý luận và thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức” phân tích vai trò, đặc điểm của đội ngũ cán bộ, công chức; quan điểm của Đảng ta về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức; xác định các yêu cầu của nhà nước pháp quyền xã hội 3
chủ nghĩa đối với việc hoàn thiện thể chế quản lý cán bộ, công chức và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, vững mạnh. - TS. Nguyễn Minh Phương, đề tài khoa học cấp Bộ (2006), “Luận cứ khoa học phân định công chức với viên chức” đã phân tích cơ sở khoa học phân định công chức với viên chức, đồng thời đề xuất các kiến nghị hoàn thiện pháp luật về công vụ theo hướng tách bạch giữa công chức và viên chức. - TS. Lương Thanh Cường (2011), “Một số vấn đề lý luận về chế định pháp luật công vụ, công chức” đề cập khá đầy đủ các quy định của pháp luật về công vụ, công chức và đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật điều chỉnh chuyên biệt các nhóm công chức trong bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội. - TS. Đào Thị Thanh Thủy, đề tài khoa học cấp Bộ (2017), “Mô hình tuyển dụng công chức trên thế giới” đã phân tích thực tiễn sử dụng các mô hình tuyển dụng công chức tại một số nước trên thế giới; trên cơ sở đó, phân tích, đánh giá mô hình tuyển dụng công chức ở Việt Nam và kiến nghị đổi mới mô hình tuyển dụng cho phù hợp với yêu cầu mới. - PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Hải, đề tài khoa học cấp Bộ (2018), “Quản lý nguồn nhân lực khu vực công dựa trên năng lực - lý luận và thực tiễn” đã phân tích các đặc điểm và nội dung quản lý nguồn nhân lực khu vực công dựa trên năng lực đã chỉ ra những kết quả và hạn chế trong tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, phát triển, đánh giá, trả lương. Trên cơ sở kế thừa các khái niệm cơ bản, một số nhận định và đánh giá từ các công trình khoa học nghiên cứu các vấn đề trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến công tác tuyển dụng công chức, trong đó có thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước nêu trên, luận văn chú trọng phân tích các quy định cụ thể về nội dung, hình thức và quy trình thi tuyển công chức cơ quan hành 4
chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh mà các công trình khoa học nghiên cứu chưa đề cập cụ thể. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn: 3.1. Mục đích Trên cơ sở các nội dung có liên quan về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thi tuyển công chức tại các cơ quan hành chính nhà nước ở nước ta hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ Để thực hiện mục đích trên, đề tài có nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa và phân tích làm rõ cơ sở lý luận về thi tuyển công chức. - Khảo sát đánh giá công tác thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh. - Đề xuất các quan điểm và giải pháp hoàn thiện công tác thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước ở nước ta. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài chủ yếu nghiên cứu thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015 - 2019. Trong giai đoạn 2015 - 2019, Thành phố Hồ Chí Minh không tổ chức các kì thi tuyển công chức cấp xã, do đó đối tượng nghiên cứu chính trong giai đoạn này là thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ cấp huyện trở lên. 4.2. Phạm vi nghiên cứu 5
- Luận văn nghiên cứu thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh. - Luận văn tập trung khảo sát đánh giá thực trạng thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015 - 2019 và đề xuất các quan điểm, giải pháp hoàn thiện thi tuyển công chức giai đoạn 2020 - 2025. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở các quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, pháp luật của Nhà nước ta về xây dựng đội ngũ cán bộ công chức trong hệ thống chính trị; các quy định của pháp luật về cán bộ công chức và việc thi tuyển công chức hành chính. 5.2. Phương pháp nghiên cứu 5.2.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu, tài liệu: Thu thập thông tin, báo cáo của các phòng chuyên môn về tình hình công tác thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh. Tài liệu, quyết định, kế hoạch, thông báo, công văn... về công tác thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh tại Phòng Công chức viên chức, Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh. Thu thập số liệu, tài liệu thực hiện cải cách hành chính trong công tác thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn 6
Thành phố Hồ Chí Minh tại Phòng Công chức viên chức và Phòng Cải cách hành chính, Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh. Thu thập tài liệu từ sách, báo, đài, cổng thông tin điện tử. 5.2.2. Phương pháp chuyên gia Tham khảo ý kiến của nguyên lãnh đạo Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh, lãnh đạo Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh đương nhiệm phụ trách thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước, lãnh đạo Phòng Công chức viên chức, lãnh đạo Phòng Cải cách hành chính, chuyên viên Phòng Công chức viên chức, chuyên viên Phòng Nội vụ phụ trách công chức tại một số quận - huyện và chuyên viên Văn phòng, Phòng Hành chính - Tổ chức tại một số sở - ban - ngành để có những nhận xét khách quan trong thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước. 5.2.3. Phương pháp thống kê, tổng hợp Tổng hợp nội dung pháp lý, quy định pháp luật hiện hành, các thông tin, thống kê số liệu thu thập được để khái quát về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015 - 2019. 5.2.4. Phương pháp phân tích, so sánh Phân tích, so sánh toàn bộ dữ liệu để đưa ra đánh giá khách quan về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015 - 2019. Tương ứng với mỗi Chương sẽ thực hiện các phương pháp nghiên cứu: Chƣơng 1 sử dụng phương pháp thu thập tài liệu, phương pháp tổng hợp để hệ thống hóa cơ sở lý luận, tổng quan về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước và các quy định pháp luật hiện nay về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước. 7
Chƣơng 2 sử dụng các phương pháp thu thập số liệu, tài liệu, phương pháp chuyên gia, phương pháp thống kê, tổng hợp, phương pháp phân tích, so sánh để khái quát hoạt động thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước. Từ đó, có những nhìn nhận về thực trạng thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015 - 2019. Chƣơng 3 thực hiện phương pháp tổng hợp toàn bộ các dữ liệu phân tích trên để đưa ra các đề xuất, giải pháp hoàn thiện thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước. Ngoài ra, ở mỗi chương còn sử dụng phương pháp diễn dịch, quy nạp để thiết lập trật tự bài nghiên cứu, tổng hợp vấn đề rõ ràng, cụ thể. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về lý luận: Luận văn góp phần hệ thống hóa các quy định về công chức và thi tuyển công chức; xác định những nhân tố tác động đến việc thi tuyển công chức; làm rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác thi tuyển đối với việc xây dựng đội ngũ công chức. Về thực tiễn: Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác thi tuyển công chức, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh trong những năm tiếp theo. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung gồm 3 chương như sau: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp lý về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước. Chương 2: Thực trạng thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Quan điểm và giải pháp đổi mới thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước. 8
CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ THI TUYỂN CÔNG CHỨC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC 1.1. Khái niệm, đặc trƣng và vai trò của thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nƣớc 1.1.1. Khái niệm Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước là một khái niệm tương đối phức tạp về mặt ngữ, nghĩa. Để làm rõ và đưa ra được khái niệm chuẩn xác về thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước cần làm rõ các khái niệm sau: * Thi tuyển: Thi tuyển là một hình thức tuyển chọn người đủ tiêu chuẩn, điều kiện hoặc đạt yêu cầu mà một tổ chức đặt ra để đáp ứng yêu cầu của tổ chức. Theo đó, tổ chức lựa chọn một hoặc nhiều người đủ tiêu chuẩn, năng lực hoặc đạt yêu cầu đề ra qua hình thức một kỳ thi. * Công chức: Tại Việt Nam, khái niệm công chức đã xuất hiện từ năm 1950 khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành Sắc lệnh số 76/SL về “Quy chế công chức” [20]. Sau giai đoạn đổi mới (sau năm 1986) đến nay, trước yêu cầu khách quan cải cách nền hành chính và đòi hỏi phải chuẩn hóa đội ngũ cán bộ công chức nhà nước, khái niệm công chức đã được xác định rõ ràng và nhiều tiêu chí hơn, đặc biệt còn nêu ra chế độ làm việc của công chức là theo ngạch, bậc và hưởng lương từ ngân sách nhà nước [11][24][31]. Pháp lệnh Cán bộ, công chức cho khái niệm gộp cả cán bộ, công chức và chỉ rõ 08 đối tượng được xác định là cán bộ, công chức [32]. Hiện nay quy định về công chức cụ thể như sau: “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh 9
trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của nghiệp công lập theo quy định của pháp luật” [27]. Kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2020, quy định về công chức cụ thể là: “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh tương ứng với vị trí việc làm trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan phục vụ theo chế độ chuyên nghiệp, công nhân công an, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.” [29] Qua việc phân tích khái niệm công chức và cơ quan hành chính nhà nước, có thể rút ra khái niệm công chức trong cơ quan hành chính nhà nước: Công chức trong cơ quan hành chính nhà nước là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong hệ thống cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương bao gồm các cơ quan thuộc Chính phủ là các Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân và các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân các cấp trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. 10
* Thi tuyển công chức Thi tuyển công chức là một hình thức tuyển dụng công chức. Có thể hiểu “tuyển dụng công chức” là quá trình bổ sung những người đủ tiêu chuẩn, điều kiện vào trong cơ quan hành chính nhà nước. Đây là một quá trình thường xuyên và cần thiết để xây dựng và phát triển đội ngũ công chức. “Tuyển dụng công chức là một hoạt động diễn ra một cách thường xuyên theo quy định của pháp luật. Theo đó, nhà nước lựa chọn một số người đủ tiêu chuẩn, năng lực và phẩm chất vào những vị trí nhất định của guồng máy hành chính nhà nước. Tuyển dụng công chức là một nội dung quan trọng trong thể chế công vụ, một quá trình bao gồm tổng thể các hoạt động nhằm bổ sung những người đủ năng lực cho những vị trí còn thiếu trong hệ thống công vụ” [26]. * Thi tuyển công chức trong cơ quan hành chính nhà nước Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, trực thuộc cơ quan quyền lực nhà nước một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, trong phạm vi thẩm quyền được giao thực hiện hoạt động chấp hành - điều hành và tham gia chủ yếu vào hoạt động quản lý nhà nước. Hiện nay, hệ thống cơ quan hành chính nhà nước bao gồm cơ quan hành chính nhà nước ở Trung ương và cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, trong đó: - Chính phủ bao gồm các Bộ, cơ quan ngang Bộ và các tổ chức khác do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thành lập. - Cơ quan hành chính ở địa phương gồm: Ủy ban nhân dân các cấp và hệ thống cơ quan có thẩm quyền chuyên môn ở địa phương. Để đáp ứng yêu cầu đổi mới kinh tế và cải cách hành chính nhà nước, tuyển dụng công chức được chuyển từ xét tuyển sang thi tuyển. Đặc biệt, từ khi Pháp lệnh cán bộ, công chức ra đời [31] thì thi tuyển cạnh tranh được xác định là phương thức chủ yếu trong tuyển dụng công chức. Luật Cán bộ, công 11
chức [27] tiếp tục khẳng định tuyển dụng công chức được thực hiện chủ yếu thông qua thi tuyển, đồng thời bổ sung: việc tuyển dụng công chức phải căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ, vị trí việc làm và chỉ tiêu biên chế của cơ quan sử dụng công chức. Theo đó, để được công nhận là một công chức hành chính nhà nước, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước, người dự thi phải vượt qua một kỳ thi tuyển công chức do các cơ quan có thẩm quyền đứng ra tổ chức. Một kỳ thi tuyển công chức sẽ có các môn thi và các thí sinh phải thi tuyển theo phương thức cạnh tranh, người có điểm số cao hơn sẽ có nhiều cơ hội trúng tuyển và làm việc ở vị trí phù hợp. Một kỳ thi được đánh giá là thành công hay không phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: chất lượng thí sinh, nội dung thi tuyển, cách thức tổ chức cuộc thi, kết quả khách quan, chính xác… Hiện nay, thi tuyển là hình thức phổ biến của hầu hết các quốc gia trên thế giới, mỗi quốc gia có cách thức tổ chức và tuyển dụng riêng nhưng mục đích cuối cùng là tìm ra những con người đáp ứng được các tiêu chuẩn về đạo đức, năng lực, trình độ để phục vụ tốt nhất nền hành chính quốc gia. Từ các khái niệm nêu trên, có thể rút ra khái niệm thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước như sau: Thi tuyển công chức cơ quan hành chính nhà nước là một hoạt động diễn ra một cách thường xuyên theo quy định của pháp luật; là việc lựa chọn người đủ tiêu chuẩn, năng lực và phẩm chất vào những vị trí việc làm nhất định của bộ máy hành chính thông qua các bài thi do cơ quan có thẩm quyền tuyển dụng công chức tổ chức đề ra. 1.1.2. Đặc trưng - Về đối tượng: Tại Việt Nam trước năm 1986, tuyển dụng công chức được thực hiện thông qua xét tuyển. Xuất phát từ thực tế trên đồng thời để đáp ứng yêu cầu 12
đổi mới kinh tế và cải cách hành chính nhà nước, tuyển dụng công chức được chuyển từ hình thức xét tuyển sang thi tuyển, theo đó Nghị định số 25/1993/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 23 tháng 5 năm 1993 quy định “Tất cả các cơ quan hành chính sự nghiệp của nhà nước từ nay khi tuyển công chức, viên chức nhất thiết phải thực hiện chế độ thi tuyển. Những người không qua thi tuyển đều không được tuyển dụng vào biên chế trong các cơ quan hành chính sự nghiệp của nhà nước”. Đặc biệt từ khi Pháp lệnh cán bộ công chức ra đời năm 1998 thì thi tuyển cạnh tranh được xác định là phương thức chủ yếu trong tuyển dụng công chức. Luật Cán bộ công chức năm 2008 tiếp tục khẳng định tuyển dụng công chức được thực hiện chủ yếu thông qua thi tuyển đồng thời bổ sung: việc tuyển dụng công chức phải căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ, vị trí việc làm và chỉ tiêu biên chế của cơ quan sử dụng công chức. Luật Cán bộ, công chức năm 2008 quy định hai hình thức tuyển dụng công chức là thi tuyển và xét tuyển. Trong đó thi tuyển được xem như hình thức tuyển dụng công chức phổ biến hơn hết. Trong phạm vi đề tài, chủ yếu nghiên cứu hình thức thi tuyển công chức. - Về nội dung: thi tuyển công chức được tiến hành thông qua các môn thi kiến thức chung, nghiệp vụ chuyên ngành, ngoại ngữ, tin học. Thi tuyển đòi hỏi thí sinh dự thi phải có sự chuẩn bị kiến thức kỹ càng và toàn diện, cả kiến thức chung về quản lý nhà nước, về hệ thống chính trị, tổ chức bộ máy của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội; kiến thức chuyên ngành và trình độ ngoại ngữ, tin học nhất định. - Về hình thức: Thi tuyển công chức được tiến hành thông qua các hình thức là thi tự luận, trắc nghiệm hoặc phỏng vấn. Các hình thức thi công chức này đặt yêu cầu khá cao cho thí sinh, do đó thí sinh sẽ có phần bị áp lực; đồng thời cơ quan tuyển dụng cần phải có thời gian và chi phí nhất định để tổ chức thi tuyển. 13