Luân văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định trong bối cảnh hiện nay

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động chủ nhiệm lớp, đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luân văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định trong bối cảnh hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ***** NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MỸ THO, HUYỆN Ý YÊN, TỈNH NAM ĐỊNH TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI, 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ***** NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MỸ THO, HUYỆN Ý YÊN, TỈNH NAM ĐỊNH TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN HUY HOÀNG HÀ NỘI, 2016
LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa Quản lý giáo dục, các giảng viên đã trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn, quan tâm và tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành khóa học. Cho tôi được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS. Trần Huy Hoàng, viện Khoa học giáo dục đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc định hướng đề tài cũng như trong suốt quá trình nghiên cứu, viết luận văn. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, cán bộ quản lý và giáo viên trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định đã động viên giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành đề tài này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả luận văn kính mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý của các thầy, cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp. Hà Nội, tháng 10 năm 2016 Tác giả Nguyễn Thị Thanh Huyền i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT KÍ HIỆU VIẾT TẮT CỤM TỪ VIẾT TẮT BGH Ban Giám hiệu GV Giáo viên CTĐ Chữ thập đỏ CSVC Cơ sở vật chất NGLL Ngoài giờ lên lớp BPQL Biện pháp quản lý ii
MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục chữ viết tắt ....................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................ iii Danh mục bảng................................................................................................ vii Danh mục sơ đồ, biểu đồ................................................................................viii MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY .......................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông.............. 6 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông.................................................................................................................. 7 1.2. Quản lý ....................................................................................................... 8 1.2.1. Khái niệm ................................................................................................ 8 1.2.2. Chức năng của quản lý.......................................................................... 10 1.3. Giáo viên chủ nhiệm lớp và hoạt động chủ nhiệm lớp ............................ 11 1.3.1. Giáo viên chủ nhiệm lớp ....................................................................... 11 1.3.2. Hoạt động chủ nhiệm lớp...................................................................... 15 1.3.3. Đặc điểm lứa tuổi học sinh THPT (thể chất và tâm lý) ........................ 25 1.4. Đổi mới giáo dục phổ thông và yêu cầu đặt ra đối với hoạt động chủ nhiệm lớp và quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp.............................................. 30 1.4.1. Đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay................................................... 30 1.4.2. Yêu cầu đặt ra đối với hoạt động chủ nhiệm lớp và quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp.................................................................................................. 32 1.5. Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng phổ thông ................ 30 1.5.1. Vị trí, nhiệm vụ của hiệu trưởng trường phổ thông.............................. 30 iii
1.5.2. Nội dung quản lý hoạt động chủ nhiệm của hiệu trưởng trường phổ thông................................................................................................................ 31 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông................................................................ 35 1.6.1. Các yếu tố thuộc về hiệu trưởng trường trung học phổ thông.............. 35 1.6.2. Các yếu tố thuộc về giáo viên và học sinh trung học phổ thông .......... 35 1.6.3. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông ............................................................................................. 36 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 40 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MỸ THO, HUYỆN Ý YÊN, TỈNH NAM ĐỊNH .............................................................................. 42 2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông ........................................................................................ 42 2.1.1. Mục đích khảo sát ................................................................................. 42 2.1.2. Nội dung khảo sát.................................................................................. 42 2.1.3. Phương pháp khảo sát ........................................................................... 42 2.1.4. Tiêu chí và thang đánh giá .................................................................... 39 2.1.5. Địa bàn và mẫu khảo sát ....................................................................... 40 2.2. Thực trạng hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định................................................................ 44 2.2.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên và đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp .......... 44 2.2.2. Nhận thức về vai trò của hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông......................................................................................................... 50 2.2.3. Thực trạng mức độ thực hiện các nội dung hoạt động chủ nhiệm lớp . 52 2.2.4. Đánh giá hiệu quả của hoạt động chủ nhiệm lớp.................................. 54 2.2.5. Thuận lợi và khó khăn khi tổ chức hoạt động chủ nhiệm lớp .............. 55 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định ....................... 57 iv
2.3.1. Lập kế hoạch hoạt động chủ nhiệm lớp ................................................ 60 2.3.2. Tổ chức thực hiện hoạt động chủ nhiệm lớp......................................... 62 2.3.3. Chỉ đạo hoạt động chủ nhiệm lớp ......................................................... 64 2.3.4. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch hoạt động chủ nhiệm lớp. 65 2.3.5. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho công tác chủ nhiệm lớp................ 68 2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông ................................................. 69 2.4.1. Các yếu tố thuộc về hiệu trưởng trường Trung học phổ thông............. 69 2.4.2. Các yếu tố thuộc về giáo viên và học sinh Trung học phổ thông......... 71 2.4.3. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông ............................................................................................. 72 2.5. Thành công, hạn chế của công tác quản lý chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định............ 73 2.5.1. Thành công và nguyên nhân ................................................................. 68 2.5.2. Hạn chế.................................................................................................. 74 Kết luận chương 2 ........................................................................................... 78 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MỸ THO, HUYỆN Ý YÊN, TỈNH NAM ĐỊNH TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY............................... 79 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp............................................................ 79 3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống và khoa học...................................................... 79 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ......................................................... 80 3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa ............................................................................ 80 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định trong bối cảnh hiện nay ......... 81 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức về hoạt động chủ nhiệm lớp trong trường phổ thông......................................................................................................... 81 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực hoạt động cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp trong trường phổ thông ........................................................... 85 v
3.2.3. Xây dựng quy chế quản lý đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp gắn với công tác thi đua, khen thưởng ......................................................................... 89 3.2.4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá hoạt động chủ nhiệm lớp trên cơ sở hiệu quả công tác..................................................................................................... 91 3.2.5. Xây dựng cơ chế phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm lớp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường ...................................................... 95 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 99 3.4. Khảo sát về nhận thức tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định ........................................................................................ 99 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm.......................................................................... 99 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm....................................................................... 100 3.4.3. Tiêu chí và thang đánh giá .................................................................. 100 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm .......................................................................... 100 Kết luận chương 3 ........................................................................................ 105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................. 107 1. Kết luận ..................................................................................................... 107 2. Khuyến nghị .............................................................................................. 110 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................... 112 PHỤ LỤC ..................................................................................................115 vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Cơ cấu lứa tuổi, giới tính, trình độ đào tạo của đội ngũ GV .......... 41 Bảng 2.2: Cơ cấu lứa tuổi, giới tính, trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm. ....................................................................................................... 43 Bảng 2.3. Nhận thức tầm quan trọng của hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông ....................................................................................... 46 Bảng 2.4. Biểu hiện tầm quan trọng của hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông ....................................................................................... 47 Bảng 2.5. Mức độ thực hiện các nội dung hoạt động chủ nhiệm lớp trường Trung học phổ thông ....................................................................................... 49 Bảng 2.6. Hiệu quả của hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông hiện nay ................................................................................................. 50 Bảng 2.7. Thuận lợi khi tổ chức hoạt động chủ nhiệm lớp............................. 51 Bảng 2.8. Khó khăn khi tổ chức hoạt động chủ nhiệm lớp............................. 52 Bảng 2.9. Đánh giá tầm quan trọng của quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh ở trường THPT 53 Bảng 2.10. Tầm quan trọng của các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp.................................................................................................................... 54 Bảng 2.11. Lập kế hoạch hoạt động chủ nhiệm lớp........................................ 56 Bảng 2.12. Tổ chức hoạt động chủ nhiệm lớp ................................................ 57 Bảng 2.13. Chỉ đạo hoạt động chủ nhiệm lớp................................................. 59 Bảng 2.14. Kiểm tra đánh giá hoạt động chủ nhiệm lớp ................................ 61 Bảng 2.15. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động chủ nhiệm lớp..... 63 Bảng 2.16. Yếu tố thuộc về người hiệu trưởng............................................... 65 Bảng 2.17. Các yếu tố thuộc về giáo viên và học sinh Trung học phổ thông 66 Bảng 2.18. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông.......................................................................................... 67 Bảng 3.1. Mẫu khảo nghiệm ........................................................................... 92 Bảng 3.2. Mức độ cần thiết của các BPQL hoạt động chủ nhiệm lớp............ 93 Bảng 3.3. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông .................................................. 95 Bảng 3.4. Mối quan hệ giữa tính cấp thiết và khả thi của biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp................................................................................. 96 vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Cấu trúc của một hệ thống quản lý .................................................. 9 Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm lớp với các tổ chức, đoàn thể và học sinh trong nhà trường..................................................................... 14 Biểu đồ 2.1. Cơ cấu lứa tuổi, giới tính, trình độ đào tạo của đội ngũ GV. ..... 43 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu lứa tuổi, giới tính, trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm ........................................................................................................ 46 Biểu đồ 2.3. Tầm quan trọng của hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông .................................................................................................. 47 Biểu đồ 2.4. Đánh giá tầm quan trọng của quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh ở trường THPT 54 Biểu đồ 2.5. Tầm quan trọng của các biện pháp quản lý................................ 55 Biểu đồ 2.6. Lập kế hoạch hoạt động chủ nhiệm lớp...................................... 57 Biểu đồ 2.7. Tổ chức hoạt động chủ nhiệm lớp .............................................. 59 Biểu đồ 2.8. Chỉ đạo hoạt động chủ nhiệm lớp............................................... 60 Biểu đồ 2.9. Kiểm tra đánh giá hoạt động chủ nhiệm lớp .............................. 62 Biểu đồ 2.10. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động chủ nhiệm lớp 64 Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông ............................................ 94 Biểu đồ 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông ............................................ 96 Biểu đồ 3.3. Mối quan hệ giữa tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông98 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta đã khẳng định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng và thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản của sự phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững”. Đây là yêu cầu cấp bách đối với toàn xã hội nói chung, ngành giáo dục nói riêng.[10] Đại hội XI chỉ rõ: “Phải đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”.[10] Phát triển giáo dục và đào tạo đã trở thành mục tiêu chiến lược của công cuộc đổi mới đất nước, được xem là cuộc cách mạng mang tính thời đại sâu sắc trong đó đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng cách mạng quan trọng, quyết định thắng lợi sự nghiệp đổi mới giáo dục, góp phần phát triển đất nước. Để đạt được mục tiêu trên, vấn đề đặt ra cho ngành giáo dục là: “Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học”, đồng thời đổi mới hoạt động quản lý, trong đó có quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp để đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao về nhân lực của công cuộc đổi mới kinh tế - xã hội của đất nước hiện nay. Đối với trường phổ thông, ngoài quản lý hoạt động chuyên môn, quản lý cơ sở vật chất, quản lý tài chính, v v... thì quản lý phát triển đội ngũ có vai trò đặc biệt quan trọng, trong đó có đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp là người tổ chức, quản lý trực tiếp và sâu sát nhất về mọi mặt đối với học sinh và thực hiện giáo dục đạo đức, lối sống, phát triển nhân cách, tư vấn hướng nghiệp cho từng học sinh. Như vậy, giáo viên chủ nhiệm lớp giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng và duy trì nền nếp, 1
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. Mặt khác, người giáo viên chủ nhiệm lớp còn là “cầu nối” giữa nhà trường và gia đình học sinh, góp phần thực hiện tốt mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. 1.2. Ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định, việc quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp đã được Ban giám hiệu nhà trường quan tâm, song còn thiên về thủ tục hành chính, nặng về phổ biến, giao việc, đáp ứng được rất ít các kĩ năng mà một người giáo viên chủ nhiệm cần phải có. Trong khi đó nhiều giáo viên chủ nhiệm là giáo viên trẻ có độ tuổi dưới 35, tuổi đời còn trẻ, tuổi nghề chưa nhiều, kinh nghiệm sống còn hạn chế, kiến thức về tâm lý lứa tuổi còn ít. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu khoa học ứng dụng là: “Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định trong bối cảnh hiện nay”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động chủ nhiệm lớp, đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho trong bối cảnh hiện nay. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho trong bối cảnh hiện nay. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định còn có những hạn chế nhất định như chỉ đạo 2
hoạt động chủ nhiệm lớp chủ yếu bằng các biện pháp hành chính, kiểm tra chưa thường xuyên. Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp phù hợp với yêu cầu của ngành hiện nay và điều kiện thực tế của nhà trường thì sẽ nâng cao được chất lượng hoạt động chủ nhiệm lớp. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong bối cảnh hiện nay. 5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định trong bối cảnh hiện nay. Khảo nghiệm về nhận thức tính cấp thiết và khả thi của biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp đề xuất. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Phạm vi về nội dung Một số biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường Trung học phổ thông trong bối cảnh hiện nay. 6.2. Khách thể khảo sát Nhóm 1: Cán bộ quản lý trường Trung học phổ thông Mỹ Tho. Nhóm 2: Giáo viên trường Trung học phổ thông Mỹ Tho. 6.3. Địa bàn nghiên cứu Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. 7. Câu hỏi nghiên cứu - Thực trạng hoạt động chủ nhiệm lớp của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm trường Trung học phổ thông Mỹ Tho có những mặt nào tích cực và mặt nào còn hạn chế? 3
- Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định? 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các văn bản pháp quy, những quy định của ngành giáo dục về hoạt động chủ nhiệm lớp và các tài liệu tham khảo có liên quan để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài. 8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát - Phương pháp phỏng vấn - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Nghiên cứu các vấn đề hoạt động chủ nhiệm lớp, quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường trung học phổ thông, các yếu tố ảnh hưởng nhằm mục đích xây dựng cơ sở thực tiễn cho đề tài. 8.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức toán thống kê như số trung bình cộng, số trung bị, tính tần suất, hệ số tương quan... để xử lý và phân tích các số liệu trên cơ sở đó rút ra các nhận xét khoa học khái quát về vấn đề quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trường Trung học phổ thông. 9. Đóng góp mới của đề tài Làm sáng tỏ hơn những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp, phát hiện thực trạng hoạt động chủ nhiệm lớp và thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Đồng thời góp phần vào việc phổ biến kinh nghiệm quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong các trường Trung học phổ thông. 4
10. Cấu trúc đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của đề tài được trình bày trong 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông trong bối cảnh hiện nay Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định trong bối cảnh hiện nay. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHỦ NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Xuất phát từ tầm quan trọng của hoạt động chủ nhiệm lớp và quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp trong việc giáo dục nhân cách học sinh, cho nên trong lĩnh vực giáo dục học, tâm lý học, quản lý giáo dục đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này. Luận văn sẽ tổng quan nghiên cứu vấn đề theo 2 hướng: Các nghiên cứu về hoạt động chủ nhiệm lớp và quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp. 1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông Các công trình nghiên cứu về hoạt động chủ nhiệm lớp trong lĩnh vực giáo dục và quản lý giáo dục của các nhà khoa học được thể hiện trong các bài báo khoa học đăng tải trên các tạp chí khoa học, các cuốn sách chuyên khảo về công tác chủ nhiệm lớp, các luận văn thạc sĩ khoa học,... có thể kể ra một số công trình sau: - Hà Nhật Thăng (2009), Công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông, Nxb Giáo dục; [26] - Hà Nhật Thăng (2000), Những tình huống giáo dục học sinh của người giáo viên chủ nhiệm, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội;[27] - Phạm Viết Vượng (2010), Giáo dục học (Chương XVI, Người giáo viên chủ nhiệm), Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội;[30] - Kỷ yếu hội thảo (2010), Công tác giáo viên chủ nhiệm ở trường phổ thông, Nxb Giáo dục;[16] - Nguyễn Thanh Bình (2011), Một số vấn đề trong Công tác chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông hiện nay, Nxb Đại học Sư Phạm; [3] - Hà Nhật Thăng (2004), Phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm ở trường Trung học phổ thông, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội;[28] 6
Một số bài viết đăng trên Tạp chí giáo dục như: - Vũ Đình Mạnh, số 126 (11/2005), Rèn luyện một số kỹ năng làm công tác giáo viên chủ nhiệm lớp cho sinh viên Cao đẳng sư phạm; [18] - Vũ Đình Mạnh, số 135 (kỳ 1 - 4/2006), Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng làm công tác giáo viên chủ nhiệm lớp cho sinh viên CĐ sư phạm; [19] - Lê Phú Thăng, số 10/2010, Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở trường hữu nghị T78; [29] 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông Trong lĩnh vực quản lý giáo dục nghiên cứu về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp được thể hiện ở hai bình diện lý luận và thực tiễn, các sản phẩm nghiên cứu khoa học về quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp được công bố trong các bài báo, đặc biệt trong các luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục, như: - Nguyễn Khắc Hiền (2005), Một số biện pháp tăng cường quản lý của Hiệu trưởng đối với công tác chủ nhiệm lớp trong các trường Trung học phổ thông tỉnh Bắc Ninh. [12] - Ngô Thị Chuyên (2009), Biện pháp quản lý nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp tại trường Trung học phổ thông Mạc Đĩnh Chi quận Dương Kinh.[8] - Nguyễn Văn Chương (2012), Biện pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường Trung học phổ thông Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên.[9] - Đàm Liên Quân, Biện pháp quản lý bồi dưỡng công tác chủ nhiệm cho giáo viên trường Trung học phổ thông Yên Hoà, Hà Nội trong giai đoạn hiện nay.[22] Nhận xét: - Các tác giả đã nghiên cứu thực trạng hoạt động chủ nhiệm lớp và thực trạng quản lý hoạt động chủ nhiệm lớp, từ đó đề xuất các BPQL hoạt động chủ nhiệm lớp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động chủ nhiệm lớp. 7
- Ở trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, vấn đề này thực sự cần thiết nhưng chưa được tác giả nào nghiên cứu. Đề tài của tác giả đi theo hướng này kế thừa đồng thời xác định được điểm mới. Kết quả nghiên cứu phục vụ trực tiếp cho công tác giáo dục nhân cách học sinh. 1.2. Quản lý 1.2.1. Khái niệm Quản lý là một loại hình lao động của con người trong cộng đồng nhằm thực hiện các mục tiêu mà tổ chức hoặc xã hội đặt ra. Quản lý là một hoạt động bao trùm mọi mặt đời sống xã hội. Quản lý là nhân tố không thể thiếu trong đời sống và sự phát triển của xã hội. Loài người đã trải qua nhiều thời kỳ phát triển với nhiều hình thái xã hội khác nhau do đó cũng trải qua nhiều hình thức quản lý khác nhau. Trong quá trình nghiên cứu, đã có nhiều định nghĩa thuộc các lĩnh vực khoa học khác nhau về quản lý: Theo C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cũng đều cần đến một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”.[Dẫn theo 7] Như theo tác giả Frederich Wiliam Taylor (1856-1915) người Mỹ: “quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ tiền nhất”[1] Paul Herscy và Ken Blanc Heard lại coi “quản lý là một quá trình cùng làm việc giữa nhà quản lý và người bị quản lý, nhằm thông qua hoạt động của cá nhân, của nhóm, huy động các nguồn lực khác để đạt mục tiêu của tổ chức". [Dẫn theo 7] Tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt coi “quản lý là một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định”[20]. 8
Tác giả Mai Hữu Khuê lại cho rằng “Hoạt động quản lý là một dạng hoạt động đặc biệt của người lãnh đạo mang tính tổng hợp các loại lao động trí óc, liên kết bộ máy quản lý, h́ ình thành một chỉnh thể thống nhất điều hoà phối hợp các khâu và các cấp quản lý, làm sao cho hoạt động nhịp nhàng, đưa đến hiệu quả”[13] Theo Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc:“Hoạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”. [7] Những quan niệm về quản lý trên đây tuy có cách tiếp cận khác nhau, nhưng tác giả nhận thấy chúng đều bao hàm nghĩa chung, đó là: - Quản lý là các hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân, đảm bảo hoàn thành các công việc và là phương thức tốt nhất để đạt được mục tiêu chung của tập thể. - Quản lý là một quá trình tác động có định hướng, có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý thông qua các cơ chế quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả cao nhất các nguồn lực trong điều kiện môi trường biến động để hệ thống ổn định phát triển, đạt được mục tiêu đã định. Từ những dấu hiệu bản chất trên có thể hiểu: Quản lý là tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đặt đến mục tiêu quản lý đặt ra. Môi trường quản lý Mục tiêu quản lý Chủ thể quản lý Khách thể quản lý Sơ đồ 1.1. Cấu trúc của một hệ thống quản lý 9
1.2.2. Chức năng của quản lý - Chức năng kế hoạch hóa: là quá trình xác định các mục tiêu và lựa chọn các biện pháp tốt nhất để đạt các mục tiêu đó. Nội dung thực hiện chức năng kế hoạch bao gồm: Phân tích bối cảnh, xác định mục tiêu phát triển tổ chức; lập các kế hoạch thực hiện mục tiêu; triển khai thực hiện kế hoạch; đánh giá, điều chỉnh kế hoạch (nếu cần). - Chức năng tổ chức: là quá trình tiếp nhận, phân phối, sắp xếp các nguồn lực tạo ra một cơ cấu tổ chức thích hợp đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu đề ra để tổ chức phát triển. Nội dung chức năng tổ chức bao gồm: xây dựng cơ cấu tổ chức hợp lý và năng động, phù hợp với yêu cầu thực thi nhiệm vụ; xây dựng, phát triển đội ngũ đảm bảo yêu cầu của tổ chức; xác lập mối quan hệ và cơ chế hoạt động; tổ chức công việc khoa học. - Chức năng chỉ đạo: là quá trình tác động, ảnh hưởng tới hành vi thái độ của cấp dưới thông qua các hoạt động hướng dẫn, giúp đỡ, đôn đốc, động viên và thúc đẩy những người dưới quyền làm việc với hiệu quả cao nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Nội dung chức năng chỉ đạo: thực hiện quyền chỉ huy, giao việc và hướng dẫn triển khai nhiệm vụ; đôn đốc, động viên, kích thích tạo động lực làm việc cho nhân viên; giám sát, sửa chữa đảm bảo các hoạt động đúng hướng, bám sát yêu cầu thực thi kế hoạch của tổ chức; xây dựng môi trường thúc đẩy các hoạt động phát triển. - Chức năng kiểm tra: là quá trình xem xét thực tiễn, đánh giá thực trạng, khuyến khích những cái tốt, phát hiện những tồn tại, điều chỉnh nhằm đạt tới những mục tiêu đặt ra và góp phần đưa toàn bộ hệ thống được quản lý lên một trình độ cao hơn. Nội dung thực hiện chức năng kiểm tra gồm: xác định các tiêu chuẩn để đánh giá; đánh giá kết quả thực tế: thu thập thông tin về đối tượng được kiểm tra; so sánh kết quả đo đạc thực tế với chuẩn để phát hiện mức độ thực hiện 10