Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu lý luận và thực tiễn, khảo sát thực trạng về đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, đề xuất một số biện pháp phát triển ĐNGVTH theo chuẩn NN giáo viên tiểu học nhằm nâng cao chất lượng ĐNGV tiểu học trên địa bàn huyện, nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐINH QUỐC TÚ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN QUANG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIỂU HỌC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐINH QUỐC TÚ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN QUANG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIỂU HỌC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS DƢƠNG THỊ HOÀNG YẾN HÀ NỘI - 2017
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy cô giáo của Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quí báu trong quá trình học tập. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với PGS.TS Dƣơng Thị Hoàng Yến đã trực tiếp định hướng, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn: - Lãnh đạo Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Yên Sơn; - Các đồng chí Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn huyện Yên Sơn; - Gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Đã tạo điều kiện, động viên, khích lệ, cung cấp tư liệu, đóng góp ý kiến cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Mặc dù bản thân tôi đã rất cố gắng, nỗ lực trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện đề tài, song luận văn chắc chắn khó tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin kính chúc các thầy cô giáo trường Đại học Giáo dục, Lãnh đạo phòng GD&ĐT huyện Yên Sơn, cùng gia đình, bạn bè, đồng nghiệp luôn mạnh khỏe và thành công. Hà Nội, tháng 12 năm 2016 Tác giả luận văn Đinh Quốc Tú i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Ý nghĩa 1 CBGV: Cán bộ GV 2 CSVC: Cơ sở vật chất 3 CNTT: Công nghệ thông tin 4 CBQLGD: Cán bộ quản lý giáo dục 5 CNH-HĐH: Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá 6 ĐNGV: Đội ngũ giáo viên 7 ĐNGVTH: Đội ngũ giáo viên tiểu học 8 ĐTB: Điểm trung bình 9 GV: Giáo viên 10 GVTH: Giáo viên tiểu học 11 GDTH: Giáo dục tiểu học 12 GD&ĐT: Giáo dục và Đào tạo 13 NXB: Nhà xuất bản 14 NNGV: Nghề nghiệp giáo viên 15 NNGVTH: Nghề nghiệp giáo viên tiểu học 16 QLGD: Quản lý giáo dục 17 UBND: Uỷ ban nhân dân ii
MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục từ viết tắt .......................................................................................... ii Danh mục các bảng ......................................................................................... vii Danh mục các biểu đồ, sơ đồ ........................................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ....................................................................................................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................. 5 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 8 1.2.1. Giáo viên tiểu học ............................................................................... 8 1.2.2. Đội ngũ giáo viên tiểu học .................................................................. 8 1.2.3. Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ................................................ 10 1.2.4. Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ........ 14 1.3. Yêu cầu về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp trong bối cảnh đổi mới giáo dục ...................................................... 17 1.3.1. Các yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học ................... 17 1.3.2. Xây dựng Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu của bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................. 18 1.4. Nhiệm vụ phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học của Phòng Giáo dục & Đào tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục......................................... 21 1.4.1. Vị trí, chức năng của Phòng Giáo dục và Đào tạo........................... 21 1.4.2. Phân cấp quản lý của Phòng Giáo dục và Đào tạo với Ủy ban nhân dân cấp huyện và trường tiểu học trong phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ................................................................................................ 22 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp trong bối cảnh đổi mới giáo dục của Phòng Giáo dục & Đào tạo .... 22 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 29 iii
1.5.1. Các yếu tố khách quan ...................................................................... 30 1.5.2. Các yếu tố chủ quan .......................................................................... 33 Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................... 35 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN QUANG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ................................. 36 2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang...... 36 2.1.1. Khái quát chung về huyện Yên Sơn ................................................... 36 2.1.2. Giáo dục huyện Yên Sơn ................................................................... 37 2.1.3. Sơ lược về giáo dục tiểu học của huyện Yên Sơn ............................. 38 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................. 42 2.2.1. Mục tiêu khảo sát .............................................................................. 42 2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................. 43 2.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................ 43 2.2.4. Công cụ khảo sát ............................................................................... 43 2.2.5. Xử lý kết quả khảo sát ....................................................................... 43 2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ..................................................................... 43 2.3.1. Thực trạng phẩm chất của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ........................................ 43 2.3.2. Thực trạng kiến thức của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ........................................ 45 2.3.3. Thực trạng kỹ năng sư phạm của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ...................... 46 2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ................................................ 47 2.4.1. Thực trạng xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ... 47 2.4.2. Thực trạng tuyển dụng, sử dụng, luân chuyển đội ngũ giáo viên tiểu học ........................................................................................................ 48 2.4.3. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học ........................................................................................ 49 iv
2.4.4. Thực trạng kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên tiểu học................. 51 2.4.5. Thực trạng tạo động lực, tạo môi trường làm việc cho đội ngũ giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ................................................. 52 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn theo chuẩn nghề nghiệp .............................. 55 2.6. Đánh giá chung về thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ............ 56 2.6.1. Mặt mạnh (S) ..................................................................................... 56 2.6.2. Mặt yếu (W) ....................................................................................... 56 2.6.3. Cơ hội (O) ......................................................................................... 57 2.6.4. Nguy cơ (T)........................................................................................ 57 2.6.5. Các nguyên nhân của tồn tại, hạn chế .............................................. 58 Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 60 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC HUYỆN YÊN SƠN, TỈNH TUYÊN QUANG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIỂU HỌC..........................................................61 3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................ 61 3.1.1. Đảm bảo tính kế thừa ........................................................................ 61 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn và hiệu quả .................................................. 61 3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ ....................................................................... 61 3.2. Đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ............................... 61 3.2.1. Xây dựng kế hoạch tổng thể về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học, xác định tỷ lệ giáo viên trên lớp đáp ứng với từng giai đoạn ............. 61 3.2.2. Đổi mới công tác tổ chức, đánh giá, phân loại giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .............................................................................. 66 3.2.3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức chính trị và trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp............................................................... 68 3.2.4. Tuyển dụng, sử dụng, luân chuyển đội ngũ hợp lý với năng lực và hoàn cảnh của giáo viên......................................................................... 72 v
3.2.5. Tạo môi trường làm việc lành mạnh, thực hiện các chế độ chính sách đãi ngộ tạo động lực cho đội ngũ giáo viên phát triển ...................... 75 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 78 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ......... 79 3.4.1. Các bước khảo nghiệm...................................................................... 79 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm......................................................................... 79 Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................... 85 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 90 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 94 vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê số phòng học bậc giáo dục tiểu học giai đoạn 2011 - 2016 của huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang ................. 39 Bảng 2.2. Kết quả xét hoàn thành chương trình tiểu học của học sinh tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2011 - 2016 ...... 40 Bảng 2.3. Tỷ lệ lên lớp, lưu ban, bỏ học học sinh tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2011 - 2016 .......................... 41 Bảng 2.4. Trình độ đào tạo giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2011 - 2016 ........ 41 Bảng 2.5. Kết quả đánh giá xếp loại đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2011 - 2016................... 42 Bảng 2.6. Kết quả xếp loại phẩm chất của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2011 - 2016 ........ 42 Bảng 2.7. Thực trạng phẩm chất của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ................ 44 Bảng 2.8. Thực trạng kiến thức của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp................ 45 Bảng 2.9. Thực trạng kỹ năng sư phạm của đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ..... 46 Bảng 2.10. Thực trạng xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp..... 47 Bảng 2.11. Thực trạng tuyển dụng, sử dụng, luân chuyển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp................................................................................. 48 Bảng 2.12. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 49 Bảng 2.13. Thực trạng kiểm tra, đánh giá đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ....................... 51 vii
Bảng 2.14. Thực trạng tạo động lực, tạo môi trường làm việc cho đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp................................................................................. 52 Bảng 2.15. Thực trạng phát triển ĐNGV huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quangtheo chuẩn nghề nghiệp ................................................... 54 Bảng 2.16. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ..... 55 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn NN .................................................................................... 80 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn NN ............................................................................. 81 Bảng 3.3. Mối tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang đáp ứng chuẩn NN .......................................................... 82 viii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thực trạng phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp .................................. 54 Biểu đồ 2.2. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp ...... 55 Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn NN ................................................ 83 Sơ đồ 1.1. Phát triển nguồn nhân lực theo Leonard Nadler ................... 12 Sơ đồ 1.2. Phát triển ĐNGVTH .............................................................. 23 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Phát triển giáo dục là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và của toàn xã hội, trong đó đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Trong những năm qua, Nhà nước quan tâm xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hoá, bảo đảm đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, nâng cao chất lượng, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Xác định được vị trí và tầm quan trọng của GD&ĐT, chỉ thị số 40/CT- TƯ ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng đã chỉ rõ: “Mục tiêu của chiến lược phát triển GD&ĐT là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo, thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”. Chỉ thị cũng chỉ rõ: “Nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng”. [3] Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI cũng đã khẳng định vai trò của phát triển đội ngũ: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển ĐNGV là khâu then chốt”. Đại hội Đảng lần XII, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn tiếp tục khẳng định chất lượng của ĐNGV quyết định trực tiếp sản phẩm đào tạo, xác định: “Thực hiện chuẩn hóa ĐNNG theo từng cấp học và trình 1
độ đào tạo” [15]. Do vậy phát triển ĐNGV theo chuẩn NNGV là nhiệm vụ quan trọng của mỗi nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 1.2. Hiện nay Học viên đang công tác tại Phòng GD&ĐT huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, phụ trách quản lý bậc tiểu học. Trước thực tế và yêu cầu về việc nâng cao chất lượng ĐNGVTH đang đặt ra hiện nay, học viên nhận thấy nhất thiết phải có những biện pháp cụ thể, khả thi và hệ thống nhằm quản lý, xây dựng và phát triển ĐNGVTH trên địa bàn huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp GVTH, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của địa phương, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Với những lý do trên, học viên lựa chọn nghiên cứu vấn đề: “Phát triển đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp GVTH” làm luận văn cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, khảo sát thực trạng về đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, đề xuất một số biện pháp phát triển ĐNGVTH theo chuẩn NNGVTH nhằm nâng cao chất lượng ĐNGV tiểu học trên địa bàn huyện, nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 3. Đối tƣợng, khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Đội ngũ giáo viên tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo Chuẩn NNGVTH trong giai đoạn hiện nay. 4. Phạm vi nghiên cứu + Nghiên cứu và khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo Chuẩn NNGVTH từ 2011 đến 2016. + Chủ thể quản lý: Phòng GD&ĐT. + Địa bàn nghiên cứu: Các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. 2
5. Câu hỏi nghiên cứu Cần dựa vào lý luận nào trong quản lý đội ngũ giáo viên để đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn NNGVTH hiện nay? 6. Giả thuyết nghiên cứu Hiện nay, năng lực nghề nghiệp của ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang mới đạt được ở mức độ trung bình. Vì vậy, nếu dựa vào lý thuyết phát triển nguồn nhân lực để xác định hệ thống các biện pháp quản lý nhằm phát triển đội ngũ GVTH theo chuẩn nghề nghiệp GVTH và phù hợp với thực tiễn, thì sẽ góp phần nâng cao mức độ đạt được về phẩm chất, năng lực, kỹ năng nghề nghiệp cho ĐNGVTH huyện Yên Sơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học của địa phương và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. 7. Nhiệm vụ nghiên cứu 7.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển ĐNGVTH theo chuẩn nghề nghiệp GVTH. 7.2. Nghiên cứu thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng phát triển đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn NNGVTH. 7.3. Đề xuất biện pháp phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp GVTH. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Tìm hiểu, phân tích và tổng hợp các tư liệu, tài liệu lý luận, văn bản có liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài. Nghiên cứu chủ chương của Đảng, Nhà nước, của Bộ GD&ĐT trong chiến lược phát triển giáo dục nói chung và GDTH nói riêng. 8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp khảo sát bằng phiếu hỏi. - Phương pháp phỏng vấn. 3
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục. - Phương pháp chuyên gia. 8.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức thống kê toán học như: Số trung bình cộng, hệ số tương quan để định lượng kết quả nghiên cứu nhằm rút ra các kết quả khoa học. 9. Những đóng góp của đề tài 9.1. Đóng góp về mặt lý luận Luận văn góp phần khẳng định sự cần thiết phát triển ĐNGV theo hướng chuẩn hóa dựa trên chuẩn nghề nghiệp GVTH. 9.2. Đóng góp về mặt thực tiễn Luận văn đưa ra những biện pháp quản lý nhằm góp phần nâng cao chất lượng ĐNGVTH trên địa bàn huyện Yên Sơn, đồng thời đây cũng có thể là cơ sở để các Huyện khác trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang tham khảo tìm ra biện pháp phù hợp để phát triển ĐNGVTH theo chuẩn nghề nghiệp của Bộ GD&ĐT. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận, Khuyến nghị và Phụ lục; luận văn được trình bày trong 3 chương chính: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển ĐNGVTH theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học; Chương 2: Thực trạng phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học; Chương 3: Biện pháp phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học. 4
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Những năm cuối thập niên 60 của thế kỷ XX, khi các khái niệm “vốn con người” (Human capital), “nguồn lực con người” (Human resources) xuất hiện ở Hoa Kỳ và sau đó thịnh hành trên thế giới thì vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên cũng được giải quyết với tư cách là phát triển một nguồn lực của một ngành, lĩnh vực. Tuy nhiên, nội dung và cách giải quyết vấn đề có sự khác nhau ở nhiều mức độ và phụ thuộc rất lớn vào điều kiện thực tế ở mỗi quốc gia và mỗi giai đoạn lịch sử. Từ năm 1980 nhà xã hội học người Mỹ Leonard Nadle đã đưa ra sơ đồ quản lý nguồn nhân lực để diễn tả mối quan hệ và các nhiệm vụ của công tác quản lý nguồn nhân lực. Theo ông thì quản lý nguồn nhân lực phải gồm 3 nhiệm vụ chính (cùng các nhiệm vụ thành tố) là: 1) Phát triển nguồn nhân lực (gồm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển, nghiên cứu, phục vụ); 2) Sử dụng nguồn nhân lực (gồm tuyển dụng, sàng lọc, bố trí, đánh giá, đãi ngộ, kế hoạch hoá sức lao động); 3) Môi trường nguồn nhân lực (gồm mở rộng chủng loại việc làm, mở rộng quy mô làm việc, phát triển tổ chức). Kết quả nghiên cứu của Leonard Nadle đã được nhiều nước trên thế giới sử dụng. Ở Việt Nam, cũng đã có một số công trình nghiên cứu khá chuyên sâu về phát triển con người và phát triển nguồn nhân lực. Mỗi công trình đề cập đến những khía cạnh khác nhau nhưng đều có điểm chung là: Khẳng định vai trò của nguồn nhân lực trong phát triển kinh tế - xã hội. Thống nhất cơ bản với các nghiên cứu của thế giới về nội dung quản lý, phát triển nguồn nhân lực và đề xuất sự vận dụng, với những giải pháp sáng tạovào hoàn cảnh thực tế của nước ta. Khi đề cập đến phát triển đội ngũ giáo viên 5
ngoài sự thống nhất về nội dung các nhiệm vụ với phát triển nguồn nhân lực, thời gian gần đây các nghiên cứu đều đề cao việc thúc đẩy phát triển bền vững và thích ứng nhanh của mỗi GV và của cả đội ngũ. Trong đó, sự xuất hiện của các công nghệ dạy học mới, sự phát triển nhanh của thế giới ngày nay, yêu cầu thay đổi vai trò và phương pháp của người thầy càng trở nên cấp thiết. Thuật ngữ “Phát triển nghề nghiệp giáo viên” ở Việt Nam mới được sử dụng trong thời gian gần đây khi áp dụng quản lí GV theo chuẩn. Chuẩn nghề nghiệp GV xác định ở mức độ tay nghề của GV trong suốt quá trình lao động nghề nghiệp của họ, do đó, người GV phải được liên tục phát triển nghề nghiệp nhằm nâng cao mức độ đáp ứng của bản thân với chuẩn nghề nghiệp. Vì lý do đó, những công trình nghiên cứu về phát triển nghề nghiệp GV ở Việt Nam không nhiều và thiếu tính hệ thống. Những năm gần đây, dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhiều giải pháp để phát triển ĐNGV đã được nghiên cứu và áp dụng. Đặc biệt là từ khi chúng ta thực hiện đổi mới nội dung chương trình, sách giáo khoa thì nhiều dự án và công trình khoa học liên quan đến ĐNGV ở tất cả các cấp, bậc học đã được thực hiện. Có thể kể đến các công trình và tác giả theo từng chủ đề nghiên cứu như sau: Trong bài viết “Nghề và Nghiệp của người GV”, tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc đã nhấn mạnh đến vấn đề “lí tưởng sư phạm” - cái tạo nên động cơ cho việc giảng dạy của GV, khuyến khích GV sáng tạo, không ngừng tự học, học hỏi, nâng cao trình độ. Tác giả đề xuất cần phải xây dựng tập thể sư phạm theo mô hình “đồng thuận” để trong quan hệ giữa GV với nhau có sự chia sẻ “bí quyết nhà nghề”. Theo đó, năng lực chuyên môn của GV là nền tảng của mô hình đào tạo GV thế kỉ XXI: sáng tạo và hiệu quả [26]. Trong bài viết “Chất lượng GV và những chính sách cải thiện chất lượng GV”, tác giả Trần Thanh Hoàn đã đưa ra khái niệm chất lượng GV bằng cách phân tích kết quả nghiên cứu về chất lượng của các nước thành viên OECD. Theo đó, đặc điểm và năng lực đặc trưng của GV có năng lực 6
qua sự phân tích 22 năng lực cụ thể trên góc độ tiếp cận năng lực giảng dạy và giáo dục. Đồng thời, tác giả cũng đã đề cập những chính sách cải thiện và duy trì chất lượng GV ở cấp vĩ mô và vi mô; nhấn mạnh 3 yếu tố quyết định chất lượng GV là bản thân người GV, nhà trường và môi trường chính sách bên ngoài. [22] Tác giả Phạm Mạnh Tuân (2009): “Phát triển ĐNGV huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định đáp ứng chuẩn nghề nghiệp GVTH” (Luận văn Cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục tại Đại học Giáo dục) đã trình bày cơ sở lý luận về phát triển ĐNGV, tổng quan về thực trạng và đề xuất các biện pháp phát triển ĐNGV địa bàn huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. [36] Tác giả Nguyễn Hồng Sơn (2006)“Các biện pháp quản lý đội ngũ GVTH ở huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học trong giai đoạn hiện nay” (Luận văn cao học Quản lý giáo dục tại Đại học Giáo dục) đã trình bày cơ sở lý luận về phát triển ĐNGV, tổng quan về thực trạng và đề xuất các biện pháp phát triển ĐNGV địa bàn huyện Lục Nam. [35] Tác giả Vi Văn Hạ (2014): “Quản lý phát triển ĐNGV tiểu học huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn hiện nay” (Luận văn cao học Quản lý giáo dục tại Đại học Giáo dục Quản lý giáo dục tại Đại học Giáo dục) đã trình bày cơ sở lý luận về quản lý phát triển ĐNGV, tổng quan về thực trạng và đề xuất các biện pháp phát triển ĐNGV tiểu học trên địa bàn huyện Lộc Bình. [17] Tác giả Vũ Văn Ninh (2014): “Quản lý phát triển ĐNGV tiểu học ở thành phố Nam Định tỉnh Nam Định theo chuẩn nghề nghiệp” (Luận văn cao học ngành Quản lý giáo dục, đại học Sư phạm Hà Nội) đã trình bày cơ sở lý luận về quản lý phát triển đội ngũ GVTH theo chuẩn nghề nghiệp, tổng quan về thực trạng và đề xuất các biện pháp phát triển ĐNGV tiểu học địa bàn Thành phố Nam Định. [31] Ngoài ra còn một số bài viết về quản lý đội ngũ giáo viên cũng đã đề cập đến cơ sở lý luận của việc xây dựng và phát triển ĐNGV theo hướng 7
chuẩn hóa, hoặc chuẩn nghề nghiệp của từng bậc học. Các bài viết, công trình nghiên cứu khoa học trên đều đánh giá cao vai trò quan trọng của nguồn nhân lực và vấn đề đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giáo viên - nguồn nhân lực trong lĩnh vực giáo dục nói chung và trong các nhà trường nói riêng. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào về phát triển đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn theo hướng chuẩn NNGVTH. Vì vậy việc tìm hiểu thực trạng nhằm đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ GVTH huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội của địa phương trong giai đoạn hiện nay là rất quan trọng. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Giáo viên tiểu học 1.2.1.1. Khái niệm giáo viên Theo Luật Giáo dục 2005: “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác”, “Nhà giáo ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên”. Như vậy, giáo viên là tên gọi chỉ nhà giáo thực hiện hoạt động dạy học và giáo dục tại các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục chuyên nghiệp và dạy nghề. [34] 1.2.1.2. Khái niệm giáo viên tiểu học GVTH là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục học sinh trong trường tiểu học và cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục tiểu học. 6 Một cách tiếp cận khác lại cho rằng “GVTH là nhà giáo tổng thể, người đại diện toàn quyền của nhà trường tiểu học tổ chức quá trình phát triển của trẻ em. GVTH giữ vị trí then chốt và là người quyết định sự thành bại của giáo dục ở lớp mình phụ trách” 20. 1.2.2. Đội ngũ giáo viên tiểu học 1.2.2.1. Khái niệm đội ngũ Trong từ điển Tiếng Việt thì Đội ngũ là một khối đông người được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng chiến đấu. Đội ngũ là một tập hợp gồm 8
số đông người cùng chức năng hoặc nghề nghiệp, hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng. 38 Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau về đội ngũ nhưng ta có thể hiểu: Đội ngũ là tập hợp người gắn bó với nhau, có sự sắp xếp nhất định, có cùng lý tưởng, cùng mục đích, làm việc theo sự phân công hay theo một kế hoạch, được gắn bó với nhau bởi các lợi ích về vật chất và tinh thần. Khi xem xét, phân tích ĐNGV, ta cần xem xét các yếu tố liên quan đến phát triển về số lượng, về chất lượng và cơ cấu như: Tuyển chọn bổ sung đủ số lượng đáp ứng quy mô, cơ cấu, tính chất ngành nghề chuyên môn của ĐNGV phù hợp với cơ cấu ngành nghề đào tạo, bố trí sắp xếp, sử dụng một cách hợp lý, kiểm tra, đánh giá để sử dụng có hiệu quả, đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, năng lực hoạt động giảng dạy và tạo môi trường thuận lợi để phát triển ĐNGV. 1.2.2.2. Khái niệm đội ngũ giáo viên ĐNGV là một tập hợp những người làm nghề dạy học - giáo dục được tổ chức thành một lực lượng (có tổ chức) cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đề ra cho tập hợp đó, tổ chức đó. Họ làm việc có kế hoạch và gắn bó với nhau thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định của pháp luật, thể chế xã hội. Họ chính là nguồn lực quan trọng trong lĩnh vực giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục nghề nghiệp. Để tạo thành đội ngũ trước hết phải có số lượng GV nhất định. Việc xác định số lượng GV cần thiết không phải tùy tiện theo ý muốn chủ quan mà phải xuất phát từ nhiệm vụ dạy học và các qui định của cấp trên và việc tổ chức lao động sư phạm của mỗi nhà trường. [9, tr.28] Để có một ĐNGV đồng bộ phải một cơ cấu hợp lý, bao gồm cơ cấu về độ tuổi, thâm niên giảng dạy, trình độ học vấn, loại hình. Đây là một nội dung quan trọng của việc xác định biện pháp phát triển ĐNGVTH huyện Yên Sơn. Nếu trong ĐNGV không bảo đảm sự kế thừa, chuyển tiếp giữa các độ tuổi thì sẽ dẫn đến sự hẫng hụt. Do đó, cần phải bảo đảm cơ cấu về độ tuổi và thâm 9