Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Thành phố Nam Định

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và phòng ngừa, hạn chế rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại. Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, nguyên nhân dẫn đến rủi ro và các phương pháp quản trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Công thương Việt Nam – CN TP Nam Định. Đưa ra một số giải pháp nhằm quản trị rủi ro tín dụng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Công thương Việt Nam - Chi nhánh thành phố Nam Định và đề xuất những kiến nghị đối với các bộ, ngành liên quan.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Thành phố Nam Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ THỊ THU QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG HÀ NỘI - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VŨ THỊ THU QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN NGỌC THAO HÀ NỘI - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa hề được sử dụng để công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào khác. Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày 16 tháng 8 năm 2017 Tác giả luận văn Vũ Thị Thu
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến TS. Nguyễn Ngọc Thao đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành bản luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy, cô giáo khoa sau đại học Học viện Hành chính quốc gia, đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, toàn thể cán bộ công nhân viên tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam Chi nhánh thành phố Nam Định đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi thu thập tài liệu nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi hoàn thành khoá học. Hà Nội, ngày 16 tháng 8 năm 2017 Tác giả luận văn Vũ Thị Thu
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CN Chi nhánh TP Thành phố NH Ngân hàng VN Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng Nhà nước NH TMCP Ngân hàng thương mạicổ phần RRTD Rủi ro tín dụng QT RRTD Quản trị rủi ro tín dụng TCTD Tổ chức tín dụng TSCĐ Tài sản cố định TSBĐ Tài sản bảo đảm
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ HOA HỌC VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .................. 7 1.1 Tổng quan về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng ............................ 7 1.1.1 Khái niệm và phân loại rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại......... 7 1.1.2 Biểu hiện và nguyên nhân của rủi ro tín dụng .......................................... 9 1.1.3 Tính tất yếu quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại ............ 14 1.2. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại .............. 16 1.2.1 Nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II ........................ 16 1.2.2 Nội dung quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại ............ 17 1.2.3 Các chỉ tiêu đánh giá quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại .... 32 1.3 Kinh nghiệm quản trị rủi ro của một số ngân hàng thương mại cổ phần và bài học cho Ngân hàng Công thương Việt Nam chi nhánh thành phố Nam Định .................................................................................................................. 37 1.3.1 Kinh nghiệm của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chi nhánh tỉnh Nam Định ....................................................................................... 37 1.3.2 Kinh nghiệm của Ngân hàng thương mạicổ phần Đầu tư và phát triển chi nhánh tỉnh Nam Định ................................................................................. 38 1.3.3 Kinh nghiệm của Ngân hàng thương mạicổ phần Phát triển nhà thành phố Hồ Chí Minh (HDBank) chi nhánh tỉnh Nam Định.................................. 39 1.3.4 Bài học kinh nghiệm đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................... 40 TÓM TẮT CHƢƠNG 1 ................................................................................. 42 Chƣơng 2 . . THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH ........................................................... 43 2.1 Giới thiệu về Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam Chi nhánh thành phố Nam Định ............................................................................. 43 2.1.1 Giới thiệu về Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................................................ 43
2.1.2 Lĩnh vực hoạt động kinh doanh ............................................................. 44 2.1.3 Công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Công thương Việt Nam46 2.1.4 Tổ chức bộ máy quản lý của Chi nhánh Nam Định................................ 47 2.1.5 Tình hình kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam chi nhánh thành phố Nam Định....................................................... 50 2.1.6 Các hoạt động khác ................................................................................ 51 2.2 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam Chi nhánh thành phố Nam Định................................ 54 2.2.1 Phân loại rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam Chi nhánh thành phố Nam Định ......................................... 56 2.2.2 Đo lường rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................... 65 2.2.3 Kiểm soát rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................... 69 2.2.4 Xử lý rủi ro tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................................................ 72 2.3. Đánh giá quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................... 76 2.3.1. Các kết quả đạt được ............................................................................. 76 2.3.2. Một số hạn chế cần khắc phục ............................................................... 77 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong quản trị rủi ro tín dụng ............ 79 TÓM TẮT CHƢƠNG 2 ................................................................................. 85 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH .......................................................................................... 86 3.1. Định hướng hoạt động tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................... 86 3.1.1 Mục tiêu chung của Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam .................................................................................................................. 86
3.1.2 Định hướng hoạt động tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam - chi nhánh thành phố Nam Định ........................................ 87 3.2 Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh thành phố Nam Định ........................................................... 90 3.2.1. Hoàn thiện mô hình tổ chức hoạt động tín dụng................................... 90 3.2.2 Thực hiện quy trình tín dụng chặt chẽ .................................................... 91 3.2.3 Xây dựng và hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ .................. 92 3.2.4 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ .................................... 94 3.2.5 Nhóm giải pháp công nghệ ngân hàng .................................................... 96 3.2.6 Nhóm giải pháp về tổ chức cán bộ ......................................................... 97 3.2.7 Thực hiện tốt công tác trích lập dự phòng rủi ro .................................... 99 3.2.8 Nhóm giải pháp về xử lý rủi ro tín dụng .............................................. 100 3.3 Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương chi nhánh thành phố Nam Định .............. 101 3.3.1 Kiến nghị với Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam101 3.3.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam..................................... 103 3.3.3 Kiến nghị với Chính phủ ...................................................................... 104 TÓM TẮT CHƢƠNG 3 ............................................................................... 107 ẾT LUẬN ................................................................................................... 108 TÀI LIỆU THAM HẢO ........................................................................... 109
DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ HÌNH VẼ BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Mô hình xếp hạng của Moody’s và Standard & Poor’s .................. 23 Bảng 2.1: Kết quả kinh doanh của Vietinbank chi nhánh thành phố Nam Định 2014-2016 ....................................................................................... 50 Bảng 2.2: Cơ cấu nhóm nợ .............................................................................. 56 Bảng 2.3: Tỷ lệ nợ quá hạn của VietinBank Chi nhánh Thành phố Nam Định 2014 - 2016....................................................................................................... 58 Bảng 2.4: Cơ cấu nợ quá hạn theo thời gian của VietinBank Chi nhánh Thành phố Nam Định 2014 - 2016 .............................................................................. 60 Bảng 2.5: Cơ cấu nợ quá hạn giai đoạn 2014- 2016 ...................................... 63 Bảng 2.6: Hệ thống c ấm đi m và ếp hạng tín dụng c àng ................. 65 Bảng 2.7 Bảng đối chiếu nhóm nợ tương ứng theo kết quả xếp hạng tín dụng .... 68 Bảng 2.8 Trích lập và sử dụng dự p òng c c năm .......................................... 74 HÌNH VẼ Hình 2.1: Bi u đồ dư nợ tín dụng và tỷ lệ nợ xấu giai đoạn 2014 - 2016 ...... 57 Hình 2.2: Tỷ lệ nợ quá hạn của VietinBank Chi nhánh Thành phố Nam Định 2014 - 2016 ..................................................................................... 58 Hình 2.3. Tỷ lệ trích lập dự phòng ................................................................... 75
MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường, tín dụng là hoạt động chính của các ngân hàng thương mại, dưới nhiều hình thức, trong phạm vi rộng lớn (trong nước và quốc tế). Nó là hoạt động phức tạp và rất nhạy cảm với sự biến động của nền kinh tế. Với một doanh số giao dịch lớn nhất, với nhiều loại khách hàng (Doanh nghiệp nhà nước, Doanh nghiệp ngoài quốc doanh, cá nhân, tổ chức tài chính - tín dụng...) có khả năng tài chính, đạo đức kinh doanh khác nhau. Hoạt động tín dụng chịu sự điều chỉnh khắt khe của nhiều văn bản pháp luật, chính sách tín dụng của nhà nước, chính sách và quy chế tín dụng của các ngân hàng thương mại. Đồng thời, tín dụng là hoạt động xảy ra rủi ro thường xuyên và gây tổn thất lớn nhất cho các ngân hàng thương mại. Sự cạnh tranh trong hoạt động tín dụng nói riêng và hoạt động kinh doanh nói chung của các ngân hàng thương mạingày càng trở nên gay gắt. Rủi ro tín dụng nếu xảy ra sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của mỗi tổ chức tín dụng, cao hơn nó sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống Ngân hàng bởi những đặc thù trong hoạt động tín dụng. Rủi ro tín dụng không chỉ khiến các Ngân hàng gia tăng chi phí, chậm thu lãi, thậm chí còn thất thoát khoản vay và làm xấu tình hình tài chính, làm tổn hại đến uy tín và vị thế, thậm chí ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của chính Ngân hàng. Tuy nhiên, đây là rủi ro tất yếu trong hoạt động tín dụng, chúng ta không thể loại bỏ hoàn toàn mà chỉ có thể áp dụng các biện pháp để phòng ngừa hoặc giảm thiểu thiệt hại một cách tối đa khi rủi ro xảy ra. Thực tiễn trong hoạt động tín dụng của hệ thống Ngân hàng Việt Nam thời gian qua cũng cho thấy rủi ro tín dụng chưa thực sự được kiểm soát một cách hiệu quả và đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Chính vì vậy, yêu cầu 1
cấp bách đặt ra là rủi ro tín dụng phải được quản lý, kiểm soát một cách bài bản và có hiệu quả, đảm bảo giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng và tăng thêm lợi nhuận cho Ngân hàng. Góp phần nâng cao uy tín và tạo ra lợi thế của Ngân hàng trong cạnh tranh. Đây là điều vô cùng quan trọng giúp ngân hàng đạt mục tiêu tăng trưởng và phát triển bền vững cũng như thực hiện các hoạt động liên doanh liên kết trong xu thế hội nhập. Bên cạnh những thành tích đã đạt được trong việc quản trị rủi ro tín dụng của NH TMCP Công thương Việt Nam – CN TP Nam Định, vẫn còn nhiều, tồn tại trong việc quản trị rủi ro tín dụng. Đó là lý do tôi chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Thành phố Nam Định.” 2. Tình hình nghiên cứu Quản trị rủi ro tín dụng là một vấn đề, lĩnh vực mà nhiều nhà khoa học, quản lý kinh tế trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Các nghiên cứu của họ thường nhấn mạnh về khía cạnh nhận định rủi ro, các kỹ thuật định lượng rủi ro, các giải pháp phòng ngừa rủi ro…Thời gian gần đây, đã có khá nhiều các công trình nghiên cứu về QTRRTD của các NHTM, có thể kể đến các công trình nghiên cứu sau: Thứ nhất, Đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Kỹ thương VN - Chi nhánh Đông Đô” - tác giả: Trần Thị Kiều Trang, Trường Đại học kinh tế quốc dân năm 2014. Đề tài đã giải quyết các nội dung sau - Hệ thống hóa, tổng hợp những vấn đề lý luận về rủi ro và quản trị rủi ro. - Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tại ngân hàng TMCP Kỹ thương VN - Chi nhánh Đông Đô - Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro, đáp ứng các mục tiêu nhằm hạn chế rủi ro tại ngân hàng TMCP Kỹ thương VN - Chi nhánh Đông Đô 2
Thứ hai, Đề tài “Giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại NHTMCP Ngoại Thương Việt Nam - chi nhánh Hà Nội” năm 2015, tác giả Nguyễn Thanh Huyền, Trường Đại học kinh tế quốc dân. Đề tài đã giải quyết các nội dung sau: - Nghiên cứu những vấn đề cơ bản về rủi ro tín dụng của NHTM - Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của NHTMCP Ngoại Thương Việt Nam - chi nhánh Hà Nội - Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường các biện pháp quản trị rủi ro tín dụng, đưa ra các giải pháp hơp lý tại NHTMCP Ngoại Thương Việt Nam - chi nhánh Hà Nội. Thứ ba, Đề tài: “Quản trị tủi ro tín dụng tại ngân hàng Công thương Việt Nam - chi nhánh Đống Đa”. Luận văn thạc sĩ của tác giả Đinh Thị Thanh Bình. Trường Đại học kinh tế quốc dân, năm 2014. Đề tài giải quyết các nội dung sau: - Khái quát những vấn đề lý luận về quản lý rủi ro trong hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại. - Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của NHTMCP Công Thương Việt Nam - chi nhánh Đống Đa - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP Công Thương Việt Nam - chi nhánh Đống Đa Thứ tư, Đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Chi nhánh tỉnh Hà Nam” - tác giả: Ngô Thị Duyên, Học viện hành chính Quốc gia năm 2014. Đề tài đã giải quyết các nội dung sau - Hệ thống hóa, tổng hợp những vấn đề lý luận về rủi ro và quản trị rủi ro. - Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Chi nhánh tỉnh Hà Nam. 3
- Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro, đáp ứng các mục tiêu nhằm hạn chế rủi ro tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Chi nhánh tỉnh Hà Nam Thứ năm, Đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Chi nhánh tỉnh Nam Định” - tác giả: Vũ Thị Thanh Bình, Học viện hành chính Quốc gia năm 2014. Đề tài đã giải quyết các nội dung sau - Khái quát những vấn đề lý luận về quản lý rủi ro trong hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại. - Phân tích đánh giá thực trạng quản lý rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Chi nhánh tỉnh Nam Định. - Đưa ra một số giải pháp nhằm quản lý rủi ro tín dụng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Chi nhánh tỉnh Nam Định và đề xuất những kiến nghị đối với các bộ, ngành liên quan. Thứ sáu, Bài báo “Chấm điểm tín dụng khách hàng cá nhân và những thách thức của NHTM trong QTRR TD tiêu dùng”, tác giả ThS. Lê Nam Long – Trường Đại học Thương mại, trang 26 Tạp chí Ngân hàng số 10 tháng 5/2014. Bài viết đề cập đến kỹ thuật chấm điểm tín dụng và những thách thức mà các NHTM phải đối mặt khi chấm điểm tín dụng trong quản trị rủi ro tín dụng tiêu dùng. Những tài liệu, những công trình nghiên cứu trực tiếp cung cấp tri thức, kiến thức về rủi ro nói chung và rủi ro tín dụng nói riêng trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mạivà quản lý, phòng ngừa, giảm thiểu tác động xấu của rủi ro tín dụng ngân hàng. Đó là những tài liệu quý giá, hữu ích, thiết thực giúp tác giả luận văn hoàn thành được công trình nghiên cứu của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục tiêu đề tài làm sáng tỏ những vấn đề sau: 4
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về rủi ro tín dụng và phòng ngừa, hạn chế rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại. - Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, nguyên nhân dẫn đến rủi ro và các phương pháp quản trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Công thương Việt Nam – CN TP Nam Định. - Đưa ra một số giải pháp nhằm quản trị rủi ro tín dụng góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Công thương Việt Nam - Chi nhánh thành phố Nam Định và đề xuất những kiến nghị đối với các bộ, ngành liên quan. 4. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Vấn đề rủi ro và quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng tại ngân hàng thương mại. Phạm vi nghiên cứu về không gian: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong thời gian qua tại NH TMCP Công thương Việt Nam – CN TP Nam Định, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm quản lý rủi ro tín dụng. Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu quản trị RRTD tại NHTMCP Công thương Việt Nam – CN TP Nam Định giai đoạn 2014 - 2016 và đề xuất phướng hướng và giải pháp đến năm 2020. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận: Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước trong quá trình phát triển nền kinh tế thị trường. Về phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phương pháp hệ thống hóa lý luận, phương pháp phân tích và tổng hợp dữ liệu để làm rõ tầm quan trọng, mục tiêu, nội dung quản lý 5
RRTD; sử dụng phương pháp so sánh, thống kê, phân tích tổng hợp, phương pháp logic... Đồng thời, trong quá trình nghiên cứu, luận văn cũng sử dụng và vận dụng các lý thuyết cơ bản, các lý luận khoa học về RRTD và quản lý RRTD phục vụ cho mục đích nghiên cứu của đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Luận văn nghiên cứu những vấn đề liên quan đến cơ sở lý luận về hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mạivà những nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. Qua luận văn này, tác giả cũng đã nghiên cứu tình hình thực tiễn của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. Từ những nghiên cứu về cơ sở lý luận và tình hình thực tế, tác giả cũng đã đưa ra những giải pháp cụ thể để ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Thành phố Nam Định có thể đạt được những thành tựu tốt hơn trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. 7. Kết cấu luận văn Chương 1: Cơ sở khoa học về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong NHTM Chương 2: Thực trạng rủi ro tín dụng và công tác quản trị rủi ro tín dụng tại NH TMCP Công thương Việt Nam – CN TP Nam Định Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại NH TMCP Công thương Việt Nam – CN TP Nam Định 6
Chƣơng 1 CƠ SỞ HOA HỌC VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1 Tổng quan về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng 1.1.1 Khái niệm và phân loại rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại 1.1.1.1 Ngân àng t ương mại Ngân hàng thương mại(Commercial Bank) đã hình thành và tồn tại hàng trăm năm gắn liền với sự phát triển kinh tế hàng hóa. Sự phát triển hệ thống ngân hàng thương mạiđã tác động rất lớn và quan trọng đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hóa phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất của nó - nền kinh tế thị trường - thì Ngân hàng thương mạicũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu được. Ngân hàng thương mạilà loại ngân hàng trực tiếp giao dịch với các công ty, xí nghiệp, tổ chức kinh tế, các tổ chức đoàn thể và các cá nhân…bằng việc nhận tiền gửi, cho vay và cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho các đối tượng nói trên. Như vậy, Ngân hàng thương mạilà một doanh nghiệp đặc biệt chuyên kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ tín dụng, với chức năng chủ yếu làm trung gian tín dụng, trung gian thanh toán giữa các doanh nghiệp, các cá nhân trong nền kinh tế. 1.1.1.2 Rủi ro tín dụng Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng, sau một thời gian nhất định, người sử dụng phải hoàn trả cho người sở hữu một lượng giá trị lớn hơn giá trị ban đầu. Do đó, yếu tố thời gian đã xen lẫn vào và cũng vì có sự xen lẫn đó cho nên có sự bất trắc, rủi ro xảy ra. 7
Về khái niệm, thì rủi ro tín dụng là việc xuất hiện các biến cố xấu không mong đợi gây mất mát, thiệt hại vốn, tài sản trong quá trình cấp tín dụng cho khách hàng. Có nghĩa là khả năng khách hàng không trả được nợ theo hợp đồng gắn liền với mỗi khoản tín dụng ngân hàng cấp cho họ. - Theo Timothy W.Koch (1995, trang 107): Một khi NH nắm giữ tài sản sinh lợi, rủi ro xảy ra khi khách hàng sai hẹn – có nghĩa là khách hàng không thanh toán vốn gốc và lãi theo thỏa thuận. Rủi ro tín dụng là sự thay đổi tiềm ẩn của thu nhập thuần và thị giá của vốn xuất phát từ việc khách hàng không thanh toán hay thanh toán trễ hạn. - Theo Ủy ban Basel thuộc Ngân hàng Thanh toán Quốc tế[1]: RRTD là khả năng mà khách hàng vay hoặc bên đối tác không chịu thực hiện các nghĩa vụ của mình theo những điều khoản cam kết. Rủi ro thất thoát đối với Ngân hàng là do sự vỡ nợ của người giao ước trong hợp đồng, trong đó sự vỡ nợ được xác định là bất kỳ sự vi phạm nghiêm trọng nào đối với nghĩa vụ hợp đồng khi hoàn trả nợ và lãi. - Theo khoản 1 điều 3 Thông tư số 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước: RRTD trong hoạt động ngân hàng là tổn thất có khả năng xảy ra đối với nợ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình theo cam kết. Như vậy, có thể hiểu RRTD là biến cố xảy ra trong quá trình cấp tín dụng của Ngân hàng, biểu hiện trên thực tế là việc khách hàng vay không thực hiện nghĩa vụ trả nợ (bao gồm lãi vay và gốc) hoặc trả nợ không đúng hạn cho Ngân hàng như đã cam kết trong hợp đồng. [1] www.sbv.gov.vn 8
1.1.1.3 P ân loại rủi ro tín dụng Rủi ro giao dịch (Transaction risk): Rủi ro giao dịch là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay đánh giá khách hàng. - Rủi ro lựa chọn: là rủi ro có liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích tín dụng để ra quyết định cho vay. - Rủi ro bảo đảm: phát sinh từ các tiêu chuẩn đảm bảo như các điều khoản trong hợp đồng cho vay, liên quan đến tài sản đảm bảo. - Rủi ro nghiệp vụ: là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và hoạt động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản vay có vấn đề. Rủi ro danh mục (Porfolio risk): Rủi ro danh mục là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do những nguyên nhân khách quan từ nền kinh tế, môi trường, ngành nghề nên khó có thể giảm thiểu rủi ro và rủi ro do những nguyên nhân chủ quan gây nên có thể giảm thiểu nhờ đa dạng hóa cho vay để phân tán rủi ro [1, tr. 143-144-145]. - Rủi ro nội tại (Intrinsic risk): Xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm riêng có, mang tính riêng biệt bên trong của mỗi chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. - Rủi ro tập trung (Concentration risk): NH tập trung vốn cho vay quá nhiều đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều DN hoạt động trong cùng một ngành, lĩnh vực kinh tế, hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định. 1.1.2 Biểu hiện và nguyên nhân của rủi ro tín dụng 1.1.2.1 Bi u hiện của rủi ro tín dụng Khi cấp tín dụng cho khách hàng, Ngân hàng luôn mong muốn khách hàng sử dụng vốn vay có hiệu quả và hoàn trả đầy đủ vốn và lãi đúng kỳ hạn theo những quy định đã cam kết trong hợp đồng tín dụng. Nhưng hoạt động 9
kinh doanh có nhiều bất trắc, trong thực tế có nhiều biểu hiện thể hiện khó khăn về tài chính của người đi vay. Thứ nhất: Hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng Các dấu hiệu nhận biết bao gồm: Thị trường cung cấp đầu vào của DN có vấn đề, làm ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường của DN. Thị trường tiêu thụ sản phẩm bão hòa, hoặc bị thu hẹp. DN mở rộng hoạt động kinh doanh vào các lĩnh vực có độ rủi ro cao, muốn mở rộng điều hành kinh doanh quá nhanh và quá tin vào lượng mua bán hàng hóa tăng sẽ giải quyết được tất cả những vấn đề của DN. Thứ hai: Báo cáo tài chính của khách hàng Thu nhập không thường xuyên, không ổn định, cơ cấu vốn không hợp lý, hệ số vòng quay vốn lưu động đạt thấp, cơ cấu chi phí không hợp lý, lưu chuyển tiền tệ không tích cực. Thứ ba: Bi u hiện về mặt pháp luật DN đứng trước các vụ kiện về nghĩa vụ tài chính, có các vụ án liên quan đến DN hoặc người điều hành DN, cơ chế, pháp luật điều chỉnh liên quan đến lĩnh vực kinh doanh của DN theo hướng bất lợi, DN bị thanh tra, kiểm tra bất thường và có những kết luận về việc vi phạm pháp luật. Thứ tư: Bi u hiện trong quan hệ với ngân hàng Nhận biết các dấu hiệu này dựa trên các hành động như: trì hoãn nộp các báo cáo tài chính, lưỡng lự khi cho phép cán bộ tín dụng đi thăm cơ sở sản xuất kinh doanh, có biểu hiện thiếu thiện chí trong mối quan hệ tin cậy, hợp tác với NH, sử dụng vốn sai mục đích, số dư tiền gửi giảm sút, khách hàng có ý xin hoãn nợ hoặc khất nợ, hoàn trả nợ vay NH chậm hoặc quá kỳ hạn, không đầy đủ như cam kết, không cung cấp được các thông tin mà NH yêu cầu, dọa sẽ cắt đức quan hệ để chuyển sang NH khác. Thứ năm: Bi u hiện nhận dạng khác 10
Bao gồm: Dư luận không tốt về DN, những ước tính quá chủ quan về khả năng sinh lợi và nguồn ngân quỹ của DN; có thái độ thù địch đối với các chủ nợ khác và bị chủ nợ xem là không có thái độ nghiêm túc trong việc thanh toán; sự xuất hiện của các chủ nợ dấu mặt; sự biến mất hay xuống giá của tài sản đảm bảo tiền vay; các ảnh hưởng của thảm họa thiên tai; đối với cá nhân, đó là các biểu hiện về tình trạng hôn nhân, việc làm, thu nhập, sức khỏe... có liên quan đến việc hoàn trả khoản vay. Các dấu hiệu trên đây thể hiện các khó khăn về tài chính của khách hàng vay, các dấu hiệu này xuất hiện là xuất hiện khả năng khách hàng khó hoàn trả khoản vay đầy đủ và đúng hạn. Vì vậy, chúng là cơ sở để NH tìm biện pháp điều chỉnh và ngăn ngừa kịp thời, tránh dẫn đến những khoản nợ xấu có thể dẫn tới các rủi ro tín dụng. 1.1.2.2 Nguyên nhân của rủi ro tín dụng Các nguyên nhân từ phía khách hàng Nguyên nhân từ phía khách hàng là một trong những nguyên nhân chính và cổ điển nhất gây ra rủi ro tín dụng. Nguyên nhân từ phía khách hàng bao gồm: - Rủi ro trong hoạt động kinh doanh Rủi ro trong hoạt động kinh doanh của DN sẽ xảy ra nếu việc tính toán triển khai dự án đầu tư sản xuất kinh doanh của DN thiếu khoa học, không thực hiện kỹ càng và chính xác. Tuy nhiên, cho dù phương án/dự án sản xuất kinh doanh của người đi vay đã được tính toán một cách chi tiết, khoa học và bám sát thực tế, thì việc đầu tư vẫn luôn chứa đựng khả năng xảy ra rủi ro do những thay đổi bất ngờ, ngoài ý muốn và bất khả kháng, tác động đến các điều kiện sản xuất kinh doanh, làm phát sinh rủi ro cho DN và ảnh hưởng xấu đến khả năng trả nợ cho NH. - Xuất phát từ ý muốn chủ quan của người vay 11