Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:138

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện, góp phần quan trọng trong việc sử dụng NSNN hiệu quả và tiết kiệm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ––––––––––––––––––––––––––– HOÀNG VĂN THẮM QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ––––––––––––––––––––––––––– HOÀNG VĂN THẮM QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC KẠN Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ NHUNG THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là nghiên cứu của riêng tôi, toàn bộ nội dung nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Số liệu trong luận văn được thực hiện khảo sát, điều tra trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Học viên Hoàng Văn Thắm
ii LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả các Quý thầy cô đã giảng dạy trong chương trình Cao học Quản lý kinh tế - Trường Đại học Kinh tế & QTKD - Đại học Thái Nguyên đã truyền đạt cho tôi những kiến thức hữu ích trong giáo dục làm cơ sở cho tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Trần Thị Nhung đã tận tình, tâm huyết hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong thời gian thực hiện luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới Ban lãnh đạo, các đồng chí đang công tác tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc thu thập số liệu, khảo sát, thu thập thông tin để tôi hoàn thành luận văn. Do thời gian có hạn cũng như kinh nghiệm nghiên cứu khoa học còn hạn chế nên luận văn của tôi không tránh khỏi tồn tại thiếu sót, kính mong nhận được sự nhận xét, đóng góp ý kiến của Quý thầy, cô và các anh, chị học viên. Tôi xin chân thành cảm ơn!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................... ix MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ....................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................2 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài..............................................................3 5. Kết cấu của luận văn ..............................................................................................3 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN ...........................5 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện.................5 1.1.1. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện ............................................5 1.1.2. Quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện ....................8 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước .............26 1.2.1. Kinh nghiệm về quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước tại một số địa phương trong nước ..................................................................................26 1.2.2. Bài học kinh nghiệm về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ..................................................................................29 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................32 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................32 2.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................32 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ........................................................................32 2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin .......................................................................34
iv 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................................35 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ...............................................................................36 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá hiện trạng của địa phương ........................................36 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh và đánh giá quản lý chi thường xuyên ngân sách ...........................................................................................................................37 Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC KẠN.......................40 3.1. Khái quát về huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn ....................................................40 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ......................................................................40 3.1.2. Cơ cấu tổ chức quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn .............................................................................................................41 3.1.3. Một số kết quả đã đạt được của huyện ...........................................................46 3.1.4. Đặc điểm của địa bàn nghiên cứu có ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn........................................................48 3.2. Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn.....................................................................................................................49 3.2.1. Quy trình quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn.....................................................................................................................49 3.2.2. Nội dung quản lý quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn .............................................................................................................52 3.2.3. Công cụ quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................................................75 3.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn .............................................................................................79 3.3. Đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn ........................................87 3.3.1. Đánh giá kết quả đạt được...............................................................................87 3.3.2. Những tồn tại, hạn chế ....................................................................................89 3.3.3. Nguyên nhân hạn chế ......................................................................................91
v Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN PÁC NẶM TỈNH BẮC KẠN ..........................................................................................................................94 4.1. Quan điểm, định hướng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn ....................................................................................................94 4.1.1. Quan điểm quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn.....................................................................................................................94 4.1.2. Mục tiêu quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................................................95 4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn ..................................................................................96 4.2.1. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi thường xuyên .....................................96 4.2.2. Hoàn thiện công tác chấp hành dự toán và tổ chức thực hiện chi thường xuyên Ngân sách huyện ............................................................................................98 4.2.3. Hoàn thiện công tác quyết toán ngân sách huyện ...........................................99 4.2.4. Hoàn thiện công tác thanh kiểm tra, kiểm soát công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước của huyện........................................................101 4.2.5. Nâng cao năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện ...........................................................................................103 4.3. Kiến nghị .........................................................................................................105 4.3.1. Đối với Chính phủ, Bộ Tài chính ..................................................................105 4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh Bắc Kạn ..............................................................107 4.3.3. Kiến nghị đối với UBND huyện ...................................................................107 KẾT LUẬN ............................................................................................................109 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................111 PHỤ LỤC ..............................................................................................................113
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 NSNN Ngân sách nhà nước 2 CTX Chi thường xuyên 3 QLNN Quản lý nhà nước 4 NĐ - CP Nghị định - Chính phủ 5 XHCN Xã hội chủ nghĩa 6 TT-BTC Thông tư - Bộ Tài chính 7 KBNN Kho bạc nhà nước 8 DT Dự toán 9 QT Quyết toán 10 QĐ Quyết định 11 TC- KH Tài chính - Kế hoạch 12 HĐND Hội đồng nhân dân 13 UBND Ủy ban nhân dân 14 XDCB Xây dựng cơ bản
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Kết quả lập dự toán chi thường xuyên NSNN huyện Pác Nặm giai đoạn 2017-2019 ..................................................................... 55 Bảng 3.2. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác lập dự toán chi thường xuyên NSNN ................................................................................. 57 Bảng 3.3. Đánh giá của cán bộ kế toán về công tác lập dự toán ngân sách.... 58 Bảng 3.4. Kết quả chấp hành dự toán chi thường xuyên huyện Pác Nặm giai đoạn 2017-2019 ...................................................................... 60 Bảng 3.5. Tỷ trọng các khoản chi thường xuyên huyện Pác Nặm giai đoạn 2017-2019...................................................................................... 62 Bảng 3.6. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác thực hiện chi thường xuyên NSNN ................................................................................. 65 Bảng 3.7. Đánh giá của cán bộ kế toán về công tác thực hiện chi thường xuyên NSNN ................................................................................. 66 Bảng 3.8. Mức độ lập báo cáo quyết toán của các đơn vị hưởng ngân sách huyện Pác Nặm.............................................................................. 68 Bảng 3.9. Đánh giá của cán bộ quản lý về công tác quyết toán chi thường xuyên NSNN ................................................................................. 69 Bảng 3.10. Đánh giá của cán bộ kế toán về công tác quyết toán chi thường xuyên NSNN ................................................................................. 70 Bảng 3.11. Số lần thanh tra và kiểm tra chi thường xuyên NSSN ................. 72 Bảng 3.12. Đánh giá cán bộ quản lý về công tác thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên NSNN ..................................................................... 73 Bảng 3.13. Đánh giá của cán bộ kế toán về công tác thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên NSNN ............................................................... 74 Bảng 3.14. Đánh giá về điều kiện tự nhiên kinh tế-xã hội.............................. 79
viii Bảng 3.15. Đánh giá về cơ chế chính sách và các quy định về quản lý NSSN ............................................................................................. 80 Bảng 3.16. Đánh giá về nguồn lực tài chính công .......................................... 81 Bàng 3.17. Trình độ chuyên môn của cán bộ thực hiện quản lý chi thường xuyên NSNN .................................................................... 82 Bảng 3.18. Đánh giá về trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý chi thường xuyên NSSN ..................................................................... 83 Bảng 3.19. Đánh giá về bộ máy quản lý chi thường xuyên NSSN................. 84 Bảng 3.20. Danh mục phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin................... 85 Bảng 3.21. Các khóa đào tạo công nghệ thông tin tại huyện Pác Nặm .......... 86 Bảng 3.22. Đánh giá về công nghệ quản lý chi thường xuyên NSSN ............ 86
ix DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Quy trình quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện....................................................................................... 13 Hình 3.1. Sơ đồ quản lý chi thường xuyên NSNN ở huyện Pác Nặ ............. 42 Hình 3.2. Quy trình quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn ................................................................................. 49
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân sách nhà nước có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước. Ngân sách nhà nước là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế - xã hội, định hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội. Ở Việt Nam, luật NSNN từ khi ban hành và qua các lần sửa đổi, bổ sung đều thừa nhận rằng ngân sách huyện (gọi chung là cấp huyện) là ngân sách của chính quyền Nhà nước cấp huyện và là một bộ phận cấu thành NSNN, là cấp ngân sách thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN. Việc tổ chức, quản lý thu chi ngân sách cấp huyện hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết được những vấn đề bức thiết trên địa bàn huyện. Pác Nặm là huyện miền núi vùng cao nằm về phía Đông Bắc tỉnh Bắc Kạn, theo Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP là huyện nghèo, chủ yếu làm nông nghiệp, nguồn thu ngân sách hạn chế trong khi đó nhu cầu chi cho phát triển kinh tế là rất lớn, thu ngân sách hàng năm không đủ chi, tỉnh trợ cấp cân đối nên vấn đề tăng cường quản lý chi thường xuyên cần được chú trọng sử dụng hợp lý các khoản chi nhằm thúc đẩy sản xuất phát triển. Thực tế, công tác quản lý chi thường NSNN tại huyện Pác Nặm trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định và đã có sự chuyển biến tích cực. Cụ thể, kết quả từng năm được thực hiện như sau: Năm 2016: Tổng chi là 213.498.097.675,đ/ dư toán là 185.190.000.000,đ; Năm 2017: Tổng chi là 227.841.035.729,đ/ dư toán là 207.154.000.000,đ; Năm 2018: Tổng chi là 277.089.582.652,đ/ dư toán là 230.559.000.000,đ. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác quản lý chi thường xuyên NSNN vẫn chưa hoàn thiện, chưa đạt được hiệu quả cao, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cơ bản cần phải được khắc phục như hiệu quả các khoản chi ngân sách còn thấp, chi còn dàn trải, thiếu tập trung dẫn
2 đến hiệu quả đầu tư còn thấp, gây lãng phí, chi thường xuyên còn vượt dự toán,... Với ý nghĩa và tính cấp thiết đó, trong thời gian nghiên cứu luận văn cao học tôi đã chọn đề tài: “Quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. Đề tài có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài - Mục tiêu chung: Nghiên cứu thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện, góp phần quan trọng trong việc sử dụng NSNN hiệu quả và tiết kiệm. - Mục tiêu cụ thể: + Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên nguồn NSNN. + Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. + Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên nguồn Nguồn NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2017-2019. + Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. - Phạm vi nghiên cứu: + Về mặt không gian: Luận văn nghiên cứu tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. + Về mặt thời gian: Số liệu thứ cấp được tác giả thu thập từ năm 2017- 2019; Số liệu sơ cấp được tác giả điều tra vào tháng 3-5/2020; Các giải pháp được nghiên cứu và đề xuất trong giai đoạn 2020-2025.
3 + Về mặt nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý chi thường xuyên nguồn NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn bao gồm các nội dung cụ thể: Lập dự toán chi thường xuyên; thực hiện (chấp hành) dự toán; kế toán, quyết toán chi ngân sách; thanh tra, kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên NSNN. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa thiết thực về mặt lý luận và thực tiễn; là tài liệu giúp UBND cấp huyện và các đơn vị trực thuộc lập dự toán; xây dựng kế hoạch hoàn thiện cơ chế quản lý chi thường xuyên nguồn NSNN tính đến năm 2025 có cơ sở khoa học. Luận văn nghiên cứu khá toàn diện và có tính hệ thống những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý chi thường xuyên nguồn NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn và có ý nghĩa thiết thực cho việc hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên nguồn NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo giúp các đơn vị sử dụng NSNN đạt hiệu quả hơn, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, chống lãng phí, giảm thất thoát nguồn ngân sách; từ đó góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn những nội dung trong đề tài đã giúp tác giả nhận thức sâu rộng hơn, gắn kết chặt hơn giữa lý luận và thực tiễn, hiểu rõ thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại đơn vị công tác, tìm ra nguyên nhân và có những giải pháp tích cực cho quản lý chi thường xuyên nguồn NSNN cấp huyện. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục bảng, hình, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu thành 4 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện Chương 2. Phương pháp nghiên cứu
4 Chương 3. Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm tỉnh, Bắc Kạn Chương 4. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn.
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.1. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.1.1. Khái niệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện [1] Khái niệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước Nguyễn Ngọc Hải (2008) “Chi thường xuyên ngân sách nhà nước bao gồm nhiều lĩnh vực trong đời sống, nó liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến từng đối tượng trong một đất nước. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước có các cơ quan có thẩm quyền quyết định như: Quốc hội, Chính phủ và cơ quan chính quyền được ủy quyền thực hiện chi”. Nguyễn Văn Huy (2010) “Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là hoat động kinh tế không vì lợi nhuận, đây là hoat động vì lợi ích của công đồng, vì lợi ích chung của cả đất nước”. Đặng Văn Du (2010) “Chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) là quá trình phân phối và sử dụng các nguồn tài chính đã tập trung được vào NSNN để đáp ứng cho các nhu cầu chi giúp bộ máy Nhà nước vận hành và thực hiện nhiệm vụ của mình đồng thời đảm bảo chi cho các hoạt động sự nghiệp nhằm cung ứng các hàng hóa công cộng gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý kinh tế, xã hội trên địa bàn”. Theo Luật NSNN được Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành năm 2015 thì “Chi thường xuyên là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của nhà nước về phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng – an ninh” (Luật ngân sách Quốc hội, 2015).
6 Như vậy ta có thể hiểu: Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là các khoản chi từ Ngân sách nhà nước nhằm đat các mục tiêu về Kinh tế, chính trị xã hội của một đất nước. [2] Khái niệm chi thường xuyên ngân sách cấp huyện Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách huyện nhằm đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trên địa bàn cấp huyện. Đó là toàn bộ các khoản chi thường xuyên của ngân sách cấp huyện có trong dự toán, được cơ quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ thường xuyên của chính quyền địa phương cấp huyện về quản lý kinh tế, xã hội 1.1.1.2. Đặc điểm chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện - Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện nhằm phục vụ lợi ích của một quốc gia nói chung và cấp huyện nói riêng. Điều này có nghĩa, thông qua ngân sách nhà nước, nhà nước cung cấp một lượng lớn hàng hóa công cộng cho nền kinh tế trong nước. Qua đó, nhà nước thể hiện chức năng quản lý của nhà nước thông qua việc chi thường xuyên NSNN. - Các khoản chi thường xuyên NSNN cấp huyện phần lớn nhằm mục đích tiêu dùng trong phạm vi một huyện: chi thường xuyên nhằm trang trải cho các nhu cầu về quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, về an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội và các hoạt động xã hội khác trong một huyện. Các hoạt động này mặc dù không trực tiếp tạo ra lợi nhuận hay tạo ra sản phẩm vật chất, nhưng những khoản chi thường xuyên này lại có tác dụng quan trọng đối với phát triển kinh tế vì nó tạo ra một hệ thống cơ sở hạ tầng, môi trường kinh tế ổn định góp phần nâng cao chất lượng lao động trong huyện. - Chi thường xuyên NSNN huyện gắn liền với cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà nước và việc thực hiện các chính sách kinh tế, chính trị, xã hội của Nhà nước trong huyện: Phần lớn các khoản chi thường xuyên nhằm duy trì hoạt
7 động, hiệu quả của bộ máy quản lý Nhà nước, việc sử dụng kinh phí thường xuyên phải đúng mục đích, tiết kiệm và có hiệu quả. Hiệu quả của chi thường xuyên không thể đánh giá, xác định cụ thể như chi cho đầu tư phát triển, hiệu quả của nó không đơn thuần về mặt kinh tế mà được thể hiện qua sự ổn định chính trị, xã hội từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. - Chi thường xuyên để đầu tư vào nguồn lực con người trong quá trình phát triển KT-XH trong huyện: Bên cạnh đó, thông qua các khoản chi này thực hiện các chức năng văn hóa, giáo dục, quản lý, an ninh - quốc phòng… Nguồn tài chính chi cho mục đích công cộng này có thể huy động từ nhiều nguồn vốn khác nhau: từ nguồn NSNN; nguồn tự tạo của các đơn vị thông qua hoạt động sự nghiệp; nguồn tài chính của các tổ chức kinh kinh tế, các doanh nghiệp, của các tổ chức xã hội; nguồn huy động từ sự đóng góp của dân cư theo chính sách hoặc tự nguyện, biếu tặng và nguồn từ nước ngoài thông qua hợp tác trong hoạt động sự nghiệp. - Chi thường xuyên NSNN cấp huyện bao gồm các khoản chi cho tiêu dùng xã hội gắn liền với chức năng quản lý xã hội của Nhà nước, khoản chi này được phân thành hai bộ phận: Thứ nhất, Chi cho nhu cầu quản lý kinh tế xã hội chung và thứ hai, chi để đáp ứng nhu cầu của dân cư về phát triển văn hóa xã hội, nó có mối quan hệ trực tiếp đến thu nhập và nâng cao mức sống của dân cư và một bộ phận phục vụ cho nhu cầu quản lý kinh tế xã hội trong huyện. Bằng vào các khoản chi tiêu dùng thường xuyên, nhà nước thể hiện được sự quan tâm của mình đến yếu tố con người trong quá trình phát triển kinh tế. Đồng thời với các khoản chi này, nhà nước thực hiện chức năng quản lý văn hóa, giáo dục, an ninh quốc phòng. 1.1.1.3. Nội dung chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện Nội dung các khoản chi thường xuyên ngân sách được phân thành các nhóm chính như sau:
8 - Chi quản lý hành chính Nhà nước ở huyện: Là khoản chi nhằm đảm bảo sự hoạt động của hệ thống các cơ quan hành chính Nhà nước ở cấp huyện. Bao gồm 5 lĩnh vực cơ bản: + Chi về hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước cấp huyện. + Chi về hoạt động của hệ thống cơ quan pháp luật. + Chi về hoạt động quản lý vĩ mô nền KT-XH cho hệ thống các cơ quan quản lý KT-XH và chính quyền cấp huyện. + Chi về hoạt động của các cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam ở cấp huyện. + Chi về hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội. - Chi quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội ở huyện: Là khoản đặc biệt quan trọng, đảm bảo ổn định trật tự xã hội và sự toàn vẹn lãnh thổ. - Chi sự nghiệp văn hóa xã hội: Là các khoản chi mang tính chất tiêu dùng xã hội, liên quan đến sự phát triển đời sống tinh thần của các tầng lớp dân cư, gắn với quá trình đầu tư phát triển yếu tố con người. Bao gồm các khoản chi cho các hoạt động sự nghiệp như: sự nghiệp khoa học công nghệ, sự nghiệp giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao, thông tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình và các hoạt động khác.... - Chi sự nghiệp kinh tế của Nhà nước: Là khoản chi để phục vụ cho hoạt động của mỗi ngành và phục vụ chung cho cấp huyện, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động của các thành phần kinh tế. - Chi khác: Ngoài các khoản chi thường xuyên lớn thuộc 4 lĩnh vực trên còn có các khoản chi khác cũng xếp vào cơ cấu chi thường xuyên như: chi trợ giá theo chính sách của Nhà nước, chi trả tiền lãi do Chính phủ vay, chi hỗ trợ quỹ BHXH... 1.1.2. Quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò và nguyên tắc Quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước cấp huyện a, Khái niệm: Trước hết, quản lý nói chung được hiểu như một quy trình mà chủ thể quản lý tiến hành thông qua việc sử dụng các công cụ và phương pháp thích hợp nhằm tác động và điều khiển đối tượng quản lý hoạt động phát triển phù
9 hợp với quy luật khách quan và đạt được mục tiêu đã định. Trong quản lý cần xác định đúng các yếu tố trọng yếu như: Chủ thể quản lý, đối tượng quản lý, công cụ và phương pháp quản lý, mục tiêu quản lý. Chi Ngân sách nhà nước là quá trình quản lý hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình tạo lập, phân bổ và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền Nhà nước cấp huyện; quản lý các khoản thu, chi của huyện đã dự toán và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện là quá trình thực hiện có hệ thống các biện pháp phân phối, sử dụng ngân sách cho mục đích chi tiêu nhằm duy trì sự tồn tại và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của bộ máy chính quyền cấp huyện. Theo quan điểm của tác giả (Đinh Tích Linh, 2003), thì: Quản lý chi thường xuyên NSNN là quá trình các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền sử dụng hệ thống các biện pháp tác động vào hoạt động chi thường NSNN, đảm bảo cho các khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Theo quan điểm của tác giả (Lê Chi Mai, 2006), thì: quản lý chi thường xuyên ngân sách là việc áp dụng các biện pháp thực hiện tốt các khâu quản lý định mức, lập dự toán chi thường xuyên cho các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, chấp hành dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước và quyết toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước hằng năm. Như vậy, Quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện là một nội dung trọng yếu của quản lý chi ngân sách, quản lý tài chính nói riêng và quản lý nhà nước nói chung, được điều hành bởi bộ máy cấp huyện và là một mắt xích quan trọng của quá trình quản lý kinh tế - xã hội. b, Đặc điểm: - Chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện nhằm phục vụ lợi ích của một quốc gia nói chung và cấp huyện nói riêng. Điều này có nghĩa, thông qua ngân sách nhà nước, nhà nước cung cấp một lượng lớn hàng hóa