Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài "Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)" là phân tích và đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong 5 năm đầu của quá trình chuyển đổi từ VIB sang VIB 2.0 từ đó, đề xuất các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong 5 năm tiếp theo của giai đoạn chuyển đổi cùng một số kiến nghị với cơ quan quản lý.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ---------***-------- LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUỐC TẾ VIỆT NAM (VIB) Ngành: Tài chính – Ngân hàng VŨ THỊ PHƯƠNG OANH Hà Nội, năm 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUỐC TẾ VIỆT NAM (VIB) Ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số : 8340201 Họ và tên học viên: Vũ Thị Phương Oanh Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Việt Dũng Hà Nội, năm 2022
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bài luận văn “Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)” là kết quả sau một quá trình học tập và nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu sử dụng trong bài nghiên cứu đều chính xác, đáng tin cậy, được thu thập hoàn toàn từ thực tế, có nguồn gốc rõ ràng, được xử lý trung thực và khách quan. Hà Nội, ngày 24 tháng 07 năm 2022
ii LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu đại học Ngoại Thương Hà Nội, Quý Thầy, Cô Khoa Sau đại học và các Khoa chuyên ngành đã tạo điều kiện thuận lợi, tận tình giảng dạy, giúp đỡ và truyền đạt những kiến thức quý báu giúp tôi hoàn thành khóa học cũng như luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Việt Dũng, người đã dành nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn, giúp đỡ, góp ý tận tình cho tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn quan tâm, ủng hộ, không ngừng hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tuy đã có nhiều cố gắng, nỗ lực nhưng do thời gian, trình độ nghiên cứu cũng như kinh nghiệm chuyên môn còn hạn chế nên luận văn khó tránh khỏi còn nhiều thiếu sót. Vì vậy, tôi kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của Quý Thầy Cô, các anh chị và các bạn để bài luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Học viên Vũ Thị Phương Oanh
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................ viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ........................................... ix LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG SỐ ...............................................................................................8 1.1. Các vấn đề cơ bản về Ngân hàng số: ............................................................8 1.1.1. Khái niệm về ngân hàng số: ...................................................................8 1.1.2. Đặc điểm của ngân hàng số ....................................................................9 1.1.3. Phân biệt ngân hàng số với ngân hàng trực tuyến và ngân hàng điện tử: .....................................................................................................................10 1.1.4. Vai trò của ngân hàng số ......................................................................14 1.2. Phát triển dịch vụ ngân hàng số .................................................................16 1.2.1. Khái niệm phát triển dịch vụ ngân hàng số .........................................16 1.2.2. Nội dung phát triển dịch vụ ngân hàng số ...........................................17 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển của dịch vụ ngân hàng số ...........20 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển ngân hàng số: ..................23 1.3. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ ngân hàng số của một số ngân hàng thương mại trong khu vực Đông Nam Á: .........................................................27 1.3.1. Ngân hàng DBS (Singapore): ...............................................................27 1.3.2. Ngân hàng thương mại Siam - SCB (Thái Lan)..................................31 1.3.3. Ngân hàng BanKO (Philippines) ..........................................................35 1.3.4. Bài học kinh nghiệm .............................................................................36 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUỐC TẾ VIỆT NAM (VIB) ..........................................40 2.1. Giới thiệu tổng quan về ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB):....40
iv 2.1.1. Thông tin tổng quan ..............................................................................40 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh 5 năm gần đây ....................................42 2.2. Thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB): ..............................................................................................50 2.2.1. Sự đa dạng về dịch vụ ngân hàng số của ngân hàng TMCP Quốc tế (VIB): ...............................................................................................................50 2.2.2. Tăng trưởng về quy mô cung ứng dịch vụ ngân hàng số: ..................60 2.2.3. Chất lượng dịch vụ ngân hàng số ngày càng được nâng cao: ...........64 2.3. Đánh giá chung về sự phát triển dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng TMCP Quốc tế (VIB): ........................................................................................69 2.3.1. Kết quả đạt được: ..................................................................................69 2.3.2. Hạn chế: .................................................................................................70 2.3.3. Nguyên nhân: ........................................................................................71 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG SỐ TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUỐC TẾ VIỆT NAM (VIB) ..........................................75 3.1. Định hướng phát triển tại ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam VIB giai đoạn 2022 – 2026 ........................................................................75 3.2. Các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) .....................................................................................78 3.2.1. Giải pháp nhằm đa dạng hóa các dịch vụ Ngân hàng số và mở rộng quy mô cung ứng dịch vụ ngân hàng số ........................................................78 3.2.2. Giải pháp về công nghệ .........................................................................79 3.2.3. Giải pháp về nâng cao chất lượng các dịch vụ ngân hàng số.............81 3.2.4. Giải pháp về nhân sự: ...........................................................................82 3.3. Một số kiến nghị đối với chính phủ, Ngân hàng nhà nước và cơ quan quản lý có liên quan ............................................................................................84 3.3.1. Hoàn thiện hành lang pháp lý một số lĩnh vực mới ............................85 3.3.2. Mở rộng và phát triển hạ tầng công nghệ và hoàn thiện hệ thống thanh toán trong nước ....................................................................................86
v 3.3.3. Triển khai các chương trình giáo dục tài chính cho doanh nghiệp và người dân .........................................................................................................87 KẾT LUẬN ..............................................................................................................88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................90 Tài liệu tham khảo tiếng Việt ..................................................................................90 Tài liệu tham khảo tiếng Anh ..................................................................................90 Tài liệu truy cập từ Internet .....................................................................................91
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Diễn giải VIB Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng Nhà nước NHS Ngân hàng số CNTT Công nghệ thông tin TMCP Thương mại cổ phần SPDV Sản phẩm dịch vụ UPI Unified Payments Interface - Giao diện thanh toán hợp nhất eKYC electronic Know Your Customer - Định danh khách hàng điện tử IoT Internet of things - Internet vạn vật kết nối AI Artificial Interlligence - Trí tuệ nhân tạo CBS Core Banking Systems - Hệ thống ngân hàng lõi CASA Current Account Savings Account – Tiền gửi không kỳ hạn
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Phân biệt ngân hàng số với ngân hàng trực tuyến ....................................10 Bảng 2.1. Các chỉ số tài chính cơ bản của VIB trong giai đoạn 2017-2021 .............42 Bảng 2.2. So sánh các chỉ tiêu cơ bản của VIB trước khi chuyển đổi và sau khi kết thúc giai đoạn đầu của chuyển đổi (đơn vị: tỷ đồng) ................................................46 Bảng 2.3. Tình hình số lượng khách hàng mới đăng ký trên các kênh ngân hàng số ...60 Bảng 2.4. Mức độ hài lòng của khách hàng với một số các dịch vụ ngân hàng số tại VIB .......................................................................................................................64
viii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1. So sánh doanh thu/ Chi nhánh của VIB với một số ngân hàng tại Việt Nam ...................................................................................................................47 Hình 2.2. Hệ số an toàn vốn Basel II năm 2019 -2021 ............................................48 Hình 2.3. Tỷ lệ Dư nợ cho vay trên tổng tiền gửi năm 2019 -2021 ..........................49 Hình 2.4. Tỷ lệ Nguồn vốn ngắn hạn sử dụng cho vay trung, dài hạn năm 2019 - 2021 ...........................................................................................................................49 Hình 2.5. Tỷ lệ Nợ xấu năm 2019 - 2021 .................................................................50 Hình 2.6. Số lượng khách hàng vẫn duy trì hoạt động trên kênh ngân hàng số (đơn vị: nghìn) ...................................................................................................................61 Hình 2.7. Tổng số lượng giao dịch qua kênh số (đơn vị: triệu) ................................62 Hình 2.8. Tỷ lệ giữa số lượng giao dịch trên nền tảng số hóa trên tổng giao dịch bán lẻ (đơn vị: %).............................................................................................................62 Hình 2.9. Tỷ lệ khách hàng mở thẻ từ kênh số và tỷ lệ khách hàng mở thẻ từ kênh truyền thống giai đoạn từ Q1/2020 – Q4/2021 .........................................................63 Hình 2.10. Tỷ lệ giải ngân cho khoản vay mua ô tô mới của VIB trong giai đoạn Q1/2021 – Q1/2022 (đơn vị: %) ...............................................................................66
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Căn cứ Quyết định số 393/QĐ-ĐHNT ngày 23/02/2022 của Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương về việc giao đề tài và phân công người hướng dẫn luận văn thạc sỹ cho học viên cao học khóa 27A chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng, với đề tài được phê duyệt “Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)”, tôi đã gặp gỡ, trao đổi cùng PGS.TS Nguyễn Việt Dũng triển khai lần lượt các nội dung: xây dựng đề cương tóm tắt, xây dựng đề cương chi tiết; nghiên cứu, xây dựng dự thảo nội dung các chương trong luận văn. Trên cơ sở các nội dung định hướng, chỉnh sửa, ý kiến góp ý bổ sung của giáo viên hướng dẫn, tôi đã chỉnh sửa, hoàn thiện luận văn. Trên cơ sở vận dụng phương pháp nghiên cứu khoa học, đi từ lý luận đến thực tiễn, đề tài “Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)” đã tập trung làm rõ các nội dung sau: Thứ nhất, trình bày những lý luận chung về ngân hàng số, sự phát triển của dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng thương mại nhằm chỉ ra nội dung phát triển, các tiêu chí đánh giá sự phát triển và những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng số. Thứ hai, nghiên cứu quá trình phát triển dịch vụ ngân hàng số tại 3 ngân hàng lớn trong khu vực là ngân hàng DBS của Singapore, ngân hàng SCB của Thái Lan và ngân hàng BanKO của Philippines, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm về xây dựng chính sách, phát triển công nghệ và nguồn nhân lực, hình thành hệ sinh thái dịch vụ ngân hàng số tại các ngân hàng thương mại. Thứ ba, từ nghiên cứu điều kiện phát triển và thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong giai đoạn 2017 - 2022, tác giả đã chỉ ra những kết quả mà ngân hàng đạt được trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng số trong một số các hoạt động cơ bản của ngân hàng. Đề tài cũng phân tích những hạn chế trong quá trình phát triển dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng và chỉ ra nguyên nhân chủ quan và khách quan của những hạn chế đó.
x Thứ tư, xuất phát từ thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB), trên cơ sở học hỏi kinh nghiệm quốc tế, tác giả đưa ra các giải pháp về chính sách, công nghệ, nguồn nhân lực,... cho Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng số, đồng thời trình bày một số khuyến nghị đối với các cơ quan quản lý về các chính sách hỗ trợ cho ngân hàng số phát triển. Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã cố gắng tìm tòi và nghiên cứu để đạt được mục tiêu của đề tài. Tuy nhiên do khuôn khổ của luận văn có hạn và khả năng của bản thân còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô để tiếp tục hoàn thiện đề tài này về cả lý luận và thực tiễn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn vô cùng chu đáo và tận tình của PGS.TS Nguyễn Việt Dũng đã giúp đỡ tôi nghiên cứu để hoàn thành đề tài này.
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Chuyển đổi số đang được đưa vào trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có dịch vụ ngân hàng. Trong những năm gần đây, thế giới đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của xu hướng ngân hàng số nhưng chỉ khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào đầu năm 2020, sự cần thiết và nhu cầu các giải pháp công nghệ kỹ thuật số cho các ngân hàng mới được công nhận rõ ràng. Bước sang năm 2021, khi nhiều biến thể COVID-19 lần lượt ra đời khiến thế giới gặp khó khăn trong việc đẩy lùi đại dịch, xu hướng ngân hàng số đã trở thành xu hướng tất yếu. Từ đó, năm 2022 trở thành một năm quan trọng trong chiến lược số hóa ngân hàng, khi khách hàng đã hình thành thói quen sử dụng ngân hàng số như một công cụ để đáp ứng các nhu cầu thiết yếu. Việt Nam đang trong giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi số, hầu hết các ngân hàng tại Việt Nam đều có chiến lược số và chú trọng phát triển ngân hàng số. Việt Nam đã và đang thực hiện chiến lược chuyển đổi số và thành lập bộ phận ngân hàng số riêng biệt để tập trung vào nghiên cứu và triển khai chuyển đổi số. Chẳng hạn, NHTM Cổ phần Nam Á (Nam A Bank) đã cho ra đời không gian giao dịch số tích hợp hệ sinh thái thiết bị hiện đại, ứng dụng trí tuệ nhân tạo với sự xuất hiện của Robot OPBA và chi nhánh số VTM OPBA; Hay như NHTM Cổ phần Phương Đông (OCB) đã xây dựng kênh OCB OMNI. Ở khía cạnh quy trình, một số ngân hàng đã hoàn thiện hệ thống giao dịch tự động, ứng dụng một phần dữ liệu lớn như: NHTM Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (VIB), NHTM Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), NHTM Cổ phần Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank), NHTM Cổ phần Tiên Phong (TPBank)… Ở khía cạnh giao tiếp, cho đến hiện tại, một số ngân hàng đã áp dụng trí tuệ nhân tạo để cung cấp dịch vụ tư vấn tự động 24/7 thông qua trò chuyện web hoặc phương tiện truyền thông như mạng xã hội của ngân hàng. Việc cung cấp các sản phẩm, dịch vụ trên nền tảng công nghệ số như website và ứng dụng di động là một trong những ưu tiên hàng đầu của ngân hàng TMCP
2 Quốc tế Việt Nam (VIB) nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển chung của cả hệ thống ngân hang Việt Nam nói chung và ngân hang VIB nói riêng. Xuất phát từ tầm quan trọng và tính cấp thiết của vấn đề này, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)” làm đề tài luận văn của mình. 2. Mục tiêu của đề tài: Mục tiêu của đề tài là phân tích và đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong 5 năm đầu của quá trình chuyển đổi từ VIB sang VIB 2.0 từ đó, đề xuất các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong 5 năm tiếp theo của giai đoạn chuyển đổi cùng một số kiến nghị với cơ quan quản lý. 3. Nhiệm vụ của đề tài: Từ mục đích nghiên cứu, bài luận văn được viết với 3 nhiệm vụ chính như sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về dịch vụ ngân hàng số và phát triển dịch vụ ngân hàng số. - Phân tích và đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong 5 năm (2017 – 2021). - Đưa ra các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) trong 5 năm tiếp theo của giai đoạn chuyển đổi cùng một số kiến nghị với cơ quan quản lý. 4. Đối tượng của đề tài: - Đối tượng nghiên cứu của đề tài bao gồm: sự phát triển của dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng thương mại. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Về mặt thời gian: Bài viết sử dụng số liệu thống kê của Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) chủ yếu trong giai đoạn 5 năm chuyển đổi (2017 – 2021).
3 Về mặt không gian: Đề tài nghiên cứu sự phát triển của dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB). 5. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn áp dụng phương pháp nghiên cứu định tính trong nghiên cứu đánh giá thực tiễn, sử dụng dữ liệu được thu thập chủ yếu từ các nguồn tư liệu thứ cấp: báo cáo của ngân hàng, báo cáo thống kê của ngành, các thông tin trên tạp chí đã đăng tải bởi các nhà xuất bản có uy tín... Ngoài ra, luận văn cũng sử dụng các phương pháp phổ biến trong nghiên cứu kinh tế như phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, quy nạp,... để đưa ra các kết luận cho nghiên cứu của mình. 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu: Các nghiên cứu nước ngoài Trên thế giới đã có không ít các nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến dịch vụ ngân hàng số. Nghiên cứu của Rajashekara Maiya (2017) đã tổng kết được 5 đặc điểm cần có của một ngân hàng số: khách hàng là trung tâm, hệ sinh thái dịch vụ, tự động hóa cao, hệ thống dữ liệu đầy đủ, bảo mật an toàn. Nghiên cứu của Jarunee Wonglim Piyarat (2014) đã chỉ ra rằng “ngân hàng di động đang trở thành kênh giao dịch thuận tiện yêu thích khách hàng và cạnh tranh giữa các ngân hàng trong mảng này ngày càng gay gắt, yêu cầu các các ngân hàng phải đầu tu lớn cho việc đổi mới công nghệ, phát triển dịch vụ ngân hàng số.” Nhóm tác giả Ajiaz A.Shaikh, Richard Glavee-Geo, Heikki Karjaluoto (2017) nghiên cứu về mối quan hệ tương quan giữa sự phát triển của thị trường tài chính tại các nước đang phát triển với sự chuyển đổi số của ngành ngân hàng và đã chứng minh được sự cần thiết của những dịch vụ ngân 3 hàng số đối với công cuộc cải tổ lại và phát triển nền tài chính. Tewodros Mulisa (2020), Thách thức và triển vọng của dịch vụ ngân hàng số tại các ngân hàng thương mại ở Ethiopia. Đề tài đã chỉ rõ các động lực chính thúc
4 đẩy các ngân hàng cung cấp dịch vụ ngân hàng số cho khách hàng là bởi sự cạnh tranh cao trong ngành ngân hàng, sự thay đổi nhanh chóng nhu cầu và sở thích của khách hàng, mong muốn cải thiện hiệu suất của ngân hàng, mong muốn cải thiện mối quan hệ với khách hàng, mong muốn giảm chi phi giao dịch, mong muốn mở rộng mạng lưới, mong muốn xây dựng danh tiếng tổ chức, mong muốn làm hài lòng khách hàng và giữ vững tiêu chuẩn ngân hàng quốc tế. Tác giả sử dụng phương pháp CFS và đưa ra kết quả rằng những nguy cơ rủi ro, thiếu nhân viên được đảo tạo và làm việc hiệu quả, thiếu khung pháp lý và quy định phù hợp, thiếu mạng lưới tải chính liên kết các ngân hàng, mức độ thảm nhập internet thấp và cơ sở hạ tầng viễn thông kém phát triển, chi phí intemet và bảo mật cao... là những thách thức chính đối với việc phát triển dịch vụ ngân hàng số tại các ngân hàng thương mại ở Ethiopia. Các nghiên cứu trong nước Tại Việt Nam, khái niệm Ngân hàng số còn tương đối mới mẻ, mới chỉ xuất hiện chủ yếu trong các diễn đàn khoa học, các buổi tọa đàm, hội thảo được tổ chức xoay quanh các vấn đề liên quan như xu hướng, cơ hội và thách thức trong quá trình phát triển Ngân hàng số tại Việt Nam. Một số nghiên cứu tiêu biểu trong nước như: Tác giả Nguyễn Thị Hương với đề tài “Phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội”– luận văn tốt nghiệp 2018 - Học viên ngân hàng. Luận văn nêu lên cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ NHĐT, phân tích thực trạng cũng như đưa ra giải pháp phát triển dịch vụ NHĐT tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội. Lê Quốc Anh và Lê Thị Trâm Anh (2018), Tác động của Cách mạng công nghiệp 4.0 đến hệ thống Ngân hàng Việt Nam, Hội thảo khoa học quốc gia “Cách mạng công nghiệp 4.0 và những đổi mới trong lĩnh vực Tài chính - Ngân hàng”. Chuyên đề đã tập trung làm rõ những ảnh hưởng của CMCN 4.0 tới tổ chức và hoạt động của hệ thống ngân hàng trong các nền kinh tế phát triển chưa cao. Nghiên cứu cũng chỉ rõ hệ thống ngân hàng Việt Nam đã có sự phát triển đáng kể, tuy nhiên còn chưa đủ, chưa đáp ứng cao các nhu cầu, chưa khai thác hết tiềm năng, còn hạn chế
5 so với mức phát triển chung, nên 4 cần và còn nhiều dư địa để phát triển, đồng thời chuyên đề cũng đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm tháo gỡ các khó khăn. Tác giả Vũ Mai Thanh với đề tài "Giải pháp phát triển dịch vụ Ngân hàng điện tử tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Sở giao dịch I”- 2019 –Đại học Ngoại Thương. Luận văn nêu lên cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ NHĐT, phân tích thực trạng đặc biệt là phân tích rủi ro của dịch vụ và các cách thức nhận dạng rủi ro cũng như đưa ra giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam. Tác giả Lê Mai Hoa với đề tài “Phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử cho khách hàng cá nhận tại ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam thịnh vượng" 2019 - Học viện Tài chính. Tác giả đã tiến hành khảo sát sự hài lòng của khách hàng trong quá trình sử dụng dịch vụ NHĐT từ đó đưa ra các giải pháp phát triển dịch vụ tại ngân hàng. PGS.TS Phạm Tiến Đạt và ThS. Lưu Ánh Nguyệt (2019) đã nghiên cứu về những lý luận chung về ngân hàng số như khái niệm, hình thái và các giai đoạn chuyển đổi sang mô hình ngân hàng số đồng thời nêu ra thực trạng chung của ngân hàng số tại Việt Nam và đề xuất những giải pháp cho cả ngân hàng và cơ quan quản lý. Nghiên cứu của PGS.TS Hoàng Công Gia Khánh và các cộng sự (2019) đã khái quát sự phát triển của công nghệ tài chính trong khu vực, chỉ những áp lực chuyển đổi số của các ngân hàng trong đó có sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các dịch vụ số của các công ty công nghệ tài chính đồng thời tổng hợp những chiến lược chuyển đổi số được các ngân hàng triển khai trong khu vực và trên thế giới. ThS. Phạm Xuân Hòe - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân Hàng (2021), Số hóa ngành ngân hàng, Hội thảo khoa học quốc gia “Phát triển dịch vụ Tài chính - Ngân hàng - Bảo hiểm trong bối cảnh mới”. Trong hội thảo ThS. Phạm Xuân Hòe nhấn mạnh, “ngành ngân hàng hiện nay đang chịu tác động lớn của 6 nhân tố chính: (i) Sự phát triển của công nghệ; (ii) Sự gia nhập và ngày càng lớn mạnh của các công ty Fintech; (iii) Sự thay đổi và đòi hỏi trải nghiệm ngày càng cao của khách hàng; (iv) Sự điều chỉnh của pháp luật; (v) Các yếu tố chính trị; (vi)
6 Những thay đổi về kinh tế. Trước những sự tham gia sâu rộng của các công ty Fintech và sự phát triển của công nghệ số hóa sẽ mang lại nhiều cơ hội hơn cho ngành ngân hàng, quá trình chuyển đổi số sẽ thay đổi diện mạo của ngân hàng, tạo ra nhiều giá trị mới, chất lượng vận hành, dịch vụ tốt hơn, an toàn bảo mật hơn… Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đi kèm nhiều thách thực đòi hỏi những đổi mới về thể chế, vốn đầu tư lớn, nguồn nhân lực ngân hàng có đầy đủ kiến thức và năng lực để nắm bắt các công nghệ mới và các kỹ năng mới trong hoạt động ngân hàng - tài chính thời kỳ số hóa.” Khoảng trống nghiên cứu Như vậy, các đề tài nghiên cứu trong nước và trên thế giới đều tập trung vào việc xây dựng những lý luận chung nhất về mô hình ngân hàng số, quá trình chuyển đổi từ mô hình ngân hàng truyền thống sang mô hình ngân hàng số và đánh giá thực trạng chuyển đổi ngân hàng số ở một số quốc gia. Thêm vào đó mới chỉ đề cập đến việc phát triển các dịch vụ ngân hàng điện tử. Việc nghiên cứu sâu hơn về sự phát triển dịch vụ ngân hàng số tại một ngân hàng thương mại tiêu biểu của Việt Nam vẫn chưa được tác giả nào thực hiện một cách chi tiết. Trong khi đó cuộc đua số hóa dịch vụ ngân hàng đang trở nên ngày càng gay gắt, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang hướng đến một nền kinh tế tri thức, hội nhập sâu rộng. Vì vậy đề tài nghiên cứu về sự phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) vẫn còn nguyên tính mới, tính thời sự. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên việc kế thừa những kết quả nghiên cứu quốc tế trước đây, xây dựng một khung lý thuyết về sự phát triển dịch vụ ngân hàng số. Tác giả lựa chọn phân tích và đánh giá quá trình phát triển dịch vụ ngân hàng số của 3 ngân hàng thương mại: DBS ở Singapore, SCB ở Thái Lan và BanKO của Philippines, 3 ngân hàng này thuộc 3 quốc gia trong khu vực Đông Nam Á có nhiều nét tương đồng về kinh tế, văn hóa, xã hội với Việt Nam để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho ngân hàng thương mại nước ta. Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) theo khung lý thuyết chung đã xây dựng và đề xuất những giải pháp phát triển cho tương lai dựa trên bài học kinh nghiệm quốc tế và tình hình thực tế trong nước. Các số liệu, khảo
7 sát trong bài nghiên cứu được cập nhật đến hết quý I năm 2022. 7. Kết cấu của luận văn: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển dịch vụ ngân hàng số Chương 2: Thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) Chương 3: Giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB)
8 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG SỐ 1.1. Các vấn đề cơ bản về Ngân hàng số: 1.1.1. Khái niệm về ngân hàng số: Digital Banking hay ngân hàng số là “ngân hàng có thể thực hiện hầu hết các giao dịch ngân hàng bằng hình thức trực tuyến thông qua internet. Đồng thời tính năng của ngân hàng số có thể thực hiện mọi lúc mọi nơi không phụ vào thời gian không gian nên khách hàng hoàn toàn chủ động. Giao dịch của ngân hàng số không phải đến chi nhánh ngân hàng và giảm thiểu đến mức tối đa những thủ tục giấy tờ liên quan. Mọi hoạt động của khách hàng đều qua các thiết bị điện tử như smartphone, máy tính bảng, laptop. Nói cách khác, mô hình ngân hàng truyền thống phụ thuộc vào mạng lưới chi nhánh sẽ dần được chuyển dịch sang mô hình tích hợp các dịch vụ ngân hàng điện tử.” Có nhiều quan điểm khác nhau về ngân hàng số: “Trên cơ sở được hiểu là mô hình ngân hàng dựa trên nền tảng số hoá tích hợp tất cả các hoạt động và dịch vụ ngân hàng truyền thống”. Theo Chris (2014), “ngân hàng số là mô hình hoạt động của ngân hàng mà trong đó, các hoạt động chủ yếu dựa vào các nền tảng và dữ liệu điện tử và công nghệ số, là giá trị cốt lõi của hoạt động ngân hàng. Theo Sharma (2017), ngân hàng số là một hình thức ngân hàng số hoá tất cả những hoạt động và dịch vụ ngân hàng truyền thống”. “Ngân hàng số đòi hỏi cao về công nghệ bao gồm sự đổi mới trong dịch vụ tài chính cho khách hàng xung quanh các chiến lược về ứng dụng kỹ thuật số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, thanh toán, RegTech, dữ liệu lớn, blockchain, API, kênh phân phối và công nghệ”. (American Banker, 2018). Trong luận văn này, Ngân hàng số được coi là hình thức ngân hàng số hóa tất cả những hoạt động và dịch vụ ngân hàng truyền thống. Nói cách khác, tất cả những gì có thể làm ở các chi nhánh ngân hàng bình thường, giờ đây đã được số hóa và tích hợp vào một ứng dụng ngân hàng số duy nhất. Với ngân hàng số tất cả những hoạt động rút tiền, chuyển tiền, gửi tiết kiệm, thanh toán hóa đơn, vay ngân hàng, sử