Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là hoạt động NCKH của SV và quản lý hoạt động NCKH của SV, đề xuất các biện pháp quản lý có tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động NCKH của SV, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo tại Trường Đại học Hùng Vương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ MAI LAN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thái Nguyên, năm 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ MAI LAN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã ngành: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. HÀ THẾ TRUYỀN Thái Nguyên, năm 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi, những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác. Thái Nguyên, tháng 04 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thị Mai Lan i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được sự động viên, khích lệ và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy cô giáo, anh chị em, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các thầy giáo, cô giáo của Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên và đặc biệt là thầy giáo PGS.TS. Hà Thế Truyền đã tận tình hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu lựa chọn đề tài, thiết lập đề cương, triển khai thực hiện và hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, tạo điều kiện của các Phòng, Khoa Trường Đại học Hùng Vương đã nhiệt tình cung cấp thông tin, số liệu, đóng góp ý kiến qua phiếu điều tra và trao đổi trực tiếp về các nội dung mà đề tài nghiên cứu. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được sự chỉ dẫn, ý kiến đóng góp của Quý thầy cô giáo và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày ..... tháng ..... năm 2018 Tác giả Nguyễn Thị Mai Lan ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................ iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ................................................................................. vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................ 3 3. Đối tượng , khách thể nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ....................................... 3 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn đề tài nghiên cứu...................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 6. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 4 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNGNGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC ........................................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................ 5 1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới .......................................................................... 5 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước ............................................................................ 6 1.2. Một số khái niệm có liên quan đến đề tài .............................................................. 8 1.2.1. Khái niệm quản lý ............................................................................................... 8 1.2.2. Khái niệm khoa học .......................................................................................... 10 1.2.3. Khái niệm nghiên cứu khoa học ....................................................................... 11 1.2.4. Khái niệm hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ................................ 11 1.2.5. Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên .................................... 13 1.3. Một số yêu cầu mới đặt ra đối với quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường đại học ....................................................................................... 14 1.4. Hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường đại học............................ 16 1.4.1. Thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học........................................................ 17 iii
1.4.2. Tổ chức các hội thảo khoa học ......................................................................... 17 1.4.3. Tham gia viết các bài báo khoa học.................................................................. 18 1.5. Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường đại học ............... 18 1.5.1. Quản lý công tác tư tưởng nhận thức về nghiên cứu khoa học của SV............ 18 1.5.2. Phân cấp thực hiện quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ..... 19 1.5.3. Quản lý các nguồn lực cho hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ...... 20 1.5.4. Quản lý các hình thức nghiên cứu khoa học và kỹ năng nghiên cứu khoa học của sinh viên......................................................................................................... 20 1.5.5. Kiểm tra, đánh giá, ứng dụng hoạt động nghiên cứu khoa học của SV ........... 22 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của SV ........ 23 1.6.1. Các yếu tố thuộc về sinh viên có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ......................................................................................... 23 1.6.2. Các yếu tố thuộc về nhà trường, xã hội và gia đình, bạn bè có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ........................................ 24 1.7. Cơ sở pháp lý của quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên .......... 25 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 27 Chương 2:THỰCTRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG ................................................................... 28 2.1. Giới thiệu chung về Trường Đại học Hùng Vương ............................................. 28 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên và quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương ............................................................................................................... 32 2.2.1. Mục đích khảo sát thực trạng ............................................................................ 32 2.2.2. Đối tượng khảo sát ............................................................................................ 32 2.2.3. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 32 2.2.4. Cách thức tiến trình khảo sát ............................................................................ 32 2.3. Thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương ............................................................................................................... 33 2.3.1. Thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học........................................................ 34 iv
2.3.2. Tổ chức các hội thảo khoa học ......................................................................... 35 2.3.3. Tham gia viết các bài báo khoa học.................................................................. 36 2.3.4. Đánh giá chung về hoạt động NCKH của SV trường Đại học Hùng Vương ... 37 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương......................................................................................................... 38 2.4.1. Thực trạng công tác tư tưởng nhận thức về hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ............................................................................................................... 39 2.4.2. Thực trạng phân cấp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ... 41 2.4.3. Thực trạng quản lý các nguồn lực cho hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ...................................................................................................................... 46 2.4.4. Thực trạng quản lý các loại hình nghiên cứu khoa học và kỹ năng nghiên cứu khoa học của sinh viên ......................................................................................... 49 2.4.5. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ......................................................................................... 55 2.5. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên......................................................................................................... 57 2.5.1. Thực trạng những yếu tố thuộc về sinh viên có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động NCKH ................................................................................................................ 57 2.5.2. Thực trạng những yếu tố thuộc về nhà trường, xã hội, gia đình và bạn bè ảnh hưởng đến quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên ...................... 59 2.6. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương ..................................................................................... 61 2.6.1. Những thành tựu đạt được ................................................................................ 61 2.6.2. Một số tồn tại .................................................................................................... 63 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 66 Chương 3:BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG ........................ 68 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương............................................................... 68 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích .................................................................. 68 v
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ................................................ 69 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 69 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học................................................................... 70 3.1.5. Đảm bảo tính cụ thể trong xác lập các biện pháp quản lý ................................ 71 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả và tính khả thi ........................................... 71 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động NCKH của SV trường Đại học Hùng Vương ......................................................................................................................... 72 3.2.1. . Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp trong quản lý hoạt động NCKH của SV ............................................................................................................ 72 3.2.1.1. Mục đích của biện pháp ................................................................................. 72 3.2.2. Tăng cường hiệu quả công tác chỉ đạo thực hiện của lãnh đạo nhà trường đối với hoạt động NCKH của SV ............................................................................... 75 3.2.3. Tăng cường sự phối hợp giữa các cấp trong quản lý NCKH phát huy vai trò tích cực, chủ động của sinh viên trong hoạt động NCKH .......................................... 77 3.2.4. Huy động các nguồn lực cho quản lý hoạt động NCKH của sinh viên ............ 80 3.2.5. Đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá, khen thưởng hoạt động NCKH của sinh viên ............................................................................................................... 82 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường Đại học Hùng Vương ...................................................................... 86 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................ 88 3.4.1. Tiến trình khảo nghiệm ..................................................................................... 88 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp........ 88 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 92 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 93 1. Kết luận ................................................................................................................... 93 2. Kiến nghị................................................................................................................. 94 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢCÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN ............................................................................................................... 98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 99 PHỤ LỤC................................................................................................................. 101 vi
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa CBQL Cán bộ quản lý ĐHHV Đại học Hùng Vương ĐT Đào tạo GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GS.TS Giáo sư, tiến sĩ GV Giảng viên KH&CN Khoa học và Công nghệ KHCN Khoa học công nghệ KHGD Khoa học giáo dục NC Nghiên cứu NCKH Nghiên cứu khoa học NXB Nhà xuất bản PGS.TS Phó giáo sư, tiến sĩ QL NCKH Quản lý nghiên cứu khoa học SV Sinh viên iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tổng hợp số lượng đề tài NCKH của sinh viên trong giai đoạn 5 năm ......... 33 Bảng 2.2. Tổng hợp đánh giá đề tài NCKH của SV Trường ĐHHV ......................... 34 Bảng 2.3: Thái độ của SV Trường ĐHHV tham gia NCKH ...................................... 39 Bảng 2.4: Nhận thức về ý nghĩa hoạt động NCKH đối với SV .................................. 39 Bảng 2.5: Đánh giá quản lý hoạt động NCKH của SV cấp Nhà trường .................... 41 Bảng 2.6: Đánh giá quản lý hoạt động NCKH của SV cấp Khoa .............................. 43 Bảng 2.7: Đánh giá quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viêndo cán bộ, giảng viên hướng dẫn .......................................................................... 44 Bảng 2.8: Tổng hợp học liệu phục vụ công tác đào tạo và NCKH năm 2017 ........... 48 Bảng 2.9: Đánh giá về mức độ nhận thức và mức độ thực hiện các kỹ năngcơ bản NCKH của SV .................................................................................... 52 Bảng 2.10: Công tác kiểm tra, đánh giá quản lý hoạt động NCKH của sinh viên ......... 55 Bảng 2.11: Các yếu tố thuộc về SV có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động NCKH ........ 57 Bảng 2.12: Các yếu tố thuộc về nhà trường, xã hội, gia đình và bạn bècó ảnh hưởng đến quản lý hoạt động NCKH của SV ........................................... 59 Bảng 3.1: Các tiêu chí đánh giá công trình NCKHcủa SV trường Đại học Hùng Vương ........................................................................................................ 84 Bảng 3.2. Thống kê kết quả khảo nghiệm về tính cần thiếtvà tính khả thi của các biện pháp ................................................................................................... 89 Bảng 3.3: Đánh giá kết quả khảo nghiệm về tính cần thiếtvà tính khả thi của các biện pháp ................................................................................................... 90 v
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1: Bản chất của hoạt động quản lý ......................................................... 9 Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý ......................................... 10 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu bộ máy tổ chức trường Đại học Hùng Vương ..................... 31 Biểu đồ 2.1: Số lượng đề tài NCKH của sinh viên trong giai đoạn 5 năm ....... 33 Biểu đồ 2.2: Nhận thức về ý nghĩa hoạt động NCKH đối với SV .................... 40 Biểu đồ 2.3: Quản lý hoạt động NCKH của SV cấp Nhà trường...................... 42 Biểu đồ 2.4: Quản lý hoạt động NCKH của SV cấp Khoa ............................... 44 Biểu đồ 2.5: Mức độ nhận thức và mức độ thực hiện các kỹ năng NCKH của SV ............................................................................................... 53 Biểu đồ 2.6: Công tác kiểm tra, đánh giá quản lý hoạt động NCKH của SV ...................................................................................................... 56 Biểu đồ 3.1: Ý kiến về tiêu chí đánh giá công trình NCKHcủa SV trường Đại học Hùng Vương ........................................................................ 84 Biểu đồ 3.2: Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................................................................................................... 91 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Văn kiện Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung Ương khoá XI đã khẳng định rằng tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khoá, NCKH. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học. Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Là nơi tập trung đông đảo các nhà khoa học, nhiệm vụ của các trường đại học phải là trung tâm đào tạo và NCKH nhằm thực hiện nguyên lý giáo dục của Đảng là học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.. Hoạt động NCKH của SV là một trong những nội dung, hình thức đào tạo ở đại học. Hoạt động NCKH sẽ hình thành và phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu và tư duy sáng tạo của SV, biến quá trình đào tạo của nhà trường thành quá trình tự đào tạo của SV, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, chuẩn bị cho người học tiếp tục học lên trên ở các bậc học cao hơn sau tốt nghiệp. Các trường đại học nói chung, Trường ĐHHV nói riêng có nhiệm vụ là giảng dạy và NCKH, hai nhiệm vụ này có tác động tương hỗ cho nhau và cùng nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo. Một trong những mục tiêu quan trọng của đào tạo bậc đại học là gắn giảng dạy lý thuyết với hoạt động thực tiễn, tăng cường thực hành NCKH trong SV. Điều 18 luật giáo dục năm 2005 nêu rõ “Nhà nước tạo điều kiện cho nhà trường và cơ sở giáo dục khác tổ chức nghiên cứu, ứng dụng, phổ biến khoa học, công nghệ; kết hợp đào tạo với NCKH và sản xuất nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, từng bước thực hiện vai trò trung tâm văn hoá, khoa học, công nghệ của địa phương hoặc cả nước” [9], đây 1
chính là cơ sở pháp lý quan trọng để Nhà trường triển khai NCKH gắn với đào tạo. Để đào tạo đội ngũ cán bộ, giáo viên có chất lượng phục vụ sự nghiệp giáo dục và đào tạo, đồng thời góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Trường ĐHHV rất cần sự quan tâm chỉ đạo, thực hiện việc đẩy mạnh công tác NCKH, nhất là NCKH giáo dục của SV vì NCKH là một chức năng, nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình học tập của SV. Tổ chức cho SV NCKH là một trong các khâu quan trọng của quá trình đào tạo ở Nhà trường, NCKH là cách học sáng tạo, vừa tạo cho SV say mê nghề nghiệp, bồi dưỡng chuyên môn, hoài bão khoa học, vừa có ý nghĩa rèn luyện năng lực tự nghiên cứu, tự học cho người học, đồng thời NCKH của SV là đóng góp quan trọng trong quá trình đảm bảo chất lượng đào tạo của nhà trường. Hoạt động NCKH của SV Trường ĐHHV trong những năm vừa qua được thực hiện dưới dạng tham luận, tiểu luận, luận văn, bài tập NCKH và đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của SV còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng, chưa khơi dậy phong trào NCKH rộng khắp trong Nhà trường. Thực tế đó cho thấy công tác quản lý hoạt động NCKH đối với SV còn nhiều bất cập, biểu hiện như: nhận thức của SV những người trực tiếp thực hiện việc NCKH với tư cách là người học thực hiện nội dung học tập chưa cao, chưa đúng đắn; chưa có một cơ chế cụ thể, rõ ràng về công tác quản lý hoạt động này; đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở các đơn vị quản lý SV còn nhiều lúng túng trong công tác quản lý hoạt động NCKH của SV; sự phối hợp giữa các lực lượng quản lý mà cụ thể là giữa đội ngũ cán bộ quản lý SV, cán bộ chuyên môn khoa học, đội ngũ giáo viên những người trực tiếp hướng dẫn NCKH của SV chưa chặt chẽ, chưa thống nhất, dẫn đến chất lượng, hiệu quả của hoạt động NCKH của SV chưa cao; đầu tư vật chất hỗ trợ cho hoạt động NCKH của SV còn hạn chế; chưa tạo được môi trường và động lực NCKH tích cực cho SV thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu. Thực tế đã đặt ra vấn đề là phải chú trọng hơn nữa đối với công tác quản lý hoạt động này ở Nhà trường, nói cách khác là cần phải có những biện pháp quản lý mang tính đồng bộ, khả thi để điều khiển, kích thích động lực học tập, nghiên cứu sáng tạo của người học. Để góp phần tìm giải pháp cho thực tiễn đã nêu ra ở trên tác giả chọn vấn đề: “Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động NCKH của SV và quản lý hoạt động NCKH của SV, đề xuất các biện pháp quản lý có tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động NCKH của SV, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo tại Trường Đại học Hùng Vương. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xác định cơ sở lý luận quản lý hoạt động NCKH của SV. - Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động NCKH, quản lý hoạt động NCKH của SV Trường ĐHHV. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động NCKH của SV Trường Đại học Hùng Vương. 3. Đối tượng , khách thể nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Quản lý hoạt động NCKH của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương. 3.2. Khách thể nghiên cứu - Hoạt động NCKH của SV trong quá trình đào tạo ở Trường Đại học, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động NCKH của SV. 3.3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Đại diện cán bộ, giảng viên của các khoa, các phòng và SV của nhà trường. - Các biện pháp quản lý hoạt động NCKH của SV ở cấp quản lý từ đội ngũ cán bộ, giảng viên, cấp phòng, cấp khoa, cấp trường đại học. 400 cán bộ và giảng viên: 120 cán bộ, 280 giảng viên ở Trường Đại học Hùng Vương. SV thuộc các khoá năm thứ 2: 350 SV; năm thứ 3: 380 SV; năm thứ 4: 400 SV. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn đề tài nghiên cứu NCKH của SV có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo đại học, trong những năm qua Đảng ủy Ban Giám hiệu Trường ĐHHV luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động NCKH của SV. Tuy nhiên việc quản lý còn có những hạn chế nhất định. Việc thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý như tác giả đã đề xuất sẽ góp phần nâng cao chất lượng NCKH, đào tạo của SV Trường ĐHHV trong giai đoạn hiện nay. - Kết quả nghiên cứu của đề tài có giá trị tham khảo có thể được áp dụng cho các nhà quản lý giáo dục, cho cán bộ, giảng viên và sinh viên. 3
5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu tài liệu lý luận Gồm: phương pháp phân tích, tổng hợp, mô hình hóa, hệ thống hóa. Trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu, các văn bản quản lý giáo dục của Nhà nước, thông tin, các tạp chí, sách báo, công trình khoa học trong và ngoài nước, các chỉ thị, nghị quyết về công tác NCKH của Trường ĐHHV có liên quan đến vấn đề nghiên cứu từ đó xác định cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động NCKH đối với SV. 5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Dựa trên cơ sở các báo cáo, tổng kết, kinh nghiệm tổ chức chỉ đạo hoạt động NCKH của các khoa, phòng Trường ĐHHV và các đơn vị ngoài nhà trường để vận dụng xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động NCKH của SV. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp đối với cán bộ quản lý cấp phòng, bộ môn và phỏng vấn SV. Phương pháp chuyên gia: Trao đổi thu thập ý kiến của các chuyên gia về vấn đề nghiên cứu. Phương pháp kiểm chứng tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý. Phương pháp điều tra viết bằng phiếu trưng cầu ý kiến (bảng hỏi) 5.3. Nhóm các phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu thu thập được từ các phương pháp khác nhau nhằm làm cho kết quả nghiên cứu đảm bảo độ tin cậy tính chính xác cao. 6. Cấu trúc của luận văn Luận văn gồm phần mở đầu, 3 chương, kết luận, kiến nghị, danh mục công trình nghiên cứu của tác giả, danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ lục. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường đại học. Chương 2: Thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học và quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên Trường Đại học Hùng Vương. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới Học tập là một quá trình trong đó chủ thể tự biến đổi mình, tự làm phong phú mình bằng cách thu thập và xử lý thông tin từ môi trường sống xung quanh, các hoạt động nhận thức tích cực của người học sẽ đem lại kết quả cao. Sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật ngày càng cao đối với công việc cũng như thị trường lao động, từ đó đặt ra những yêu cầu mới đối với giáo dục đào tạo. Từ thời Trung Hoa cổ đại đã có quan điểm về cách học tích cực, các nhà tư tưởng giáo dục cho rằng, học là quá trình sáng tạo, là sự khám phá, tìm tòi và theo họ đó là cách học hiệu quả, tiêu biểu cho tư tưởng học về cách học tích cực thời kỳ này là Khổng Tử (551- 479) trước Công nguyên. JP.Keeves (1996) trình bày quy trình tổ chức hướng dẫn NCKH trong đó có việc hướng dẫn sinh viên những thủ tục và kỹ thuật NCKH, các phương pháp đo lường trong NCKH có việc sử dụng các công cụ, thiết bị nghiên cứu kể cả công nghệ thông tin và máy tính. Năm 1971, Lubixưna M.T và Gơruxepxki. A.A trong: “Tổ chức công việc tự học của sinh viên” [18] cho rằng: Khoá luận tốt nghiệp của sinh viên đại học là một trong những hình thức hoàn thiện về mặt đào tạo khoa học cho sinh viên đây là hình thức tự học, tự nghiên cứu độc lập có hiệu quả thiết thực đối với việc nâng cao trình độ tay nghề ở sinh viên. Brian Allison trong tác phẩm: “Research Skill for student - National Institute of Education”(1996) đã nêu lên những vấn đề lý thuyết về NCKH, trong đó có nói tới các kỹ năng tiến hành điều tra việc thiết kế bảng hỏi đến kỹ thuật phỏng vấn. Vockell E.L đã nêu những vấn đề cơ bản trong NCKH giáo dục trong cuốn: “Nghiên cứu giáo dục”, (Vockell E.L, 2000, nghiên cứu giáo dục, tài liệu dịch của Đại học Quốc gia Hà Nội [19]. Quan niệm về NCKH của người học là cách học sáng tạo, là một hoạt động đặc thù ở bậc đại học, là con đường rèn luyện tư duy sáng tạo, độc lập suy nghĩ và chủ động 5
của người học trong quá trình học tập, quá trình chuyển từ đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Có nhiều nhà khoa học ở Mỹ, Liên Xô, Phương Tây và Đông Âu đề cập đến vấn đề NCKH của người học ở bậc học đại học, tiêu biểu đó là các nhà giáo dục học như: Các Rôgơ (Mỹ), Uôntơ (Cộng hoà Dân chủ Đức), Zinôviép (Xô Viết)... Theo Uôntơ “Chúng ta có thể nâng cao khả năng NCKH nếu chúng ta được đào tạo một cuộc sống khoa học rất phong phú thông qua những cuộc trao đổi kinh nghiệm rất rộng rãi và những cuộc tranh luận trao đổi ý kiến, tổ chức các hội nghị khoa học ngay cả trong các khoa của các trường đại học. Để nâng cao hiệu suất NCKH, tăng cường cộng tác tập thể và giải quyết các vấn đề một cách toàn bộ, mỗi vấn đề là một phạm vi nghiên cứu quan trọng, liên quan đến việc thu hút sinh viên vào trong công tác nghiên cứu và nhiệm vụ gắn liền với công tác đó nhằm phát triển khả năng sáng tạo của sinh viên”. Ngoài ra tác giả còn đề cập tới phương pháp quản lý, hướng dẫn sinh viên trong việc NCKH có hiệu quả đó là phải tổ chức tạo mọi điều kiện cần thiết để sinh viên thể hiện tính tích cực, độc lập ở mức độ cao nhất, giáo viên chỉ giữ cho mình việc theo dõi, việc tổ chức thực hiện NCKH và giám sát, định hướng nghiên cứu của sinh viên, giúp họ đi đúng yêu cầu, đúng đích của việc nghiên cứu đặt ra. Như vậy, NCKH của người học là đòi hỏi có tính bắt buộc ở bậc học đại học, đồng thời người thầy, nhà quản lý có vai trò quan trọng đối với hoạt động NCKH của người học. 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước * Những nghiên cứu về phương pháp luận và phương pháp NCKH của sinh viên đại học Nhiều bài viết NCKH của sinh viên về hai nội dung: một là khẳng định tầm quan trọng của NCKH đối với SV, hai là đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả của các hoạt động này. - Năm 1992: Đặng Vũ Hoạt, Hà Thị Đức đã cho xuất bản giáo trình “Phương pháp luận và các phương pháp NCKH giáo dục” dành cho SV Cao học [7]. - Năm 1997: Phạm Viết Vượng Giáo trình Phương pháp luận NCKH, NXB KH&KT Hà Nội [17]. Nói chung, các công trình khoa học trên đã cung cấp những vấn đề cơ bản về phương pháp luận, phương pháp NCKH và công nghệ của ngành giáo dục và đào tạo với đặc điểm tình hình trong giai đoạn đó. * Những nghiên cứu về quản lý hoạt động NCKH ở trường đại học 6
Nhận thức đúng đắn về vai trò quyết định của công tác quản lý đối với hoạt động NCKH, những khó khăn vướng mắc trong quá trình hoạt động NCKH ở các trường cao đẳng, đại học, các nhà khoa học đã có những nghiên cứu ở nhiều góc độ, khía cạnh và cấp độ khác nhau. - Vận dụng những thành tựu về khoa học quản lý nói chung vào quản lý giáo dục, các công trình nghiên cứu, giáo trình của Nhà trường quản lý giáo dục, các tác giả: Đặng Quốc Bảo, Trần Kiểm, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, .. đã cung cấp nhiều vấn đề về quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, trong đó có nội dung quản lý hoạt động NCKH của sinh viên ở các trường đại học và cao đẳng, đây là những vấn đề có liên quan chặt chẽ tới công tác quản lý giáo dục, trong đó có quản lý hoạt động NCKH của sinh viên ở các trường đại học. - Năm 1995, Viện Nghiên cứu phát triển Giáo dục chủ trì đề tài “Điều tra, đánh giá hiện trạng tiềm lực khoa học và công nghệ của các trường đại học và cao đẳng Việt Nam” [6], là đề tài, do tác giả Thân Đức Hiền làm chủ nhiệm. Đề tài này chỉ dừng lại ở khâu kiểm tra nguồn lực khoa học và công nghệ của các trường và cao đẳng, đại học tại thời điểm đó mà chưa đề cập đến giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ. - Năm 2003, Trần Thị Ninh Giang [3] chủ nhiệm đề tài “Thực trạng và giải pháp cải tiến Công tác quản lý hoạt động NCKH của SV các trường đại học”, Mã số B2002- 52-31. - Năm 2005, Lê Thị Thanh Chung [1] bảo vệ Luận án Tiến sĩ với đề tài “Biện pháp nâng cao chất lượng NCKH giáo dục của sinh viên Đại học Sư phạm” - “NCKH là một hoạt động xã hội hướng vào việc tìm kiếm những điều mà khoa học chưa biết hoặc phát hiện ra bản chất sự vật, phát triển nhận thức khoa học về thế giới hoặc sáng tạo phương pháp mới, phương tiện kỹ thuật mới để cải tạo thế giới”, Vũ Cao Đàm [2]. - Trần Văn Nhung, (2006) với bài viết “Sinh viên nghiên cứu khoa học động lực chính để biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo”…. - Phùng Quốc Việt với bài viết “Nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu khoa học trường Đại học Hùng Vương” đã nghiên cứu thực trạng, tìm ra những nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động NCKH của trường Đại học Hùng Vương, tác giả 7
đã đưa ra các biện pháp QL để nâng cao chất lượng hiệu quả cho NCKH của nhà trường. Liên quan đến đề tài quản lý hoạt động NCKH của SV đã có rất nhiều tài liệu trong nước và nước ngoài đề cập dưới nhiều góc độ và nội dung, nhiều công trình đã cung cấp những cơ sở và hệ thống lý luận quan trọng về quản lý, QL giáo dục, QL NCKH, QL NCKH của SV. Đây là nguồn tư liệu vô cùng quý giá để chúng tôi triển khai đề tài luận văn của mình. Đặc biệt, các đề tài, bài viết trong nước khá đi sâu phân tích chi tiết thực trạng ở những trường Cao đẳng, Đại học cụ thể, trên cơ sở đó đề ra các biện pháp có tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng quản lý NCKH của SV. Cho đến nay chưa có một công trình nào NC QL hoạt động NCKH của SV trường ĐHHV trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam. Vì vậy, vấn đề đặt ra trong luận văn này sẽ tập trung vào NC lý luận và thực tiễn về QL hoạt động NCKH của SV Đại học Hùng Vương, từ đó đề xuất các biện pháp QL khoa học có tính khả thi, hiệu quả góp phần nâng cao công tác QL của nhà trường về NCKH của SV; thúc đẩy nâng cao chất lượng hiệu quả QL của nhà trường về hoạt động NCKH của SV nói chung và nâng cao chất lượng đào tạo của Trường Đại học Hùng Vương nói riêng. 1.2. Một số khái niệm có liên quan đến đề tài 1.2.1. Khái niệm quản lý Có rất nhiều khái niệm về quản lý theo các cách tiếp cận khác nhau, ở đây tác giả nghiên cứu một số khái niệm của các tác giả: Tác giả Đặng Quốc Bảo quan niệm: “Quản lý là quá trình tác động gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu chung” Pau Hersey và Ken Blanc Hard [20]: “Quản lý là quá trình cùng làm việc thông qua các cá nhân, các nhóm cũng như các nguồn nhân lực khác để hình thành các mục đích tổ chức” Từ các khái niệm trên cho thấy quá trình tác động của chủ thể lên khách thể nhằm hướng khách thể đến các mục đích mà chủ thể đó định trước thông qua các biện pháp, cách thức phù hợp với quy luật vận động, phát triển của ý thức, vật chất, xã hội. Vậy có thể hiểu quản lý như sau: Quản lý là sự tác động hợp quy luật của chủ thể quản lý để điều khiển, hướng dẫn các hành vi, hoạt động của họ nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức. 8
Bản chất của hoạt động quản lý là sự tác động có mục đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý. Chủ thể quản lý đưa ra những nội dung quản lý, những công cụ, các phương pháp quản lý tác động đến khách thể quản lý để thực hiện mục tiêu quản lý. Có thể biểu diễn bản chất của hoạt động quản lý qua sơ đồ 1.1 Công cụ quản lý Chủ thể quản lý Khách thể quản lý Mục tiêu quản lý Phương pháp quản lý Sơ đồ 1.1: Bản chất của hoạt động quản lý Chức năng quản lý: Chức năng quản lý được coi là dạng hoạt động quản lý sinh ra một cách khách quan từ chức năng sản xuất của khách thể quản lý. Nó được coi là dạng hoạt động quản lý vì nó gồm 4 chức năng: Kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Cụ thể là: Kế hoạch: Là hoạt động dựa trên các thông tin về thực trạng của tổ chức như nhân lực, tài lực, vật lực, các chỉ thị từ cấp trên và các điều kiện khác để đề ra mục tiêu, dự kiến của nguồn nhân lực, phân bổ thời gian, huy động phương tiện, đề xuất dự án để đạt mục tiêu. Tổ chức: Là việc thiết lập cấu trúc của bộ máy, bố trí nhân lực và xây dựng cơ chế hoạt động, đồng thời ấn định chức năng nhiệm vụ cho các bộ phận và cá nhân, huy động, sắp xếp và phân bổ nguồn nhân lực nhằm thực hiện đúng kế hoạch đó đề ra. Chỉ đạo: Là việc hướng dẫn công việc, liên kết, liên hệ, động viên, kích thích, giám sát các bộ phận, cá nhân trong tiến tŕnh thực hiện kế hoạch theo đúng dụng ý trong bước tổ chức. Kế hoạch 9 THÔNG TIN Kiểm tra QUẢN LÝ Tổ chức