Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:128

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết cấu của luận văn gồm phần mở đầu và kết luận, luận văn được chia thành 4 chương: Chương 1 - Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận về cơ chế TCTC của các BVCL; Chương 2 - Phương pháp nghiên cứu; Chương 3 - Thực trạng tình hình thực hiện cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình; Chương 4 - Giải pháp hoàn thiện cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ NGỌC CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH THÁI BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ NGỌC CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH THÁI BÌNH Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM MINH TUẤN XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình” là công trình nghiên cứu của riêng tôi cùng với sự hƣớng dẫn tận tình của giáo viên hƣớng dẫn TS. Phạm Minh Tuấn. Và tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này. Các số liệu trong luận văn đƣợc sử dụng trung thực. Kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này chƣa từng đƣợc công bố tại các công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bản luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn sự hƣớng dẫn tận tình của TS. Phạm Minh Tuấn trong suốt quá trình viết và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội đã truyền đạt cho tôi kiến thức trong suốt những năm học ở trƣờng. Tôi xin chân thành cảm ơn Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình đã tạo điều kiện cho tôi khảo sát trong thời gian làm luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Hội đồng khoa học Trƣờng Đại học Kinh tế, Khoa Tài Chính - Ngân hàng đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này./. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................i DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... ii DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................... iii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH CỦA CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP .................................. 5 1.1. Tổng quan các nghiên cứu ................................................................................... 5 1.1.1. Những nghiên cứu trong nƣớc. ...................................................................... 5 1.1.2. Những nghiên cứu nƣớc ngoài. ..................................................................... 8 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu ............................................................................ 10 1.2. Cơ sở lý luận về chế độ TCTC đối với bệnh viện công lập. .............................. 11 1.2.1. Tổng quan về bệnh viện công lập. ............................................................... 11 1.2.2. Cơ chế tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập .................................... 14 1.2.3. Tác động của cơ chế tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập ............... 24 1.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện tự chủ tài chính tại bệnh viện công lập. ................................................................................................................. 27 1.2.5. Kinh nghiệm về việc thực hiện TCTC tại một số bệnh viện tại Việt Nam. ....... 33 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................................................................... 42 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 43 2.1. Quy trình nghiên cứu của đề tài ......................................................................... 43 2.2. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ............................................................................ 44 2.2.1. Thu thập dữ liệu sơ cấp ................................................................................ 44 2.2.2. Thu thập dữ liệu thứ cấp .............................................................................. 45 2.3. Phƣơng pháp xử lý dữ liệu ................................................................................. 46 2.3.1. Phƣơng pháp thống kê ................................................................................. 46 2.3.2. Phƣơng pháp so sánh ................................................................................... 46 2.3.3. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp ................................................................ 48
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.......................................................................................... 49 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VIỆC THỰC HIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH THÁI BÌNH .................................................. 50 3.1. Khái quát về Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. .............................................. 50 3.1.1. Khái quát về quá trình hình thành và phát triển. ......................................... 50 3.1.2. Cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện .................................. 50 3.1.3. Về cơ sở vật chất .......................................................................................... 51 3.1.4. Về thế mạnh ................................................................................................. 51 3.1.5. Định hƣớng phát triển bệnh viện trong thời gian tới ................................... 53 3.2. Chế độ chính sách của Nhà nƣớc liên quan đến cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình ................................................................................................... 54 3.3. Tình hình thực hiện cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình .............. 55 3.3.1. Tình hình huy động, tạo lập các nguồn lực tài chính .................................. 55 3.3.2. Tình hình quản lý, sử dụng các nguồn lực tài chính .................................... 65 3.3.3. Tình hình quản lý tài sản tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. ............... 72 3.3.4. Cơ chế kiểm tra, kiểm soát tài chính khi thực hiện cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình .................................................................................. 73 3.4. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện TCTC theo kết quả từ cuộc khảo sát ...................................................................................................................... 74 3.4.1. Các yếu tố bên trong .................................................................................... 74 3.4.2. Các yếu tố bên ngoài.................................................................................... 79 3.5. Đánh giá mức độ thực hiện TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình .............. 87 3.5.1. Những thành công đạt đƣợc ......................................................................... 87 3.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân................................................................... 88 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.......................................................................................... 92 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH THÁI BÌNH .......................................................... 93 4.1. Định hƣớng......................................................................................................... 93 4.1.1. Định hƣớng phát triển bệnh viện đến năm 2025. ........................................ 93
4.1.2. Định hƣớng hoàn thiện cơ chế TCTC đến năm 2025 .................................. 94 4.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động TCTC ...................................... 95 4.2.1. Trong quá trình huy động và tạo lập nguồn thu; ......................................... 95 4.2.2. Trong quá trình phân phối, sử dụng các nguồn tài chính; ........................... 99 4.2.3. Bồi dƣỡng, nâng cao kiến thức quản lý cho đội ngũ CBVC tại bệnh viện ......100 4.2.4. Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát. .................................101 4.2.5. Tăng cƣờng tuyên truyền, phổ biến về TCTC trong bệnh viện .................103 4.3. Kiến nghị ..........................................................................................................103 4.3.1. Kiến nghị hoàn thiện văn bản pháp lý .......................................................103 4.3.2. Kiến nghị hoàn thiện các quy định về mức thu, chi tại bệnh viện.............105 4.3.3. Các kiến nghị khác.....................................................................................105 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4........................................................................................107 KẾT LUẬN .............................................................................................................108 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................110
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt Nguyên nghĩa 1. BVCL Bệnh viện công lập 2. CBVC Cán bộ viên chức 3. ĐVSNCL Đơn vị sự nghiệp công lập 4. LDLK Liên doanh liên kết 5. NSNN Ngân sách Nhà nƣớc 6. NVYT Nhân viên y tế 7. PTHĐSN Phát triển hoạt động sự nghiệp 8. TCTC Tự chủ tài chính 9. TSCĐ TSCĐ 10. XDCB Xây dựng cơ bản 11. XHH Xã hội hóa i
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Các nguồn tài chính thực hiện theo cơ chế tự 56 chủ tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình 2 Bảng 3.2 Nguồn kinh phí NSNN cấp 58 3 Bảng 3.3 Nguồn thu hoạt động sự nghiệp y tế 59 4 Bảng 3.4 Nguồn thu từ các hoạt động dịch vụ y tế 63 5 Bảng 3.5 Nguồn thu từ các hoạt động khác 64 6 Bảng 3.6 Chi hoạt động thƣờng xuyên 67 7 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về môi trƣờng làm 75 Bảng 3.7 việc và cơ hội học tập, thăng tiến 8 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về lãnh đạo trực tiếp, 76 Bảng 3.8 đồng nghiệp 9 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về quy chế chi tiêu 77 Bảng 3.9 nội bộ, tiền lƣơng, thu nhập tăng them. 10 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về sự hài lòng chung 78 Bảng 3.10 đối với bệnh viện 11 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về sự minh bạch 80 Bảng 3.11 thông tin và thủ tục khám bệnh, điều trị. 12 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về cơ sở vật chất và 81 Bảng 3.12 phƣơng tiện phục vụ ngƣời bệnh 13 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về thái độ ứng xử, 83 Bảng 3.13 năng lực chuyên môn của nhân viên y tế. 14 Tỷ lệ lựa chọn câu trả lời về kết quả cung cấp 85 Bảng 3.14 dịch vụ ii
DANH MỤC CÁC HÌNH STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 2.1 Quy trình nghiên cứu của đề tài 43 Biểu đồ thể hiện khả năng quay lại bệnh viện 2 Hình 3.1 86 khi có nhu cầu của bệnh nhân iii
LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sức khoẻ là tài sản quý giá nhất của mỗi ngƣời cũng nhƣ của toàn xã hội. Con ngƣời là nhân tố quan trọng nhất quyết định trực tiếp đến sự phát triển xã hội của một đất nƣớc. Muốn có một xã hội phát triển đòi hỏi chúng ta phải phát triển nguồn nhân lực trong đó có việc bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ con ngƣời. Do vậy, hoạt động y tế, chăm lo sức khoẻ cho con ngƣời ngày càng trở nên thiết yếu đối với tất cả các quốc gia trên thế giới. Ở nƣớc ta, Đảng và Nhà nƣớc cũng rất quan tâm và chú trọng phát triển ngành y tế, gắn các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với các mục tiêu phát triển sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ ngƣời dân. Quan điểm, chủ trƣơng của Đảng tại Nghị quyết số 19/NQ-TW, Nghị quyết số 20/NQ-TW của Hội nghị Trung ƣơng VI là các bệnh viện cần tăng cƣờng tự chủ về tài chính, đẩy mạnh xã hội hóa, huy động các nguồn vốn ngoài ngân sách để đầu tƣ; đa dạng hóa các hình thức hợp tác công - tƣ, cho phép liên kết, hợp tác giữa các cơ sở y tế công lập và tƣ nhân. Theo lộ trình, đến năm 2018 tất cả các bệnh viện công lập phải tự chủ hoàn toàn về tài chính. Đây đƣợc coi là một xu thế tất yếu trong quá trình phát triển của ngành y tế để phù hợp với cơ chế thị trƣờng, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lƣợng dịch vụ y tế. Theo báo cáo của Sở Tài chính Thái Bình, hiện nay các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh đã tự đảm bảo từ 70 - 78% kinh phí chi thƣờng xuyên, có 02 bệnh viện công lập đã tự đảm bảo chi thƣờng xuyên, trong đó có bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. Khi đƣợc giao quyền tự chủ về tài chính, bệnh viện đã chủ động sử dụng kinh phí NSNN giao hiệu quả hơn để thực hiện nhiệm vụ, đồng thời chủ động sử dụng tài sản, nguồn nhân lực để phát triển và nâng cao chất lƣợng dịch vụ, tạo điều kiện tăng nguồn thu. Cơ chế tự chủ tài chính đã phát huy tính năng động, sáng tạo của bệnh viện trong việc thực hiện 1
nhiệm vụ chuyên môn, sắp xếp tổ chức lại bộ máy, sử dụng nguồn nhân lực và tài chính một cách có hiệu quả; huy động đƣợc nguồn lực ngoài ngân sách đầu tƣ phát triển cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, máy móc hiện đại nâng cao chất lƣợng dịch vụ y tế; giảm gánh nặng cho NSNN. Sau một thời gian các đơn vị công lập thực hiện cơ chế tự chủ theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 về thực hiện cơ chế tự chủ trong các đơn vị sự nghiệp công lập đã mở rộng hơn nội dung về chế độ tự chủ. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình đang áp dụng cơ chế tự chủ theo Nghị định mới, dần hoàn thiện việc tự chủ về chi thƣờng xuyên để hƣớng tới tự chủ hoàn toàn, tuy nhiên còn nhiều hạn chế cần nghiên cứu các giải pháp để triển khai tốt nhất cơ chế tự chủ phù hợp với thực tiễn. Với lý luận và kinh nghiệm của bản thân, tôi đã chọn đề tài: “Cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình” làm để tài luận văn thạc sĩ với mong muốn đề xuất các giải pháp để Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình hoàn thiện hơn nữa cơ chế tự chủ về chi thƣờng xuyên phù hợp với điều kiện thực tế của đơn vị và hƣớng tới tự chủ hoàn toàn trong tƣơng lai gần. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn thực hiện cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa cơ chế tự chủ về chi thƣờng xuyên tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình hƣớng đến tự chủ hoàn toàn cả về chi đầu tƣ. 2.2. Nhiệm vụ - Một là, hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơ chế TCTC đối với các ĐVSNCL nói chung và các BVCL nói riêng. - Hai là, nghiên cứu thực trạng cơ chế tự chủ tài chính hiện nay tại 2
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình, những vƣớng mắc, khó khăn và nguyên nhân trong quá trình thực hiện TCTC. - Ba là, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế TCTC theo hƣớng tự chủ hoàn toàn về chi thƣờng xuyên tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình, dần tự chủ toàn bộ cả về chi đầu tƣ. 3. Câu hỏi nghiên cứu 3.1. Câu hỏi nghiên cứu tổng quát - Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình cần phải làm gì để hoàn thiện cơ chế tự chủ về chi thƣờng xuyên và hƣớng đến chuyển đổi sang cơ chế tự chủ hoàn toàn? 3.2. Câu hỏi nghiên cứu chi tiết - Cơ chế TCTC chi phối gì đối với hoạt động của các bệnh viện công lập? Một số đơn vị y tế công lập đã áp dụng cơ chế tài chính này nhƣ thế nào trong quá trình thực hiện? - Với thực trạng hiện tại, để hoàn thiện cơ chế tự chủ về chi thƣờng xuyên và hƣớng tới tự chủ hoàn toàn, Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình có những thuận lợi gì? Các khó khăn vƣớng mắc trong quá trình thực hiện, nguyên nhân? - Giải pháp nào để Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình có thể hoàn thiện cơ chế tự chủ về chi thƣờng xuyên và hƣớng tới tự chủ hoàn toàn? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi nội dung: Luận văn giới hạn phạm vi nghiên cứu về cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. + Phạm vi không gian: Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình; 3
+ Phạm vi thời gian: Từ năm 2016 - 2018. Số liệu đƣợc tổng hợp từ báo cáo của Sở Y tế Thái Bình, phòng Tài chính Hành chính sự nghiệp Sở Tài chính Thái Bình. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn đã sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu chính nhƣ sau: - Tác giả nghiên cứu, tìm hiểu các tài liệu có liên quan để đƣa ra những vấn đề lý luận cơ bản về việc thực hiện tự chủ tài chính tại bệnh viện công lập. - Để phân tích thực trạng việc thực hiện tự chủ tài chính, tác giả đã thu thập nguồn dữ liệu sơ cấp thông qua việc điều tra, khảo sát các đối tƣợng có liên quan đến vấn đề nghiên cứu và sử dụng phƣơng pháp thống kê để đƣa ra số liệu phân tích, từ đó tìm ra các nhân tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện cơ chế tự chủ tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình; thu thập và xử lý nguồn dữ liệu thứ cấp thông qua các tài liệu có sẵn tại đơn vị, từ đó sử dụng các phƣơng pháp so sánh, đối chiếu, kỹ thuật phân tích ngang, dọc và phƣơng pháp tổng hợp, phân tích để làm rõ nội dung vấn đề cần nghiên cứu. 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn đƣợc chia thành 4 chƣơng, cụ thể nhƣ sau: Chương 1. Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận về cơ chế TCTC của các BVCL. Chương 2. Phƣơng pháp nghiên cứu Chương 3. Thực trạng tình hình thực hiện cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. Chương 4. Giải pháp hoàn thiện cơ chế TCTC tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình. 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH CỦA CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP 1.1. Tổng quan các nghiên cứu Từ khi Nghị định 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ đƣợc ban hành và sau đó đƣợc thay thế bởi Nghị định 16/2015/NĐ-CP về cơ chế tự chủ tại các đơn vị sự nghiệp công lập cho đến nay, thì vấn đề tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập thu hút nhiều sự quan tâm của các nhà quản lý, các bộ, ngành, địa phƣơng; các đơn vị hành chính sự nghiệp nói chung và các Bệnh viện công lập nói riêng trong việc triển khai công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề thực hiện tự chủ tài chính tại các ĐVSNCL có thu, BVCL, tiêu biểu là các luận án, đề tài nghiên cứu khoa học sau đây: 1.1.1. Những nghiên cứu trong nước. - Bộ Y tế (2008), “Nghiên cứu xây dựng đề án đổi mới cơ chế hoạt động và cơ chế tài chính (trong đó có tiền lương, giá dịch vụ y tế) đối với đơn vị sự nghiệp y tế công lập” là một trong những công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc, công phu và đã đạt đƣợc những kết quả sau: (1) Tiếp cận đối tƣợng nghiên cứu một cách toàn diện cả về đổi mới cơ chế hoạt động và cơ chế tài chính đối với BVCL. Đặc biệt, trong đổi mới cơ chế tài chính đã tập trung phân tích cơ chế TCTC gắn với tiền lƣơng và giá dịch vụ y tế; (2) Tập trung nghiên cứu những đổi mới từ khi triển khai thực hiện Nghị định 43/NĐ-CP giai đoạn 2002-2008; (3) Từ việc nghiên cứu, tổng kết thực tiễn đổi mới cơ chế tài chính đối với ĐVSNCL và qua phân tích, đối chiếu, so sánh hệ thống các tƣ liệu, số liệu, đề án đã đƣa ra những nhận xét, đánh giá khách quan về những kết quả 5
bƣớc đầu trong quá trình thực hiện TCTC, đồng thời cũng chỉ ra những hạn chế, vƣớng mắc, bất cập đối với ĐVSNCL; (4) Đề xuất những giải pháp, kiến nghị có tính đột phá, thúc đẩy nhanh quá trình đổi mới cơ chế tài chính, thực hiện tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với các ĐVSNCL. Đó là căn cứ quan trọng để chính phủ ban hành Nghị định số 85/2012/NĐ-CP ngày 15/10/2012 về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp y tế công lập và giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập; Tuy nhiên, mục tiêu mà đề án hƣớng tới là nhằm giải quyết những vấn đề thực tiễn cơ bản về cơ chế TCTC đối với ĐVSNCL đang đặt ra. Do đó tính khái quát, lý luận chƣa cao: chƣa làm rõ nội hàm và các nhân tố ảnh hƣởng đến TCTC, xu hƣớng vận động của các chỉ tiêu đánh giá TCTC. - Nguyễn Thị Hồng Hạnh (2013), “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh”. Từ việc phân tích và đánh giá thực trạng tình hình thực hiện cơ chế TCTC theo Nghị định 43/NĐ-CP tại bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh, tác giả đã đƣa ra một số nhóm giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện cơ chế TCTC nhƣ sau: (1) Nhóm giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý tài chính, ý thức, trách nhiệm của toàn thể cán bộ, nhân viên y tế của bệnh viện trong việc thực hiện cơ chế TCTC; (2) Nhóm giải pháp nhằm phát triển, mở rộng các loại hình dịch vụ yêu cầu, dịch vụ chất lƣợng cao đáp ứng nhu cầu đa dạng của ngƣời dân; (3) Nhóm giải pháp đề xuất việc mở rộng, hợp tác đầu tƣ, LDLK với các đối tác trong và ngoài nƣớc; - Trần Thế Cƣơng (2016), “Mở rộng tự chủ tài chính đối với bệnh viện công lập ở Việt Nam”. Luận án có những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận nhƣ sau: 6
+ Cho rằng giá dịch vụ y tế phải đƣợc tính đúng, tính đủ để bù đắp các chi phí đầu vào nhƣ là quá trình tái sản xuất; + Đã xác định việc Nhà nƣớc giao thêm quyền và tạo môi trƣờng, điều kiện cần thiết để bệnh viện công lập thực hiện tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính; đồng thời các bệnh viện công lập phát huy tính chủ động, sáng tạo trong tổ chức thực hiện tự chủ về nguồn thu, mức thu, tự chủ trong sử dụng, chi tiêu tài chính và tự cân đối thu - chi. + Việc mở rộng TCTC đối với BVCL chịu sự tác động của quan điểm chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc về đổi mới cơ chế tài chính trong lĩnh vực sự nghiệp y tế; hệ thống pháp luật và các chính sách về tài chính công đối với lĩnh vực y tế, cũng nhƣ chính sách tiền lƣơng và thu nhập của ngƣời lao động trong BVCL, chính sách giá dịch vụ y tế và chính sách bảo hiểm y tế; sự phát triển của thị trƣờng dịch vụ y tế; năng lực quản lý Nhà nƣớc trong lĩnh vực tài chính đối với BVCL; và khả năng thực hiện TCTC và trình độ quản trị của BVCL. Qua việc nghiên cứu đề án, tác giả đã làm rõ thực trạng, đánh giá những thành tựu, hạn chế, phân tích nguyên nhân của những hạn chế trong mở rộng TCTC đối với BVCL trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay. Từ đó đề xuất việc mở rộng TCTC đối với BVCL trên địa bàn thành phố Hà Nội phải theo hƣớng tiếp tục giao quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện hơn cho BVCL về tổ chức bộ máy, biên chế, hoạt động tài chính; chuyển cơ chế cấp kinh phí trực tiếp cho đơn vị sang hỗ trợ trực tiếp cho đối tƣợng đƣợc hƣởng thụ; thực hiện XHH các nguồn lực tài chính; giao quyền tự chủ gắn với tự chịu trách nhiệm trong hoạt động của các BVCL. Luận án cũng đề xuất 5 nhóm giải pháp cho việc mở rộng TCTC đối với các BVCL trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới nhƣ sau: (1) Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để tăng cƣờng 7
tính hiệu quả khi mở rộng TCTC đối với BVCL; (2) Tiếp tục mở rộng quyền tự chủ, đổi mới cơ chế tài phù hợp với điều kiện, trình độ và khả năng thực hiện của từng nhóm các BVCL; (3) Tăng cƣờng vai trò quản lý, thực hiện phân cấp quản lý Nhà nƣớc mạnh hơn đồng thời giao quyền TCTC nhiều hơn cho các BVCL, tách bạch quản lý Nhà nƣớc về tài chính với quản trị tài chính tại BVCL; tiền lƣơng, chính sách bảo hiểm y tế; (4) Từng bƣớc thực hiện tự cân đối vững chắc thu - chi tài chính trong BVCL; xây dựng, ban hành và thực hiện đầy đủ quy chế chi tiêu nội bộ và thực hiện kiểm tra, giám sát nội bộ đối với hoạt động tài chính. Qua đó, luận án cũng đề xuất lộ trình mở rộng TCTC đến năm 2020, tính các cấu phần chi phí vào giá dịch vụ y tế, làm thay đổi căn bản nhận thức về giá dịch vụ y tế và thị trƣờng dịch vụ y tế. Luận án đã góp phần rất nhiều trong việc nghiên cứu về cơ chế TCTC tại các BVCL. Tuy nhiên, đề án thực hiện nghiên cứu đối với các BVCL trong phạm vi thành phố Hà Nội có nhiều điểm khác biệt so với các bệnh viện công tuyến tỉnh, đặc biệt có nhiều lợi thế về quy mô, thu hút bệnh nhân và trình độ kỹ thuật cao nên có nhiều thuận lợi hơn khi thực hiện TCTC. Tóm lại, các công trình nghiên cứu trên đã đóng góp rất lớn trong việc hoàn thiện các lý luận cơ bản về thực hiện TCTC tại ĐVSNCL nói chung và BVCL nói riêng. Nội dung của các công trình nghiên cứu các đối tƣợng khác nhau, tuy nhiên đều đƣa ra các vấn đề lý luận cơ bản nhất về việc thực hiện TCTC; phân tíchthực trạng và đề ra các giải pháp hoàn thiện cơ chế TCTC tại các đơn vị nghiên cứu, làm tiền để cho tác giả thực hiện bài luận văn này. 1.1.2. Những nghiên cứu nước ngoài. Nhƣ chúng ta đã biết, TCTC là quá trình trong đó cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền giao quyền chủ động tự quyết định, tự chịu trách nhiệm các vấn 8
đề về tài chính cho ĐVSNCL nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trƣờng. Đối với các quốc gia đã có nền kinh tế thị trƣờng phát triển, thị trƣờng dịch vụ y tế đã hoàn chỉnh và hoạt động hiệu quả thì các BVCL đã thực hiện tự chủ. Do đó không có nhiều công trình nghiên cứu về việc thực hiện TCTC tại các BVCL. Các nhà khoa học trên thế giới chủ yếu nghiên cứu tự chủ tài chính từ giác độ Chính phủ quản lý tài chính đối với BVCL làm sao có hiệu quả; trách nhiệm xã hội của BVCL khi thực hiện tự chủ tài chính; phân tích so sánh hiệu quả của bệnh viện tƣ nhân và BVCL; mô hình hợp tác công tƣ (PPP) trong lĩnh vực y tế. Phải kể đến một số các nghiên cứu sau đây: - Ying yao Chen (2013), “Public Hospital Automnomy in China: Review and Outlook”. Công trình nghiên cứu tổng quan về việc thực hiện tự chủ tại bệnh viện công tại Trung Quốc của tác giả đã phân chia các bệnh viện thành 4 loại: đơn vị ngân sách, đơn vị tự chủ, đơn vị hợp tác và đơn vị tƣ nhân; đối với mỗi loại hình bệnh viện lại có mức độ tự chủ khác nhau thể hiện trên các mặt, đó là quyền quyết định, khả năng tiếp cận thị trƣờng, trách nhiệm và chức năng xã hội, ngƣời hƣởng lợi cuối cùng. Qua việc quá trình thực hiện TCTC của bệnh viện đã làm thay đổi cơ cấu tài chính y tế của Trung Quốc giữa việc chi y tế cá nhân với chi y tế cho Chính Phủ và chi y tế của xã hội; làm tăng quyền quyết định, khả năng tiếp cận thị trƣờng trách nhiệm và chức năng xã hội của bệnh viện, đem đến sự dịch chuyển từ đơn vị sử dụng ngân sách đến đơn vị tự chủ, đơn vị kết hợp và tổ chức tƣ nhân. Trên cơ sở đó, tác giả cũng đƣa ra những đánh giá việc thực hiện với các chỉ số về hiệu quả, chất lƣợng công bằng trong quá trình thực hiện tự chủ tại bệnh viện; đánh giá những thay đổi về cung ứng dịch vụ, vận hành bệnh viện; Công trình nghiên cứu của tác giả có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. Qua bài nghiên cứu, tác giả cũng có những gợi ý về chính sách, có thể xem đây là 9
những kinh nghiệm tốt cho chúng ta. Tuy nhiên, bài nghiên cứu mới dừng lại những vấn đề chung, khái quát về vấn đề tự chủ của bệnh viện công, chƣa nghiên cứu sâu TCTC đối với BVCL nhƣ: nội dung tự chủ, các nhân tố ảnh hƣởng đến quá trình thực hiện tự chủ tài chính, tác động của tự chủ tài chính đối với hoạt động tại bệnh viện. - WHO (2014), “Issues and Options Hopital Development in Viet Nam”. Tổ chức y tế thế giới (WHO) thực hiện nghiên cứu tự chủ bệnh viện công lập tại Việt Nam dƣới hình thức hợp tác công tƣ. Quá trình này gồm 3 giai đoạn diễn ra bắt đầu từ năm 2002: giai đoạn thứ nhất là XHH, giai đoạn thứ hai là giao quyền tự chủ và giai đoạn tiếp theo là hoàn thiện mô hình tự chủ bệnh viện và hình thức hợp tác công tƣ. Qua quá trình nghiên cứu việc triển khai và quản lý mô hình hợp tác công tƣ, WHO đã rút ra những bài học kinh nghiệm về những ƣu thế cũng nhƣ những nguy cơ, đặc biệt là cảnh báo về 6 nguy cơ có thể dẫn đến thất bại của mô hình. Trên cơ sở đó, WHO cũng đề xuất những nguyên tắc, chiến lƣợc để thực hiện hợp tác theo mô hình công tƣ và lộ trình hoàn thiện mô hình. Nghiên cứu này của WHO có ý nghĩa thực tiễn giúp cho cơ quan hoạch định chính sách sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện các cơ chế, chính sách về tự chủ BVCL tại Việt Nam. Tuy nhiên, tính khái quát lý luận của nghiên cứu chƣa cao và việc thực hiện tự chủ BVCL mới chỉ đƣợc xem xét từ giác độ mô hình hợp tác công tƣ. 1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu Qua tổng quan các nghiên cứu về thực hiện TCTC của một số BVCL ở trên cho thấy việc thực hiện cơ chế TCTC theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ vẫn còn một số hạn chế, bất cập. Các nghiên cứu trên diễn ra khi Nghị định 43/2006/NĐ-CP chƣa đƣợc thay thế bởi Nghị định 16/2015/NĐ-CP quy định về chế độ tự chủ của ĐVSNCL. Từ khi Nghị định 10