Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận, phân tích, đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐỖ THỊ PHƢƠNG THỎA QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THƢỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐỖ THỊ PHƢƠNG THỎA QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THƢỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã sô: 8.140114 Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM THỊ THU HOA HÀ NỘI - 2020
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập và quá trình thực hiện luận văn, tác giả đã nhận được sự chỉ bảo tận tình, chân thành từ phía các giảng viên của Trường Đại học Giáo dục - ĐHQGHN. Tác giả xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo Khoa Quản lý Giáo dục cũng như xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Phạm Thị Thu Hoa đã hướng dẫn tác giả nghiên cứu và hoàn thành luận văn theo đúng tiến độ, luôn tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập, nghiên cứu và bảo vệ luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo UBND huyện Thường Tín, các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội, các đồng chí cán bộ quản lý, giáo viên các trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín cùng bạn bè, người thân đã giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn. Mặc dù tác giả đã rất cố gắng, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót nên tác giả kính mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các nhà khoa học để hoàn thiện luận văn được được tốt hơn. Trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 07 năm 2020 TÁC GIẢ ĐỖ THỊ PHƢƠNG THỎA i
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục các từ viết tắt................................................................................... vi Danh mục các bảng ......................................................................................... vii Danh mục biểu đồ, hình ................................................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .............. 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................. 7 1.1.1. Trên thế giới .................................................................................... 7 1.1.2. Ở Việt Nam .................................................................................... 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản........................................................................ 12 1.2.1. Quản lý .......................................................................................... 12 1.2.2. Quản lý nhà trường ....................................................................... 14 1.2.3. Thiết bị dạy học ............................................................................. 14 1.2.4. Quản lý thiết bị dạy học ................................................................ 16 1.2.5. Quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới................................................................................... 16 1.3. Thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ....................................................................................................... 17 1.3.1. Chương trình GDPT mới .............................................................. 18 1.3.2. Vị trí, vai trò của thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................................................ 19 1.3.3. Phân loại thiết bị dạy học ở trường trung học phổ thông ............ 22 1.3.4. Yêu cầu sư phạm khi lựa chọn và sử dụng thiết bị dạy học.......... 22 1.4. Nội dung quản lý thiết bị dạy học theo định hƣớng chƣơng trình giáo dục phổ thông mới ở các trƣờng trung học phổ thông ............ 23 1.4.1. Quản lý việc trang bị, mua sắm và bổ sung thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT ........................................................................................... 23 ii
1.4.2. Quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT .................... 24 1.4.3. Quản lý việc bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT ........ 28 1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thiết bị dạy học theo định hƣớng chƣơng trình giáo dục phổ thông mới ở các trƣờng trung học phổ thông .................................................................................... 29 1.5.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................. 29 1.5.2. Yếu tố khách quan ......................................................................... 31 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 32 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THƢỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................... 33 2.1. Khái quát về huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội .......................... 33 2.1.1. Tình hình KT-XH ........................................................................... 33 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội ............................................. 33 2.1.3. Tình hình GD&ĐT ........................................................................ 34 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................. 35 2.2.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 35 2.2.2. Địa bàn và khách thể khảo sát ...................................................... 35 2.2.3. Nội dung khảo sát ......................................................................... 36 2.2.4. Phương pháp khảo sát .................................................................. 36 2.3. Thực trạng thiết bị dạy học tại các trƣờng THPT huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội ................................................................................... 37 2.3.1. Thực trạng về số lượng ................................................................. 37 2.3.2. Thực trạng về chất lượng .............................................................. 41 2.4. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo định hƣớng chƣơng trình giáo dục phổ thông mới ở các trƣờng THPT huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội .................................................................................. 42 2.4.1. Thực trạng nhận thức của các lực lượng về quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới .................. 42 iii
2.4.2. Thực trạng quản lý việc trang bị, mua sắm và bổ sung thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ........... 44 2.4.3. Thực trạng quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................. 50 2.4.4. Thực trạng quản lý việc bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ......................... 59 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thiết bị dạy học theo định hƣớng chƣơng trình giáo dục phổ thông mới ở các trƣờng THPT huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội ............................................ 66 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo định hƣớng chƣơng trình giáo dục phổ thông mới ở các trƣờng THPT huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội ........................................................ 69 2.6.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 69 2.6.2. Một số tồn tại và nguyên nhân ...................................................... 69 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 73 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THƢỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI..................................................... 74 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................... 74 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu cấp THPT ..................................... 74 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................... 74 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ............................................... 74 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................. 74 3.2. Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học theo định hƣớng chƣơng trình giáo dục phổ thông mới ở các trƣờng THPT huyện Thƣờng Tín, thành phố Hà Nội .................................................................. 75 3.2.1. Tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên về sự cần thiết của việc quản lý thiết bị dạy học ............................. 75 3.2.2. Chỉ đạo đổi mới công tác xây dựng kế hoạch mua sắm, tiếp nhận, phân phối thiết bị dạy học ............................................................. 77 iv
3.2.3. Nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng thiết bị dạy học ................ 79 3.2.4. Nâng cao chất lượng công tác bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị dạy học ............................................................................... 81 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá việc quản lý thiết bị dạy học .................................................................................................... 83 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 84 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ......... 85 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................. 85 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .................................................................. 85 3.4.3. Đối tượng và phương pháp khảo nghiệm ..................................... 86 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm..................................................................... 86 Tiểu kết chƣơng 3 .......................................................................................... 91 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 96 PHỤ LỤC v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ nguyên nghĩa CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh KT - XH Kinh tế xã hội TBDH Thiết bị dạy học THPT Trung học phổ thông vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Hiện trạng các trang thiết bị dạy học của các trường THPT Thường Tín- Hà Nội ................................................................... 38 Bảng 2.2. Kết quả đánh giá về số lượng TBDH ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........................................ 40 Bảng 2.3. Kết quả đánh giá về chất lượng TBDH ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........................................ 42 Bảng 2.4. Thực trạng quản lý việc trang bị, mua sắm và bổ sung thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ... 44 Bảng 2.5. Lập kế hoạch trang bị, mua sắm, bổ sung TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ............................. 46 Bảng 2.6. Tổ chức thực hiện việc mua sắm, trang bị TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ............................. 47 Bảng 2.7. Chỉ đạo thực hiện việc mua sắm, trang bị TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ............................. 48 Bảng 2.8. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc mua sắm, trang bị TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ................. 49 Bảng 2.9. Thực trạng quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ............................. 52 Bảng 2.10. Lập kế hoạch quản lý việc sử dụng TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........................................ 53 Bảng 2.11. Tổ chức thực hiện quản lý việc sử dụng TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ............................. 55 vii
Bảng 2.12. Chỉ đạo thực hiện quản lý việc sử dụng TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ............................. 56 Bảng 2.13. Thực trạng kiểm tra, đánh giá quản lý việc sử dụng TBDH việc sử dụng TBDH theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........................................................................ 58 Bảng 2.14. Thực trạng quản lý việc bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ............. 59 Bảng 2.15. Lập kế hoạch quản lý việc bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........... 61 Bảng 2.16. Tổ chức thực hiện quản lý bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........... 62 Bảng 2.17. Chỉ đạo thực hiện quản lý bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........... 63 Bảng 2.18. Thực trạng kiểm tra, đánh giá quản lý bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội .................................................................................. 65 Bảng 2.19. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội ........... 67 Bảng 3.1. Kế hoạch bảo dưỡng, sữa chữa thiết bị ....................................... 82 Bảng 3.2. Kết quả thăm dò tính cần thiết của các biện pháp ...................... 86 Bảng 3.3. Kết quả thăm dò tính khả thi của các biện pháp ......................... 88 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH Biểu đồ 2.1. Nhận thức của CBQL, GV và HS về tầm quan trọng quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ................................................................. 43 Biểu đồ 3.1. Kết quả thăm dò về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp ................................................................................ 90 Hình 1.1. Hệ thống cơ sở vật chất thiết bị trong nhà trường .................. 15 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm từng bước chuẩn hóa cơ sở vật chất kỹ thuật, ưu tiên xây dựng phòng học, phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn, cơ sở thực hành và thiết bị dạy học, tiếp tục thực hiện xã hội hóa giáo dục, tăng cường huy động các nguồn lực phát triển giáo dục. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII nêu rõ: "Tiếp tục đổi mới phương pháp GD&ĐT, tăng cường cơ sở vật chất và từng bước hiện đại hóa nhà trường, lớp học, sân chơi, bãi tập, máy tính nối mạng internet, thiết bị học tập và giảng dạy hiện đại”. Như vậy, theo Nghị quyết của Đảng, nhà nước đã, đang và sẽ tăng cường đầu tư cho các trường học, các cơ sở giáo dục đồng thời chỉ rõ thiết bị dạy học là một trong những điều kiện cần thiết để giáo viên thực hiện được các nội dung giáo dục. Trong báo cáo của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII được trình bày tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã viết: “Tăng cường cơ sở vật chất và từng bước hiện đại hoá nhà trường, lớp học, sân chơi, bãi tập, máy tính nối mạng internet, thiết bị học tập và giảng dạy hiện đại, thư viện …” và “Đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tư duy sáng tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khoá, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay”. Hiện nay TBDH có vai trò vô cùng to lớn, nó vừa là phương tiện hỗ trợ tích cực cho GV trong việc thực hiện các nội dung dạy học và tiến hành đổi mới PPDH; nó vừa là phương tiện cung cấp cho HS những kiến thức mới. Không chỉ thế, TBDH giúp cho học sinh có khả năng huy động năng lực nhận 1
thức, tiếp cận thực tiễn và bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng học tập, đồng thời góp phần hỗ trợ đắc lực cho HS trong việc hình thành và phát triển nhân cách. Đặc biệt, trong giai đoạn đổi mới mạnh mẽ giáo dục hiện nay, thì công tác quản lý cơ sở vật chất nói chung và quản lý thiết bị dạy học nói riêng trở thành một vấn đề hết sức quan trọng trong việc đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo ở nước ta. Hiểu được vị trí, vai trò, tầm quan trọng của TBDH trong những năm qua các trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội đã nhận được sự quan tâm và đầu tư từ Chính quyền địa phương, từ nhân dân góp phần hoàn thiện hệ thống thiết bị dạy học trong nhà trường, từ đó đã tạo được động lực nhất định cho đội ngũ giáo viên nâng cao được chất lượng dạy học. Các trường THPT cũng đã tích cực tổ chức nhiều cuộc thi tự làm đồ dùng dạy học như: Gian hàng đồ dùng thiết bị dạy học tự làm, sử dụng và bảo quản thiết bị dạy học đáp ứng được mục tiêu giáo dục; Bộ phận phụ trách thiết bị dạy học trong nhà trường đã được chú ý và thường xuyên bồi dưỡng nâng cao trình độ, chuyên môn…. Tuy nhiên thực trạng quản lý, sử dụng thiết bị dạy học trong các trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội vẫn còn một số hạn chế, chưa phát huy được vai trò và tầm quan trọng của thiết bị dạy học trong quá trình giáo dục: nhận thức của GV và HS về tầm quan trọng của việc sử dụng, bảo quản thiết bị dạy học còn chưa cao; các nội quy, quy định về sử dụng, bảo quản thiết bị dạy học trong nhà trường chưa được xây dựng hệ thống, thiếu sự cập nhật, bổ sung; quá trình trang bị, bổ sung, sửa chữa thiết bị dạy học thực hiện còn manh mún, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay; hoạt động tự làm thiết bị dạy học của GV và HS chưa thiết thực, còn mang tính phong trào… Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài: “Quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội” để tiến hành nghiên cứu. 2
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân tích, đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục hiện nay. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Hiện nay, thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở các trường THPT Huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội được thực hiện như thế nào? - Các trường THPT Huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội cần phải làm gì để nâng cao chất lượng quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới hiện nay. 5. Giả thuyết khoa học Quản lý thiết bị dạy học theo định hướng Chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT Huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội trong thời gian qua đã đạt được những hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, hoạt động này vẫn còn có những bất cập, tồn đọng như việc nhận thức của các lực lượng giáo dục về vấn đề còn chưa cao; xây dựng kế hoạch quản lý thiết bị dạy học chưa được quan tâm; quá trình trang bị, mua sắm thiết bị dạy học còn manh mún, thiếu hệ thống; hiệu quả sử dụng TBDH chưa cao; hoạt động bảo quản, bảo dưỡng TBDH chưa có chất lượng... Nếu nghiên cứu đề xuất được các biện pháp quản lý TBDH theo định hướng chương trình giáo dục 3
phổ thông mới ở các trường THPT có hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tiễn thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học và đáp ứng được mục tiêu giáo dục trong giai đoạn đổi mới. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận về quản lý thiết bị dạy học theo định hướng Chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT. - Đánh giá thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. - Đề xuất biện pháp quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 7.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu Chủ thể quản lý tập trung vào cấp trường THPT với chủ thể chính là Hiệu trưởng; các chủ thể phối hợp là: CBQL cấp Sở; Trưởng bộ môn, giáo viên bộ môn (bao gồm cả nhân viên thiết bị dạy học), học sinh. 7.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu Nghiên cứu tại 5 trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội: Trường THPT Thường Tín, Trường THPT Nguyễn Trãi, Trường THPT Lý Tử Tấn, Trường THPT Tô Hiệu, Trường THPT Vân Tảo. 7.3. Giới hạn về khách thể nghiên cứu Một số CBQL, GV, HS các trường Trường THPT Thường Tín, Trường THPT Nguyễn Trãi, Trường THPT Lý Tử Tấn, Trường THPT Tô Hiệu, Trường THPT Vân Tảo. 7.4. Giới hạn nội dung nghiên cứu Biện pháp quản lý mua sắm, trang bị, sử dụng, bảo quản, sửa chữa thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT trên địa bàn Huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội 4
8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Trong luận văn tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu tài liệu, sách, báo và các văn bản quy định có liên quan đến quản lý thiết bị dạy học. 8.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Điều tra, khảo sát thực tế bằng các phiếu hỏi, thu thập thông tin, xử lý số liệu nhằm mô tả thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. - Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, đội ngũ phụ trách thiết bị dạy học, giáo viên và HS tại các trường THPT huyện Thường Tín. - Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát thực tế, tổng kết kinh nghiệm tổ chức hoạt động quản lý thiết bị dạy học. 8.3. Nhóm các phương pháp thống kê toán học Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý các số liệu thu được từ đó tiến hành phân tích, đánh giá và đưa ra nhận định về hoạt động. 9. Những đóng góp của đề tài - Luận văn góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT một cách có hệ thống, toàn diện giúp cho CBQL các trường THPT nắm bắt và tổ chức thực hiện có hiệu quả để nâng cao chất lượng nhà trường. - Luận văn nghiên cứu, đánh giá và chỉ ra được thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT trên địa bàn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Từ đó, luận văn đã đề xuất một số biện pháp có tính khả thi, hiệu quả, đồng bộ để nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị day học đáp ứng yêu cầu đổi mới. 5
10. Dự kiến cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Chương 3: Biện pháp quản lý thiết bị dạy học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. 6
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Tác phẩm (Global Law Practice) The Hague: Kluwer Law International (1997) của tác giả Harper, J. R (chủ biên) cho rằng thiết bị giáo dục (educational equipment), thiết bị dạy học (teaching equipment) có nguồn gốc và đặc điểm gắn với những dạng ký tự đầu tiên có niên đại vào khoảng 5000 năm về trước [3], cụ thể: vào khoảng năm 140 sau Công Nguyên, ở Hy Lạp cổ đại Crates xứ Mallus đã tạo nên vật hình cầu đầu tiên hỗ trợ dạy học môn địa lý nhằm giải thích về hình dạng của trái đất và mối quan hệ giữa trái đất với các thực thể khác trong vũ trụ. Ở Trung Hoa cổ đại phát minh đồng thời với các dạng ký tự là việc phát minh ra bàn tính được sử dụng để hướng dẫn thực hiện những phép tính con số. Ở phương tây vào những ngày đầu tiên của nền giáo dục mỗi học sinh đều có một cái bảng đá để viết với kích thước đủ lớn để toàn thể lớp học có thể coi đó như một công cụ học tập, ghi lại thông tin, thông qua những ký hiệu và hình ảnh, nhờ đó mở rộng khả năng ghi nhớ của người học thông qua việc hồi tưởng và thực hành. Theo Michael Jeffries trong cuốn Lịch sử giáo dục từ xa (The History of Distance Education) [31] và Bruner, Jerome S. (1974), tác phẩm “Học thông qua trải nghiệm và học thông qua phương tiện truyền thông” (Learning Through Experience 10 and Learning Through Media) [26], cho biết người ta làm ra phim vào đầu thập niên 1900 và được sử dụng phổ biến trong lớp học vào những năm 1940 và 1950. Năm 1960 máy thu băng cassette đã xuất hiện 7
để hỗ trợ việc học ngoại ngữ. Những nghiên cứu này cho thấy, cùng với sự phát triển xã hội loài người, TBDH ra đời rất sớm, có vị trí, vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giảng dạy, sự giao tiếp trao đổi phương tiện truyền đạt như tranh ảnh, đồ thị, âm thanh và cả thông qua chữ viết nữa. Từ thế kỷ 16, tác giả Komensky (1592-1670) là nhà sư phạm lỗi lạc của Tiệp Khắc với hai tác phẩm: Great Didactic: Lý luận dạy học vĩ đại; Orbis Pictus: Dạy học bằng tranh ảnh và đồ dùng dạy học. Những nội dung này về TBDH cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị làm cơ sở cho lý luận dạy học hiện đại ngày nay [26]. Nhà nghiên cứu sư phạm Jean Jacques Rousseau (1712-1778) với tác phẩm “Dạy học là phát triển các giác quan” (1752), Ông cho rằng thực tiễn cuộc sống đem lại kinh nghiệm tốt nhất; hoạt động dạy học phải trên cơ sở hoạt động thực hành; và cần khuyến khích dạy học gắn với thực hành trong nhà trường [27]. Tại Ba Lan, quản lý sử dụng TBDH được đánh giá thông qua các bài tập thực hành của học sinh, và thường cho một số lượng không nhỏ trong hệ thống TBDH được sử dụng trong các nhà trường phổ thông. Tại Rumani, quản lý sử dụng TBDH gắn với việc tự làm TBDH; thực hành tự làm TBDH được xem là môn học bắt buộc tại các trường trường phổ thông “Chuẩn bị kỹ thuật và sản xuất” (Preparation of technical subject- production) [29], [31]. Tại Liên xô (cũ), TBDH tự làm rất được chú trọng tại các nhà trường, số giáo viên tham gia tự làm TBDH rất nhiều. Đã có nhiều tài liệu, nhiều cuốn sách của nhiều tác giả viết, giới thiệu hàng loạt mẫu TBDH tự làm rất phong phú, có 14 giá trị khoa học giáo dục và giá trị kinh tế cao [29], đã được dịch ra tiếng Việt, lưu hành rộng rãi trong ngành giáo dục Việt Nam những năm 70 - 80 của thế kỷ trước, các tài liệu này được dùng để tổ chức các lớp bồi dưỡng “nhân viên thiết bị thí nghiệm” và còn được sử dụng làm tài liệu tự bồi dưỡng đối với giáo viên các môn học, các cấp học ở Việt Nam. 8
Nhìn chung ở các nước có nền giáo dục tiên tiến đều xác định muốn quản lý TBDH trong nhà trường nói chung và trường THPT nói riêng có hiệu quả thì vấn đề phải đào tạo được đội ngũ nhân lực làm công tác thiết bị trường học. Với các công trình thuộc hướng nghiên cứu này thường là những công trình mang tính chất tổng hợp, viết chung với các tài liệu về đổi mới chương trình/đổi mới phương pháp giảng dạy đáp ứng định hướng đổi mới chương trình,… Một số công trình tiêu biểu có thể kể đến là: Công trình How Teachers Taught: Constancy and Change in American Classrooms, 1890-1980 (Cuban- Larry, Research onTeaching Monograph Series, ISBN-0-582-28481-3, 1984, 306 trang). Nghiên cứu chỉ rõ những thay đổi trong GD nhà trường phổ thông Hoa Kỳ trong thế kỷ 20, với rất nhiều hình ảnh tư liệu quý giá về lớp học, sách giáo khoa, mẫu bài kiểm tra. Năm 2000, Khối kinh tế các nước phát triển OECD (gồm 30 nước) đã thực hiện một nghiên cứu 2 năm về khung lí thuyết của năng lực, từ đó xác định khung năng lực chung cần đạt của học sinh phổ thông bao gồm 3 nhóm năng lực: - Hành động sáng tạo, tự chủ. - Sử dụng một cách thông minh các công cụ. - Tương tác với nhiều nhóm xã hội một cách hòa đồng. Ở New Zealand, cho đến cuối thế kỉ XX, chương trình phổ thông vẫn thực hiện theo quan điểm nặng về cung cấp kiến thức nhưng sau năm 2000, Bộ giáo dục đã tiến hành cải tổ hệ thống giáo dục quốc dân, trước tiên bằng việc xây dựng chương trình dựa vào năng lực. Các năng lực (NL) được xây dựng trên yêu cầu cụ thể của mục tiêu giáo dục, nhấn mạnh "bản sắc cá nhân, trách nhiệm, tư duy phê phán, khỏe mạnh về thể chất và tinh thần". Cùng với mục tiêu giáo dục, khung năng lực của New Zealand còn chịu sự chi phối của cuộc sống thực và những tình huống học tập mang ý nghĩa thực tiễn. Tóm lại, các công trình nghiên cứu trên thế giới đã đề cập đến TBDH ở 9